Author: einar

Categories
Fréttir Greinar

Erum við að gleyma fólkinu?

Deila grein

11/12/2025

Erum við að gleyma fólkinu?

Fjárlögin segja meira en mörg orð. Þau sýna í verki hvar ríkisstjórn hvers tíma hyggst forgangsraða og hverjir sitja eftir. Fjárlög ársins 2026 benda því miður til þess að fólk í landinu, sérstaklega utan höfuðborgarsvæðisins, sé ekki í forgangi. Þvert á móti er verið að leggja auknar byrðar á heimilin með skattahækkunum, þjónustuskerðingu og útgjaldaaukningu sem standast ekki grunngildi um varúð og ábyrgð.

Loforð um skatta stóðust ekki

Ný ríkisstjórn Samfylkingar, Viðreisnar og Flokks fólksins lofaði því hátíðlega að skattar á almenning yrðu ekki hækkaðir. En loforðin stóðust ekki. Samsköttun hjóna er afnumin, kílómetragjald kemur til framkvæmda og vörugjöld hækka. Þar að auki eru lagðar 90 milljónir króna í auknar álögur á akstursíþróttir og lyfjakostnaður einstaklinga hækkar.

Allar þessar skattahækkanir lenda á almenningi.

Grundvallarforsendur fjárlaga næsta árs byggjast á afar veikum grunni. Tekjuforsendur fela í sér verulega bjartsýni og jafnvel óskhyggju. Atburðir síðustu mánaða hafa breytt efnahagshorfum verulega til hins verra. Jafnframt má leiða að því líkum að markmið gildandi fjármálastefnu, sem byggjast á forsendum um þróttmikinn hagvöxt, mikla innlenda eftirspurn og stöðugan útflutning, standist ekki lengur.

Útlit er fyrir að hagvöxtur verði mun minni árið 2025 en spáð var, og einnig árið 2026. Í ljósi þess er brýnt að efla verðmætasköpun og styðja við atvinnulífið með raunverulegum aðgerðum sem styðja við nýsköpun, frumkvöðla, matvælaframleiðendur og hugverkaiðnað. Fjárlögin 2026 tryggja ekki nægilegan stuðning eða metnað á þessum sviðum.

Útgjöld ríkisins aukast um 143 milljarða á milli áranna 2025 og 2026, sem er 9% hækkun í 4% verðbólgu. Þetta er mesta hækkun fjárlaga að nafnvirði frá árinu 2007. Við vitum hvernig það endaði en tveimur árum síðar varð efnahagshrun. Með þessu er ekki átt við að hrun sé í vændum nú, en þessi staða minnir okkur á að samhliða auknum útgjöldum verður að huga vel að stöðugleika, verðmætasköpun atvinnulífsins og stuðningi við það.

Fjárlögin fela einnig í sér að hætt er við að fjármagna varasjóði ráðuneyta annað árið í röð. Varasjóðir málaflokka eru til að auka sveigjanleika og draga úr notkun fjáraukalaga. Slíkur niðurskurður takmarkar verulega svigrúm ráðherra til að bregðast við óvæntum aðstæðum.

Heilbrigðisþjónusta vanfjármögnuð

Mikilvægar stoðir samfélagsins fá ekki það fjármagn sem þær þurfa. Meðferðarstofnanir eins og Ljósið, Reykjalundur og Náttúrulækningahælið fá samtals 700 milljónir króna, sem dugar skammt miðað við fyrirliggjandi þörf.

Lyfjamál eru einnig í ólestri. Þrátt fyrir ítrekaðar fyrirspurnir undirritaðrar í velferðarnefnd hafa engar haldbærar upplýsingar fengist frá ráðuneyti heilbrigðismála um lyfjakostnað. Ekki er nægilegt fjármagn sett í lyfjamál til að tryggja Íslendingum sem veikastir eru aðgang að bestu fáanlegu krabbameinslyfjum. Þeir sem greinast með krabbamein á Íslandi búa því miður ekki við sömu tækifæri til lækningar og sjúklingar annars staðar á Norðurlöndum. Það er óásættanlegt.

Menntamál vanfjármögnuð

Í menntamálum blasir enn fremur við skortur á faglærðum kennurum, íslenskukennslu og aðgengi að nútímalegum námsgögnum. Í minnihlutaáliti okkar í Framsókn lögðum við til aukin framlög og skýrari markmið um gæði menntunar til að snúa þeirri þróun við og styrkja íslenska menntun til framtíðar. Þeim var hafnað af stjórnarmeirihlutanum.

Margt er jákvætt í fjárlögum ársins 2026 og mikilvægt að við gerum okkur grein fyrir þeim framförum sem þar birtast. En við verðum jafnframt að gera betur. Á Alþingi höfum við tækifæri til að bæta úr og tryggja að fjárlög næsta árs leggi raunhæfan grunn að framtíðinni. Það þýðir meiri varúð í áætlanagerð ríkisins, stuðning við verðmætasköpun og skýra forgangsröðun þar sem velferð fólks er í fyrsta sæti. Það hefur sjaldan verið mikilvægara en nú!

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 11. desember 2025.

Categories
Fréttir

Framsókn fagnar sigri um Reykjavíkurflugvöll, en hefur Samfylkingin snúið við blaðinu?

Deila grein

10/12/2025

Framsókn fagnar sigri um Reykjavíkurflugvöll, en hefur Samfylkingin snúið við blaðinu?

Sigurður Ingi Jóhannsson, alþingismaður og formaður Framsóknar, gerði alvarlega athugasemd við forsætisráðherra á Alþingi í óundirbúnum fyrirspurnum og krafðist skýrra svara um stöðu Reykjavíkurflugvallar og uppbyggingu nýrrar flugstöðvar í Reykjavík.

Sigurður Ingi minnti á að í umræðu um nýja samgönguáætlun, sem forsætisráðherra hefur lýst sem faglega unninni, að þar væri í raun verið að byggja á þeirri stefnu sem þegar hefði verið mótuð árið 2023, meðal annars um að festa Reykjavíkurflugvöll í sessi og tryggja uppbyggingu flugstöðvar í Reykjavík.

Í áætluninni er kveðið á um að rekstraröryggi Reykjavíkurflugvallar skuli tryggt „á meðan annar jafn góður eða betri kostur er ekki fyrir hendi“ og að mæta þurfi þörfum flugrekenda fyrir varaflugvelli í Reykjavík, á Akureyri og Egilsstöðum. Þá er gert ráð fyrir því að ný flugstöð rísi í samstarfi ríkis og annarra aðila með svokallaðri samvinnuleið og að þegar á næsta ári verði unnin þarfagreining með flugrekendum og flugafgreiðsluaðilum, með áætluðum framkvæmdatíma upp á 24 mánuði.

