Year: 2020

„Dropinn holar steininn, en á mánudag samþykkti Alþingi tillögu mína um Náttúrustofur“ segir Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, í yfirlýsingu á Facebook í dag.

„Með henni er umhverfis- og auðlindaráðherra falið að koma á fót starfshópi til að meta reynsluna af starfi náttúrustofa og kanna hvort hagkvæmt sé að náttúrustofur taki formlega að sér fleiri svæðisbundin verkefni en þær hafa nú með höndum.

Starfshópnum verði falið að móta leiðir til að styrkja samstarf náttúrustofa og stofnana ríkisins í þeim tilgangi að nýta fjármagn til þekkingaröflunar og vöktunar á náttúru landsins sem best og til að auka skilvirkni í samstarfi um náttúruvernd,“ segir Líneik Anna.

Líneik Anna þakkar þakkar meðflutningsmönnum sínum í gegnum tíðina og samstarfsfólki í umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis.

Alþingi samþykkti í gær fimm ára samgönguáætlun 2020-2024, samgönguáætlun fyrir árin 2020-2034 og samvinnuverkefni um samgönguframkvæmdir á síðasta fundi fyrir þingfrestun. Þessu til viðbótar voru samþykkt lög um heimild til að stofna opinbert hlutafélag um uppbyggingu samgönguinnviða á höfuðborgarsvæðinu.

• Fimm ára samgönguáætlun 2020–2024
• Samgönguáætlun fyrir árin 2020-2034
• Samvinnuverkefni um samgönguframkvæmdir
• Heimild til að stofna opinbert hlutafélag um uppbyggingu samgönguinnviða á höfuðborgarsvæðinu

„Nýsamþykkt samgönguáætlun sem nær til áranna 2020-2034 er stórt stökk í samgöngum á Íslandi. Þetta er ein mikilvægasta áætlun sem ríkið stendur að enda er samgöngukerfið, vegakerfið, flugvellir og hafnir, líklega stærsta eign íslenska ríkisins, metið á tæpa 900 milljarða króna. Aldrei áður hefur jafnmiklum fjármunum verið varið til samgangna og gert er í þessari áætlun sem á eftir að skila sér í öruggari og greiðari umferð um allt land,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar, í færslu á Facebook í gær.

Sigurður Ingi sagði við atkvæðagreiðsluna í gær vilja þakka þingheimi fyrir að fara í gegnum þetta flókna og mikla úrlausnarefni. „Við erum að leggja af stað með sókn í samgöngumálum og atvinnusköpun,“ sagði Sigurður Ingi. Jafnframt þakkaði hann nefndarmönnum samgöngunefndar Alþingis þeirra mikla framlag.

Stóra byggðastefnan

„Í nágrannalöndum okkar er stundum talað um stóru byggðastefnuna þegar rætt er um samgönguáætlanir landanna. Í samgönguáætlun felast enda gríðarlega miklir hagsmunir fyrir samfélögin vítt og breytt um landið. Efnahagslegir hagsmunir eru líka mjög miklir því allar styttingar á leiðum innan og milli svæða fela í sér þjóðhagslegan sparnað,“ segir Sigurður Ingi.

Sigurður Ingi segir samgönguáætlunina marka tímamót, en nú hefur verið mörkuð fyrsta flugstefna stjórnvalda enda þótt flug á Íslandi hafi átt aldarafmæli á síðasta ári. Þá mun „Skoska-leiðin“, baráttumál Framsóknar um að taka upp niðurgreiðslu á flugi innanlands fyrir íbúa á landsbyggðinni, verða að veruleika. „Það er mikið réttlætismál að þeir sem búa fjarri höfuðborginni og vilja og þurfa að sækja þjónustu þangað fái niðurgreiðslur á ferðum sínum með flugi. Þetta er mikilvægt skref í því að jafna aðstöðumun þeirra sem búa annar staðar en á suðvesturhorninu“.

