Category: Greinar

Framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu sendi mér kveðju í útvarpsþætti á föstudaginn fyrir viku. Kann ég honum maklegar þakkir fyrir. Í kveðjunni fann framkvæmdastjórinn að því að undirritaður hvatti almenning nýlega úr ræðustól Alþingis til að sniðganga fyrirtæki sem gengið hafa á undan með hækkun á vöruverði í kjölfar kjarasamninga.

Nú er það svo að sá sem hér ritar er kjörinn á þing af íslenskum almenningi og sækir þangað umboð sitt. Ef það er svívirðilegt eða populismi eða hvað það annað sem framkvæmdastjórinn bar mér á brýn í viðtalinu að gæta hagsmuna almennings, vinnuveitenda minna, skal ég glaður gangast við því að vera hvort tveggja svívirðilegur og populisti. Sá sem hér ritar hefur undanfarin tvö ár gagnrýnt íslenska verslun töluvert. Ég hef einnig tekið fram að ekki eru öll verslunarfyrirtæki undir sömu sök seld. Ég hef bent á að gengisstyrking krónu hefur ekki skilað sér í lægra vöruverði, niðurfellingar og/eða lækkaðar álögur skila sér seint, illa eða alls ekki.

Flest framangreint var staðfest í nýlegri skýrslu Samkeppniseftirlitsins.

Á undanförnum tveimur árum hef ég skorað á kaupmenn að bæta ráð sitt, beðið þá, brýnt þá en lítið gagnast. Lengi vel var því haldið fram að undirritaður færi með rangt mál, ef ekki beinlínis ósannindi um málefni verslunarinnar. Loks nú nýlega hikstaði framkvæmdastjóri SVÞ því upp í útvarpsþætti að víst væri eitthvað til í að gengisstyrking hefði ekki verið skilað að fullu vegna þess að verslunin væri að bæta sér upp meint tjón í hruninu fyrir sjö árum.

Ekki kom fram í máli framkvæmdastjórans þá hversu mikið meint tjón væri eða hversu lengi íslenskir neytendur ættu að greiða yfirverð þar til meint tjón verslunarinnar væri að fullu bætt. Í útvarpsviðtalinu á föstudaginn fyrir viku kvað hins vegar við annan tón. Þegar minnst var á að vörugjaldslækkun, sem tók gildi um sl. áramót, á sykri og sykruðum vörum skilaði sér seint og illa sagði framkvæmdastjórinn eitthvað á þá leið að á Íslandi væri frjáls álagning og að samkeppnin á markaði hér (sic) myndi sjá um að lækkanir skiluðu sér til neytenda. Verslanir sem gætu verðlagt sig hátt myndu einfaldlega gera það. Það er einmitt það.

Fyrirsvarsmenn íslenskrar verslunar kveinka sér undan alþjóðlegri samkeppni og telja tolla sem enn eru við lýði skekkja samanburð. Nú er einmitt tækifæri til að gaumgæfa hverju nýframkomnar breytingar á gjöldum hafa breytt í því efni. Það er verðugt verkefni verslunar, samtaka launafólks, neytendasamtaka og stjórnvalda. Þá verður máski möguleiki að varpa ljósi á verðmyndun á Íslandi að einhverju leyti. Þá mun koma í ljós hvort kaupmönnum er treystandi.

Þangað til hvet ég neytendur til að sniðganga þau fyrirtæki á lista Neytendasamtakanna sem hækka vöruverð þessa dagana og sem draga lappirnar í að skila lækkun vörugjalda og styrkingu krónu út í verðlagið.

Þorsteinn Sæmundsson

Greinin birtist í Morgunblaðinu 10. júlí 2015.

Hér á landi er nánast öll raforka framleidd sem græn orka án aðkomu kjarnorkuvera og án kola- og olíubrennslu. Þetta skapar landinu gríðarlega sérstöðu á heimsvísu með áherslu á fullvinnslu vöru hér á landi úr grænni orku. Fyrirtæki með áherslu á umhverfisvernd eru tilbúin að greiða hærra verð fyrir raforku í framleiðslu sína. Íslensk raforkuframleiðslufyrirtæki hafa selt grænar upprunaábyrgðir sínar til fyrirtækja á EES-svæðinu og fengið í staðinn upprunaábyrgðir sem merktar eru kjarnorku, olíu, kolum og gasi. Er það sett í þann búning að kaupandi upprunavottorðs sé að styðja við framleiðslu á endurnýjanlegum orkugjöfum og framleiðslu á grænni orku. Það er nokkuð ljóst að kaupandi upprunavottorðs að grænni orku gerir það til að blekkja og ljúga að kaupanda framleiðsluvörunnar.