Framsókn telur þetta skýrt merki um að baráttan fyrir áframhaldandi starfsemi Reykjavíkurflugvallar hafi skilað árangri.

„Við í Framsókn erum auðvitað ánægð með að verið sé að festa Reykjavíkurflugvöll í sessi,“ sagði Sigurður Ingi og lagði áherslu á að það skipti sköpum fyrir öruggar og greiðar samgöngur og jákvæða byggðaþróun um allt land.

Í ræðu sinni beindi hann jafnframt spjótum sínum að meirihlutanum í Reykjavíkurborg, þar sem Samfylkingin fer með forystu, og spurði hvort borgarmeirihlutinn væri meðal þeirra aðila sem kæmu að samvinnuverkefninu um uppbyggingu flugstöðvar. Sigurður Ingi minnti á margra ára yfirlýsta stefnu Samfylkingarinnar um að fjarlægja Reykjavíkurflugvöll úr Vatnsmýrinni og setti spurningarmerki við hvort sú stefna væri nú komin í uppnám í kjölfar ákvörðunar ríkisstjórnarinnar.

Um leið gagnrýndi Sigurður Ingi að forsætisráðherra hefði ekki svarað spurningum Guðrúnar Hafsteinsdóttur um virkni og mikilvægi siðareglna. Hann sagði að það gæti verið mannlegt að gleyma að svara, en ítrekaði að forsætisráðherra skuldaði Alþingi og almenningi skýr svör, bæði um siðareglur og um það hvort ríkisstjórnin og borgaryfirvöld stæðu raunverulega að baki þeirri stefnu að tryggja Reykjavíkurflugvelli framtíð í Reykjavík.

Categories
Fréttir

„Ófagleg vinnubrögð“ gagnvart framhaldsskólunum og blessar forsætisráðherra verklagið?

Deila grein

10/12/2025

„Ófagleg vinnubrögð“ gagnvart framhaldsskólunum og blessar forsætisráðherra verklagið?

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, gagnrýndi harðlega í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi vinnubrögð ríkisstjórnarinnar gagnvart framhaldsskólunum og spurði hvort forsætisráðherra stæði að baki því að skólameistarar væru látnir víkja án skýrra áforma, án lagastoðar og án þess að Alþingi fengi málið til meðferðar.

Tilefnið er sú ákvörðun mennta- og barnamálaráðherra að endurnýja ekki ráðningar tveggja skólameistara á framhaldsskólastigi, annars vegar við Borgarholtsskóla og hins vegar við Menntaskólann á Egilsstöðum. Forsætisráðherra hefur þegar viðurkennt á Alþingi að hún hafi verið upplýst um að ekki yrði endurnýjað ráðningarsamning skólameistara Borgarholtsskóla. Ingibjörg spurði nú hvort sama ætti við um skólameistara Menntaskólans á Egilsstöðum sem fékk fyrst fregnir af stöðu sinni í fjölmiðlum.

„Staðan sem blasir við er fullkomin óvissa,“ sagði Ingibjörg. Hún benti á að skólasamfélagið fengi engin skýr svör: kennarar, nemendur og foreldrar stæðu nú frammi fyrir „óútskýrðum og óútfærðum stjórnsýslubreytingum“ án þess að sjá heildarmynd eða rökstuðning.

Ráðherra virðist taka ákvörðun um að endurnýja ekki skipun skólameistara út frá áformum um svæðisskrifstofur sem hvorki liggja fyrir í lagafrumvarpi né í samþykktum Alþingis. „Hæstv. ráðherra getur ekki sagt hvernig þessar svæðisskrifstofur eigi að vera, hvar eigi að vera og með hvaða hætti,“ sagði Ingibjörg og benti á að hér væri framkvæmdarvaldið að hrinda í framkvæmd breytingum sem hvorki hefðu verið lögfestar né fengið þinglega meðferð.

Ingibjörg benti einnig á að þetta væri ekki einsdæmi hjá núverandi ríkisstjórn. Hún rifjaði upp ákvörðun þáverandi félags- og húsnæðismálaráðherra um að skipa ekki í stjórn Tryggingastofnunar á þeim forsendum að ætlunin væri að leggja stjórnina síðar niður, þrátt fyrir að ekkert slíkt hefði verið samþykkt á Alþingi. Þau vinnubrögð voru gagnrýnd á sínum tíma, en engu að síður virtist forsætisráðherra „standa með þeim aðgerðum“ eins og Ingibjörg orðaði það.

Ingibjörg lagði þunga áherslu á ábyrgð forsætisráðherra á heildarvinnubrögðum ríkisstjórnarinnar. Hún spurði hvort ríkisstjórnin hygðist breyta hefðum um endurráðningu embættismanna almennt, ekki aðeins skólameistara, og hvort það væri vilji forsætisráðherrans að ráðherrar hennar framkvæmdu ákvarðanir sem „hvorki eiga sér lagastoð né hafa hlotið þinglega meðferð“.

„Hvað finnst hæstv. forsætisráðherra um þessi ófaglegu vinnubrögð gagnvart skólameisturum framhaldsskólanna, gagnvart skólasamfélaginu og gagnvart Alþingi?“ spurði Ingibjörg og krafðist þess að forsætisráðherra tæki skýra pólitíska afstöðu til þess hvort hún hygðist verja ráðherrana eða krefjast faglegra og gagnsærri stjórnsýslu.

Categories
Fréttir Greinar

Frístundastyrkur og íþróttaskólinn

Deila grein

09/12/2025

Frístundastyrkur og íþróttaskólinn

Þegar íþróttaskóli HSV var stofnaður árið 2011 var stigið mikilvægt skref í að tryggja jafnt aðgengi allra barna í 1.–4. bekk grunnskóla að fjölbreyttu og uppbyggilegu íþróttastarfi. Markmiðið var skýrt; að fá sem flest börn til að iðka íþróttir, að fyrstu kynni yrðu jákvæð, að börn fái að kynnast sem flestum íþróttagreinum, auka almenna hreyfingu, hreyfiþroska og hreyfigetu og ekki síst að lækka kostnað heimila við íþróttaiðkun barna. Íþróttafélög sýndu sameiginlega ábyrgð, héldu æfingum fyrir þennan aldurshóp í hófi og rukkuðu ekki æfingagjöld yfir vetrartímann.

