Tag: Anton Guðmundsson

Frum­varp til breyt­inga á lög­um um veiðigjald hef­ur nú verið lagt fyr­ir Alþingi. Því miður hef­ur það verið gert án nægi­legs sam­ráðs við þau sveit­ar­fé­lög sem kunna að verða fyr­ir mest­um af­leiðing­um — sjáv­ar­út­vegs­sveit­ar­fé­lög­in. Við í Suður­nesja­bæ höf­um lýst mikl­um áhyggj­um yfir þessu ferli sem við telj­um bæði ófull­nægj­andi og að sumu leyti ábyrgðarlaust.

Við tök­um und­ir að auðlind­ir í þjóðar­eigu eigi að vera nýtt­ar á sann­gjarn­an hátt og að rétt sé að greiða fyr­ir af­not af þeim. Hins veg­ar má ekki gleyma því að sjáv­ar­út­veg­ur er burðarstoð í at­vinnu­lífi margra bæj­ar­fé­laga víðs veg­ar um landið. Í Suður­nesja­bæ eru fisk­veiðar og fisk­vinnsla gríðarlega mik­il­væg­ar at­vinnu­grein­ar – þær vega um 14% í út­svars­grunni bæj­ar­ins sam­kvæmt grein­ingu KPMG. Þar fyr­ir utan eru fjöl­mörg störf og þjón­usta sem byggj­ast beint eða óbeint á sjáv­ar­út­vegi. Þetta skipt­ir sam­fé­lagið hér miklu máli.

Við gagn­rýn­um harðlega að þegar frum­varpið var kynnt voru eng­ar grein­ing­ar á áhrif­um þess á sveit­ar­fé­lög lagðar fram af hálfu rík­is­ins – þvert á það sem lög­in kveða á um. Í 129. grein sveit­ar­stjórn­ar­laga seg­ir skýrt að slík áhrif þurfi að liggja fyr­ir þegar frum­vörp eru lögð fram sem snerta hags­muni sveit­ar­fé­laga.

Við höf­um ít­rekað bent á þetta – bæði í fyrri um­sögn­um og nú á ný. Sam­tök sjáv­ar­út­vegs­sveit­ar­fé­laga hafa þurft að grípa til þess ráðs að fá ut­anaðkom­andi aðila til að greina áhrif­in þar sem ríkið hef­ur ekki sinnt skyld­um sín­um. Þetta er ekki ásætt­an­legt. Og þrátt fyr­ir lof­orð í stefnu­yf­ir­lýs­ingu rík­is­stjórn­ar­inn­ar um bætt sam­ráð og stuðning við dreifðar byggðir hef­ur það sam­ráð ekki átt sér stað í þessu máli.

Við hvetj­um Alþingi ein­dregið til að staldra við. End­ur­skoðið frum­varpið. Takið mark á gögn­un­um og talið við okk­ur – þau sveit­ar­fé­lög sem lifa og hrær­ast í þeirri at­vinnu­grein sem verið er að leggja aukn­ar byrðar á. Við vilj­um öfl­ugt sam­fé­lag með fjöl­breyttu at­vinnu­lífi en til þess þarf að tryggja stöðug­leika og rétt­láta meðferð í laga­setn­ingu.

Þetta er ekki aðeins bar­átta um krón­ur og aura – þetta snýst um framtíð byggða, störf fólks og traust á stjórn­sýslu.

Anton Guðmundsson, odd­viti Fram­sókn­ar­flokks­ins í Suður­nesja­bæ.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 5. júní 2025.

Sjáv­ar­flóð eru nátt­úru­vá sem Íslend­ing­ar þurfa að búa við og mik­il­vægt er að bregðast við á viðeig­andi hátt. Líkt og í bar­átt­unni við of­an­flóð, þar sem sterk og mark­viss varn­ar­vinna hef­ur skilað góðum ár­angri, er nauðsyn­legt að setja upp öfl­ug­ar sjóvarn­ir til að lág­marka skaða af völd­um sjáv­ar­flóða.

Hækk­andi sjáv­ar­staða og aukn­ar veður­sveifl­ur gera það að verk­um að mik­il­vægi sjóvarna hef­ur aldrei verið meira. Sam­kvæmt áætl­un­um sam­göngu­áætlun­ar er gert ráð fyr­ir að verja 150 millj­ón­um króna ár­lega í sjóvarn­ir á landsvísu. Það er ljóst að þessi upp­hæð er langt frá því að nægja til að mæta þeirri gríðarlegu þörf sem skap­ast hef­ur á und­an­förn­um árum, sér­stak­lega á þeim svæðum sem eru hvað viðkvæm­ust fyr­ir ágangi sjáv­ar.

Á Suður­nesj­um hafa ít­rekað komið upp til­vik þar sem sjáv­ar­flóð hafa ógnað byggð og innviðum. Í Suður­nesja­bæ varð stór­tjón 1. mars 2025 þegar hafn­ar­mann­virki og aðrar eign­ir urðu fyr­ir mikl­um skaða af völd­um sjáv­ar­flóða. Bænd­ur og land­eig­end­ur urðu fyr­ir veru­legu tjóni og ann­ar golf­völl­ur­inn í sveit­ar­fé­lag­inu var illa leik­inn. Kirkju­g­arðar voru einnig í stór­hættu á að verða fyr­ir ágangi sjáv­ar.