Öll þessi blekking og sýndarveruleiki er búinn til af embættismannaelítunni í Brussel eins og loftslagsheimildirnar. Búin eru til »verðmæti« úr engu sem ganga síðan kaupum og sölum en engin eiginleg hlutkennd verðmæti eru á bak við, eins og t.d. í íslenska kvótakerfinu þar sem hlutkennd verðmæti á bak við veiðiheimildirnar eru fiskur sem fer á markað. Mikil pressa er bæði hjá Landsvirkjun og Bretum að færa raforku til Bretlands með sæstreng. Það er ljóst að það er ekki til að fá »græna orku« inn í breska raforkukerfið því þeir í raun gætu sparað sér kapalinn og látið duga að kaupa aflátsbréf. Það er því nokkuð ljóst að það er ekki að reyna að komast yfir hrávöru – orku í þessu tilfelli – og skapa virðisaukandi störf í Bretlandi.

Garðyrkjubændur hafa stigið fram og gagnrýnt þetta harðlega. Þeim er boðið að »kaupa« sig út úr kerfinu af raforkusölum. Er þetta tilboð dæmalaust ósvífið. Þannig eru raforkusalar hér á landi að neyða framleiðendur til að kaupa sig frá skítugum orkuaflátsbréfum til að geta vottað vöru sína græna. Í millitíðinni höfðu þessir aðilar selt grænar upprunaábyrgðir fyrir skítugar og ætla að græða í annað sinn og nú í gegnum íslensk fyrirtæki.

Fyrir ekki svo löngu var mikill innflutningur á þorski frá Rússlandi. Sá fiskur seldist á lægra verði en sá íslenski. Ef sama fyrirkomulag hefði verið í þeim viðskiptum og Evrópubandalagið er með varðandi upprunavottorð á rafmagni þá hefðu íslenskar fiskvinnslur keypt vottorð um að fiskurinn væri ekki rússneskur og selt sem íslenskan til þess að blekkja kaupandann og fá þannig hærra verð. ESB hefur sektað íslensk fyrirtæki fyrir rangar upprunamerkingar á fiski en býr síðan til reglur um brask með uppruna rafmagns. Að falsa upprunavottorð á hráefni er hættulegt og algjörlega óásættanlegt og getur skaðað orðspor okkar til langrar framtíðar. Ég treysti því að iðnaðarráðherra gangi í málið og vindi ofan af þessari vitleysu og ég geri kröfu á íslensk orkufyrirtæki sem nýta okkar dýrmætu auðlindir, og við höfum falið þeim nýtingu á til orkuframleiðslu, að þau gjaldfelli ekki okkar dýrmætustu vöru – íslenska græna orku.

Vigdís Hauksdóttir

Greinin birtist í Morgunblaðinu 4. júlí 2015.

Nýútkomin skýrsla fjármálaráðherra um skuldaleiðréttinguna staðfestir svo ekki verður um villst að markmið skuldaleiðréttingar ríkisstjórnar Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar hafa náðst fullkomlega. Ef skýrslan er borin saman við kynningu leiðréttingarinnar á sínum tíma kemur í ljós hversu vel undirbúin framkvæmd leiðréttingarinnar var.

Eins og allir vita nam heildarumfang leiðréttingarinnar 150 milljörðum króna, 80 milljarðar í beina leiðréttingu og um 70 milljarðar með nýtingu séreignarsparnaðar. Dreifing hinnar beinu leiðréttingar, 80 milljarðanna, var í samræmi við væntingar því markmiðið var að leiðrétta útgjöld heimila sem urðu vegna verðbólgu umfram markmið Seðlabankans á tilgreindum tíma. Langstærstur hluti leiðréttingarinnar kom í hlut lág- og millitekjuhópa, s.s. heimila sem samanstanda af tveimur ASÍ-félögum, tveimur BSRB-félögum eða tveimur BHM-félögum. Meirihluti leiðréttingarinnar kom í hlut heimila sem skulduðu meira en helming í íbúðarhúsnæði sínu.
Markmið leiðréttingarinnar um réttlæti og sanngirni rættust því að fullu.