Breytt staða í íþróttastarfi yngstu barnanna

Á undanförnum árum hefur landslagið hins vegar breyst. Sum félög hafa dregið sig út úr íþróttaskólanum og önnur tekið gagnstætt skref með því að auka æfingatíðni og sérhæfingu hjá yngstu iðkendum.

Þegar rekstur íþróttaskólans færðist frá HSV til Ísafjarðarbæjar hefur þessi þróun orðið enn skýrari. Æfingum hefur fjölgað og æfingagjöld hækkað á sama tíma. Þetta hefur óumdeilanlega aukið fjárhagsábyrgð foreldra og skapað aðstöðumun milli barna.

Frístundastyrkur

Fyrir ári síðan lagði Framsókn til að komið yrði á frístundastyrk fyrir börn í 5. – 10. bekk grunnskóla sem eru utan íþróttaskólans. Rökin voru að gera sveitarfélagið enn samkeppnishæfara þegar kemur að búsetu ákvörðun fjölskyldufólks. Einnig sem hvatning fyrir börn á þessum aldri til íþrótta- og tómstundaiðkunar og styrkja það að öll börn geti tekið þátt óháð efnahag og félagslegum aðstæðum.

Með breyttum forsendum og auknu fjárhagslegu byrði sem foreldrar standa frammi fyrir vegna íþróttaiðkunar barna var einhugur í skóla- íþrótta og tómstundanefnd nú að leggja til að færa frístundastyrkinn niður í 1. bekk. og halda óbreyttri upphæð sem er 40.000 kr. á ári á barn.

Ekki má gleyma því að frístundastyrkur nær út fyrir hefðbundið íþróttastarf. Hann getur nýst í tónlistarnám, listnám, dans og  aðrar skipulagðiar frístundir sem efla þroska, heilbrigði og félagsfærni barna.

Aukning styrkjapottarins úr 10 í 15 milljónir króna er ánægjulegt skref og mikilvægt til að tryggja að styrkurinn nái til fleiri barna. En slíkar ákvarðanir skila sér einungis ef þáttökugjöld í íþróttum- og tómstundum hækka ekki í kjölfarið og éta upp ávinninginn. Það er því lykilatriði að félög fari varlega í gjaldskrárbreytingar og taki virkan þátt í samfélagslegri ábyrgð gagnvart barnafjölskyldum.

Tími til að endurskoða hlutverk íþróttaskólans

Í ljósi breyttra aðstæðna er tímabært að endurskoða stöðu íþróttaskólans. Upphaflegt markmið hans hefur smám saman vikið fyrir aukinni sérhæfingu og hærri kostnaði. Nú þarf að spyrja: Hvaða hlutverki á íþróttaskólinn að þjóna til framtíðar? Hvernig má samræma starf íþróttafélaga og skólans þannig að hann verði raunverulegur vettvangur fyrir hreyfingu allra barna, óháð áhuga, getu eða efnahag?

Slík endurskoðun er ekki aðeins æskileg heldur nauðsynleg ef tryggja á að íþróttastarfið á svæðinu haldi áfram að þróast með hagsmuni barnanna í forgangi.

Áhyggjur vegna minnkandi þátttöku ungmenna

Athygli vekur að einungis um 70% barna í 5.–10. bekk hafa nýtt sér frístundastyrkinn það sem af er ári. Það gæti verið vísbending um að stór hópur barna og ungmenna taki ekki þátt í neinu skipulögðu íþrótta- eða frístundastarfi. Slík þróun getur haft neikvæð áhrif á líkamlega, félagslega og andlega heilsu þeirra til lengri tíma. Það er staða sem við megum ekki horfa framhjá.

Við berum sameiginlega ábyrgð á því að skapa aðstæður sem hvetja börn til þátttöku, efla þau og styðja fjölskyldur. Það hefur aldrei verið jafn mikilvægt og núna í okkar samfélagi þar sem áskoranir barnafjölskyldna hafa sjaldan verið meiri.

Elísabet Samúelsdóttir, bæjarfulltrúi og nefndarmaður í skóla-, íþrótta- og tómstundanefnd Ísafjarðabæjar.

Greinin birtist fyrst á bb.is 9. desember 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Veikar forsendur fjárlagafrumvarpsins

Deila grein

09/12/2025

Veikar forsendur fjárlagafrumvarpsins

Flestir þekkja söguna af manninum í Biblíunni sem reisti húsið sitt á sandi. Allt var í himnalagi þar til óveðrið skall á og leiddi í ljós að grunnurinn var veikur og húsið hrundi. Fjárlög sem byggjast á veikum forsendum eru af sama toga.

Fjárlagafrumvarp fyrir árið 2026 virðist vera að lenda í sömu vandræðunum og hús mannsins sem reist var á sandi. Samkvæmt nýrri þjóðhagsspá Seðlabanka Íslands er gert ráð fyrir mun minni hagvexti í ár eða 0,9% í stað 2,3%. Við blasir hagkerfi þar sem umsvif dragast saman og viðvarandi slaki hefur tekið við af tímabundinni kólnun. Fyrri forsendur um hagvöxt eru brostnar.

Röð áfalla í útflutningsdrifnum atvinnugreinum þjóðarbúsins hefur dunið á okkur, ásamt nýjum tollum Bandaríkjanna og Evrópusambandsins. Þessi staða hefur rýrt horfur um vöxt og tekjuöflun. Afleiðingin er sú að tekjustofnar ríkisins eru líklegir til að þróast með öðrum hætti en fjárlagafrumvarpið gerir ráð fyrir. Á sama tíma bendir Seðlabankinn á að árið 2026 geti orðið enn erfiðara, með minni fjárfestingu, auknu atvinnuleysi og slaka í þjóðarbúinu. Þetta hefur bæði áhrif á tekju- og útgjaldahlið ríkissjóðs og kallar á meiri varfærni.

Óvissa er einkennandi fyrir flesta þætti efnahagskerfisins og nær ekki bara til útflutnings heldur einnig lánamarkaða, verðbólguvæntinga og gengisþróunar. Í slíkum aðstæðum ætti fjárlagagerð að byggjast á varfærnum forsendum og traustri áhættustýringu. Þrátt fyrir það er almennur varasjóður ríkissjóðs skorinn niður í 1% af heildarútgjöldum, sem er aðeins lögbundið lágmark. Í ljósi þess óvissustigs sem nú ríkir er eðlilegt að varasjóður sé frekar á bilinu 1,5-2% til að mæta þeim áföllum sem fyrirsjáanlegt er að geti átt sér stað.

