Fundarstjórar!
Kæru vinir og félagar – sumar í lofti – sól á himni.
Miðstjórnarfundur er góður vettvangur til að líta til baka, taka stöðuna og ákveða hvernig hugsjónum og markmiðum Framsóknarflokksins verði best náð til heilla og hagsbóta fyrir alla landsmenn. Segja hug okkar um það sem okkur finnst að betur megi fara.
Ég fyrir mitt leyti vil segja eftirfarandi; þingflokkur Framsóknarflokksins er afar vel skipaður. Í honum eru tveir fyrrverandi forsætisráðherrar, og þrír aðrir ráðherrar. Hinir þrír sem ekki hafa gengt ráðherraembætti, (ekki ennþá allavega) hafa mikla og góða reynslu af þingstörfum. Og innan okkar góða þingflokksins eru einstaklingar sem hafa haft mikil og góð áhrif á samtímann á Íslandi. Sennilega meiri og betri en flestir aðrir stjórnmálamenn síðari tíma.
En þrátt fyrir að margir almennir flokksmenn viti að þingflokkurinn sé sterkur, finnst ýmsum að það vanti upp á samstöðuna. Það sé augljóst að menn séu ekki samstíga.
Það er rétt, okkur vantar meiri og sterkari samstöðu í þingflokknum. Og það er sú krafa sem almennir félagsmenn eiga með réttu á okkur sem valin hafa verið til forystu í flokknum.
Ég er tilbúinn að vinna með öllum framsóknarmönnum, að því að auka veg og vanda Framsóknarflokksins og framfylgja stefnu hans.
Á síðasta kjörtímabili var lagður grunnur að þeim lífskjarabata sem orðið hefur á Íslandi á undanförnum árum. Það gerðist undir forystu Framsóknarflokksins. – Gleymum því ekki.
Ég vil nota þetta tækifæri hér í dag og spyrja; ímyndið ykkur hvað við gætum gert núna ef okkur auðnaðist að ganga í takt? En það er einmitt það sem ég tel að flokksmenn séu að kalla eftir, þegar þeir segja að það skorti á samstöðuna. Og verðum við í forystu flokksins- stjórn flokksins og þingmenn – ekki að beygja okkur undir þennan vilja og þessa sjálfsögðu kröfu?
Erum við ekki kosin til þess að gera þjóðfélagið betra á forsendum þess sem hugsjónir flokksins grundvallast á; skuldum við ekki flokksmönnum og kjósendum okkar það að starfa saman af heilindum og einurð? Mitt svar er, jú við eigum að gera það.
Ágætu félagar!
Framsóknarflokkurinn er frjálslyndur félagshyggjuflokkur sem vinnur að stöðugum umbótum á samfélaginu og lausn sameiginlegra viðfangsefna þjóðfélagsins á grunni samvinnu og jafnaðar.
Hann stendur vörð um stjórnarfarslegt, efnahagslegt og menningarlegt sjálfstæði Íslendinga, byggt á lýðræði, þingræði og réttaröryggi. Framsóknarstefnan setur manninn og velferð hans í öndvegi. Þetta stef þekkjum við.
Við boðum að við störfum á grunni samvinnu. En upp koma tilvik þar sem við erum ekki sammála og það er bæði hollt og gott – bæði flokknum og okkur fólkinu sem í honum starfar. Rökræðan skerpir niðurstöðuna.
En í lok dags ákveðum við okkur með lýðræðislegum hætti. Við kjósum og hlítum niðurstöðunni. Við ætlumst til þess að lýðræðisleg vinnubrögð séu viðhöfð í samfélaginu, það á einnig við um flokkinn okkar.
En það virðist ekki öllum gefið að geta sætt sig við það sem flokksmenn ákveða með lýðræðislegum aðferðum. Í Morgunblaðinu í gær mátti lesa hvaða augum sumir líta flokkinn okkar og ákvarðanir okkar flokksmanna.
