Category: Greinar

Herakleitos hafði rétt fyrir sér þegar hann benti á að maður stigi aldrei tvisvar í sömu ána, því að þegar maður stígur fætinum í ána rennur sífellt um hann nýtt vatn. Stjórnmálamenn geta valið á milli þess að verja kerfið eða viðurkenna nauðsyn endurskoðunar þess og um leið framþróunar samfélagsins. Íslenska menntakerfið er ein af grunnstoðum samfélagsins. Við þurfum því að hlúa að því og miða stjórnun og stefnumótun þess við að búa ungt fólk undir atvinnulífið.

Á hvers konar færni þarf atvinnulífið að halda?

Heimurinn smækkar
Ný tækni hefur aukið möguleika okkar til náms og jafnað aðstöðumun, þ.e. með auknum aðgangi að fjarnámi eiga flestir þess kost að stunda nám óháð búsetu (nema þeir sem eru ekki komnir með ljósleiðara – en það er eitt af stóru verkefnum nýrrar ríkisstjórnar), hvort sem það er komið út á vinnumarkað, með fjölskyldu eður ei. Heimurinn smækkar með hverjum deginum sem líður. Fjarnám er líka hægt að stunda við erlenda háskóla sem eru þá í samkeppni við íslenska háskóla. Við þurfum því að huga að samkeppnishæfni skólanna okkar með því að bæta rekstrargrunn þeirra.

Í ljósi þess að almennt er viðurkennt að fjórða iðnbyltingin sé hafin þá þurfum við að velta fyrir okkur hvort menntakerfi Vesturlanda séu nægilega skilvirk. Kerfi sem á sér rætur í forngrískri klassík og síðan í iðnbyltingu 18. og 19. aldar, þar sem samfélög voru byggð í kringum verksmiðjur. Stundvísi, endurtekningar, hlýðni og það að læra utanbókar ákveðnar formúlur voru taldar til æðstu dyggða. Dugar slíkt skipulag í hinum frjálsa og flókna nútíma 21. aldar? Ég held ekki.

Aðlögun eykur samkeppnishæfni
Niðurstaðan er því sú að næmni fyrir umhverfinu, skapandi hugsun og góð aðlögun að þeim breytingum sem samfélagið kallar eftir, eru lykilþættir ef menntakerfið okkar á að mæta þörfum atvinnulífs framtíðarinnar í breyttum heimi. Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er lögð áhersla á menntamál, rannsóknir og þróun. Þangað þurfum við að fara til að tryggja samkeppnishæfni þjóðarinnar og velsæld til lengri tíma. Lokaorð Charles Darwin eiga því ágætlega við í þessu samhengi: „It is not the strong­est of the species that survives, nor the most intelligent that survives. It is the one that is the most adaptable to change.“

Silja Dögg Gunnarsdóttir

Höfundur er þingmaður Framsóknarflokksins

Greinin birtist í Fréttablaðinu 1. desember 2017.

Í haust fór af stað átakið MeToo á samfélagsmiðlum undir myllumerkinu #metoo. Með því vilja konur rjúfa þögnina um kynferðislega áreitni og ofbeldi. Átakið hefur farið eins og eldur í sinu um allan heim. Konur úr flestum starfsstéttum hafa stigið fram og sagt frá kynferðislegri áreitni og ofbeldi sem þær hafa orðið fyrir í starfsumhverfi sínu. Konur sem vinna að því að ná árangri innan sinnar starfsstéttar hafa sagt frá ótrúlegum hindrunum sem orðið hafa á vegi þeirra.

Konur í stjórnmálum hafa einnig orðið fyrir slíkri áreitni þegar barátta um áheyrn og jafnrétti til áhrifa er annars vegar. Það hefur haft þær afleiðingar að margar konur hafa ekki treyst sér til að starfa áfram á vettvangi stjórnmálanna. MeToo átakið hvetur konur til að rísa upp gegn kynbundnu ofbeldi, óháð þjóðfélagsstöðu og búsetu. Það fær karlmenn til að leiða hugann að þeim röngu skilaboðum sem þeir eru að senda út og sýnir þeim að slíkt viðmót verður hvorki viðurkennt né umborið.