Ástandið er þannig að jafn­vel þyrfti í raun að nýta alla þá fjár­hæð sem ætluð er í sjóvarn­ir á landsvísu ein­göngu í Suður­nesja­bæ til að tryggja nauðsyn­leg­ar varn­ir þar. Þetta und­ir­strik­ar hversu brýnt það er að end­ur­skoða fjár­mögn­un sjóvarna hér á landi.

Eitt mögu­legt úrræði væri að skoða stofn­un sér­staks sjáv­ar­flóðasjóðs að fyr­ir­mynd of­an­flóðasjóðs. Þannig mætti tryggja sam­ræmda stefnu og stöðugan fjár­hags­leg­an stuðning við varn­ir gegn sjáv­ar­flóðum um landið allt. Að sama skapi mætti horfa til þess að auka fjár­veit­ing­ar rík­is­ins í sjóvarn­ir og setja slíkt á dag­skrá rík­is­stjórn­ar­inn­ar.

Þegar horft er til framtíðar er ljóst að vand­inn mun aðeins aukast. Lofts­lags­breyt­ing­ar, hækk­andi sjáv­ar­staða og auk­in tíðni óveðra eru staðreynd­ir sem ekki er hægt að líta fram­hjá. Nú er tím­inn til að bregðast við – áður en kostnaður­inn við aðgerðir verður óviðráðan­leg­ur.

Ég skora á rík­is­stjórn Sam­fylk­ing­ar, Viðreisn­ar og Flokki fólks­ins að setja sjáv­ar­flóð og sjóvarn­ir á dag­skrá. Það er deg­in­um ljós­ara að þörf­in er knýj­andi og hún á aðeins eft­ir að aukast á kom­andi árum. Nú er mik­il­vægt að grípa til aðgerða til að tryggja vernd viðkvæmra svæða fyr­ir sjáv­ar­flóðum.

Anton Guðmundsson, odd­viti Fram­sókn­ar­flokks­ins í Suður­nesja­bæ.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 17. maí 2025.

Íslensk­an er æðaslátt­ur þjóðar­inn­ar. Í gegn­um ald­irn­ar hafa mæðurn­ar kennt börn­um sín­um fyrstu orðin, þau orð sem verða und­ir­staða allr­ar hugs­un­ar, allr­ar menn­ing­ar og allra fram­fara. Í móður­mál­inu býr sá kraft­ur sem held­ur þjóð í heilu lagi, bind­ur sam­an fortíð, samtíð og framtíð.

Nú, á þess­um tím­um örra breyt­inga, þegar er­lend mál ryðja sér til rúms í huga og máli ungu kyn­slóðar­inn­ar, ber okk­ur skylda – já, heil­ög skylda – til að standa vörð um tungu okk­ar. Sótt er að ís­lensk­unni bæði úr menn­ingu og tækni, með er­lend­um áhrif­um sem smám sam­an vinna á þol­in­móðri, en þraut­seigri, tungu okk­ar.

Það verður ekki nægi­legt að mæla fag­ur­gala um gildi ís­lensk­unn­ar – við verðum að bretta upp erm­arn­ar og grípa til aðgerða. Efl­um ís­lensku­kennslu í skól­um lands­ins. Gef­um kenn­ur­um okk­ar betri aðbúnað og öfl­ugri verk­færi til að efla mál­vit­und barna og ung­menna.

En ekki aðeins það: við verðum að horf­ast í augu við að framtíð ís­lensk­unn­ar ræðst einnig á vett­vangi tækni og ný­sköp­un­ar. Við verðum að styðja dyggi­lega við ís­lenska tungu í sta­f­ræn­um heimi; fjár­festa í þróun mál­tækni, sjálf­virkr­ar þýðing­ar, tal­grein­ing­ar og annarra lausna sem tryggja að ís­lensk­an verði lif­andi og aðgengi­leg á öll­um sviðum nú­tíma­sam­fé­lags.

Þá ber okk­ur einnig að gæta þess, að með til­komu er­lends vinnu­afls hingað til lands verðum við sem þjóð að sýna festu og rækt­ar­semi. Við verðum að tala ís­lensku við þá sem hingað koma, svo þeir læri tungu þjóðar­inn­ar og verði virk­ir þátt­tak­end­ur í ís­lensku sam­fé­lagi. Mál þeirra og menn­ing á virðingu skilið – en hér á landi skal ís­lensk­an vera sam­ein­ing­ar­táknið sem all­ir stefna að.

Ef við van­rækj­um þetta, ef við sofn­um á verðinum, glöt­um við ekki aðeins tung­unni held­ur sjálf­um okk­ur. Því án móður­máls­ins verður þjóðin rót­laus og upp­runa­lít­il, eins og tré sem miss­ir sín­ar dýpstu ræt­ur.

Meg­um við öll, ung sem göm­ul, axla þá ábyrgð að varðveita ís­lensk­una sem dýr­mæt­asta arf þjóðar­inn­ar – og skila henni áfram, sterk­ari og rík­ari, til þeirra sem á eft­ir okk­ur koma.

Anton Guðmundsson, odd­viti Fram­sókn­ar í Suður­nesja­bæ.