Niðurstaðan er sú að forsendur fjárlaga næsta árs eru byggðar á of veikum grunni. Fjármálastefna sem miðast við þróttmikinn hagvöxt og öflugan útflutning endurspeglar ekki lengur efnahagslegan veruleika. Trúverðugleiki ríkisfjármála er forsenda þess að heildstæð efnahagsstefna njóti trausts. Þegar tekjuáætlanir byggjast á bjartsýni frekar en raunsæi, þá er hætt við að traustið minnki.

Ég hvet ríkisstjórnina til að sýna meiri fyrirhyggju, skerpa forgangsröðun og tryggja að opinber fjármál standist raunsæispróf. Að öðrum kosti má segja að verið sé byggja hús ríkisfjármálanna á sandi.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, varaformaður Framsóknar og fv. viðskiptaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 9. desember 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Þegar fjár­lögin vinna gegn mark­miðinu

Deila grein

08/12/2025

Þegar fjár­lögin vinna gegn mark­miðinu

Fjárlög eru eitt mikilvægasta stýritæki stjórnvalda – sérstaklega þegar efnahagshorfur versna. En fjárlög 2026, eins og þau liggja fyrir, skortir nauðsynlega varfærni og byggja á veikum forsendum á tíma þegar hagvöxtur 2025 er langt undir væntingum og 2026 gæti reynst enn erfiðara ár. Í slíkri stöðu þarf skýrari forgangsröðun, meira aðhald og traustari áætlanagerð. Þess í stað blasir við útgjaldaaukning í sögulegu hámarki: 143 milljarðar milli ára af um 1.600 milljarða útgjöldum. Um leið eru vaxtagjöld komin í nýjar hæðir og hallinn verður áfram verulegur. Þetta vinnur gegn stöðugleika þegar þörfin er mest.

Trúverðugleiki ríkisfjármála – lykillinn að lægri vöxtum og verðbólgu

Það sem skiptir þó mestu er trúverðugleiki ríkisfjármála. Ríkisfjármálin eru lykilþáttur í því að ná niður verðbólgu og skapa skilyrði til vaxtalækkana. Þegar útgjöld vaxa hratt, forsendur eru óhóflega bjartsýnar og halli viðvarandi dregur það úr trúverðugleika efnahagsstefnunnar. Afleiðingin getur orðið sú að verðbólguvæntingar haldast þrálátar og vaxtaálag verði hærra en ella. Ef markmiðið er að létta vaxtabyrði heimila og fyrirtækja þarf fjárlagagerðin að styðja við það markmið – ekki vinna gegn því.

Varasjóðurinn í lágmarki – minni viðnámskraftur gegn áföllum

Sérstaklega vekur athygli að almennur varasjóður ríkissjóðs er skorinn niður í um 1% – sem er lágmark samkvæmt lögum um opinber fjármál. Það er gert á sama tíma og áhættur í efnahagslífinu hafa aukist, bæði heima og erlendis. Varasjóður er öryggisnet þegar forsendur bresta. Að halda honum í lágmarki við þessar aðstæður er ákvörðun sem veikir getu ríkisins til að bregðast við óvæntum áföllum.

Minnkandi trúverðugleiki ríkisfjármála

Þá er svigrúm stöðugleikareglunnar nýtt til fulls og hætt við að hún standist ekki þegar samspil útgjalda og tekna er metið. Þegar reglur um ábyrga hagstjórn eru teygðar í botn, rýrnar trúverðugleiki ríkisfjármála – og sá trúverðugleiki er forsenda þess að peningastefnan geti skilað árangri með lægri vöxtum. Vandinn er ekki aðeins tölulegur heldur líka kerfislægur: of víða eru markmið fjárlaga óljós og illa mælanleg, sem veikir getu Alþingis til að sinna fjárstjórnarhlutverki sínu. Fjárlög eiga að segja skýrt hvaða árangri er stefnt að – annars er Alþingi svipt raunhæfum grunni til að meta forgangsröðun og fylgja eftir framkvæmd.

Niðurstaða

Við þurfum fjárlög sem endurspegla efnahagslegan veruleika: meiri varfærni, burðugri varasjóð, skýrari markmið og raunhæfari forsendur. Fjárlög 2026 verða að draga úr áhættu – og vera hluti af lausninni til að ná niður verðbólgu og vöxtum, ekki þáttur í því að festa vandann í sessi.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 8. desember 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Opið bréf til heil­brigðis­ráðherra: Brýn þörf á heild­stæðum lausnum fyrir heil­brigðisþjónustu á Norður­landi

Deila grein

08/12/2025

Opið bréf til heil­brigðis­ráðherra: Brýn þörf á heild­stæðum lausnum fyrir heil­brigðisþjónustu á Norður­landi

Vandinn sem blasir við á Sjúkrahúsinu á Akureyri (SAk) og í heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi er flókinn og margþættur. Í grunninn má þó rekja nær allan vandann til skorts á starfsfólki til að sinna þjónustunni.

Lokun endurhæfingar á Kristnesi um helgar hefur vakið sterk og skiljanleg viðbrögð en þar vantar átta stöðugildi svo hægt sé að halda úti óbreyttri þjónustu. Mikið álag hefur verið á lyflækningadeild og einnig ríkir óvissa vegna fyrirhugaðra uppsagna ferliverkasamninga við sérgreinalækna og hafa þrír læknar sagt upp. Þetta er keðjuverkandi mönnunarvandi sem snertir allt kerfið á svæðinu og því er nauðsynlegt að leita fjölbreyttra og samþættra leiða til að leysa hann.

Mönnun hefst í skólakerfinu

Nauðsynlegt er að ráðist verði í markvisst kynningarátak í framhaldsskólum á Norðurlandi þar sem námstækifæri í hjúkrun, sjúkraliðanámi, læknisfræði og öðrum heilbrigðisgreinum eru kynnt. Skilaboðin þurfa að vera skýr: hér eru tækifæri til starfa, hér er framtíð.

Hjúkrunarfræðinám við Háskólann á Akureyri er nú kennt sem lotunám en fjöldi nemenda af Norðausturlandi mætti vera mun meiri. Þá er enn beðið eftir hermisetri hjúkrunarfræðideildarinnar en það er nauðsynlegt til að styrkja aðstöðu fyrir verklega kennslu og þjálfun og þar með fjölga nemendum.