Samvinnuverkefni í samgöngum

„Samhliða samgönguáætlun voru líka samþykkt lög um samvinnuverkefni í samgöngum sem byggja á Hvalfjarðargangamódelinu. Þau verkefni sem falla undir löggjöfina eru ný brú yfir Ölfusá ofan Selfoss, láglendisvegur og göng í gegnum Reynisfjall, ný brú yfir Hornafjarðarfljót, nýr vegur yfir Öxi, önnur göng undir Hvalfjörð og hin langþráða Sundabraut. Allt eru þetta verkefni sem fela í sér verulega styttingu leiða og aukið öryggi en þeir sem vilja ekki nýta sér þessi mannvirki geta áfram farið aðra leið en munu þá verða af þeim ávinningi, fjárhagslegum og varðandi öryggi,“ sagði Sigurður Ingi.

Samgönguinnviðir á höfuðborgarsvæðinu

Alþingi samþykkti og stofnun hlutafélags um uppbyggingu samgönguinnviða á höfuðborgarsvæðisins. Hlutafélaginu er ætlað að halda utan um fjármögnun uppbyggingar á samgönguinnviðum og hrinda þeirri uppbyggingu í framkvæmd, þ.m.t. innviðum almenningssamgangna, til 15 ára.

„Hér er stigið stærsta skref sem stigið hefur verið í uppbyggingu á höfuðborgarsvæðinu. Byggja þær framkvæmdir á samgöngusáttmála ríkisins og sex sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu sem undirritaður var í fyrra. Með honum var höggvið á þann hnút sem hefur verið í samskiptum ríkisins og sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu og komið hafði í veg fyrir alvöru uppbyggingu á svæðinu. Sáttmálinn markar tímamót sem mun skila sér í greiðari samgöngum, hvort sem litið er á fjölskyldubílinn, almenningssamgöngur eða gangandi og hjólandi umferð,“ segir Sigurður Ingi.

Vegna þessa er áætlað beint heildarframlag ríkisins 45 milljarðar kr. að lágmarki til og með 2033. Bein framlög sveitarfélaganna verða samtals einn milljarður kr. á ári eða 15 milljarðar kr. á tímabilinu, þ.e. til og með 2033. Samkvæmt samgöngusáttmálanum er gert ráð fyrir að flýti- og umferðargjöld verði tekin upp með sérstakri lagasetningu til að standa undir hluta af fjármögnun verkefnisins eða um 60 (nettó) milljarðar kr. Er gjöldunum ætlað að standa straum af stofnframkvæmdum, fjármögnun og afleiddum kostnaði. Aðrir fjármögnunarkostir verða þó einnig skoðaðir samhliða orkuskiptum og endurskoðuð skattlagning á ökutæki og eldsneyti, enda raski það ekki fjármögnun framkvæmdaáætlunar.

Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Suðurkjördæmi, ræddi frumvarp forsætisráðherra um nýtingu og ráðstöfun landeigna á Alþingi í dag. Fram kom í ræðu hennar að ríkisstjórnin hafi frá upphafi kjörtímabilsins verið skýr með afstöðu sína. Stjórnarsáttmálinn kveður á um að setja skilyrði við kaup á landi sem taka mið af stefnu stjórnvalda um þróun byggðar, landnýtingu og umgengni um auðlindir. 

Silja Dögg fór yfir að Framsóknarflokkurinn geri þá kröfu „að kaupandi lands búi á Íslandi, að kaupandi hafi búið á Íslandi í a.m.k. fimm ár eða hafi starfsemi í landinu, þ.e. hafi bein tengsl  við landið. Að mati okkar Framsóknarmanna þarf tilgangur jarðakaupa að vera skýr. Margskonar markmið sem styrkja búsetu og samfélög gætu fallið þar undir, s.s. búfjárrækt, uppbygging gróðurauðlindar, landfrek atvinnustarfsemi eða nýsköpun byggð á sérstöðu viðkomandi jarðar eins og menningarverðmætum eða náttúru. Aðalatriði er eins og fyrr segir, að tilgangur jarðnýtingar liggi fyrir. Það er einnig algert lykilatriði að sveitarfélög og ríkisvald fái aðkomu að ráðstöfun landsins. Regluverkið þarf að vera það sveigjanlegt svo hægt sé að bregðast við ólíkum aðstæðum í byggðarlögum og landshlutum“.