Þegar almenn aðgerð af þessari stærðargráðu er framkvæmd fer ekki hjá því að lítill hluti fellur í skaut hópum sem ekki þurfa aðstoðar við. Þannig hefur nokkuð farið fyrir því í fjölmiðlum að 1.250 heimili sem greiddu auðlegðarskatt fengu 1,5 milljarða í leiðréttingu. Það þýðir að 55.800 heimili skiptu með sér rúmum 88 milljörðum. Auk þessa hafa 34 þúsund heimili nýtt sér séreignarsparnaðarleiðina. Þeir sem ekki trúðu á þessa leið og treystu sér ekki til að fara hana auk þeirra sem voru beinlínis á móti því að leiðrétta skuldir íslenskra heimila hafa farið mikinn gegn aðgerðinni og beitt hinum og þessum blekkingum í því skyni. Það er aftur á móti athugunarefni fyrir alla þá sem nutu leiðréttingarinnar að hluti stjórnmálamanna var á móti henni. Sumir þeirra sóttu reyndar um og gátu hugsað sér að njóta ávaxtanna.

Þegar öllu er á botninn hvolft skiptir þó ekki máli hvað einstakir andstæðingar leiðréttingarinnar hafa látið sér um munn fara. Niðurstaðan skiptir þær tugþúsundir heimila sem nutu leiðréttingarinnar mestu. Þið öll sem fenguð lækkun höfuðstóls, sem búið nú við lægri greiðslubyrði til langrar framtíðar, vitið best að skuldaleiðréttingin virkar. Okkur sem börðumst fyrir leiðréttingunni langa hríð og sáum hana verða að veruleika skiptir líka mestu hversu miklu hún hefur breytt fyrir svo marga.

Þorsteinn Sæmundsson

Greinin birtist í Fréttablaðinu 3. júlí 2015.

Í skýrslu fjármála- og efnahagsráðherra um niðurfærslu verðtryggðra fasteignalána sést svart á hvítu hversu vel hefur tekist til við leiðréttinguna. Hvert orð sem sagt var um leiðréttinguna hefur staðið eins og stafur á bók. Hvert skref var í samræmi við áætlun. Ástæða er til að þakka þeim stóra hópi sem gerði þetta verkefni að veruleika.

Leiðréttingin kemur til af forsendubresti og varð að helsta kosningamáli alþingiskosninga árið 2013 eins og flestir muna. Þeir sem urðu fyrir tjóni vegna ófyrirséðrar hækkunar á höfuðstól verðtryggðra húsnæðislána fá tjónið bætt, óháð „stétt eða stöðu“. Fyrir þessari aðgerð eru 1) réttlætisrök – almenningur varð fyrir forsendubresti og sértækar aðgerðir skiluðu takmörkuðum árangri, 2) jafnræðisrök – lánaform á ekki að ákvarða örlög heimila, 3) sanngirnisrök – tjón almennings af bankahruninu var verulegt og 4) efnahagsleg rök – há skuldsetning heimila dregur úr krafti efnahagslífsins.

Leiðréttingin byggir á samspili beinnar niðurfærslu höfuðstóls og skattleysis séreignarsparnaðar til lækkunar höfuðstóls húsnæðislána. Þeir sem nýta báða liði leiðréttingarinnar geta lækkað húsnæðisskuldir sínar um rúmlega 20%.

Leiðréttingin leiðir einnig til tekjujöfnuðar enda kemur hún hlutfallslega langbest út fyrir þá tekjulægri. Hún líkist mest krónutöluhækkunum í kjarasamningum. Leiðrétting þeirra 10% sem lægstar hafa tekjurnar nemur rúmlega 60% af árstekjum þeirra en um 8% hjá þeim 10% sem hæstar hafa tekjurnar. Dreifing leiðréttingarinnar eftir tekjum er til muna jafnari en dreifing fyrri úrræða, svo sem 110% leiðarinnar.