Viðurkenna þarf að landsbyggðin er dýrari og læra af reynslu Norðmanna

Það er einfaldlega dýrara að reka heilbrigðisþjónustu á landsbyggðinni. Því þarf að tryggja aukið fjármagn til SAk ásamt svigrúmi til launahvata og sértækra mönnunarúrræða. Við eigum jafnframt að horfa til þess sem Norðmenn hafa gert, þar sem öflugar fjarlækningar, sérhæfð þjónusta á svæðissjúkrahúsum og markvissir hvatar hafa verið notaðir til að tryggja örugga þjónustu á landsbyggðunum.

Sveitarfélagið verður líka að axla ábyrgð

Akureyri á að vera raunhæfur kostur fyrir hjúkrunarfræðinga, lækna og annað heilbrigðisstarfsfólk sem vill byggja líf sitt og starf á Norðurlandi. Við þurfum að fara í heildstæða skoðun á því hvað sveitarfélagið getur gert til að laða að fólk í nánu samstarfi við ríki og heilbrigðisstofnanir.

Fráflæðisvandinn

Fráflæðisvandi er nú þegar að þrýsta á lyflækningadeild SAk og endurhæfingu á Kristnesi. Ákvörðunin um að loka Kristnesi um helgar mun gera þennan vanda verri.

Það að 22 hjúkrunarrými á Hlíðarheimilinu hafi verið lokuð í nokkur ár er ólíðandi í þeirri stöðu sem nú er uppi. Það þarf að hraða opnun þessara rýma sem frekast er unnt og jafnframt skoða aðrar lausnir í millitíðinni til að mæta alvarlegum fráflæðis- og húsnæðisvanda.

Bráðaaðgerðir og langtímaáætlun

Við þurfum bæði tafarlausar aðgerðir og skýra langtímasýn.

Nú þegar þarf að tryggja mönnun á lyflækningadeild, verja endurhæfingu á Kristnesi og hraða opnun rýma á Hlíð. Á sama tíma liggur fyrir að byggja við Sjúkrahúsið á Akureyri og reisa nýtt hjúkrunarheimili. Spurningin sem við verðum að svara núna er einföld: hvernig ætlum við að manna þessa viðbót?

Ef ekki er gripið inn í nú þegar stöndum við frammi fyrir því að geta ekki lengur haldið uppi þeirri frábæru þjónustu sem starfsfólk á SAk, HNS og Heilsuvernd sinnir.

Góð skilyrði eru fyrir því að byggja upp trausta og framsækna heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi. Starfshópurinn sem nú vinnur að málinu þarf að horfa heildstætt á vandann og leita fjölbreyttra lausna í þverfaglegu samstarfi ráðuneyta og hlutaðeigenda. Þar þurfa sérstaklega að koma að ráðuneyti mennta-, heilbrigðis-, húsnæðis- og byggðamála, því aðeins með slíku samspili náum við varanlegum árangri.

Sunna Hlín Jóhannesdóttir, oddviti Framsóknar á Akureyri.

Greinin birtist fyrst á visir.is 8. desember 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Fjár­lögin 2026: Hvert stefnum við?

Deila grein

08/12/2025

Fjár­lögin 2026: Hvert stefnum við?

Ísland stendur frammi fyrir nýjum veruleika. Þegar fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar var lagt fram í september sl. virtist hagkerfið á traustum grunni, en á örfáum vikum hafa forsendur breyst verulega. Nýjustu spár Seðlabankans gera ráð fyrir aðeins 0,9% hagvexti árið 2025 og bankinn telur jafnvel líklegt að árið 2026 verði erfiðara. Fjárlög 2026 byggja því á veikum grunni.

Mikilvægt er að undirstrika að enginn gerir ráð fyrir hruni eða alvarlegu atvinnuleysi á næsta ári. Stoðir samfélagsins eru sterkar og fjölskyldur þurfa ekki að hafa áhyggjur. En fjárlagagerð á tímum óvissu krefst varfærni, skýrleika og aga. Ef fjárlög taka ekki mið af kólnandi efnahag og styðja ekki við stöðugleika, getur niðursveiflan orðið dýpri en ella.

Það má ekki gerast.

Markmiðið er stöðugleiki fyrir einstaklinga, fjölskyldur og fyrirtæki

Lykilmarkmið okkar allra er að tryggja að einstaklingar og fjölskyldur, auk fyrirtækja, geti búið við stöðugleika í öruggu samfélagslegu umhverfi. Að allir hafi vinnu við hæfi, að verðbólga sé hófleg og vextir fasteignalána séu viðráðanlegir. Umfram allt þurfa fyrirtækin í landinu að búa við samkeppnishæf skilyrði.

Skilaboð Framsóknar felast nú í að minna á þörfina fyrir aukna varúð og læra af reynslunni við framkvæmd fjárlaga undanfarna áratugi. Við erum þekkt í ríkjum OECD fyrir að fara nánast ávallt út fyrir markmið fjárlaga. Við erum ekki nógu öguð þegar kemur að fjármálum ríkisins. Þetta er ein ástæða þess að verðbólga er hærri en hún þyrfti að vera.

Veikleikar í útflutningsgreinum

Stoðir útflutnings hafa veikst hratt. Álframleiðsla hefur dregist saman, fiskeldi stendur frammi fyrir áskorunum, óvissa ríkir í umhverfi ferðaþjónustu og ESB hefur sett tolla á útflutning kísilmálms. Á sama tíma munu auknar álögur á sjávarútveg draga úr fjárfestingu og breytt skattkerfi með hærri vörugjöldum þrengja svigrúm heimila og fyrirtækja.

Í slíku umhverfi þarf að ráðast í mótvægisaðgerðir. Hér má nefna tillögur Framsóknar um fjárfestingaátak atvinnuvega með hvötum til lausna sem miða að aukinni skilvirkni og orkusparnaði, markaðsátak til að styðja ferðaþjónustu og íslenska framleiðslu á erlendri grundu, að efla nýsköpun með nýjum nýsköpunarsjóði og stóreflingu íslenskunnar.

Samfélagið þarf á aukinni hreyfingu að halda.

Of bjartsýnar forsendur

Seðlabankinn hefur staðfest að niðursveiflan sé komin „með meiri þunga og fyrr” en áður var talið. Í slíku ástandi er óábyrgt að byggja fjárlög á bestu mögulegu sviðsmynd.