Þar segir einhver að rán hafi átt sér stað í haust og þeir, sem á að hafa verið rænt frá, fyrirgefi ekki slíkan gjörning, ekki núna, ekki seinna! Auga fyrir auga, tönn fyrir tönn, hefur verið viðhaft af minna tilefni.
Það sem ég spyr mig að er; er þetta samvinnumaður sem talar svona, þetta er ekki sérlega framsóknarleg nálgun? Og hvaða fyrirgefningu er verið að tala um, við hvern á að segja „sorrý“? Hin almenna framsóknarmann, meirihluta fulltrúa á flokksþingi?
Á flokksþingi í haust var tekist á. Svo virðist sem sumir líti á niðurstöðu þess þings sem einhvers konar svik við hluta flokksins. Það er að segja, að meirihlutinn hafi svikið minnihlutann. Og nú sé bara spurningin hvenær þau svik verði leiðrétt.
Ég skil vel að einhverjir hafi orðið sárir og það taki tíma að heila þau sár. Ég skil að það geta ekki allir verið ánægðir öllum stundum og ég geri ekki kröfu um slíkt.
En ég á erfitt með að skilja þá sem gera óánægjuna að sínum helsta vin og félaga. Að mínu viti er það ekki í eðli og anda Framsóknarflokksins að standa þannig að málum.
Ástandið gæti vafalítið verið betra í flokknum okkar, en í lifandi flokki – sem vill og ætlar að vera stór flokkur- eiga að rúmast margar skoðanir og stundum mismunandi, þótt grunnstefið sameini okkur.
Sumir hafa valið að koma fram opinberlega og lýsa þeirri skoðun að órói sé mikill í flokknum. Ég veit að það eru skiptar skoðanir, en stundum hefur maður það á tilfinningunni að verið sé að tala upp ágreininginn. Hvaða tilgangi þjónar það?
Við í forystunni höfum eðlilega áhyggjur af þessu en höfum lagt okkur eftir að hlusta og bregðast við eftir atvikum. Við þurfum að finna leiðir til sameiningar en ekki sundrungar. Og allir þurfa að spyrja sig hvernig getur framlag mitt orðið til þess að efla einingu og styrkja flokkinn; hvernig er hægt að leggjast á árar með félögum sínum?
Ég tel að allir þeir sem bjóða sig fram undir merkjum Framsóknarflokksins skuldi almennum félagsmönnum og fylgjendum okkar öllum, að við berjumst sameiginlega fyrir hugsjónum flokksins.
Og það hefur áður verið sagt, og skal hér endurtekið; Framsókn hefur ætíð vegnað best þegar framsóknarfólk stendur saman. Og gleymum því ekki, það á að vera gaman að vera í Framsókn!
Ágætu miðstjórnarmenn!
Það er full þörf á rödd Framsóknarflokksins og hugmyndum hans til að bæta hag þjóðarinnar. Sérstaklega nú þegar svo virðist sem einn flokkur, umfram aðra, stjórni landinu upp á sitt eindæmi.
Sé gengið til stjórnarsamstarfs við Sjálfstæðisflokkinn, þarf að hafa afl til að standa í lappirnar. Slíkt afl hefur mér sýnst að viðhengin tvö, Björt framtíð og Viðreisn, hafi ekki.
Viðreisn er útibú frá Sjálfstæðisflokknum, Björt framtíð virðist svo vera orðin útibú frá Viðreisn.
Og í ellefu manna ríkisstjórn sitja sex Sjálfstæðismenn. Og fyrir ekki svo löngu síðan voru 9 af þeim sem eru ráðherrar nú – í Sjálfstæðisflokknum. Ríkisstjórnin sem nú situr hefur því væna hægri slagsíðu.
Þótt ekki sé langt liðið á kjörtímabilið virðist ljóst hvert stefnir. Ríkisstjórnin hóf starf sitt á því að gefa eftir í baráttunni við eigendur aflandskróna. Ekki hefur fengist viðhlítandi skýring á því, af hverju það var gert.
