Ræða Sigurðar Inga Jóhannssonar í umræðu um stefnuræðu forsætisráðherra á 149. löggjafarþingi

Virðulegi forseti, góðir landsmenn.
Samfélagið er á fleygiferð. Þannig viljum við líka hafa það. Án breytinga verður stöðnun og engin framþróun. Tækni- og upplýsingabyltingin á eftir að breyta því hvernig við lifum, högum störfum okkar og menntun. Störfin munu breytast og færast til, óháð landamærum. Miklu skiptir að samfélagið sé undir það búið að taka á móti tækifærum framtíðarinnar, en þar vega þættir eins og menntun og nýsköpun þungt svo stöðugt megi auka verðmætasköpun og bæta lífskjör.
Markmiðið er skýrt hjá ríkisstjórninni. Að koma Íslandi í fremstu röð og efla samkeppnishæfni á sem flestum sviðum. Ríkisstjórnin leggur áherslu á fjölbreytt atvinnulíf til að styrkja gjaldeyrisöflun, draga úr sveiflum og tryggja fyrirsjáanleika í afkomu heimila og fyrirtækja. Framsækin ferðaþjónusta, traustur sjávarútvegur og íslenskt hugvit eru þar mikilvægir drifkraftar tækifæra í komandi framtíð.
Fordæmalaus vöxtur hefur verið í flugsamgöngum en framlag þessara atvinnugreinar til vergrar landsframleiðslu skipta orðið miklu sem lifibrauð og eru margfeldisáhrifin umtalsverð. Nú er farin af stað vinna við að móta fyrstu flugstefnu á Íslandi sem mun taka á öllum þáttum er varða flugstarfsemi hér á landi.
Kæru landsmenn.
Þrátt fyrir góðæri og mikinn uppgang þá eru ákveðnir hópar í samfélaginu sem ekki njóta ávaxta þess til fulls. Við eigum ekki að sætta okkur við það. Hér á landi eiga að vera jöfn tækifæri fyrir alla þannig að allir njóti aukins kaupmáttar og verðmætasköpunar.
Í nýútkominni skýrslu varar Gylfi Zoëga við því að mikið launaskrið geti gert ferðaþjónustuna ósamkeppnishæfa þegar til lengri tíma er litið sem leiði til verri lífskjara. Orðrétt segir: „Verði það að veruleika mætti segja að Íslendingar hefðu farið eins illa að ráði sínu og þegar þeir ofnýttu fiskistofnana á liðnum áratugum. Í hagsögunni yrði ferðaþjónustan þá einungis enn eitt „síldarævintýrið“.
Jöfn tækifæri fyrir alla krefst samvinnu og heiðarlegs samtals þar sem sameiginlegar lausnir eru fundnar svo verðmætasköpunin skiptist jafnar sem stuðlar jafnframt að pólitískum stöðugleika sem kjósendur báðu um fyrir ári síðan.
Stefna í húsnæðismálum, kjararáð, launaþróun, atvinnuleysistryggingar, stefna í menntamálum, samspil launa, bóta, skatta og ráðstöfunartekna eru áherslur sem hafa verið á dagskrá ríkisstjórnarinnar, aðila vinnumarkaðsins og forsvarsmanna Sambands sveitarfélaga. sl. níu mánuði eða frá því að ríkisstjórnin var mynduð. Viðræðurnar hafa m.a. skilað því að Kjararáð var lagt niður, atvinnuleysisbætur og ábyrgðarsjóður launa hafa hækkað. Slíkir fundir eru mikilvægt veganesti til að hlusta eftir áherslum verkalýðshreyfingarinnar og í því samtali að huga sérstaklega að lægri tekjuhópum. Að því vinnur ríkisstjórnin.
Til marks um það er boðuð veruleg hækkun á barnabótum og hækkun á persónuafslætti í fjárlagafrumvarpi sem kemur lægri tekjuhópum vel.
Húsnæðismál eru eitt af stóru málunum. Fasteignaverð er hátt, allt of hátt fyrir suma, sem skýrist einna helst af of litlu framboði húsnæðis fyrir tekjuminni hópa. Afleiðingar þess smitast út til allra heimila í landinu í formi hærri húsnæðiskostnaðar vegna vísitölutengingar. Félagsmálaráðherra hefur talað skýrt um að bregðast verði við húsnæðisvandanum í samráði við sveitarfélög.