Skýrasta dæmið er áform um 8,5 milljarða tekjuaukningu vegna breytinga á vörugjöldum bifreiða. Allt bendir til þess að fólk og fyrirtæki muni flýta kaupum og rýra þannig tekjugrunn næsta árs.

Á sama tíma er almennur varasjóður færður niður í 1% sem er lagalegt lágmark. Ekki er því búist við neinu einasta áfalli á næsta ári. Er það líklegt? Almennur varasjóður á að vera borð fyrir báru og tryggja að áætlanir fjárlaga 2026 haldi.

Ósjálfbær þróun ríkisfjármála

Heildargjöld ríkisins á árinu 2026 verða um 1.626 milljarðar, vaxtagjöld nálgast 150 milljarða sem eru tæplega 10% heildarútgjalda ríkisins. Þetta er fullkomlega ósjálfbær þróun.

Halli næsta árs er áætlaður yfir 27 milljarðar króna. Slíkur halli er ekki verulegt áhyggjuefni eitt og sér, en ef ríkisstjórnin hyggst ná hallalausum fjárlögum árið 2027, sem er jákvætt markmið, þá þarf allt að ganga upp á næsta ári.

Viðvörun fjármálaráðs

Fjármálaráð benti sl. vor á að markmið um hallalaus fjárlög árið 2027 krefjist „mikils aga” og að forsendur um hagvöxt, verðbólgu og ytri áföll verði að ganga upp sem sé ólíklegt í ljósi reynslunnar. Niðurstaða fjármálaráðs er að „því mætti hafa meira borð fyrir báru svo að markmið um hallalaus fjárlög árið 2027 teljist trúverðugt.”

Við þurfum að taka þessum varnaðarorðum alvarlega.

Óskýr markmið um árangur

Annað sem vekur áhyggjur er að markmið fjárlaga um árangur og starfsemi heilbrigðisstofnana, menntakerfisins og atvinnuveganna eru afar óskýr. Lög um opinber fjármál gera kröfu um skýr markmið um starfsemi málefnasviða s.s. heilbrigðismála. Grundvallarspurningin er: Vitum við hvert við stefnum?

Án skýrrar stefnu er ekki hægt að forgangsraða, meta hvort útgjöld séu réttlát eða tryggja markvissa framkvæmd fjárlaga.

Leiðin fram á við

Margt er jákvætt í fjárlögum ríkisstjórnarinnar. Áherslur Framsóknar varða það að benda á hættumerki og nauðsyn aukinnar varúðar. Þörf er á endurmati forsendna byggðu á raunverulegri stöðu hagkerfisins, stærri almennum varasjóði, markvissri mótvægisaðgerðum, skýrum og mælanlegum markmiðum um rekstur ríkisins og varkárari fjármálastjórn sem stuðlar að stöðugleika.

Í janúar 2026 hefst vinna við nýja fjármálaáætlun fyrir árin 2027–2031. Þar verður tækifæri til að leggja traustan grunn að hallalausum fjárlögum og ábyrgu ríkisfjármálakerfi.

Stefán Vagn Stefánsson, alþingismaður og fulltrúi Framsóknar í fjárlaganefnd.

Greinin birtist fyrst á visir.is 6. desember 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Læknar eru lífs­björg: Tryggjum sér­nám þeirra

Deila grein

08/12/2025

Læknar eru lífs­björg: Tryggjum sér­nám þeirra

„Ef við fáum ekki sérgreinina okkar viðurkennda þá er til einskis að flytja heim,“ sagði íslenskur læknir búsettur í Svíþjóð mér á dögunum. „Þessi staða virðist tilkomin vegna reglugerðabreytinga á Íslandi þar sem ýmsir læknar lentu milli skips og bryggju þrátt fyrir að uppfylla hefðbundnar kröfur,” bætti annar læknir síðar við.

Auðvitað þarf að tryggja gæði læknanáms hugsaði ég. En hversu skynsamlegt er að láta hámenntaða íslenska lækna berjast í krefjandi kæruferlum á meðan sjúklingarnir sem þurfa á þeim að halda bíða? Á sama tíma vinna heilu nefndirnar að því að fjölga læknum. Væri ekki hægt að leysa þessi mál með skjótari og skynsamlegri yfirferð?

Vandamál sem fæstir vita af

Þegar ég kynnti mér þetta málefni betur komst ég að öðru sem fæstir vita: Grundvallarbreyting hefur orðið á möguleikum íslenskra lækna til að sækja sérnám í Svíþjóð.

Fyrir nokkrum árum þrengdi Svíþjóð skilyrði fyrir sérnám lækna verulega, meðal annars til að bregðast við auknum fjölda umsækjanda sem tekið höfðu grunnám sitt í öðru landi. Ísland lenti þar undir og missti einstakt aðgengi sitt, sérstaklega í barnalækningum, svæfingalækningum og skurðlækningum.

Noregur, sem er annar mikilvægur námsstaður íslenskra lækna, gerði einnig breytingar. Bæði ríkin hafa aukið áherslu á að mennta eigin lækna vegna óvissu í varnarmálum, á sama tíma og fjármagn er takmarkað.

Þeir sem höfðu þegar hafið sérnám féllu undir gömlu reglurnar en nýir umsækjendur standa frammi fyrir mun erfiðari aðstæðum.

Hvers vegna skiptir þetta máli?

Samkvæmt Læknablaðinu fer yfir helmingur íslenskra lækna sem heldur utan til sérnáms til Svíþjóðar. Þar öðlast þeir sérhæfingu sem ekki er hægt að öðlast hér á landi, bæði vegna kostnaðar við að halda úti ólíku sérnámi en líka vegna þess að þekking fæst með þjálfun á stærri spítölum þar sem tilfelli sjúklinga eru fjölbreyttari en hér heima.

Margir læknar fara annað, til dæmis til Bandaríkjanna, og það er vel. En ávinningur umfangsmikillar samvinnu við fremstu háskólasjúkrahús heims, eins og þau í Svíþjóð, nær langt út fyrir námið sjálft.

Dýrmætt net sérfræðinga – ávinningur í stærra samhengi

Í gegnum árin hefur byggst upp dýrmætt net sérfræðinga sem styður við íslenskt heilbrigðiskerfi þegar sérþekkingu eða búnað skortir. Stundum er sjúklingum flogið til Svíþjóðar, en stundum er teymi lækna flogið hingað og aðgerðir framkvæmdar á Íslandi.