Dagana 28.-30. nóvember verður haldin ráðstefna í Hörpu á vegum Women Political Leaders sem eru alþjóðleg samtök kvenna í stjórnmálum. Ráðstefnan er haldin í samvinnu við Alþingi og munu íslenskar konur í stjórnmálum vera gestgjafar að þessu sinni. Það er óhætt að fullyrða að MeToo átakið mun þjappa konum saman á heimsvísu til að rísa upp gegn kynbundnu ofbeldi og rjúfa þögnina sem fylgt hefur konum í gegnum aldirnar.

Opin umræða er besta vopnið
Framsókn hefur lagt ríka áherslu á fræðslu og forvarnir til að sporna gegn kynbundnu ofbeldi og vill að sett verði aukið fé í verkefnið svo það megi verða að veruleika. Í ráðherratíð Eyglóar Harðardóttur var sett reglugerð um aðgerðir gegn einelti, kynferðislegri áreitni, kynbundinni áreitni og ofbeldi á vinnustöðum, nr. 1990/2015. Þar er komið inn á skyldur bæði starfsmanna og atvinnurekenda þegar upp koma slík mál á vinnustöðum og hvaða leiðir eru færar til að uppræta slíkt. Fyrst og síðast er að opin umræða um málefnið er okkur öllum nauðsynleg, því í þögguninni leynast holur fyrir gerendur að dyljast í og halda áfram á sömu braut. Konur á Íslandi geta verið leiðandi í þessari mikilvægu umræðu og stutt kynsystur sínar víðsvegar um heiminn til að standa upp og verjast þessu.

Halla Signý Kristjánsdóttir

Greinin birtist í Fréttablaðinu, 29. nóvember 2017.

Allar þessar mögnuðu konur eru hingað komnar á vegum alþjóðlegra samtaka kvenleiðtoga (WPL) í þeim tilgangi að læra um þann árangur sem Íslendingar hafa náð í jafnréttismálum og til að læra hver af annarri. Þrátt fyrir að við Íslendingar eigum enn næg verkefni fyrir höndum við að auka jafnrétti í samfélaginu mælumst við ítrekað efst þjóða á alþjóðlegum mælikvörðum sem mæla jafnrétti kynjanna.
Árangurinn sem við höfum náð leggur okkur íbúum Íslands skyldur á herðar við að miðla þeim aðferðum og lausnum sem við höfum notað til að ná árangri. Jafnframt setur það gífurlega pressu á þjóðina að láta ekki staðar numið heldur halda áfram að leita lausna og finna leiðir til að auka jafnrétti.

Ég hlakka til að eiga samtöl við þessar konur og mun stolt geta sagt frá þeim aðferðum sem minn 100 ára flokkur, Framsóknarflokkurinn, notar til að vinna að jafnrétti í flokksstarfinu. Aðferðum sem skiluðu jafnrétti í þingflokknum, eftir kosningar 2017 þar sem konum fækkaði mikið á Alþingi. Ég mun líka deila persónulegri reynslu og læra af gestunum.

Í samtölum mínum við erlenda kvenleiðtoga hef ég áttað mig á því hversu mikil áhrif gott aðgengi að leikskólum í Íslandi hefur haft á þróun jafnréttis. Tilkoma fæðingar- og foreldraorlofs, þar sem feður fengu sjálfstæðan rétt til fæðingarorlofs árið 2000, er eitt af stóru skrefunum til jafnréttis á Íslandi. Nú er kominn tími á næsta skref, því eitt af brýnustu verkefnum dagsins í dag er einmitt að tryggja samfellu milli foreldraorlofs og leikskóladvalar.

Önnur stór áskorun er hversu kynskiptur íslenskur vinnumarkaður er, til að ná fram breytingum þarf að breyta viðhorfum og menningu og þar hefur skólakerfið mikilvægu hlutverki að gegna. Við þurfum að fjölga karlmönnum í umönnunarstörfum af öllu tagi og konum í iðn- og tæknigreinum. Viðfangsefnið er flókið og til að ná árangri þarf fjölþætta vinnu og það verður að vera eitt af því sem lagt er til grundvallar við mótun menntastefnu á Íslandi.

Áskoranirnar eru vissulega fleiri, eins og að fylgja eftir þeirri byltingu gegn kynferðislegri áreitni og kynferðislegu ofbeldi sem sprottið hefur upp með aðstoð samfélagsmiðla síðustu árin.

Í jafnréttismálum þurfum við stöðugt að halda vöku okkur, á því sviði eru fjölmargar áskoranir og þá er heimsókn fremstu kvenleiðtoga heims svo sannarlega hvatning til að halda áfram á brautinni til jafnréttis.