Fulltrúar stjórnarandstöðuflokkanna, hvort heldur þeir tjá sig á þingi eða á leiðarasíðu Fréttablaðsins, eiga erfitt með að sætta sig við velheppnaða leiðréttingu. Tveir hinna herskárri skrifa um málið á síðunni í gær. Stjórnarandstöðudálkurinn „Frá degi til dags“ heldur fram þeim hreinu ósannindum að leiðréttingin renni að mestu til hátekjufólks (raunin er þveröfug -ólíkt 110% leiðinni) og í leiðara er fullyrt að fjármagn til leiðréttingarinnar hafi ekki verið sótt til kröfuhafa eins og lofað hafði verið. Hvernig menn geta fengið þetta út er mér hulin ráðgáta. Bankaskattur á slitabú fallinna fjármálafyrirtækja var lagður á til að brúa það bil í tíma sem yrði á milli lausnar á vanda þjóðarbúsins vegna slitabúa bankanna og leiðréttingarinnar. Nú liggur hins vegar fyrir að svigrúmið, sem margir töldu fyrir kosningar að væru sjónhverfingar einar, er meira en fyrirheit voru gefin um fyrir kosningar. Það liggur líka fyrir að það var miklu meira en nóg til að standa undir lækkun skulda heimilanna, rétt eins og lofað var fyrir kosningar.

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson

Greinin birtist í Fréttablaðinu 1. júní 2015.

Íslenska þjóðin varð fyrir stóráfalli haustið 2008. Það viðskiptaumhverfi sem skapaðist með aðild Íslendinga að Evrópska efnahagssvæðinu, þar sem fjármagnsflutningar milli landa voru algjörlega frjálsir, varð meðal annars til þess að íslenska bankakerfið stækkaði mjög ört og efnahagsreikningar bankanna samsvöruðu tífaldri landsframleiðslu. Ljóst var að stjórnvöld gátu ekki bjargað bankakerfinu vegna stærðar þess og þeirrar áhættu sem í því fólst fyrir ríkissjóð Íslands. Aðvaranir, meðal annars seðlabankastjóra, voru hafðar að engu og því fór sem fór og heimilunum í landinu, fyrirtækjunum og ríkissjóði var steypt í botnlausar skuldir. Í framhaldi beitti forsætisráðherra sér fyrir setningu neyðarlaganna sem öðluðust gildi 6. október 2008. Neyðarlögin gerðu ríkinu kleift að ráðast í aðgerðir og gæta hagsmuna íslensku þjóðarinnar.

Icesave, skref tvö
Bretar skelltu hins vegar á okkur hryðjuverkalögum og ásamt Hollendingum kröfðu okkur um of fjár vegna skuldbindinga sem til var stofnað af einkabönkum. Ef orðið hefði verið við kröfu þeirra hefðu Íslendingum verið bundnar óbærilegar byrðar til framtíðar. Ógæfu Íslands varð þó ekki allt að vopni. Hópur Íslendinga í Bretlandi snerist til varnar og hélt á lofti rétti og hagsmunum Íslands. Ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna reyndi ítrekað að verða við kröfum Breta og Hollendinga og samþykktu lög þar að lútandi, þrátt fyrir eindregna andstöðu framsóknarmanna undir einbeittri forystu Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar. Forseti Íslands vísaði í tvígang lögum um Icesave í þjóðaratkvæðagreiðslu sem þjóðin felldi, í framhaldinu unnu Íslendingar fullan sigur fyrir erlendum dómstól.

Skuldalækkun heimilanna, þriðja skrefið
Framsóknarmenn gengu til kosninga 2013 með það fyrirheit að vinna á veðskuldum heimila sem stofnað var til vegna fasteignakaupa. Góður sigur vannst og Sigmundur Davíð myndaði ríkisstjórn. Í samstarfi við sjálfstæðismenn voru fasteignaveðskuldir heimilanna færðar niður, umfram 4,8% árlega verðbólgu. Lækkunin er varanleg og árleg greiðslubyrði léttist sem því nemur. Þetta var gert þrátt fyrir hávær mótmæli stjórnarandstöðu, en framsóknarmenn standa við orð sín.

Afnám gjaldeyrishafta, fjórða skrefið
Fjármagnshöft voru sett á í framhaldi af neyðarlögunum 2008 vegna þess fjármálaútstreymis sem var mögulega í vændum í kjölfar fjármálaáfallsins. Það var fyrirheit framsóknarmanna að leysa þann vanda á þann hátt að hagsmunir íslensku þjóðarinnar yrðu varðir við losun fjármagnshafta. Efst á blaði var að varðveita efnahagslegan stöðugleika. Sigmundur Davíð stóð í lappirnar eins og hann er vanur og í góðri samvinnu við formann samstarfsflokksins, Bjarna Benediktsson, hefur þeim tekist, ásamt hópi snjallra samstarfsmanna, að búa svo um hnútana að allar horfur eru á því að með skipulögðum aðgerðum verði hægt að minnka verulega skuldir þjóðarbúsins og lækka þar með árlega vaxtabyrði um marga tugi milljarða. Afnám fjármagnshafta er mikilvægasta hagsmunamál þjóðarinnar.