Greinin birtist fyrst í Morgnblaðinu 2. maí 2025.

Í kosningabaráttunni töluðu forystumenn Samfylkingarinnar, Viðreisnar og Flokks fólksins fjálglega um velferð, sjálfbærni og þjóðaröryggi. Nú blasir við óþægileg mynd: algjört stefnuleysi í landbúnaðarmálum og áhugaleysi gagnvart fæðuöryggi þjóðarinnar.

Íslenskur landbúnaður glímir við gríðarlegar áskoranir. Bændur búa við hækkandi framleiðslukostnað, hörð samkeppni frá innfluttum vörum og sífellt meiri kröfur um umhverfisvænan rekstur – án raunverulegs stuðnings stjórnvalda. Þrátt fyrir að umhverfisvæn ræktun og innlend framleiðsla ættu að vera hornsteinar grænnar framtíðar, hafa aðgerðir ríkisstjórnarinnar verið fáar og kraftlausar.

Það sem er enn alvarlegra er að ríkisstjórnin virðist ekki skilja hvernig íslenskur landbúnaður virkar. Samkeppni í íslenskum landbúnaði kemur ekki á milli innlendra afurðarstöðva – heldur erlendis frá, með linnulausum innflutningi sem ryður íslenskum vörum út af markaðnum.

Ríkisstjórnin hefur frekar kosið að líta undan gagnvart linnulausum innflutningi sem grefur undan íslenskum bændum og traustum stoðum samfélagsins. Meðal annars er nú flutt inn lambakjöt frá Írlandi sem selt er undir villandi merkjum, og þannig blekktir íslenskir neytendur, meðan bændur eiga í vaxandi basli.

Samfylkingin lofaði að tryggja sjálfbærni og framtíðaröryggi en hefur hvorki mótað skýra matvælastefnu né sýnt vilja til að efla íslenskan landbúnað. Viðreisn hélt á lofti stefnum um ábyrga markaðsstefnu, en hefur horft aðgerðalaus á innflutninginn vaxa. Flokkur fólksins hét því að vera rödd fólksins en hefur þagað þegar kemur að því að verja lífsviðurværi bænda og grunnþætti íslensks fæðuöryggis.

Þegar markaðsöfl, án nokkurra skilyrða, fá að grafa undan grunnstoðum landsins verður Ísland sífellt háðara öðrum ríkjum um að brauðfæða sitt eigið fólk. Slík þróun er ekki ábyrg, heldur skammsýn og hættuleg.

Í heimi sem einkennist af loftslagsbreytingum, vaxandi spennu í alþjóðaviðskiptum og óútreiknanlegum náttúruvá, verður fæðuöryggi þjóðar mikilvægara en nokkru sinni fyrr. Ef alþjóðlegir flutningsstraumar stöðvast – eins og gerðist í heimsfaraldrinum – stendur Ísland berskjaldað eftir ef innlend framleiðsla hefur verið látin grotna niður. Það eru ekki aðeins sveitirnar sem tapa ef íslenskur landbúnaður tapar. Öll þjóðin tapar – sjálfstæðið, öryggið og geta landsins til þess að framfleyta þjóð sinni þegar á reynir.

Það er tímabært að krefjast raunverulegra aðgerða: leggja fram skýra stefnu í þágu innlendrar matvælaframleiðslu, tryggja bændum sanngjörn starfsskilyrði, umbuna þeim fyrir umhverfisvænan rekstur og gera fæðuöryggi að hluta af þjóðaröryggisstefnu Íslands, og hjálpa ungu fólki að hefja búskap.

Þetta snýst ekki um að setja fram fallegar yfirlýsingar – heldur um að framkvæma. Ef ríkisstjórnin bregst áfram skyldum sínum, verður Ísland sífellt veikara.

Þegar innflutningurinn ræður ríkjum, er það ríkisstjórnin sem ber ábyrgð á því.

Stórauka þarf innlenda matvælaframleiðslu. Íslensk matvæli eru einstök og teljast meðal þeirra hreinustu í heiminum. Hvergi í veröldinni er minna notað af sýklalyfjum í landbúnaði en hér á Íslandi. Og nóg eigum við að hreinu og tæru vatni á íslandi , sem er okkar stærsta auðlind. Það er skylda okkar að nýta þessa sérstöðu til að tryggja fæðuöryggi þjóðarinnar – fyrir okkur sjálf og komandi kynslóðir.

Anton Guðmundsson, oddviti Framsóknar í Suðurnesjabæ.

Greinin birtist fyrst á visir.is 29. apríl 2025.

Suður­nesja­bær er ört vax­andi sveit­ar­fé­lag á Suður­nesj­um, og íbú­um fjölg­ar jafnt og þétt.

Sam­kvæmt upp­lýs­ing­um frá Þjóðskrá Íslands er íbúa­fjöldi í Suður­nesja­bæ nú kom­inn yfir 4.000, eða alls 4.312 nú í byrj­un apríl. Þegar Suður­nesja­bær varð til við sam­ein­ingu Sand­gerðis­bæj­ar og Sveit­ar­fé­lags­ins Garðs fyr­ir sjö árum var íbúa­fjöld­inn um 3.400. Íbúum hef­ur því fjölgað um 912 manns á þess­um tíma, sem sam­svar­ar rúm­lega 26,8% fjölg­un.