Sennilega nenntu menn ekki að hafa vandann hangandi yfir sér lengur, svo gripið sé til gamallar samlíkingar. Þar fengu ýmsir betri kjör en aðrir, þótt búið væri að ákveða á hvaða gengi fjárfestarnir færu út.
Pólitíska þrekið var kannski þrotið, enda óvanur maður í fjármálaráðuneytinu sem taldi sig vera leysa fjármagnshöftin upp á eigin spýtur.
En bara svo því sé haldið til haga, þá fann hann ekki það fræ sem til þurfti til að leysa fjármagnshöftin, hann sáði því ekki, sá ekki um þreskingu, mölun eða bakstur. Honum til upplýsingar var sú vinna öll – unnin á síðasta kjörtímabili undir forystu Framsóknarflokksins. Núverandi fjármálaráðherra vildi hins vegar ólmur gæða sér á afrakstri af annarra manna vinnu.
Og meira af afrekum ríkisstjórnarinnar.
Einkavæðing er að aukast. Reyndar virðist heilbrigðisráðherra ekki hafa hugmynd um að það sé að gerast í heilbrigðiskerfinu, né hvernig hún er tilkomin. Gekk ráðherra svo langt á dögunum að hann sagði í viðtali að það væri ekki endilega plottað um einkavæðingu í heilbrigðiskerfinu.
Sem sagt; hann aftekur það ekki með öllu. Það er ekki þægileg tilhugsun að hafa ráðherra sem ekki er klár á því hvenær verið er að plotta, og hvenær ekki.
Menntamálaráðherra er að einkavæða framhaldskóla án umræðu á Alþingi. Þegar upp komst, harmaði hann ótímabæra umræðu um breytingarnar fyrirhuguðu. Það voru hans viðbrögð; sem sagt að einhver skildi vilja ræða hvort færa skyldi Ármúlaskóla inn í einkarekstur. Það voru alveg ótrúlega furðuleg viðbrögð. Hvenær átti að ræða og hverjir máttu ræða breytinguna?
Og allt gerist þetta á vakt ríkisstjórnar sem boðað hefur ný og vandaðri vinnubrögð.
Kæru félagar!
Fyrir hvað stöndum við, fyrir hvað ætlum við að standa. Framsóknarflokkurinn varð hundrað ára í desember í fyrra. Öll þessi hundrað ár hefur starfið í flokknum grundvallast á því sem ég sagði í upphafi; og umfram allt, að hefja manngildi ofar auðgildi.
Ég hef áður sagt það, að ég tel að jöfnuður á Íslandi þurfi jafnvel að vera meiri en víðast hvar annars staðar. Við erum fámenn þjóð í auðugu landi og enginn á að hafa það á tilfinningunni að sumum sé ætlað meira en öðrum á kostnað heildarinnar.
- Við þurfum að tryggja og byggja upp velferðarkerfi sem ríkisvaldið ber ábyrgð á og hlúa að traustum atvinnugreinum, nýjum og gömlum.
- Við þurfum að halda á ný, merki samvinnuhreyfingarinnar á lofti með hugsjónum samvinnumanna um sannvirði.
- Við þurfum að tryggja að samfélagið reki samskonar heilbrigðiskerfi fyrir alla, en geri ekki heilsufar manna að verslunarvöru. Hið sama á að gilda um nám.
- Við þurfum að grundvalla utanríkisstefnu okkar á samstarfi við Norðurlöndin með sérstakri áherslu á vestur norrænt bandalag – með virkri þátttöku í starfi Sameinuðu þjóðanna og samvinnu með vestrænum ríkjum.
Þetta er hluti af þeim grunni sem Framsóknarflokkurinn stendur á.
Nú munu vafalítið einhverjir segja að þróunin í veröldinni sé slík, að endurskoða beri stefnu flokksins til samræmis við hana.
En hver er sú stefna, hverjir eru þeir straumar, af hverju erum við að missa; vilja menn feta sig á slóð forseta Bandaríkjanna eða Le Pen í Frakklandi og fleiri úr þeim ranni?