Það hagsmunamál er að leysast farsællega.

Sigrún Magnúsdóttir

Greinin birtist í Morgunblaðinu  26. júní 2015.

Þann 19. júní 2015 voru 100 ár liðin frá því að íslenskar konur fengu fyrst kosningarétt til Alþings, en það ár fengu konur og stór hópur karlmanna 40 ára og eldri kosningarétt.  Fyrst fékk kosningarétt til Alþingis tiltekinn hópur karla árið 1843 en þessi hópur var aðeins um 2% landsmanna.  Rétturinn rýmkaðist síðan smátt og smátt og árið 1984 var rétturinn færður niður í 18 ár og þá fyrst var fullu jafnrétti allra fullorðinna Íslendinga náð, hvað kosningarétt varðar.

Á þessum 100 árum sem liðin eru hefur margt áunnist varðandi jafnrétti á Íslandi og nú er staðan sú að Ísland mælist fremst á ýmsum alþjóðlegum mælikvörðum varðandi jafnrétti kynjanna.  Þrátt fyrir sókn kvenna á öllum sviðum og meiri atvinnuþátttöku kvenna en víðast annars staðar hefur kynbundnu misrétti ekki verið eytt á Íslandi.

Í mínu starfi sem þingmaður hef ég nokkrum sinnum fengið tækifæri til að taka á móti erlendum gestum sem gagngert eru komnir hingað til lands til að kynna sér hvernig unnið hefur verið að  vaxandi jafnrétti kynjanna hér á landi, hvaða skref hafa skipt sköpum og hvaða verkefni eru fyrirliggjandi. Samskiptin við gestina hafa kennt mér að meta enn betur þann árangur sem við höfum náð og hversu mikilvæg fjölbreytt vinna stjórnamálamanna, stofnanna, áhugasamtaka og einstaklinga er á þessu sviði.

Staðan hér á landi leggur okkur íbúum Íslands þær skyldur á herðar að miðla þeim aðferðum og lausnum sem við höfum notað til að ná árangri og jafnframt að læra af því sem vel er gert annars staðar í heiminum.  Það er líka skylda okkar að halda ótrauð áfram í átt að frekara jafnrétti kynjanna því enn er ofmargt óunnið bæði hér á landi og annars staðar.

Skrefin eru ótal mörg, að baki tímamótaatburði er oft margra ára vinna og barátta sem okkur hættir til að gleyma þegar réttindin sem áunnist hafa eru orðin sjálfsögð.  Nefna má að áður en konur fengu kosningarétt hafði undirskriftum verið safnað a.m.k þrisvar sinnum til að krefjast kosningaréttar og mikil og oft erfið umræða farið fram.  Fyrsta konan var svo kjörin á þing 1922.  Kvennafrídagurinn 1975 markaði tímamót og var mikil hvatning fyrir þær konur sem þá stóðu framarlega í kvennabaráttunni, en hafði líka áhrif á okkur sem vorum að vaxa úr grasi.  Kvennafrídagurinn hefur alltaf verið mér áminning um að hægt er að vera þátttakandi í baráttunni á marga vegu, því þennan dag tók móðir mín sér frí og fór í langa gönguferð meðan kynstystur hennar í höfuðborginni funduðu, hún lét fjarlægðina og einangrunina í sveitinni ekki hindra sig í að sína samstöðu.   Vigdís Finnbogadóttir fyrsti lýðræðislega kjörni kvenforsetinn er sennilega sú sem flestar íslenskar konur líta til sem fyrirmyndar í jafnréttisbaráttunni og reyndar konur víða um heim.   Af tímamóta skrefum síðustu ára má svo nefna fæðingarorlofslögin frá árinu 2000 og lögin um kynjahlutfall í stjórnum fyrirtækja sem tóku gildi 2013.