Upp­bygg­ing í heil­brigðismál­um á Íslandi hef­ur verið tölu­verð á und­an­förn­um árum.

Fyrr­ver­andi heil­brigðisráðherra, Will­um Þór Þórs­son, lagði mikla vinnu í þau mik­il­vægu verk­efni sem hon­um voru fal­in og sýndi mikla vinnu­semi á þeim tíma sem hann gegndi embætt­inu.

Heil­brigðisþjón­usta í heima­byggð að raun­ger­ast

Bæj­ar­yf­ir­völd í Suður­nesja­bæ hafa lengi kallað eft­ir því að heilsu­gæsluþjón­usta verði veitt í sveit­ar­fé­lag­inu. Við bæj­ar­full­trú­ar Fram­sókn­ar í Suður­nesja­bæ hóf­um taf­ar­laust sam­töl við þing­menn okk­ar í Suður­kjör­dæmi og heil­brigðisráðherra eft­ir sveit­ar­stjórn­ar­kosn­ing­arn­ar 2022, enda var þetta eitt af helstu áherslu­mál­um okk­ar – að tryggja heil­brigðisþjón­ustu í heima­byggð.

Eft­ir góð og grein­argóð sam­töl við þing­menn Fram­sókn­ar í Suður­kjör­dæmi og Will­um Þór Þórs­son, þáver­andi heil­brigðisráðherra, var skrifað und­ir vilja­yf­ir­lýs­ingu þann 30. ág­úst 2024 um að opna skyldi heilsu­gæslu­stöð í Suður­nesja­bæ.

Mark­mið verk­efn­is­ins er skýrt

Mark­miðið er að bæta aðgengi að heilsu­gæslu í sveit­ar­fé­lag­inu, færa þjón­ust­una nær íbú­um og styrkja þannig þjón­ustu við fólk í heima­byggð. Á starfs­stöðinni verður boðið upp á al­menna heilsu­gæslu á ákveðnum tím­um og fell­ur þetta fyr­ir­komu­lag vel að áhersl­um stjórn­valda um jafnt aðgengi að heil­brigðisþjón­ustu – óháð bú­setu.

Það er því sér­stak­lega ánægju­legt að sjá þetta mik­il­væga rétt­læt­is­mál raun­ger­ast, þetta mikla bar­áttu­mál okk­ar í Fram­sókn.

Opn­un er áætluð í maí 2025, í sam­ræmi við vilja­yf­ir­lýs­ingu ráðherra, þar sem fram kom að þjón­ust­an skyldi hefjast ekki síðar en 1. maí 2025.

Með mikl­um sam­taka­mætti og sam­vinnu­hug­sjón að leiðarljósi er þessi mik­il­væga þjón­usta nú að verða að veru­leika – heil­brigðisþjón­usta fyr­ir íbúa í heima­byggð.

Stefna Fram­sókn­ar­flokks­ins um heil­brigðismál und­ir­strik­ar þetta vel: „Heil­brigðis­kerfið er horn­steinn sam­fé­lags­ins og bygg­ir und­ir hag­sæld þjóðar­inn­ar. Heil­brigðis­kerfið bygg­ir á fé­lags­leg­um grunni þar sem hið op­in­bera trygg­ir lands­mönn­um jafnt aðgengi að nauðsyn­legri heil­brigðisþjón­ustu. Fram­sókn legg­ur áherslu á mik­il­vægi þess að standa vörð um heil­brigðis­kerfið og um­fram allt tryggja jafnt og tím­an­legt aðgengi að öfl­ugri heil­brigðisþjón­ustu, óháð efna­hag og bú­setu.“

Ég leit við í hús­næðið á dög­un­um og þar er allt á fullu og fram­kvæmd­ir ganga vel og áætl­un stefnt er á opn­un núna í maí.

Takk fyr­ir sam­starfið í þessu mik­il­væga verk­efni Will­um Þór Þórs­son.

Anton Guðmundsson, odd­viti Fram­sókn­ar í Suður­nesja­bæ.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 12. apríl 2025.

Viðreisn hefur ítrekað talað fyrir frelsi og lýst sig sem flokkur sem berst fyrir opnu, frjálsu þjóðfélagi. Flokkurinn hefur þó jafnframt sett Evrópusambandsaðild á oddinn í sínum málflutningi og telur hana nauðsynlega fyrir framtíð Íslands. En hver er raunveruleg merking frelsis í þeirra huga? Getur Ísland verið frjálst og fullvalda innan Evrópusambandsins, eða felst í þeirri stefnu ákveðin mótsögn?

Viðreisn og Evrópusambandið – frelsi eða fjötrar?

Viðreisn leggur áherslu á mikilvægi þess að Ísland gerist aðili að Evrópusambandinu til að tryggja viðskiptafrelsi og stöðugleika. Það er auðvitað gild röksemd að aðgangur að stærri mörkuðum geti haft efnahagslega kosti, en er verðmiðinn á slíku aðildarferli ekki of hár?