Oft eru þetta krefjandi tilfelli þar sem allt er undir, fyrir sjúklinginn, fjölskylduna og samfélagið. Sem dæmi má nefna flókna hjartasjúkdóma barna, lifrarbilanir, heilaskurðlækningar og sértæk tilfelli annarra sjúkdóma.

Þetta aðgengi að sænskum læknum og stofnunum er ekki sjálfgefið. Þetta eru verðmæti sem hafa byggst upp með náinni samvinnu lækna í gegnum sérnám og viðhaldist að því loknu. Slík samvinna byggir á trausti og persónulegum tengslum sem hafa þróast yfir langan tíma.

Þessi verðmæti mega ekki glatast. Aðgengi að bestu læknum og búnaði er bæði utanríkis- og innanríkismál sem verður að leysa.

Tvö verkefni sem þarf að leysa

Í grunninn eru það tvö verkefni sem þarf að leysa:

1. Viðurkenning á námi sem þegar hefur farið fram

Ráðuneyti heilbrigðismála á enn eftir að leysa úr málum margra lækna sem bíða þess að námið þeirra verði metið. Þessir læknar lentu eins og áður segir milli skips og bryggju vegna reglugerðabreytinga hér á landi. Í kjölfar nýlegs úrskurðar heilbrigðisráðuneytisins virðist einhver hreyfing vera komin á málið, en allir ættu að sjá tilgang í því að hraða vinnu svo sem flestir læknar geti hafið störf sem fyrst í takt við sérhæfingu sína.

2. Áframhaldandi aðgengi að sérnámi

Hvernig tryggjum við að íslenskir læknar haldi áfram að komast í sérnám í Svíþjóð og víðar? Í samtölum við leiðtoga læknafélaga hérlendis og fagfólk í Svíþjóð hefur komið skýrt fram að aðgangur að sérnámi er forsenda öflugs heilbrigðiskerfis. Áhrif breytinganna hefur áhrif á tugi lækna árlega sem þurfa að velja sér sérnám erlendis.

Flestir íslenskir læknar hafa lokið kandídatsári eða svokölluðum sérnámsgrunni sem er sambærilegur við það sem nú er krafist í Svíþjóð. Að auki hafa flestir nokkurra ára starfsreynslu þegar sérnám hefst. Norræna tengingin er sterk og færni íslenskra lækna í sænsku batnar hratt. Allt þetta hefur gert þá að eftirsóttum starfskröftum sem ætti að hjálpa til við að fá undanþágu.

Vilji virðist vera til að finna lausn fyrir Ísland samkvæmt samtölum sérfrærðinga og ráðamanna. En framkvæmdin, hvort sem er að koma á almennri undanþágu eða tryggja ákveðinn fjölda plássa, hefur ekki tekist.

Hvað kostar töfin?

Á meðan við ræðum vandamálið heldur kostnaðurinn áfram að safnast upp. Hver læknir sem bíður í kæruferli hér á landi er læknir sem sinnir ekki sjúklingum eins og hann gæti. Hver læknir sem seinkar sérnámi skapar minni verðmæti fyrir samfélagið okkar. Hver tengiliður við sænska sérfræðinga sem tapast vegna kynslóðaskipta er tengiliður sem tekur áratugi að byggja upp á ný.

Við höfum ekki reiknað þennan kostnað. Kannski vegna þess að hann er ekki liður í fjárlögum en hann er raunverulegur; lengri biðlistar, færri sérfræðingar og veikari tengsl við fremstu sjúkrahús heims. Þetta er ekki vandamál sem leysist af sjálfu sér ef við bíðum nógu lengi. Það versnar.

Hvernig gengur að leysa málin?

Góðu fréttirnar eru að málið hefur ratað á borð ráðuneyta og ráðherra sem hafa sýnt því skilning. Læknafélög hafa sömuleiðis fundað um stöðuna og ábendingum hefur verið komið til Svíþjóðar oftar en einu sinni.

En hvernig hefur gengið að ná árangri? Nú reynir á, því stundin sem læknar sem hafa lokið öllu námi sem hægt er að taka hér heima og þurfa að fara út fyrir ýmsar sérgreinar, er runnin upp.

Umfangsmiklar heimsóknir

Á þessu ári hafa heimsóknir íslenskra leiðtoga til Svíþjóðar þar sem fundað hefur verið með ráðamönnum Svía, verið óvenju margar. Vonandi hafa allir fylgt málinu ötullega eftir. Hér er listi sem mögulega er ekki tæmandi:

  • Utanríkisráðherra, sem fer með hagsmunabaráttu Íslands í víðu samhengi.
  • Ráðherra háskólamála, sem fer með norræna samvinnu og nám á háskólastigi.
  • Forsætisráðherra, sem leiðir ríkisstjórn og er samhæfingaraðili ráðuneyta.
  • Forseti Íslands, sem fór í ríkisheimsókn til Svíþjóðar með áherslu á heilbrigðismál.
  • Heilbrigðisráðherra, sem leiðir málaflokk heilbrigðismála og tók þátt í ríkisheimsókn.

Spurningar sem kalla á svör

Í ljósi þessara umfangsmiklu samskipta er eðlilegt að spyrja:

  • Hvernig miðar að ná fram undanþágu fyrir íslenska lækna? Undanþágu sem í raun felst í því að leyfa farsælli hefð á sviði læknanáms að halda áfram.
  • Hefur málið verið tekið upp með afgerandi hætti á öllum þessum fundum?
  • Hvernig hefur samhæfing milli ráðuneyta verið háttað?
  • Hvernig hefur eftirfylgni verið háttað?
  • Hver eru næstu skref?

Svo má velta fyrir sér: Hefði Ísland ekki leyst sambærilegt mál fyrir Svía ef nær helmingur leiðtoga Svíþjóðar hefði lagt leið sína hingað og óskað eftir jafn einfaldri en mikilvægri útfærslu? Og ef svarið er já – hvers vegna hefur árangur ekki náðst? Skortir skipulag í hagsmunagæslu eða eru aðrar fyrirstöður sem leysa þarf saman. Hér þurfa allir að leggja hönd á plóg.

Hin hljóðláta en mikilvæga hagsmunabarátta

Hagsmunabarátta lækna fyrir aðgangi að námi og viðurkenningu þess er hljóðlát í samanburði við önnur utanríkismál, svo sem varnarmál og tollaundanþágur frá Evrópusambandinu. Í þeim málum birtast brýnir hagsmunir fyrir hagkerfi dagsins í dag sem sterk hagsmunasamtök tala eðlilega um í fjölmiðlum.

