Samband íslenskra sveitarfélaga, mennta- og barnamálaráðuneytið, innviðaráðuneytið og félags- og vinnumarkaðsráðuneytið héldu málþing um skólamál, „Reynslunni ríkari“, þann 30. október 2023. Á málþinginu voru kynntar niðurstöður úttektar á þróun skólastarfs og þjónustu við börn frá því að grunnskólar fluttust frá ríki til sveitarfélaga. Niðurstöðurnar eru mikilvægt innlegg í fyrirhugaðar breytingar á sviði skólamála.
Árið 2021 þegar 25 ár voru liðin frá yfirfærslu grunnskóla til sveitarfélaga stóð Samband íslenskra sveitarfélaga fyrir skólaþingi undir yfirskriftinni Farsælt skólastarf til framtíðar. Á þeim tímamótum undirrituðu þrír ráðherrar ásamt formanni stjórnar sambandsins viljayfirlýsingu um samstarf um framkvæmd úttektar á þróun skólastarfs og þjónustu við börn í því skyni að geta hagnýtt reynsluna frá yfirfærslu grunnskólans við innleiðingu nýrrar menntastefnu stjórnvalda til 2030, nýrra laga um samþætta þjónustu í þágu farsældar barna og aðgerða í byggðaáætlun um skólaþjónustu, starfsþróun og þverfagleg landshlutateymi.
Á grundvelli yfirlýsingarinnar fóru fram þrjár úttektir sem kynntar voru á málþingi um skólamál 30. október sl. Fyrsta úttektin fjallaði um hlutverk og skipulag skólaþjónustu í innleiðingu laga um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna og Menntastefnu 2030. Hana vann sérfræðingahópur við Kennaradeild Háskólans á Akureyri, þau dr. Birna María Svanbjörnsdóttir, dr. Hermína Gunnþórsdóttir, dr. Jórunn Elídóttir, dr. Rúnar Sigþórsson, dr. Sigríður Margrét Sigurðardóttir og Trausti Þorsteinsson. Önnur úttektin tók til þeirra tveggja stóru verkefna sem eftir urðu á forræði ríkisins við yfirfærsluna: námsgagnaútgáfu og endurmenntunar kennara. Það voru þau Klara E. Finnbogadóttir sérfræðingur og Þórður Kristjánsson ráðgjafi sem unnu þá úttekt og var henni skilað í apríl 2023. Þriðja og síðasta úttektin fjallaði um þróun reksturs grunnskóla frá 1996-2022. Hún var unninn af þeim Arnari Haraldssyni og Haraldi Líndal Haraldssyni, ráðgjöfum hjá HLH-ráðgjöf, og skiluðu þeir lokaskýrslu sinni í nóvember 2023.
Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, tók þátt í pallborðsumræðum á málþinginu og hafði m.a. þetta að segja:
„Við þurfum að hætta að hugsa um hvort ábyrgð á framkvæmd skólahalds sé á ábyrgð ríkis eða sveitarfélaga og tala frekar um sameiginlega ábyrgð allra. Við höfum öfluga kennara og annað starfsfólk í skólum sem búa yfir krafti, vilja og elju til að ná árangri. Kaffistofur skólanna kalla eftir tækjum og tólum, verkfærum og upplýsingum um hvað gengur vel í öðrum sveitarfélögum og skólum. Ég sé fyrir mér að hægt sé að koma til móts við það ákall með tilkomu nýrrar þjónustustofnunar á sviði menntamála og skólaþjónustu og í nýrri heildarlöggjöf sem er í smíðum um skólaþjónustu þvert á skólastigin þrjú. Stjórnmálamenn úti í sveitarfélögunum þurfa að eiga reglubundið samtal við kennara og starfsfólk skóla á vettvangi til þess að leggja línur til framtíðar, skilgreina áskoranir og tækifæri í sameiningu og í því samtali skipta rannsóknaniðurstöður miklu máli og tölfræðin til þess að gera samtalið skilvirkara til árangurs. Við verðum að varast þó að tala um árangur eingöngu sem þröngt skilgreindan námsárangur því það skiptir ekki síður máli að geta skilað nemendum út með gott sjálfstraust, gagnrýna hugsun og samskiptahæfni.“
Það er því óhætt að segja að við séum „Reynslunni ríkari“, eins og yfirskrift þingsins gaf til kynna og vel hafi gengið að uppfylla þau markmið sem farið var af stað með við undirritun viljayfirlýsingarinnar. Afrakstur úttektanna sem og framlag málþingsgesta í umræðum og athugasemdum munu koma að góðu gagni og styðja við þær miklu breytingar sem nú eru að verða á umgjörð og inntaki þjónustu við börn og ungmenni með innleiðingu farsældarlaga, við mótun stefnu um framtíðarfyrirkomulag námsgagnaútgáfu, við framþróun möguleika starfsfólks skóla til starfsþróunar, endurskoðun aðferðafræði við fjármögnun grunnskóla og mótun nýrrar miðstöðvar um menntun og skólaþjónustu. Úttektaraðilum öllum er þakkað kærlega fyrir þeirra mikilsverða framlag í því skyni.
Heimild: stjr.is