Evrópusambandið er ekki bara viðskiptasamfélag það er pólitískt valdakerfi sem hefur stöðugt verið að auka yfirráð sín yfir aðildarríkjum þess. Með inngöngu í sambandið myndi Ísland þurfa að lúta ákvörðunum framkvæmdastjórnar ESB, þar sem íslensk stjórnvöld hefðu hverfandi áhrif á stefnumótun og lagasetningu. Hvar er þá frelsið sem Viðreisn talar fyrir?

Ísland nýtur nú þegar aðgangs að mörkuðum Evrópu í gegnum EES-samninginn, en samt heldur landið fullveldi sínu og sjálfstæði í ýmsum mikilvægum málaflokkum. Það að afhenda Evrópusambandinu stjórnun yfir íslenskum málefnum, eins og sjávarútvegi, landbúnaði og gjaldmiðli, myndi takmarka getu okkar til að taka sjálfstæðar ákvarðanir.

Fullveldi er forsenda raunverulegs frelsis

Viðreisn virðist vilja skilgreina frelsi fyrst og fremst í ljósi viðskipta og efnahagslegs samstarfs. En frelsi er ekki aðeins efnahagslegt það er einnig pólitískt og menningarlegt. Ísland hefur byggt upp sjálfstæði sitt og fullveldi í meira en 100 ár, eftir harða baráttu fyrir því að ráða eigin örlögum. Að fórna þessu sjálfstæði í nafni frjálshyggju er ekki frelsi heldur fjötrar. Hefur núverandi Ríkisstjórn gleymt þeim atburðum sem áttu sér stað á Þingvöllum að Lögbergi við Öxará 17.júní 1944 ?

Við í Framsókn teljum að hið raunverulega frelsi sé að vera fullvalda ríki. Sjálfstætt Ísland hefur sannað getu sína til að blómstra án þess að lúta yfirþjóðlegu valdi. Aðild að ESB myndi grafa undan þessari getu og veikja stöðu okkar sem sjálfstæðs ríkis.

Framtíð Íslands – utan ESB

Sjálfstætt Ísland hefur sýnt að það getur blómstrað án aðildar að Evrópusambandinu. Við höfum sveigjanleika til að laga okkur að breytingum, sjálfstæða stefnu í atvinnuvegum og getu til að verja hagsmuni okkar án þess að lúta yfirþjóðlegu valdi.

Ef frelsi er virkilega forgangsmál, eins og Viðreisn heldur fram, ætti flokkurinn þá ekki að horfa á leiðir til að styrkja fullveldi Íslands frekar en að selja það undir yfirráð evrópskra embættismanna?

Sannkallað frelsi er að geta sjálfur tekið ákvarðanir um framtíð sína. Ísland hefur staðið vörð um það frelsi í áratugi. Fullveldi og frelsi eru samofin – annað getur ekki verið án hins. Við skulum áfram standa saman sem sjálfstæð þjóð, verja arfleifð okkar og tryggja að komandi kynslóðir megi njóta sama frelsis og forfeður okkar börðust svo hart fyrir.

Anton Guðmundsson, oddviti Framsóknarflokksins í Suðurnesjabæ.

Greinin birtist fyrst á visir.is 14. mars 2025.

Lýðræði og gagn­sæi eru grunnstoðir lýðveld­is­ins og eiga að vera tryggð í öll­um stjórn­sýslu­ein­ing­um lands­ins, þar á meðal á sveit­ar­stjórn­arstig­inu. Síðustu breyt­ing­ar sem urðu á stjórn­skipu­lagi Suður­nesja­bæj­ar voru þegar nýr meiri­hluti tók við sum­arið 2024 þar sem meiri­hlut­inn tók yfir öll lyk­il­hlut­verk í bæj­aráði. Minni­hlut­inn hef­ur því ekki aðkomu að áhrifa­mikl­um ákvörðunum í sveit­ar­fé­lag­inu og ég verð að viður­kenna að það vek­ur al­var­leg­ar áhyggj­ur um framtíð lýðræðis­ins í sveit­ar­fé­lag­inu.

Bæj­ar­ráð ein­ung­is skipað full­trú­um meiri­hlut­ans – brot á lýðræðis­leg­um venj­um?

Eft­ir meiri­hluta­skipt­in sum­arið 2024, þar sem Sjálf­stæðis­flokk­ur, Sam­fylk­ing og Bæj­arlist­inn tóku við stjórn­artaum­un­um, var tek­in ákvörðun um að bæj­ar­ráð Suður­nesja­bæj­ar yrði ein­göngu skipað full­trú­um meiri­hlut­ans. Minni­hlut­an­um, sem sam­an­stend­ur af tveim­ur bæj­ar­full­trú­um Fram­sókn­ar­flokks­ins og ein­um óháðum bæj­ar­full­trúa sem áður var í Sjálf­stæðis­flokkn­um, var aðeins út­hlutað ein­um áheyrn­ar­full­trúa í bæj­ar­ráði, án at­kvæðis­rétt­ar.

Hlut­verk bæj­ar­ráðs er eitt það mik­il­væg­asta inn­an sveit­ar­stjórn­ar, þar sem það hef­ur eft­ir­lit með fjár­mál­um sveit­ar­fé­lags­ins, sem­ur drög að fjár­hags­áætl­un, legg­ur fram til­lög­ur um viðauka við hana og hef­ur fullnaðar­ákvörðun­ar­vald í mál­um sem ekki varða veru­lega fjár­hags­lega hags­muni sveit­ar­fé­lags­ins. Þetta þýðir að all­ar þess­ar ákv­arðanir eru nú tekn­ar af meiri­hlut­an­um ein­um, án þess að minni­hlut­inn hafi nokk­urt raun­veru­legt aðhald eða aðkomu að mál­um.