Líneik Anna Sævarsdóttir

Greinin birtist í Morgunblaðinu 29. nóvember 2017

Undanfarið hafa augu heimsins beinst að Kóreuskaganum vegna þeirrar kjarnorkuvár sem er fyrir hendi og óstöðugs stjórnarfars í Norður-Kóreu. Saga Kóreu er merkileg og miðast við Gojoseon-keisaradæmið árið 2333 f. kr. Sökum landfræðilegrar legu sinnar hefur Kórea gegnt mikilvægu hlutverki í samskiptum Kína og Japans en þrátt fyrir að vera á milli þessara öflugu ríkja náði Kórea að halda sjálfstæði. Kóreubúar hafa til að mynda alltaf talað kóresku en notuðu kínversk tákn fram á miðja 15. öld. Keisarinn í Kóreu á þeim tíma vildi auka læsi og lét því þróa sérstakt letur í stað þess að nota kínversk tákn. Miklu tímafrekara var að læra lestur í gegnum táknin og með þessu sérstaka letri jókst almennt læsi í Kóreu til muna og lægri stéttir höfðu það betra í kjölfarið. Árið 1905 hernam Japan Kóreu og var það mjög blóðugt. Japanir fóru kerfisbundið í að útrýma keisarafjölskyldunni og bönnuðu til að mynda öllum að tala kóresku. Í kjölfar seinni heimsstyrjaldarinnar öðlaðist Kórea aftur sjálfstæði frá Japönum 15. ágúst 1945. Hins vegar var kalt stríð í uppsiglingu á milli stórveldanna, Sovétríkjanna og Bandaríkjanna, og framtíð Kóreu tók mið af því. Sovétmenn studdu Norður-Kóreu en Bandaríkin studdu við Suður-Kóreu. Mikil átök voru á milli þessara aðila sem enduðu svo með stríði í Kóreu árið 1950 en því lauk með vopnahléi 1953. Síðan þá hefur Kóreuskaganum verði skipt upp í þessu tvö ríki á 38. breiddargráðu.

Efnahags- og stjórnarfarsleg þróun þessara ríkja hefur verið gerólík síðustu sextíu árin. Alræðisstjórn hefur verið í N-Kóreu en S-Kórea hefur þróast í að verða lýðræðisþjóðfélag. Þjóðartekjur á mann í S-Kóreu eru um tuttugufalt hærri, lífslíkur mun meiri og menntunarstig betra. N-Kórea hefur átt erfitt með að brauðfæða þjóð sína og heilsufari hennar hrakað fyrir vikið. Sá umfangsmikli munur sem er á milli þessara ríkja skýrist fyrst og fremst af því að N-Kóreu hefur verið stjórnað með alræði og ósjálfbærri efnahagsstjórn. Þetta hefur kostað milljónir mannslífa og miklar hörmungar. Ástæða þess að hægt er að komast að þessari niðurstöðu hratt og örugglega er sú að uppruni og saga fólksins í báðum ríkjum er sú sama og hefur ekki haft áhrif á framvinduna.

Alþjóðasamfélagið hefur þrengt verulega að N-Kóreu með efnahagsþvingunum. Samskipti Bandaríkjanna og N-Kóreu hafa ekki verið fjandsamlegri síðan í Kóreustríðinu. Fórnarkostnaðurinn vegna þessa stjórnarfars N-Kóreu er mikill fyrir ríki Austur-Asíu, þar sem hernaðarútgjöld allra ríkjanna eru mun hærri vegna ástandsins. Farsælast væri fyrir alla aðila að auka efnahagslega samvinnu á svæðinu gegn því að N-Kórea léti af kjarnorkuáætlun sinni. Langtímamarkmiðið er friðsamleg sameining ríkjanna, sem eiga þessa löngu og merku sögu. Útkoman væri án efa mun betri en það ófremdarástand sem ríkir núna og minnir helst á Kúbudeiluna í hægum takti.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, varaformaður

Greinin birtist í Morgunblaðinu 22. nóvember 2017

Í dag er kosið um traust stjórnarfar og stöðugleika næstu fjögur árin, skýra forgangsröðun verkefna og framtíðarsýn fyrir Ísland. Sú ríkisstjórn sem tekur við að loknum kosningum þarf að vera framsækin og lausnamiðuð til að ná fram nauðsynlegum umbótum í íslensku samfélagi.