Silja Dögg fór yfir helstu breytingar á gildandi lögum og þær viðbætur sem birtast í framlögðu frumvarpi forsætisráðherra. Sagði hún m.a. að ráðherra fái heimild til að veita aðilum frá ríkjum utan EES leyfi til að öðlast eignarrétt eða afnotarétt yfir fasteign ef þeir uppfylla ekki skilyrði laganna um íslenskan ríkisborgararétt eða skilyrði um lögheimili hér á landi. Þá gæti ráðherra veitt einstaklingi eða lögaðila utan EES, heimild til að öðlast eignar- eða afnotarétt yfir fasteign til beinna nota í atvinnustarfsemi. Verði þetta frumvarp að lögum fær ráðherra einnig heimilað einstaklingi, sem hefur sterk tengsl við Ísland, s.s. vegna hjúskapar við íslenskan ríkisborgara, að eignast hér fasteign“.

Þá er lögð til „breyting á þinglýsingalögum þess efnis að upplýsingar um kaupverð eignar verði meðal skilyrða fyrir þinglýsingu afsals nema skýrt komi fram að ekkert endurgjald komi fyrir hina seldu eign. Þá er lagt til að í lög um skráningu og mat fasteigna komi ákvæði um landeignaskrá, sem er hluti fasteignaskrár og inniheldur m.a. upplýsingar um eignarmörk lands í samræmdum kortagrunni. Ákvæðinu er ætlað að ryðja úr vegi hindrunum fyrir frekari uppbyggingu landeignaskrár Þjóðskrár Íslands“.

„Það sem snýr að breytingum á jarðarlögum í frumvarpinu, eru m.a. að markmiðsákvæði laganna verði fyllra og ítarlegra en nú og innihaldi markmið um landnýtingu í samræmi við skilgreind markmið, þ.á.m. um að land sem vel er fallið til búvöruframleiðslu verði nýtt í því skyni. Lagðar eru til breytingar á ákvæðum um lögbýli þannig að þau verði einungis stofnuð til starfsemi á sviði landbúnaðar eins og hann er skilgreindur í lögunum,“ sagði Silja Dögg.

Silja Dögg segir að gerð landeignaskrár sé lykilatriði, hún sé forsenda þess að hægt sé að uppfæra fasteignamat í dreifbýli.

„Það er tími til kominn að löggjafinn setji skýrari ramma um landakaup og ræði jafnframt hvort það sé eðlilegt að vatnsréttindi fylgi landsréttindum. Hér eru erlendir fjárfestar að fjárfesta fyrir á fimmta milljarð í vatnsverksmiðjum. Þeir eru að fjárfesta í vatnsréttindum og vatnsauðlindinni. Ég er ekki viss um að það þjóni hagsmunum Íslands til lengri tíma.

Við höfum ekki enn sett regluverk um kaup á landi og endurskoðað þar með þá löggjöf sem sett var fyrir 16 árum. Þá voru allar gáttir opnaðar, sem var ekki til bóta. Það felast miklir almannahagsmunir í ráðstöfun og meðferð lands og því geta ekki gilt sömu reglur um kaup og sölu á landi eins og á hverri annarri fasteign.

Það frumvarp sem við ræðum nú, tekur ekki á öllum þeim þáttum í jarðamálum, sem gera þarf breytingar á. En frumvarpið er tvímælalaust skref í rétta á, eins og ég hef þegar farið yfir,“ sagði Silja Dögg.