Er einhver í þessum sal sem telur að þar liggi tækifæri Framsóknarflokksins? Er einhver sem telur að með því að víkja frá hefðbundnum gildum flokksins muni fylgið sópast að honum?
Ég trúi því ekki að svo sé. Ég ætla ekki að halda því fram að allt sem Framsóknarflokkurinn hafi gert í gegnum árin sé yfir gagnrýni hafið. En ég ætla hins vegar að leyfa mér að halda því fram að hornsteinn flokksins sé traustur. Og afrek okkar í hundrað ár eru mörg.
Það getur aldrei orðið þannig í samfélagi manna að það komist úr tísku að bæta líf fólks og tryggja því svigrúm til að þroskast og dafna.
Og hvernig höldum við best áfram að bæta hag þjóðarinnar?
Jú – Við erum í þessu saman; gleymum því ekki. Og ekki bara erum við í þessu saman, við völdum að vera í þessu saman. Við völdum að starfa undir merkjum Framsóknarflokksins, við völdum að vinna að bættum hag allra, en ekki hinna fáu.
Við vinnum ekki á forsendum auðvaldsins, heldur manngildisins; hins almenna borgara, hvar sem hann er í samfélaginu, hver sem hann er, og hvaðan sem hann kemur. Við þá vinnu er nauðsynlegt að allt sé uppi á borðum.
Við eigum ekki að líða eitthvert leynimakk – leyndarhyggju. Við höfum ekkert að fela.
Það er til að mynda sjálfsagt í mínum huga að Alþingi láti rannsaka einkavæðingu banka og sölu almannagæða, hver sem þau eru og hvenær sem salan átti sér stað.
Og að mörgu leyti tel ég að það geti verið ein af forsendum þess að auka traust í samfélaginu. Og traust er mikilvægt.
Kæru Framsóknarmenn!
Þegar spurt er; hvað ætlar þú að gera til að gera þjóðfélagið betra, er svarið ekki eitt. Verkefnin eru eins fjölbreytt og þau eru mörg. Og þau eru fjölmörg.
En hvert viljum við stefna, hvert ættum við að stefna. Eins og þið hafið kannski skilið af máli mínu hér að framan, tel ég heillavænlegast að styðjast við þau stef sem Framsóknarflokkurinn grundvallast á, það er okkar stefna.
Okkar markmið hefur alltaf verið að forðast öfgar til hægri og vinstri; á miðjunni höfum við staðið og stöndum þar enn.
Efnahagslegt umhverfi á Íslandi er um þessar mundir með því besta sem sést hefur um langt árabil. Það er ekki núverandi ríkisstjórn að þakka.
Undir forystu Framsóknarflokksins á síðasta kjörtímabili var rofin efnahagsleg kyrrstaða og grunnur lagður að áframhaldandi uppbyggingu á öllum sviðum.
Til að halda áfram á þeirri braut þarf rödd skynseminnar, rödd Framsóknarflokksins. Mig langar nú að tæpa á nokkrum verkefnum sem ég tel brýnt að huga að.
Við eigum að setja í gang vinnuhóp innan málefnastarfs okkar sem útfærir tillögur um róttæka breytingu á skattkerfinu, sem mun tryggja lægra skatthlutfall hjá meðaltekjufólki og þeim sem lægri hafa tekjurnar.
Því sá hópur greiðir hærri skatta hlutfallslega en sambærilegir hópar á Norðurlöndum. Breytingin á líka að leiða til hærri og skýrari stuðnings við barnafjölskyldur.
Með þeim hætti aukum við jöfnuð í samfélaginu og vonandi sátt um skiptingu gæða.
Og eins og leiðréttingin var mjög til hagsbóta fyrir alla sem teljast til millistéttar, munu breytingar á skattkerfinu einnig koma þeim hópi mjög til góða.
Vinnu starfshópsins verði svo lokið á haustdögum þar sem við kynnum til sögunnar okkar leið – B-leiðina.
