Ísland hefur mikla sérstöðu, vegna þess að hér á landi er minna um ýmsa sjúkdóma í búfé en annars staðar í heiminum. Matartengdar sýkingar í fólki eru líka hlutfallslega færri og athyglisvert er að minna er um sýklalyfjaónæmar bakteríur í fólki hér á landi en í öðrum heimshlutum.
Sýklalyfjaónæmar bakteríur eru hratt vaxandi heilbrigðisvandi í heiminum, á meðan umtalsverðar framfarir eiga sér stað við meðhöndlun margra annarra sjúkdóma.
Þekkingin á þessum vanda er að aukast og hún segir okkur að fara varlega. Það sýnir sig að þar sem mest sýklalyfjanotkun er í búfjárrækt er líka mest um sýklalyfjaónæmar bakteríur í fólki. Þannig virðist sýklalyfjanotkun í landbúnaði hafa miklu meiri áhrif á hversu algengar sýklalyfjaónæmar bakteríur eru í fólki en hver sýklalyfjanotkun fólks er eða hversu mikið er um ferðalög milli landa. Sýklalyfjanotkun í landbúnaði eykst eftir því sem sunnar dregur í Evrópu.
Smit úr mat fer annars vegar eftir því hversu algengar sýkingar eru í matnum og hins vegar hvort reglum er fylgt, t.d. til að kom í veg fyrir krosssmit milli matvæla. Aldrei er fullkomlega hægt að koma í veg fyrir mistök við meðhöndlun matvæla.
Niðurstöður rannsókna á uppruna kamfílóbakteríu sýkinga úr mat á Íslandi yfir 20 ára tímabil eru sláandi. Meðalfjöldi smitaðra einstaklinga sem eingöngu höfðu dvalist á Íslandi og borðað sinn mat þar er 16,9 á ári, meðan 258 smituðust að meðaltali erlendis.
Besta vörnin fyrir lýðheilsu á Íslandi er að hingað sé flutt sem minnst af hráum búfjárafurðum. Þess vegna verðum við að staldra við áður en gerðar verða lagabreytingar til að bregðast við dómum um skilyrði fyrir innflutningi tiltekinna afurða frá Evrópska efnahagssvæðinu. Verði skilyrði fyrir innflutningi rýmkuð er nauðsynlegt að fyrst verði gert ítarlegt áhættumat fyrir íslenskt samfélag byggt á bestu fáanlegu þekkingu. Ef farið verður í mótvægisaðgerðir þarf að gefast nægjanlegur tími til að innleiða þær. Til að ná fram breytingum á samningum og reglum, þurfa íslenskir stjórnmálamenn að ræða betur við kollega sína í Evrópu. Á sama tíma þarf að vinna að aukinni samstöðu innanlands á grunni bestu þekkingar á hverjum tíma um hverjir sameiginlegir hagsmunir samfélagsins séu í raun.
Bann við innflutningi hrárra búfjárafurða, og þar með sóttvarnir landsins, snúast um sérstöðu Íslands til framtíðar. Framtíðarhagsmunir íslensks samfélags eru undir (lýðheilsa og búfjárstofnar), þeir hagsmunir eru miklu stærri, en hagsmunir einstakra stétta í nútíðinni. Sérstaða okkar er ekki okkar einkamál, hún er umhverfismál og hefur þýðingu á heimsvísu. Samningar og lög eru mannanna verk sem hægt er að breyta, en ef sérstaða landsins tapast verður hún ekki auðveldlega endurheimt.
Líneik Anna Sævarsdóttir og Þórunn Egilsdóttir, alþingismenn Framsóknar.
Greinin birtist fyrst á austurfrett.is 4. mars 2019.