Það þekk­ist ekki á byggðu bóli á Íslandi að minni­hlut­inn hafi ekki aðgang að bæj­ar­ráði með at­kvæðis­rétti. Þessi breyt­ing er því eins­dæmi og gref­ur und­an lýðræðis­legu eft­ir­liti með ákv­arðana­töku bæj­ar­ráðs.

Fækk­un bæj­ar­full­trúa: Skref aft­ur á bak í lýðræðis­legri þróun?

Annað um­deilt skref sem meiri­hlut­inn hef­ur tekið er að fækka bæj­ar­full­trú­um í Suður­nesja­bæ úr níu í sjö í næstu sveit­ar­stjórn­ar­kosn­ing­um. Á 160. fundi bæj­ar­ráðs lögðu full­trú­ar meiri­hlut­ans, Sig­ur­sveinn Bjarni Jóns­son (Sam­fylk­ingu), Lauf­ey Er­lends­dótt­ir (Bæj­arlist­an­um) og Ein­ar Jón Páls­son (Sjálf­stæðis­flokki), fram til­lögu um fækk­un bæj­ar­full­trúa. Þar sem minni­hlut­inn hafði ekki at­kvæðis­rétt í bæj­ar­ráði var til­lag­an samþykkt sam­hljóða, án mót­atkvæða eða tæki­fær­is til rök­stuðnings gegn henni.

Sam­kvæmt 11. gr. sveit­ar­stjórn­ar­laga skal fjöldi bæj­ar­full­trúa í sveit­ar­fé­lagi með 2.000-9.999 íbúa vera á bil­inu 7-11. Með 4.284 íbúa fell­ur Suður­nesja­bær um miðbik þessa bils og ætti sam­kvæmt eðli­legri stjórn­sýslu að halda í níu full­trúa, þar sem það trygg­ir víðari sjón­ar­mið og meiri fjöl­breytni í lýðræðis­legri umræðu og ákv­arðana­töku sveit­ar­fé­lags­ins, sem er ört stækk­andi.

Sam­an­b­urður við önn­ur sveit­ar­fé­lög

Sé litið til sam­bæri­legra sveit­ar­fé­laga er ljóst að níu full­trú­ar er al­geng­asta fyr­ir­komu­lagið í sveit­ar­fé­lög­um af svipaðri stærð:

Vest­manna­eyj­ar (4.703 íbú­ar) – níu bæj­ar­full­trú­ar

Skaga­fjörður (4.428 íbú­ar) –
níu bæj­ar­full­trú­ar

Ísa­fjarðarbær (3.965 íbú­ar) –
níu bæj­ar­full­trú­ar

Borg­ar­byggð (4.363 íbú­ar) –
níu bæj­ar­full­trú­ar

Norðurþing (3.226 íbú­ar) –
níu bæj­ar­full­trú­ar

Þessi gögn sýna að fækk­un bæj­ar­full­trúa í Suður­nesja­bæ er ekki í sam­ræmi við venj­ur annarra sveit­ar­fé­laga af svipaðri stærð. Með því að fækka full­trú­um minnk­ar lýðræðis­legt aðhald og dreg­ur úr fjöl­breytni sjón­ar­miða í umræðum og ákv­arðana­töku.

Er Suður­nesja­bær í frjálsu falli lýðræðis­ins?

Þess­ar tvær stóru breyt­ing­ar, ein­ræðis­legt bæj­ar­ráð og fækk­un bæj­ar­full­trúa, leiða til meiri samþjöpp­un­ar valds í hönd­um færri aðila og veita minni­hlut­an­um lít­il sem eng­in áhrif á ákv­arðana­töku í sveit­ar­fé­lag­inu. Með því að úti­loka minni­hlut­ann frá áhrif­um er búið til um­hverfi þar sem stjórn­má­laum­ræða og gagn­rýni á ákv­arðanir meiri­hlut­ans verður veik­b­urða.

Spurn­ing­in sem blas­ir við er: Er Suður­nesja­bær í frjálsu falli lýðræðis­ins? Ef bæj­ar­stjórn ætl­ar að viðhalda trausti al­menn­ings og tryggja lýðræðis­lega stjórn­ar­hætti verður hún að staldra við og end­ur­skoða ákv­arðanir sín­ar. Íbúar sveit­ar­fé­lags­ins eiga skilið stjórn­sýslu sem trygg­ir lýðræðis­legt aðhald og fjöl­breytt sjón­ar­mið í ákv­arðana­töku.

Al­ex­is de Tocqu­eville, fransk­ur stjórn­mála­heim­spek­ing­ur, sagn­fræðing­ur og rit­höf­und­ur, þekkt­ur fyr­ir grein­ingu sína á lýðræði og sam­fé­lags­legri þróun, bend­ir á að lýðræði sé ekki sjálf­gefið held­ur bygg­ist á virku aðhaldi og þátt­töku borg­ar­anna. Á sama hátt lagði Platón, grísk­ur heim­spek­ing­ur og einn áhrifa­mesti hugsuður sög­unn­ar, áherslu á að jafn­vægi í stjórn­kerfi væri for­senda stöðug­leika. Það er því und­ir bæj­ar­stjórn Suður­nesja­bæj­ar komið að hlúa að þess­um grunn­gild­um og tryggja að lýðræðið hald­ist sterkt í verki.