Heilbrigði og velferð
Við þurfum að gera betur í heilbrigðismálum á Íslandi. Góð heilbrigðisþjónusta á að standa öllum til boða, óháð efnahag og búsetu. Efla þarf heilsugæsluna um land allt, fjölga hjúkrunarrýmum og reisa þjóðarsjúkrahús. Geðheilbrigðismálin hafa setið á hakanum of lengi og því þarf að breyta. Fjölga þarf geðlæknum á heilbrigðisstofnunum víðsvegar um landið og létta álaginu af Landspítalanum. Það er með öllu óviðunandi að andlega veikt fólk rekist á veggi í kerfinu, því það fær ekki rétta hjálp. Við viljum vinna að því framtíðarmarkmiði að allir geti fengið læknisþjónustu án tillits til efnahags. Núverandi greiðsluþátttökukerfi er íþyngjandi, sérstaklega ef fólk er búið að greiða hámarkskostnað fyrir læknisþjónustu og lyf. Þessu viljum við breyta. Tannlækna-, sálfræði- og ferðakostnaður sjúklinga á að vera hluti af greiðsluþátttökukerfinu. Samhliða þessu þurfum við að tryggja að heilbrigðiskerfið okkar sé vel mannað. Allt sem þarf er vilji og samvinna.

Aukið fé í menntakerfið
Menntun er forsenda hagvaxtar og framþróunar og eflir einstaklinga á margvíslegna hátt. Bæta þarf námsárangur í grunnskólum en þar erum við Íslendingar eftirbátar annarra þjóða. Fjölga þarf iðn-, verk-, tækni- og raungreinamenntuðum einstaklingum á vinnumarkaði. Árangur í tækni og nýsköpun gerir okkur hæfari til að mæta kröfum framtíðarinnar. Við eigum öflugt vísindafólk og rannsóknarfyrirtæki sem skara fram úr á sínu sviði og eru að gera það gott á alþjóðavettvangi. Öflugt vísindastarf og nýsköpun gerir okkur samkeppnishæfari á alþjóðavettvangi.
Setja þarf meira fjármagn í háskólana svo þeir nái OECD-meðaltalinu árið 2020 og meðaltali Norðurlandanna í kjölfarið.

Endurskoðum peningastefnu og fjármálakerfi
Ein stærsta áskorun nýrrar ríkisstjórnar verður að byggja undir stöðugleika. Með réttri stefnu má búa til skilyrði lægri vaxta. Það þarf að vinna á fjórum sviðum. Í fyrsta lagi er það endurskoðun peningastefnunnar en sú vinna hefur staðið yfir um nokkurt skeið. Ljóst er að krónan verður áfram gjaldmiðill okkar Íslendinga og styrkja þarf umgjörð hennar. Í öðru lagi þurfa ríkisfjármál að vera ábyrg þannig að aðhald sé sýnt á þenslutímum en útgjöld aukin þegar dregur úr vexti. Í þriðja lagi þarf vinnumarkaður að aðlaga sig að stöðunni hverju sinni þannig að launahækkanir leiði ekki til verðbólgu og þar með til hærri vaxta. Í fjórða lagi þarf að móta framtíðarsýn um fjármálamarkaðinn með það að leiðarljósi að fjármálakerfið þjóni heimilum og fyrirtækjum á hagkvæman og skilvirkan hátt. Þessu til viðbótar þarf að efla stofnanaumgjörðina þannig að Seðlabankinn og Fjármálaeftirlitið sameinist og til verði öflugt eftirlit með fjármálamarkaðnum. Stofna á Stöðugleikasjóð sem byggir á auðlindum okkar og dregur úr sveiflum í íslensku hagkerfi. Enn má bæta lánshæfi ríkissjóðs sem skilar sér í lægri kostnaði fyrir ríkið og íslenskt atvinnulíf. Skuldir ríkissjóðs þarf að lækka enn frekar til að draga úr vaxtakostnaði svo meira fé sé til aflögu fyrir velferð landsmanna.