Enn eru miklar áskoranirnar á leiðinni til jafnréttis, jafna þarf launamun kynjanna og kynjaskipting starfa á vinnumarkaði er alltof mikil.  Sérstaklega þurfum við að taka okkur á við að opna hefðbundin kvennastörf fyrir körlum, því karlar eiga líka rétt á störfum þar sem þeir geta miðlað ást og umhyggju.  Þá er verk að vinna við að koma í veg fyrir kynbundið ofbeldi og heimilisofbeldi.  Það er líka mikilvægt að meta á hvaða hátt aukið jafnrétti kynjanna hefur stuðlað að framförum í íslensku samfélagi, s.s. aukinni velferð og efnahagslegum umbótum á síðustu 100 árum.

Það er því fagnaðarefni að í tilefni dagsins samþykkti Alþingi þingsályktun allra flokka um Jafnréttissjóð Íslands sem njóti framlaga af fjárlögum næstu fimm ár, 2016–2020, 100 millj. kr. á ári og sem ætlað er að styrkja verkefni sem auka jafnrétti kynjanna.

Aðgerðir stjórnvalda skipta vissulega máli en rökræðan og viðhorfsbreytingin sem fram fer í samskiptum einstaklinga er ekki síður mikilvæg, s.s. netumræða síðustu vikna um kynferðisofbeldi #þöggun,  #konurtala, kynjamisrétti í hversdagsleikanum  #6dagsleikinn og brjóstabyltingin #freethenipple.  Án einstaklinga sem tilbúnir eru að berjast fyrir mikilvægum hugsjónum og taka á sig ágjöfina sem því fylgir, komumst við ekkert áfram.

Líneik Anna Sævarsdóttir

Greinin birtist á akureyri.net 19. júní 2015.

Til hamingju með kvenréttindadaginn, kæru landsmenn. Í dag ber að hugsa til allra þeirra kvenna sem áratugum saman beittu sér fyrir kosningarétti kvenna til Alþingis og karlanna sem studdu þær og greiddu að lokum atkvæði með því að veita konum þessi sjálfsögðu réttindi.

Það er merkilegt til þess að hugsa að okkar fámenna og fátæka Ísland var meðal fyrstu landa í Evrópu til að veita konum kosningarétt, fyrst til sveitarstjórna og síðan til Alþingis. Kosningaréttinum var fagnað á Austurvelli 7. júlí 1915 í skínandi sólskini, stafalogni og með gleðibrag á öllum andlitum eins og sagði í Kvennablaðinu. Bríet Bjarnhéðinsdóttir hélt ræðu og sagði m.a.: „Vér heilsum glaðar framtíðinni, þar sem karlar og konur vinna í bróðerni saman að öllum landsmálum, bæði á heimilunum og á alþingi.“

Ógrynni vatns er til sjávar runnið frá því að Bríet mælti þessi orð. Ísland trónir í efsta sæti þjóða þar sem kynjamunur er minnstur í heiminum og hefur vermt það sæti í heil sex ár. Það tók þó langan tíma að auka hlut kvenna í stjórnmálum. Hindranir voru fleiri en kvenréttindakonurnar höfðu reiknað með.

Þegar við nú metum stöðu kynjajafnréttis hér á landi er augljóst að við höfum náð gríðarlegum árangri á sviði stjórnmálanna. Hlutur kvenna er 40% á Alþingi og 44% í sveitarstjórnum sem er góður árangur en við getum enn gert betur. Á þeim 100 árum sem liðin eru frá því að konur fengu kosningaréttinn höfum við einnig stigið stór skref hvað varðar jafnrétti til menntunar, atvinnu og heilbrigðis. Þegar konur söfnuðust saman á Austurvelli fyrir réttum 100 árum var mæðra- og barnadauði enn mikill og berklar herjuðu á landsmenn. Heilbrigðisþjónusta var byggð upp, ekki síst að frumkvæði kvenna en það var ekki fyrr en með batnandi efnahag og nýju kvennahreyfingunni sem konur fóru að mennta sig í ríkum mæli.