Anton Guðmundsson, odd­viti Fram­sókn­ar í Suður­nesja­bæ.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 1. mars 2025.

Eitt helsta einkenni núverandi ríkisstjórnar undir forystu Kristrúnar Frostadóttur er sterk tilhneiging til miðstýringar. Það er áhyggjuefni hvernig ríkisafskipti eru að aukast á mörgum sviðum án þess að nægur sveigjanleiki sé til staðar fyrir frumkvæði í atvinnulífinu og einkarekstri. Sósíaldemókratísk stefna leggur of oft áherslu á lausnir þar sem ríkið á að sjá um allt, frekar en að skapa skilyrði fyrir heilbrigða samkeppni og sjálfbærar lausnir.

Framsókn hefur alla tíð talað fyrir jafnvægi milli ríkis og einkageirans – ríkið á ekki að kæfa frumkvæði með of miklum höftum og reglugerðum heldur styðja við fólk og fyrirtæki með skynsamlegum hætti. Þegar horft er til efnahagsaðgerða ríkisstjórnarinnar virðist skorta þessa skynsemi og sveigjanleika.

Landsbyggðin gleymd

Eins og svo oft áður virðist áhersla ríkisstjórnarinnar fyrst og fremst liggja á Höfuðborgarsvæðinu, en hvað með landsbyggðina? Það er lítið sem ekkert sem bendir til þess að stjórnin hafi metnað fyrir raunverulegum aðgerðum til að styrkja byggðir utan höfuðborgarsvæðisins.

Það er grundvallaratriði að tryggja sterkar byggðir um allt land með öflugri atvinnustefnu, góðri innviðaþróun og hagstæðum skattaívilnunum fyrir lítil og meðalstór fyrirtæki. Í staðinn virðist stefna ríkisstjórnarinnar fara í öfuga átt – áframhaldandi höfuðborgarmiðaðar aðgerðir sem gera lítið fyrir lífsskilyrði og framtíð fólks á landsbyggðinni.

Við í Framsókn teljum að byggðastefna verði að vera öflug og markviss, ekki eitthvað sem ríkisstjórnin tekur upp í orði en ekki á borði. Það þarf að tryggja atvinnutækifæri, byggja upp samgöngur og huga að framtíðarsýn sem felur ekki bara í sér borg og miðstýrt kerfi, heldur einnig samfélög um allt land.

Alþjóðastefna sem hættir að vinna gegn íslenskum hagsmunum

Kristrún Frostadóttir hefur talað um nauðsyn þess að treysta alþjóðasamstarf og efla samskipti við Evrópusambandið. Þó samstarf við önnur ríki sé mikilvægt, má það ekki ganga gegn hagsmunum íslensku þjóðarinnar.

Það virðist þó vera stefna ríkisstjórnarinnar að færa okkur nær Evrópusambandinu með skrefum sem veita erlendum stofnunum meira vald yfir okkar innlendum málefnum. Sérstaklega eru áhyggjur varðandi sjávarútveg og landbúnað, þar sem Íslendingar þurfa að hafa full yfirráð yfir eigin auðlindum. Framsókn hefur ávallt verið skýr í því að sjálfstæði Íslands í þessum málum er ósveigjanlegt grundvallaratriði.

Við verðum að gæta þess að stefna í alþjóðamálum sé í þágu okkar eigin fólks og atvinnuvega, en ekki hluti af óraunhæfri hugmyndafræði sem setur hagsmuni Íslendinga í annað sæti.

Sjálfbærar efnahagsaðgerðir – ekki skattahækkanir

Ein stærsta gagnrýni sem hægt er að færa á ríkisstjórn Kristrúnar er skortur á sjálfbærni í efnahagsmálum. Í stað þess að beita markvissum lausnum til að örva hagvöxt og auka framleiðni, virðist stjórnin líta til skattahækkana sem aðalúrræðisins til að fjármagna loforð sín.

Sósíaldemókratísk stefna gengur of oft út á að hækka álögur á fyrirtæki og einstaklinga, án þess að huga nægilega að langtímaafleiðingum þess fyrir hagkerfið. Ef við viljum tryggja velferðarkerfi sem stendur undir sér til framtíðar, þarf skynsamlega fjármálastjórn og stuðning við atvinnulíf, ekki stefnulausa skattahækkanastefnu sem dregur úr hvata til fjárfestinga og nýsköpunar.

Tími til að stjórna af raunsæi – ekki hugmyndafræðilegum kreddum

Að lokum má segja að stærsta vandamálið við ríkisstjórn Kristrúnar sé skortur á raunverulegri pragmatískri nálgun. Þegar stjórnmál eru drifin áfram af hugmyndafræðilegum forsendum sem kallast í þessi tilfelli plan Samfylkingarinnar verður stjórnin óraunsæ og lausnamiðuð nálgun víkur fyrir flokkspólitískum markmiðum.