Og með öðrum breytingum á skattkerfinu munu þeir sem hafa hæstu tekjurnar greiða meira, en þeir sem tekjulægri eru, greiða minna.
Annað verkefni og ekki síður mikilvægt er að endurskoða peningastefnuna. Vextir eru of háir á Íslandi.
Það gengur ekki til lengdar að vaxtastig á Íslandi sé langtum hærra en í þeim löndum sem við berum okkur saman við. Hvaða áhrif hafa háir vextir; við höfum fordæmið frá árunum 2004-2008 þegar vextir voru hækkaðir úr hófi fram.
Erlendir spákaupmenn runnu á lyktina og hingað streymdi erlent skammtímafjármagn og þrýsti gengi krónunnar upp fyrir öll skynsamleg mörk. Þetta hefndi sín með miklu gengisfalli með afleiðingum sem öllum ættu að vera kunnar.
Hættan við slíka hávaxtastefnu er sú að það verði ávallt of eða van á gjaldeyrismarkaði – annað hvort sé of miklu fjármagni veitt inn í landið, eða flutt frá því.
Gengi krónunnar verði þar af leiðandi annað tveggja; alltof hátt eða alltof lágt. Það er alveg skýrt í mínum huga að við getum aldrei tryggt langtíma atvinnuuppbyggingu ef samkeppnishæfni útflutningsgreina rokkar til um tugi prósenta á milli ára.
Við þurfum að leita nýrra lausna í peningastefnumálum og nýrrar samstillingar í hagstjórn þar sem ekki er ofuráhersla á vexti líkt og verið hefur hin síðari ár heldur verði hugað að mörgum þáttum samtímis.
Ein leið að því er stofnun Stöðugleikasjóðs sem myndi styðja við hagstjórn og ríkisfjármál – til að tryggja hér meiri stöðugleika.
Þriðja stóra verkefnið eru byggðamálin. Á sama tíma og við vinnum að auknum jöfnuði þurfum við að tryggja með okkar stefnu að Ísland allt verði byggt og þar sé lífvænlegt að búa og starfa. Það munu núverandi stjórnarflokkar tæplega gera.
Nú á þenslutímum er kjörið tækifæri að fara í kröftuga uppbyggingu innviða á landbyggðinni. Það eru því miður stór landsvæði þar sem hagvöxtur mælist ekki 6-7%.
Þess vegna ættum við – á þeim svæðum – að byggja upp samgöngur, fjarskipti, dreifikerfi rafmagns og búa í haginn fyrir framtíðina, án þess að auka þenslu.
En það þarf fleira að koma til – heilbrigðisstofnanir og skólar þurfa uppbyggingarstefnu ekki stöðnun eða niðurskurð.
Ólíkt þeirri sýn sem birtist í fjármála- stefnu og -áætlunum hægri stjórnarinnar.
Fjórða verkefnið eru húsnæðismálin. Á síðasta kjörtímabili breyttum við lagaumgjörð húsnæðismála.
Lög um fyrstu fasteign voru samþykkt og hafa nú þegar skilað góðum árangri fyrir fyrstu kaupendur. sem m.a. sést á því að aldrei fyrr hafi verið fleiri fyrstu kaupendur á markaði – og það þrátt fyrir hátt húsnæðisverð, lítið framboð og háa vexti.
Næsta skref á að vera að bjóða þeim sem misstu íbúðir sínar í hruninu sambærilegan stuðning með frumvarpi um aðra fasteign.
Húsnæðissamvinnufélög hafa fengið nýjan og betri grundvöll – nú þarf með samstilltu átaki að hvetja til þess að fólk nýti sér þessa leið til að eignast þak yfir höfuðið. Um leið og við eflum eina sterka millistétt í landinu eigum við að stefna að því að sem flestir eigi sitt eigið húsnæði – í því felst mesta öryggið og traustur sparnaður.
En um leið erum við búin að tryggja með breytingum á húsnæðislöggjöfinni grundvöll fyrir þá sem vilja eða þurfa að leigja.