Utanríkismálin
Frjáls og opin alþjóðaviðskipti eru til hagsbóta fyrir lítil opin hagkerfi og auka velsæld þeirra. Hagsmunum Íslendinga er best borgið með því að vera áfram sjálfstæð þjóð utan Evrópusambandsins. Samningurinn um Evrópska efnahagssvæðið (EES) er mikilvægasti alþjóðasamningur Íslands, hvort heldur sem er í efnahagslegu eða stjórnmálalegu samhengi. Íslensk stjórnvöld verða að sinna framkvæmd samningsins vel. Með ákvörðun Breta um útgöngu úr Evrópusambandinu er staðan gjörbreytt. Framtíðarskipulag Evrópu mun taka breytingum á næstu misserum og brýnt að góðir samningar náist við Bretland fyrir Íslands hönd enda er landið okkar helsta viðskiptaland. Stefnumótun í utanríkismálum á að miðast að þessum breytta heimi. Ísland á að vera virkur aðili í stefnumótun um málefni norðurslóða enda hefur landið mikilvæga sérstöðu sem norðurskautsríki og fylgja því bæði tækifæri og áskoranir. Tækifærin þarf að nýta með ábyrgum og sjálfbærum hætti þar sem náttúran fær að njóta vafans.

Framsóknarflokkurinn hefur djúpar rætur í samfélaginu og hefur látið verkin tala í heila öld, flokkur án öfga – hvorki til vinstri eða hægri, flokkur með skýr markmið um hvernig ná eigi árangri og bæta íslenskt samfélag þannig að Ísland verði í fremstu röð. Það þarf festu í íslensk stjórnmál, traust og stöðugleika, skýra forgangsröðun verkefna og bjarta framtíðarsýn fyrir Ísland. Að þessu viljum við vinna næstu fjögur árin. Til þess þurfum við þinn stuðning.

Lilja Alfreðsdóttir, alþingismaður og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist í Morgunblaðinu 28. október 2017.

Ísland var í 16. sæti árið 2016 á lista Sameinuðu þjóðanna yfir bestu lífskjör í heiminum. Danmörk, Noregur og Svíþjóð voru fyrir ofan okkur, en Finnland fyrir neðan. Þó við séum að koma vel út þegar kemur að jöfnuð í samfélaginu, þurfum við að gera enn betur svo Ísland verði ákjósanlegur valkostur fyrir unga fólkið í framtíðinni.

Framsókn leggur ríka áherslu á jafnan rétt til menntunar, óháð búsetu og efnahag. Nauðsynlegt er að auka fjárframlög til háskólanna svo þau nái OECD-meðaltalinu árið 2020. Ein króna inn í háskólastigið skilar sér áttfalt inn í hagkerfið. Ísland þarf að vera framarlega á sviði tækni og nýsköpunar til að geta mætt kröfum framtíðarinnar. Fjölbreytt framboð á menntun og símenntun er lykilþáttur í því sambandi. Við höfum líka lagt áherslu á að þeir fjármunir sem sparast við styttingu framhaldsskólans í þrjú ár verði nýttir til að byggja upp og þróa framhaldsskólastigið, t.d. í verk- og iðnnámi.

Fjölbreytt og áhugaverð störf þurfa að vera í boði fyrir ungt fólk í framtíðinni. Sú tæknibylting sem framundan er mun án efa skapa mörg ný, spennandi atvinnutækifæri fyrir ungt fólk í náinni framtíð. En það gerist ekki af sjálfu sér. Framsókn vill að á fyrstu 100 dögum nýrrar ríkisstjórnar verði endurgreiðsluhlutfall á rannsóknar- og þróunarkostnaði hækkað úr 20% í 25% svo skapa megi ný tækifæri á þeim umbreytingartímum sem framundan eru. Stjórnvöld þurfa að styðja vel við fyrirtæki sem fjárfesta í hugverka- og þekkingariðnaði.

Mikil fjölgun hefur verið á leigumarkaði á Íslandi en 80% þeirra vilja eignast sitt eigið húsnæði. Framsókn hefur lagt fram raunhæfa aðgerð sem gengur út á að ungu fólki verði heimilt að taka út það iðgjald sem það hefur lagt í lífeyrissjóð og nýta sem útborgun við íbúðakaup. Þessi leið hefur nýst vel í Sviss til að auðvelda fólki að eignast húsnæði. Samhliða þessari aðgerð verður meira framboð af húsnæði að vera til staðar. Ísland þarf að geta boðið upp á sambærilegar aðstæður til húsnæðiskaupa og önnur norræn ríki.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, varaformaður Framsóknarflokksins.

Greinin birtist í Fréttablaðinu 25. október 2017.