Enn kynbundinn launamunur
Þrátt fyrir sókn kvenna á öllum sviðum og meiri atvinnuþátttöku kvenna en víðast annars staðar hefur kynbundnu misrétti ekki verið eytt. Hér mælist enn kynbundinn launamunur þrátt fyrir aðgerðir og áróður til að útrýma honum. Enn er glímt við rótgrónar staðalímyndir um hlutverk kynjanna sem valda afar kynskiptum vinnumarkaði með svokölluðum kvenna- og karlastörfum sem stuðlar að og ýtir undir launamun. Konur vinna frekar hjá hinu opinbera við kennslu, umönnun og þjónustu en karlar á almenna vinnumarkaðnum í iðngreinum og fjármálaþjónustu. Karlar móta svo að miklu leyti vinnumarkaðsstefnuna og í stjórnum fyrirtækja eru karlar enn í miklum meirihluta, þrátt fyrir ákvæði laga um kynjakvóta og niðurstöður rannsókna sem sýna að ímynd fyrirtækja, vinnuandi og árangur verður betri þar sem konur og karlar vinna saman.

Á þessu merka afmælisári blasir við að enn er mikið verk að vinna til að tryggja jafnrétti kynjanna. Sverjum þess eið að gera enn betur, ekki á næstu 100 árum heldur strax. Unga fólkið og komandi kynslóðir eiga það skilið að við gerum framtíðardrauma formæðra okkar að veruleika.

Eygló Harðardóttir

Greinin birtist í Fréttablaðinu 19. júní 2015.

19. júní er merkisdagur í sögu íslenskrar jafnréttisbaráttu. Þann dag fyrir 100 árum fengu íslenskar konur og verkamenn kosningarétt og kjörgengi til Alþings. Réttindi sem virðast sjálfgefin nú til dags en þóttu það ekki þegar Ísland varð eitt fyrstu landa heims til að tryggja konum kosningarétt. Síðan þá hefur 19. júní verið tileinkaður baráttunni fyrir jafnrétti á Íslandi.

Gríðarmikið hefur áunnist í jafnréttismálum. Þar geta Íslendingar reyndar státað af betri árangri en allar aðrar þjóðir. Þrátt fyrir það er mikilvægt að við höldum áfram baráttunni fyrir jöfnum tækifærum allra óháð kyni. Árangur jafnréttisbaráttunnar leiðir líka stöðugt í ljós ný verkefni til að takast á við. Nú eru til að mynda bætt staða drengja í skólakerfinu og betri kjör og réttindi kvenna í láglaunastörfum að fá aukna athygli sem mikilvæg verkefni í jafnréttisbaráttunni.

Jafnrétti kynjanna varða alla, fólk á öllum aldri og karla jafnt sem konur. Það er mikilvægt að sem flestir láti sig málefnið varða, líti á það sem skyldu sína að vinna að og verja jafnrétti. Það á að vera jafnmikið keppikefli karla og kvenna.

Karlar hafa tilefni til að fagna deginum í dag ekki síður en konur. Ekki aðeins vegna þess að karlmenn sem áður höfðu ekki notið kosningaréttar fengu þann rétt fyrir hundrað árum, heldur vegna þess að kosningaréttur kvenna er ekki síður fagnaðarefni fyrir karla en konur. – Á sama tíma og við vinnum að enn betri árangri í jafnréttismálum á Íslandi er mikilvægt að við látum gott af okkur leiða á sviði jafnréttismála í öðrum heimshlutum. Land sem er álitið öðrum fyrirmynd hefur skyldu til að hjálpa öðrum. Ísland nýtur mikillar virðingar á alþjóðavettvangi vegna árangurs á sviði jafnréttismála og fyrir vikið er því veitt athygli þegar fulltrúar okkar ræða þau mál.

Með því að hjálpa öðrum þjóðum að bæta stöðu sína á sviði kynjajafnréttis erum við ekki aðeins að vinna að réttlæti fyrir konur heldur um leið að bæta samfélögin að öllu leyti því fátt er betur til þess fallið að stuðla að framþróun á ólíkum sviðum og aukinni velmegun en aukið jafnrétti.

Á vettvangi Sameinuðu þjóðanna verður Ísland áfram virkur þátttakandi í jafnréttisbaráttunni, meðal annars í verkefninu HeForShe (HeForHer) á vegum UN Women, sem ég hvet alla til að kynna sér á www.HeForShe.is

Stúlkur og piltar eiga að alast upp við að þau séu metin að verðleikum en ekki á grundvelli kyns. Þau eiga rétt á sömu framtíðardraumum og það er skylda okkar sem eldri erum að tryggja þeim sömu tækifæri til að láta þá drauma rætast.

Til hamingju með daginn íslenskir karlar og konur.

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson

Greinin birtist í Fréttablaðinu 19. júní 2015.