Íslendingadeginum var fagnað í 120. skipti í bænum Mountain í Norður-Dakóta í Bandaríkjunum og í 130. skipti í Gimli í Manitoba-fylki í Kanada um liðna helgi. Að deginum standa afkomendur vesturfara sem héldu frá Íslandi til Norður-Ameríku á árunum 1875-1914 en talið er að milli 15.000 og 20.000 Íslendingar hafi flust búferlum og hafið nýtt líf í vesturheimi. Á þessum tíma fluttu um 52 milljónir Evrópubúa til vesturheims meðal annars vegna þess að landbúnaðarsamfélögin gátu ekki framleitt nægjanlega mikið í takt við þá miklu fólksfjölgun sem átti sér stað í Evrópu en á tímabilinu 1800-1930 fjölgaði íbúum álfunnar úr 150 milljónum í 450 milljónir.
Stolt af uppruna sínum
Hluti af því að þekkja sjálfan sig er að þekkja uppruna sinn. Vestur-Íslendingar leggja mikið á sig til þess að rækta tengsl sín við Ísland og halda sögu sinni og menningu á lofti. Á þessum slóðum í Kanada og Bandaríkjunum eru afkomendur Íslendinga sem tala íslensku án þess að hafa búið á Íslandi. Þrátt fyrir að rúm 100 ár séu liðin frá því að búferlaflutningar vesturfaranna liðu undir lok er fólk enn mjög meðvitað um uppruna sinn og er stolt af honum. Slíkt er alls ekki sjálfgefið en sú þrautsegja, áhugi, dugnaður og þjóðrækni sem býr í Vestur-Íslendingum er til eftirbreytni.
Skylda Íslands
Manitoba er fjölmennasta byggðarlag Íslendinga í heiminum utan Íslands en samkvæmt Hagstofu Kanada hafa um 90 þúsund Kanadamenn skráð uppruna sinn sem íslenskan. Sögu þessa fjölmenna hóps þarf að gera betri skil á Íslandi og það er skylda okkar Íslendinga að rækta þessi tengsl af alúð og alvöru. Ákveðin vatnaskil urðu í samskiptum Íslands við þetta svæði þegar íslensk stjórnvöld opnuðu ræðismannsskrifstofu í Winnipeg árið 1999. Skrifstofan hefur leikið lykilhlutverk í að efla tengsl okkar við Vestur-Íslendinga. Við viljum halda áfram að efla þau og því var sérlega ánægjulegt á sjálfum Íslendingadeginum að greina frá ákvörðun íslenskra stjórnvalda um aukinn stuðning við íslenskudeild Manitoba-háskóla í Winnipeg en deildin hefur verið starfrækt við skólann síðan 1951 við góðan orðstír.
Byggjum fleiri brýr
Það var stórkostlegt að taka þátt í Íslendingadögunum og kynnast öllu því góða fólki sem leggur mikla vinnu á sig við að gera daginn sem hátíðlegastan. Um sannkallaðan fjársjóð er að ræða sem vonandi sem flestir fá tækifæri til að kynnast. Í því samhengi vil ég nefna Snorraverkefnið sem ætlað er ungmennum af íslenskum uppruna í Norður-Ameríku til þess að koma til Íslands og kynnast uppruna sínum og Snorri-Vestur-verkefnið sem er ætlað íslenskum ungmennum til að kynnast slóðum Vestur-Íslendinga. Með ungmennaskiptum sem þessum ræktum við áfram þessi einstöku tengsl og byggjum þannig fleiri brýr yfir til skyldfólks okkar í vesturheimi.
Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 8. ágúst 2019.