Framsókn hefur alltaf verið flokkur sem leggur áherslu á skynsamlegar, hagnýtar lausnir, fyrir ísland allt. Við þurfum ríkisstjórn sem hugsar um heildarhagsmuni landsins, ekki einungis um hvernig hægt sé að framkvæma sósíaldemókratíska stefnu án þess að horfa til raunveruleikans.

Það er sú nálgun sem Framsókn stendur fyrir, og það er sú nálgun sem Ísland þarf.

Anton Guðmundsson, oddviti Framsóknar í Suðurnesjabæ.

Greinin birtist fyrst á visir.is 15. febrúar 2025.

Laug­ar­dag­inn 30. nóv­em­ber síðastliðinn rann út til­boðsfrest­ur í toll­kvóta vegna inn­flutn­ings á land­búnaðar­af­urðum frá Evr­ópu­sam­band­inu sam­kvæmt reglu­gerð nr. 1168/​2024 fyr­ir tíma­bilið 1. janú­ar til 30. júní 2025.

Og nú ný­verið lauk útboðsferli vegna toll­kvóta á land­búnaðar­vör­um, sem veit­ir heim­ild til inn­flutn­ings á kjöti, ost­um og plönt­um með eng­um eða lægri toll­um en al­mennt er kveðið á um. Toll­kvót­um er út­deilt með útboði, og hef­ur eft­ir­spurn oft reynst langt um­fram fram­boð.

Um þess­ar mund­ir sést gríðarleg aukn­ing á inn­flutn­ingi á lamba­kjöti sem kem­ur mest­megn­is frá Írlandi og er selt á mat­vörumarkaði og á veit­inga­stöðum hér­lend­is. Hins veg­ar hef­ur þessi inn­flutn­ing­ur, og þær aðferðir sem sum­ir aðilar nota til áfram­vinnslu og sölu, leitt til blekk­ing­ar gagn­vart ís­lensk­um neyt­end­um.

Al­gengt er að minni kjötvinnsl­ur sem ekki eru afurðastöðvar á Íslandi kaupi frosið lamba­kjöt sem flutt er inn að utan, þíði kjötið upp, kryddi það og selji afurðirn­ar á markaði und­ir eig­in merki. Pakkn­ing­ar geta oft verið vill­andi fyr­ir neyt­end­ur, þrátt fyr­ir er­lend­an upp­runa eru þær merkt­ar á þann veg að gefið er til kynna að um inn­lenda fram­leiðslu sé að ræða, jafn­vel með ís­lensk­um fánarönd­um eða und­ir ís­lensku vörumerki.

Slík­ar aðferðir grafa und­an trausti neyt­enda og skapa sam­keppn­isójöfnuð fyr­ir ís­lenska bænd­ur og fram­leiðend­ur. Mik­il­vægt er að tryggja skýr­ar og gagn­sæj­ar merk­ing­ar á mat­vöru til að neyt­end­ur geti tekið upp­lýst­ar ákv­arðanir um kaup sín. Reglu­verki þarf að fylgja fast eft­ir til að koma í veg fyr­ir rang­ar upp­lýs­ing­ar.

Sem neyt­andi get­ur þú ekki verið þess full­viss þegar þú borðar á veit­inga­húsi eða í mötu­neyti á þínum vinnustað, að lamba­kjötið sé frá Íslandi. Þetta er sá veru­leiki sem við búum við í dag.

Með því að setja skorður við inn­flutn­ingn­um og hækka vernd­artolla stuðlum við að því sem þjóð að byggja und­ir betri starfs­skil­yrði fyr­ir bænd­ur og vinn­um mark­visst að því að tryggja sjálf­bærni og um leið fæðuör­yggi ís­lensku þjóðar­inn­ar.

Sérstaða ís­lenskra mat­vara er ein­stök á heimsvísu þar sem lyfja- og varn­ar­efna­notk­un í land­búnaði á Íslandi er með því minnsta sem þekk­ist í heim­in­um auk þess sem notk­un vaxt­ar­horm­óna er bönnuð. Það er brýnt heil­brigðismál að komið sé í veg fyr­ir út­breiðslu sýkla­lyfja­ónæmra bakt­ería á Íslandi með ströng­um ráðstöf­un­um, en sýkla­lyfja­ónæmi er ört vax­andi ógn í heim­in­um.

Fram­sókn vill auka toll­vernd í þágu ís­lensks land­búnaðar og tryggja að verklag og eft­ir­lit með út­hlut­un toll­kvóta sé í sam­ræmi við ákvæði samn­inga um toll­vernd. Upp­færa þarf gjöld toll­skrár og tryggja að toll­kvót­ar séu verðlagðir í sam­ræmi við til­gang sinn. Tolla­samn­ing­ur við Evr­ópu­sam­bandið á að sæta end­ur­skoðun með það að mark­miði að tryggja jafn­vægi í skuld­bind­ing­um samn­ingsaðila út frá ávinn­ingi. Fram­sókn tel­ur brýnt að styrkja tolla­eft­ir­lit veru­lega og gera það sam­bæri­legt því sem þekk­ist í sam­an­b­urðarríkj­um.

Anton Guðmundsson, odd­viti Fram­sókn­ar í Suður­nesja­bæ.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 24. janúar 2025.