Þá er það áhyggjuefni að vaxtamunur í íslenskum bönkum sé fyrir utan eðlilegra marka, samanborið við Norðurlöndin.
Virðulegi forseti
Verkefnin eru mörg sem setið hafa á hakanum síðustu ár. Ríkisstjórnin er að styrkja mennta-, samgöngu-, velferðar- og heilbrigðismál. Samkeppnishæfni þjóðar byggir á því að þessir grunnþættir séu skilvirkir og standist alþjóðlegan samanburð.
Í fyrstu fjárlögum þessara ríkisstjórnar var verulega bætt í og í fjárlagafrumvarpi sem kynnt var í gær má sjá að enn er sótt fram.
Góðar samgöngur eru forsenda blómlegs mannlífs í landinu en rík áhersla er á að auka viðhald á vegakerfinu enda hefur þörfin aldrei verið meiri en nú. Ljóst er að mikið verk er óunnið við að byggja upp samgöngukerfið og færa til ásættanlegs horf. Fjármagn hefur verið stóraukið en í ár fara 12 milljarðar til viðhalds og lagfæringa samanborið við 5,5 milljarða 2016. Fyrr í sumar var fjórum milljörðum bætt við gildandi áætlun þessa árs til að verja vegakerfið fyrir frekari skemmdum í kjölfar stóraukins umferðarþunga. Þá er í fjármálaáætlun gert ráð fyrir sérstöku 5,5 milljarða árlegu framlagi sem bætist við til næstu þriggja ára. Í heildina er gert ráð fyrir að 160 milljörðum verði varið í viðhald og framkvæmdir í vegakerfinu á næstu 5 árum.
Samgönguáætlun sem verður lögð fram í næstu viku mun taka mið af fjármálaáætlun og verkefnunum forgangsraðað út frá umferðaröryggi og þróun undanfarinna ára.
Þá er verið að skoða útfærslur á því hvernig hægt er að stórauka þá upphæð sem rynni til nýrra framkvæmda vegakerfisins með sérstöku notendagjaldi af einstökum mannvirkjum svo þau verði að veruleika.
Góðir landsmenn
Aðgerðaráætlun loftslagsmála hefur verið kynnt til næstu 12 ára. Þar verða allir að láta til sín taka og leggja sitt af mörkum. Meðal aðgerða eru orkuskipti en á næstum árum mun rafbílum fjölga stórkostlega sem flýtir fyrir orkuskiptum og uppfyllir um leið metnaðarfull loftlagsmarkmið. Ánægjulegt er að loftlagsmarkmið og efnahagslegir hvatar fara saman. Ódýrara er að reka rafmagnsbíla, jafnframt er það jákvætt að skipta út aðfluttri orku fyrir hreina innlenda orku. Til þess þarf að tryggja aðgengi að orku fyrir rafknúin ökutæki um land allt.
Fyrir mér er brýnt að íbúar víðs vegar um landið hafi jöfn tækifæri en sumir hverjir hafa mátt þola mikla óvissu í sínum rekstri. Þannig eru mál sauðfjárbænda enn óleyst. Í þeirri vinnu sem nú stendur yfir verður að tryggja að horft sé til sveiflujöfnunarverkfæra til að jafna eftirspurn og framboð. Ávinningurinn er samfélagslegur og liggur í beinum og óbeinum störfum víðs vegar um landið.
Þá hefur þróun á eignarhaldi jarða breyst hratt allra síðustu ár sem hefur eðlilega valdið miklum áhyggjum. Í því sambandi er ekki óeðlilegt að horfa til Norðurlandana m.t.t að setja skilyrði fyrir kaupum á bújörðum.
Framþróun á næstu áratugum veltur á því hversu vel okkur tekst til við að auka á fjölbreytni í atvinnulífi. Samfélag okkar er framsækið, starfar á grunni samvinnu og stendur vörð um rétt fólks til þess að lifa í sátt og samlyndi við umhverfi sitt. Það er mikilvægt fyrir okkur sem hér störfum að leggja okkur fram við að sjá og skynja heildarmyndina til að taka ákvörðun út frá hagsmunum þjóðarinnar, til skemmri og lengri tíma. Til að finna skynsamlegustu leiðina hefur reynslan kennt mér að það er mikilvægast að hlusta.
Góðar stundir.