Tag: Hjördís Guðný Guðmundsdóttir

Valgerður Sverrisdóttir hefur sett sterkan svip á íslensk stjórnmál sem alþingismaður, ráðherra og formaður Framsóknarflokksins. Hún fæddist þann 23. mars árið 1950 á Lómatjörn í Grýtubakkahreppi í Eyjafirði. Á ferli sínum hefur Valgerður brotið blað í sögu íslenskra stjórnmála, ekki síst sem ein fárra kvenna sem komust til áhrifa innan karllægs umhverfis stjórnmálanna á seinni hluta 20. aldarinnar.

Valgerður tók sæti á Alþingi árið 1987 fyrir Framsóknarflokkinn og sat samfleytt sem þingmaður Norðurlands eystra og síðar Norðausturkjördæmis allt fram til ársins 2009. Valgerður var formaður þingflokks Framsóknarflokksins frá 1995-1999. Hún varð fyrsta konan til að gegna embætti iðnaðarráðherra árið 1999, en hún gegndi embætti iðnaðar- og viðskiptaráðherra til ársins 2006 og síðar utanríkisráðherra, fyrst kvenna, frá 2006 til 2007. Með þessum embættisverkum ruddi hún brautina fyrir konur í íslenskum stjórnmálum og var fyrirmynd margra sem á eftir komu.

Árið 2007 tók Valgerður við formennsku í Framsóknarflokknum tímabundið og varð þar með ein fárra kvenna til að leiða íslenskan stjórnmálaflokk og fyrsta og eina konan til þessa að  sinna því embætti.  

Þótt formannstíð hennar hafi ekki verið löng markaði hún skýr spor í  jafnréttisbaráttu og hvatti til aukinnar þátttöku kvenna í stjórnmálum og stjórnunarstöðum. Áhersla  Valgerðar á málaflokka jafnréttis, félagslegra umbóta og eflingu atvinnulífs á landsbyggðinni hefur  skapað henni sess sem áhrifaríkum leiðtoga og rödd dreifðra byggða. Hún hefur einnig tekið þátt í  alþjóðlegu samstarfi og komið fram sem málsvari Íslands á erlendum vettvangi, þar sem hún kynnti  stöðu íslenskra kvenna og hvatti til aukinnar þátttöku kvenna í stjórnmálum víða um heim. Með þátttöku sinni í slíkum verkefnum hefur Valgerður orðið fyrirmynd ekki aðeins fyrir íslenskar konur  heldur einnig alþjóðlega.

Valgerður Sverrisdóttir hefur með störfum sínum sýnt fram á að það er hægt að brjóta múra og ryðja brautina fyrir aukið jafnrétti í stjórnmálum. Hún hefur talað opinskátt um hindranir sem konur hafa mætt á ferlinum og varpað ljósi á hvernig kerfisbreytingar eru nauðsynlegar til að tryggja raunverulegt jafnrétti kynjanna. Þótt Valgerður hafi dregið sig til baka frá virkri stjórnmálaþátttöku heldur hún áfram að tala fyrir jafnrétti og betri stöðu kvenna í samfélaginu. Framlag hennar er vitnisburður um mikilvægi þess að konur séu sýnilegar og virkir þátttakendur í opinberu lífi. Saga hennar minnir okkur á mikilvægi þess að standa vörð um jafnrétti kynjanna og halda áfram þeirri baráttu sem hún tók þátt í að móta og leiða.

Valgerður fagnar um þessar mundir 75 ára afmæli sínu. Fyrir hönd sambands kvenna í Framsókn sendi ég henni kærar kveðjur af tilefninu og um leið innilegar þakkir fyrir sitt mikilvæga framlag til íslenskra stjórnmála og þátttöku kvenna í stjórnmálum. 

Hjördís Guðný Guðmundsdóttir, formaður Kvenna í Framsókn.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 22. mars 2025.

Mynd: Alþingi.

Stjórnvöld og ákvarðanir þeirra spegla þann tíðaranda sem er uppi hverju sinni, enda samsett fólki sem er þverskurður samfélagsins. Það er mikilvægt að líta um öxl og horfa gagnrýnum augum á þær ákvarðanir sem stjórnvöld hafa tekið í tilraun til þess að tryggja að ákvarðanir framtíðarinnar séu hafnar yfir persónulegar kreddur, vanþekkingu, fordóma og óöryggi. Stjórnvöld verða að tryggja það að hagsmunir heildarinnar eru hafðir að leiðarljósi um leið og staða þeirra verst settu í samfélaginu er sett á oddinn og bætt með öllum þeim leiðum sem okkur framast er unnt.