• Breyting á ýmsum lögum er varða eignar­ráð og nýtingu fasteigna (aðilar utan EES, landeignaskrá, ráðstöfun landeigna, aukið gagnsæi)

Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Suðurkjördæmi, sagði í eldhúsdagsumræðum á Alþingi í vikunni að erfiðan en afar lærdómsríkan þingvetur væri á enda, verkefni urðu allt önnur en gert var ráð fyrir og að treysta hafi þurft á hyggjuvit, innsæi, vísindi og umfram allt hlusta vel eftir þörfum samfélagsins.

„Ríkisstjórnin steig inn í aðkallandi verkefni af fullum þunga. Farið var í fjölmargar aðgerðir til að treysta stöðu heimila landsins. Margir lögðu hönd á plóg í þessum erfiðu verkefnum. Ég vil þakka landsmönnum öllum fyrir samstöðuna og æðruleysið á þessum erfiðu tímum, ekki síst okkar frábæru listamönnum sem gerðu okkur lífið léttara, léttu lund okkar með söng og gleði á fjölmörgum síðkvöldum,“ sagði Silja Dögg.

Silja Dögg fór yfir afgreiðslu þingsins á nýjum menntasjóði námsmanna og að hann muni hafa gríðarlegar kjarabætur í för með sér fyrir námsmenn. „Hæstv. menntamálaráðherra, Lilja Alfreðsdóttir, er þriðji menntamálaráðherrann sem gerir atlögu að því að breyta lögum um menntasjóð. Allt er þegar þrennt er og því fögnum við. Fyrirmyndin er norræn og meginbreytingin felst í að kerfið verður tvískipt, þ.e. sjálfbær lánahluti og svo styrkjakerfi sem ríkið fjármagnar. Þá geta námsmenn sem ljúka námi innan tilskilins tíma fengið 30% niðurfellingu á höfuðstól námsláns og foreldrar fá styrk með hverju barni. Námslánin verða greidd út mánaðarlega, og hægt verður að velja um verðtryggð eða óverðtryggð lán. Og síðast en ekki síst verður ábyrgðamannakerfið fellt úr gildi“.

Silja Dögg ræddi einnig frumvarp til laga um jarðir. „Markmið frumvarpsins er að styrkja löggjöf um jarðir, land og aðrar fasteignir með breytingum á lagaákvæðum um eignarráð og nýtingu fasteigna, þ.m.t. jarða, og um opinbera skráningu á atriðum viðkomandi landa og fasteigna. Frumvarpið er í samræmi við eitt af áherslumálum þingflokks Framsóknar sem er þingsályktunartillaga hv. þm. Líneikar Önnu Sævarsdóttur um aðgerðaáætlun í jarðamálum, en frumvarpið gengur þó ekki jafnlangt og ályktunin. Því eru tvímælalaust frekari sóknarfæri í þessum málaflokki. Landeignaskráning verður t.d. að vera í lagi ef við ætlum okkur að ná almennilega utan um jarðamál á Íslandi. Það er afar flókið verkefni en er m.a. grundvöllur þess að hægt verði að uppfæra fasteignamat í dreifbýli. Það verður að segjast að þessi skráningarmál eru í algjörum ólestri hjá okkur.

„Úrbætur í orkuöryggi og raforkudreifingu sem og sterkari lagaumgjörð um jarðir og auðlindir ættu að vera í algjörum forgangi hjá okkur hér. Framsækni í þeim málaflokkum mun treysta velsæld þjóðarinnar til framtíðar. Góðar stundir,“ sagði Silja Dögg að lokum.