En mikið er undir þegar kemur að sérhæfðri menntun lækna í nútíð og framtíð og aðgengi að sérnámi erlendis ber að taka alvarlega. Í samhengi við áherslu stjórnvalda á öryggismál ætti menntun lækna og heilbrigðisstarfsfólks einnig að vera í brennidepli fyrir herlausa þjóð.

Ég hvet ríkisstjórn til finna lausn hið fyrsta. Því læknar eru lífsbjörg sem varðar okkur öll.

Halla Hrund Logadóttir, þingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 6. desember 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Nýsköpunarátak fyrir fram­tíð Ís­lands

Deila grein

08/12/2025

Nýsköpunarátak fyrir fram­tíð Ís­lands

Íslenskt efnahagslíf stendur frammi fyrir vaxandi áskorunum. Hagvöxtur er að minnka og óvissa eykst á meðan álögur á atvinnulífið aukast stöðugt í formi hærri vörugjalda, veiðigjalds og annarra íþyngjandi þátta. Þó slíkar álögur kunni að vera réttlætanlegar út frá tilteknum sjónarhornum, skapa þær skilyrði sem hamlar verðmætasköpun og dregur úr samkeppnishæfni.

Hvað getum við gert?

Leiðin út úr efnahagslegum áskorunum felst í vexti sem byggir á nýsköpun, aukinni framleiðni og tæknilausnum. Við getum ekki lengur treyst á gamlar leiðir eða heppni. Við verðum að byggja upp nýjar tekjuöflunarleiðir og styrkja undirstöður hagkerfisins, samhliða því að styrkja innviði samfélagsins.

Nýsköpun sem grunnur velgengni

Málefni nýsköpunar og þekkingargreina standa nú frammi fyrir byltingu gervigreindar og stafrænna lausna. Ísland þarf því nauðsynlega heildstæðari stefnu um áherslur í nýsköpun þvert á atvinnugreinar svo við stöndum jafnfætis fremstu nýsköpunarríkjum heims. Þetta er undirstaða samkeppnishæfni okkar, lífskjara og byggðaþróunar til framtíðar.

Vistkerfi nýsköpunar

Fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar er nú til umræðu á Alþingi. Í því samhengi höfum við í Framsókn lagt til ýmsar hugmyndir til að styrkja innviði samfélagsins, ekki síst á sviði nýsköpunar.

Þannig leggur Framsókn til að þróað verði vistkerfi nýsköpunar. Slíkt vistkerfi felst í lifandi neti og samspili háskóla, fyrirtækja, fjárfesta, hins opinbera, innviða og hvata (með lögum) sem vinnur saman að því að breyta hugmyndum í verðmæti fyrir atvinnulíf, samfélag og byggðir um allt land. Slíkt net kallar á heildarhugsun og samvinnu þvert á fyrirtæki og stofnanir.

Stóra málið

Eins og flestir þekkja til er gervigreind að gjörbreyta öllum framleiðsluháttum, samskiptum og innviðum samfélaga. Tryggja þarf að ný tækni styðji við aukna velmegun og samfélagslegan ábata á öllum sviðum með lausnum á sviði orkuskipta, loftslagsmála, matvælaframleiðslu, heilbrigðisþjónustu og náttúruverndar, svo dæmi séu nefnd.

Í því ljósi þarf Ísland einnig að vera virkur þátttakandi í alþjóðlegu samstarfi á borð við Horizon Europe og norræn gervigreindarnet.

Nýsköpun um allt land

Nýsköpun má ekki vera bundin við höfuðborgarsvæðið. Byggja þarf upp innviði, tækni og ráðgjöf í öllum landshlutum þannig að hugmyndir, störf og verðmæti geti orðið til hvar sem er á landinu.

Tvíþætt hvatastefna

Nauðsynlegt er að efla frumstig hugmyndavinnu en þar kviknar nýsköpunin. Framsókn leggur því til stofnun sérstaks nýsköpunarsjóðs landsbyggðarinnar, með 500.000–1.500.000 kr. styrkjum fyrir einstaklinga og litlar teymishugmyndir. Þessi sjóður fyllir tómarúm sem hefðbundin styrkjakerfi ná ekki að dekka, sérstaklega í dreifðum byggðum.

Samhliða þessu hefur Framsókn mótað áherslur fyrir stærri fjárfestingar með hraðari afskriftum (svo dæmi sé tekið) þegar fyrirtæki fjárfesta í sjálfbærum, skilvirkum og grænum tækjum. Markmiðið er að örva fjárfestingar í tækni sem eykur framleiðni, dregur úr kostnaði og skapar samkeppnisforskot á alþjóðamarkaði.

Þannig fáum við tvíþætta nálgun: smáir hvatar fyrir hugmyndafasa og einstaklinga, en stórir hvatar fyrir fyrirtæki sem ráðast í tækni- og framleiðniaukandi fjárfestingar.

Hvatar skipta öllu máli

Skattalegir hvatar eru það sem kveikir og styður við fyrstu skref frumkvöðla bæði einstaklinga og innan stórra fyrirtækja. Þeir draga úr áhættu, flýta fjárfestingum og tryggja að hugmyndir þróist í raunveruleg verkefni. Án hvata hægir á ferli við sköpun nýrra hugmynda, en með réttum hvötum hleypur kraftur í nýsköpun og atvinnulíf.

Breytingartillaga

Í ofangreindu ljósi leggur Framsókn til að fjármagn verði aukið um 500 milljónir króna í málefnasvið 7 um nýsköpun í fjárlagafrumvarpi 2026. Þessi aukning mun styrkja uppbyggingu heildræns vistkerfis nýsköpunar, fjármagna nýjan landsbyggðarsjóð fyrir frumstigs hugmyndir, efla alþjóðlegt samstarf á sviði nýsköpunar og gervigreindar, tryggja að nýsköpunartækifæri séu til staðar um allt land og styðja við skattahvatakerfi fyrir fjárfestingar í tækni og framleiðniaukningu. Allt slíkt þarf þó að undirbúa af kostgæfni og á grunni samráðs.

Ef Ísland ætlar sér að vaxa út úr efnahagslegum áskorunum er þetta eina leiðin: heildstætt vistkerfi nýsköpunar, sterkir innviðir, alþjóðleg tenging og hvatar á öllum stigum nýsköpunar.

Slíkt er fjárfesting í framtíð Íslands.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður Framsóknar

Greinin birtist fyrst á visir.is 7. desember 2025.