Fimmta verkefnið sem ég tel rétt að við hugum sérstaklega að og beitum okkur fyrir er að skipuleggja fjármálakerfið. Bankakerfið er stórt á Íslandi, sennilega of stórt.
Við endurskipulagninguna þarf að skoða hvort skynsamlegt sé að aðskilja viðskiptabankastarfsemi og fjárfestingar. En einnig hvernig banka við viljum hafa. Mörgum hefur þótt skorta á að fjármálafyrirtækin séu þjónar fólksins og fyrirtækja. Mörgum finnst að þau séu frekar herrar – því þarf að breyta.
Í Landsbankanum liggur mikið eigið fé – umfram það sem skynsamlegt er og þarf – sem ég tel að mætti minnka og nota afraksturinn m.a. í uppbyggingu innviða.
Jafnframt verður að tryggja að eignarhlutur ríkisins í þeim banka verði ráðandi. Við sáum hvað gerðist þegar allt bankakerfið var komið í hendur einkafjárfesta; það hrundi. Og gríðarlegur kostnaður lenti á ríkinu og almenningi. Ef stjórnvöld geta komið í veg fyrir þvílík ósköp sem hér riðu yfir haustið 2008, þá eiga þau að gera það.
Af þeim orsökum tel ég rétt að menn haldi að sér höndum við sölu Landsbankans. Og hreinlega taki þá ákvörðun að selja hann ekki – í það minnsta að sinni.
Þetta eru að sjálfsögðu ekki einu málin sem berjast þarf fyrir, þau eru miklu fleiri.
Þar má nefna jafnan aðgang allra að heilbrigðisþjónustu án tillits til efnahags, jafnt aðgengi að námi, málefni þeirra sem minna mega sín, ellilífeyrisþegar, öryrkjar, uppbygging innviða og að sjálfsögðu umhverfismál. Því hvaða framsóknarmaður styður ekki uppgræðslu lands og skynsamlega sjálfbæra nýtingu auðlinda – hvort sem er í vatni, á landi eða í lofti?
Og var það ekki á okkar vakt sem mikilvægasti Alþjóðasamningur síðari ára var undirritaður – Parísarsamningurinn um loftslagsmál. Ég man ekki betur.
En allt eru þetta mál sem ættu að vera baráttumál miðjuflokka á öllum tímum.
Hin tvö fyrstu sem ég nefndi, skattamálin og vextirnir eru þó mest aðkallandi og fara verður í þau og klára.
Með sambærilegum hætti og þegar við framsóknarmenn kynntum leiðréttinguna, áætlun um afnám hafta, breytingar á húsnæðislöggjöfinni og fyrstu fasteign, svo nokkur verkefni séu nefnd. Það er ekki nóg að segjast ætla að gera hlutina, það verður að ganga í verkið.
Kæru vinir að lokum þetta!
Ég lít svo á að allir framsóknarmenn séu vinir mínir. Mér vitanlega á ég enga óvini í Framsóknarflokknum. Ég tel að við séum öll sammála um stefnu flokksins. Þótt ágreiningur kunni að vera um menn, þá ætti hann ekki að vera um málefnin.
Ég lít á alla framsóknarmenn eins – óháð því hvernig menn greiddu atkvæði á flokksþingi í haust. Mér hefur fundist bæði gaman og gefandi að starfa fyrir Framsóknarflokkinn. Í öllum þeim störfum sem flokksmenn hafa falið mér hef ég leitast við að gera mitt besta. Það mun ég gera áfram.
Við ykkur miðstjórnarmenn og alla aðra framsóknarmenn vil ég segja – þakka ykkur fyrir allt. Takk fyrir ykkar frábæru vinnu og samstarf. Án ykkar væri ekkert starf – engin Framsóknarflokkur. Allir í flokknum eru jafn mikilvægir. Og munum það kæru vinir – það er þörf á öflugum Framsóknarflokki og við erum sterkust þegar við stöndum saman.
***