Ræða Silju Daggar í heild sinni:

Hæstv. forseti. Góðir landsmenn. Sérkennilegur, erfiður en afar lærdómsríkur þingvetur er senn á enda. Verkefni ársins 2020 urðu allt önnur en fólk gerði ráð fyrir. Kófið skall á og þá breyttist allt. Fordæmin fyrir slíku ástandi voru engin. Menn þurftu að treysta á hyggjuvit, innsæi, vísindin og umfram allt hlusta vel eftir þörfum samfélagsins og þróun á alþjóðlegum vettvangi. Ríkisstjórnin steig inn í aðkallandi verkefni af fullum þunga. Farið var í fjölmargar aðgerðir til að treysta stöðu heimila landsins. Margir lögðu hönd á plóg í þessum erfiðu verkefnum. Ég vil þakka landsmönnum öllum fyrir samstöðuna og æðruleysið á þessum erfiðu tímum, ekki síst okkar frábæru listamönnum sem gerðu okkur lífið léttara, léttu lund okkar með söng og gleði á fjölmörgum síðkvöldum.

Ágætu Íslendingar. Nýr menntasjóður námsmanna er eitt af þeim stóru verkefnum sem Alþingi afgreiddi á þessum þingvetri. Um er að ræða kerfisbreytingu sem mun hafa gríðarlegar kjarabætur í för með sér fyrir námsmenn. Lögin taka gildi 1. júlí nk. Hæstv. menntamálaráðherra Lilja Alfreðsdóttir er þriðji menntamálaráðherrann sem gerir atlögu að því að breyta lögum um menntasjóð. Allt er þegar þrennt er og því fögnum við. Fyrirmyndin er norræn og meginbreytingin felst í að kerfið verður tvískipt, þ.e. sjálfbær lánahluti og svo styrkjakerfi sem ríkið fjármagnar. Þá geta námsmenn sem ljúka námi innan tilskilins tíma fengið 30% niðurfellingu á höfuðstól námsláns og foreldrar fá styrk með hverju barni. Námslánin verða greidd út mánaðarlega, og hægt verður að velja um verðtryggð eða óverðtryggð lán. Og síðast en ekki síst verður ábyrgðamannakerfið fellt úr gildi. Því munu margir fagna. Rúmlega 90% lánþega munu koma betur eða jafn vel út úr nýja kerfinu. Allir flokkar, utan eins, samþykktu lög um nýjan menntasjóð. Ríkisstjórnin hefur lagt mikla áherslu á það, í viðbrögðum við Covid-19, að fólk hafi kost á að fara í nám. Því var afar ánægjulegt að sjá frétt í gær um að ríkisstjórnin væri búin að tryggja framhalds- og háskólum nægt fjármagn til að mæta metaðsókn í skólana.

Annað stórt mál sem stendur til að Alþingi afgreiði á þessu vorþingi eru lög um jarðir. Um ræðir frumvarp frá hæstv. forsætisráðherra. Markmið frumvarpsins er að styrkja löggjöf um jarðir, land og aðrar fasteignir með breytingum á lagaákvæðum um eignarráð og nýtingu fasteigna, þ.m.t. jarða, og um opinbera skráningu á atriðum viðkomandi landa og fasteigna. Frumvarpið er í samræmi við eitt af áherslumálum þingflokks Framsóknar sem er þingsályktunartillaga hv. þm. Líneikar Önnu Sævarsdóttur um aðgerðaáætlun í jarðarmálum, en frumvarpið gengur þó ekki jafnlangt og ályktunin. Því eru tvímælalaust frekari sóknarfæri í þessum málaflokki. Landeignaskráning verður t.d. að vera í lagi ef við ætlum okkur að ná almennilega utan um jarðarmál á Íslandi. Það er afar flókið verkefni en er m.a. grundvöllur þess að hægt verði að uppfæra fasteignamat í dreifbýli. Það verður að segjast að þessi skráningarmál eru í algjörum ólestri hjá okkur.

Kæru landsmenn. Ég ætlaði nú að segja ýmislegt fleira en tími minn er á þrotum. En að lokum vil ég segja: Úrbætur í orkuöryggi og raforkudreifingu sem og sterkari lagaumgjörð um jarðir og auðlindir ættu að vera í algjörum forgangi hjá okkur hér. Framsækni í þeim málaflokkum mun treysta velsæld þjóðarinnar til framtíðar. Góðar stundir.