Langar mig í framhaldinu að minna á að Ísland á ekki fegurstu söguna þegar kemur að framkomu gagnvart konum og stúlkum. Í því samhengi nefni ég ástandið en bókin Kynlegt stríð eftir Báru Baldursdóttur kom út nýverið og varpar ljósi á tvö lykilskjalasöfn sem varpa algjörlega nýju ljósi á efnið sem við töldum okkur öll þekkja þokkalega vel. Íslensk stjórnvöld stunduðu á þeim tíma miklar persónunjósnir gagnvart konum og börnum og beittu stúlkur ofbeldi og frelsisviptingu vegna mögulegra samneyta þeirra við erlenda karlmenn.

Við verðum að læra af sögunni og vinna markvisst að því að hún endurtaki sig ekki, að við stöndum ekki vörð um kerfi sem eru mannanna verk og verja sérhagsmuni eða halda ákveðnum hópum samfélagsins í fjárhagslegri eða félagslegri gíslingu.

Bakslag um allan heim í stöðu jafnréttismála er einnig merkjanlegt í íslensku samfélagi og jafnréttisparadísin Ísland rétt slefar í það sæti. Við höfum dregist aftur úr okkar helstu viðlíkjendum hvað varðar t.d. heilsu og menntun kvenna og annarra jaðarsettra hópa hér á landi. Við þurfum í okkar stefnu að beina sjónum okkar að því sem viðheldur bágri stöðu kvenna og annarra jaðarsettra hópa.

Eru það þá helst vinnumarkaðstengdir þættir og í fyrsta lagi má nefna lágt virðismat kvennastétta.

Ég verð hér að benda á kjarabaráttu kennara, einnar stærstu kvennastéttarinnar. Það virðist vera „landlægur andskoti“ að kennarar þurfi að sætta sig við lág laun og krefjandi vinnuaðstæður af því að þeir eru svo lánsamir að „fá að kenna“ eins og formaður Samtaka Atvinnulífsins komst svo skemmtilega að orði í fjölmiðlum í vikunni.

Í öðru lagi og tengist einnig vinnumarkaði eru hlutastörf – en þriðjungur kvenna er í hlutastörfum til að geta axlað frekar þau umönnunarstörf sem falla til innan sem utan heimilisins.

Í þriðja lagi og það sem kemur á óvart að er ekki einu sinni breyta í jafnréttismælingum er kynbundið ofbeldi. Við gætum tekið langa stund til að telja upp nýleg atvik sem snúa að kynbundnu ofbeldi þar sem ljótasta birtingarmyndin eru kvenna- og barnamorð.

Bakslag hvað stöðu jafnréttis varðar er svo sannarlega greinanlegt hér á landi. Tölfræðin er svört þegar við skoðum fjölda kvenna sem starfa eða starfað hafa á Alþingi bæði sem kjörnir fulltrúar og sem starfsmenn þingsins og hafa orðið fyrir kynbundinni áreitni eða ofbeldi í starfi eða 80%. Það eru svimandi háar tölur.

Þetta er ekki fasti, þetta er menning sem þarf að uppræta.

Þessar tölur birtast á sama tíma og við þurfum að hvetja konur til að taka aukinn þátt í stjórnmálum svo jafnrétti verði hér náð. En þátttaka kvenna í stjórnmálum er grundvöllur jafnréttis.

Í stjórnmálum höfum við val um stefnu og strauma. Við höfum valið að setja skynsemina á oddinn og tala af yfirvegun og gegn þeirri pólun sem hefur átt sér stað í stjórnmálunum. Nú sem aldrei fyrr er mikilvægt að rödd skynseminnar nái í gegnum falsfréttir og popúlisma og komist alla leið inn að ríkisstjórnarborðinu á ný.

Hjördís Guðný Guðmundsdóttir, kennari og formaður Kvenna í Framsókn.

Greinin birtist fyrst á visir.is 20. október 2024.