Author: einar

Jóhann Friðrik Friðriksson, varaþingmaður, gagnrýndi harðlega á Alþingi áform um að meta varnaraðgerðir almannavarna á Reykjanesi með það fyri augum að þeir aðilar sem nutu þeirra beri hluta kostnaðarins. Hann spurði hvort fjármálaráðherra hygðist „fara í rukkunarleiðangur á Reykjanesi“ á meðan náttúruhamfarir væru enn yfirstandandi.

Í ræðu sinni minnti Jóhann Friðrik á umfang aðgerða á svæðinu undanfarin misseri, byggingu varnargarða, hraunkælingu og varahitaveitur, sem hann sagði hafa reynst „ómetanlegar“ fyrir íbúa Suðurnesja, sem og til verndar Grindavíkurbæ og alþjóðaflugvellinum.

„Í vikunni sem leið bárust fréttir af því að fjármálaráðherra hefði óskað eftir mati á aðgerðum almannavarna á Reykjanesi og þeim verðmætum sem þær björguðu,“ sagði hann og bætti við að samkvæmt tilkynningu teldi ríkissjóður eðlilegt að skoða hvort rétt væri að hagsmunaaðilar á svæðinu bæru hluta kostnaðarins. „Þetta sætir mikilli furðu.“

Jóhann Friðrik ítrekaði að tveir ár væru liðin frá rýmingu Grindavíkur og atburðarásin enn ófyrirsjáanleg. „Það gæti auðvitað byrjað að gjósa seinni partinn eða í kvöld á Reykjanesi,“ sagði hann og varaði við því að hefja kostnaðarúthlutun meðan hættustigið væri enn raunverulegt.

Jóhann Friðrik beindi jafnframt spurningum til ráðherra um umfang fyrirhugaðs mats: „Er það virkilega ætlun að óska eftir upplýsingum frá öllum fyrirtækjum sem nutu góðs af forvarnaaðgerðum almannavarna í neyðarástandi? Hvaða fyrirtæki falla þar undir? Eru það fyrirtæki í Grindavík? Á Keflavíkurflugvelli?“

Jóhann Friðrik velti einnig fyrir sér hvort fordæmi yrðu þá sett gagnvart fyrirtækjum annars staðar á landinu sem notið hefðu snjóflóðavarna eða gert hefðu áætlanir á grundvelli opinberra aðgerða, auk stuðnings sem veittur var í heimsfaraldri. „Mega fyrirtæki í landinu búast við sömu meðferð?“ spurði hann.

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, hvatti á Alþingi til endurskoðunar á lögum um virðisaukaskatt þannig að starfsemi viðurkenndra heildarsamtaka björgunarsveita, á borð við Slysavarnafélag Landsbjargar, falli ekki lengur undir skattskyldu. Ingibjörg sagði björgunarsveitirnar vera „burðarás í öryggiskerfi þjóðarinnar“ og benti á að rekstur þeirra byggðist alfarið á gjöfum, styrkjum og sjálfboðaliðavinnu.

Ingibjörg minnti á að um land allt starfi 93 björgunarsveitir með rúmlega 3.500 sjálfboðaliðum sem haldi úti þjónustu allan sólarhringinn, árið um kring. Þrátt fyrir það renni umtalsverður hluti af tekjum sem safnast í fjáröflunum til ríkissjóðs í gegnum skatta og gjöld. „Af þeim fjármunum sem sjálfboðaliðar safna til að tryggja öryggi okkar landsmanna rennur fimmtungur í ríkissjóð í stað þess að nýtast óskert til björgunar- og öryggisstarfa,“ sagði hún og vísaði þar sérstaklega til flugeldasölu björgunarsveita.

Ingibjörg nefndi að flugeldasalan væri stærsta einstaka fjáröflun björgunarsveitanna og skilaði allt að 60-70% af sjálfsafla sveitanna; hjá sumum sveitum gæti hlutfallið orðið allt að 90%. Allt þetta starf væri unnið af sjálfboðaliðum án launakostnaðar. Þá minnti hún á árlega sölu Neyðarkallsins, þar sem undanþága frá virðisaukaskatti gildi aðeins í fimm daga. Að þeim tíma loknum þurfi að greiða virðisaukaskatt af seldum Neyðarköllum.

„Í því ljósi vil ég spyrja hæstv. fjármála- og efnahagsráðherra hvort hann sé reiðubúinn til að láta fara fram endurskoðun laga um virðisaukaskatt varðandi starfsemi viðurkenndra heildarsamtaka björgunarsveita,“ sagði Ingibjörg og lagði áherslu á að fjármunir sem safnast í þágu öryggis og almannavarna nýtist sem mest óskertir.

Í ræðunni minntist hún einnig á Neyðarkall ársins sem er helgað minningu Sigurðar Kristófers, sjálfboðaliða sem lést í slysi við björgunaræfingu í Tungufljóti í fyrra. Hún hvatti almenning til að sýna stuðning í verki með þátttöku í söfnunum björgunarsveita.

Landsstjórn Framsóknar hefur samþykkt samræmdar viðmiðunarreglur um val á framboðslista sem gilda um alla valkosti í öllum sveitarfélögum. Kjördæmaþing, fulltrúaráð eða félagsfundur í hverju sveitarfélagi tekur ákvörðun um aðferð við röðun á lista.

Fjórar leiðir í boði við val frambjóðenda

Sveitarfélög geta valið eina af eftirfarandi aðferðum við val á frambjóðendum: a) rafræn kosning, b) lokað prófkjör, c) uppstilling og d) opið prófkjör. Jafnframt var samþykkt að Kjördæmasambandið í Reykjavík gæti viðhaft tvöfallt kjördæmaþing við val á frambjóðendum.

Aðildarfélög í viðkomandi sveitarfélagi bera ábyrgð á framboði til sveitarstjórnar, ákveða aðferð við val frambjóðenda, sjá um framkvæmd valsins og ganga frá framboðslista. Ef framboð er í samstarfi við aðra flokka eða samtök setur fulltrúaráð/félagsfundur framsóknarfélags reglur um framkvæmd slíks samstarfs.

Landsstjórn samþykkt að ekki skulu vera fleiri en þrír af sama kyni í 5 efstu sætum framboðslistans. Jafnframt gildir að framboðslisti skuli hlutur hvors kyns ekki vera lægri en 40%, nema þegar gagnsæjar og augljósar ástæður eru því til fyrirstöðu.

Kjörskrá lokar 30 dögum fyrir valdag og framboðsfrestur rennur út 15 dögum fyrir valdag.

Hagnýtar upplýsingar vegna framboðsleiðanna:

• Aðferð við val: rafræn kosning, lokað prófkjör, uppstilling eða opið prófkjör. Tvöfallt kjördæmaþing er heimilt að viðhafa í Reykjavík.
• Valdagur: dagsetning kosningar í efsta eða efstu sæti.
• Kjörskrá lokar: 30 dögum fyrir valdag.
• Framboðsfrestur rennur út: 15 dögum fyrir valdag.

„Hvar er planið?“ spurði Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi og krafðist þess að ríkisstjórnin setti fram skýrar og sýnilegar aðgerðir í efnahagsmálum. Hún beindi fyrirspurn sinni að utanríkisráðherra og gagnrýndi aðgerðarleysi stjórnvalda á sama tíma og hún sagði efnahagslífið hafa orðið fyrir „hverju högginu á fætur öðru“.

Ingibjörg lýsti áhyggjum af víðtækum áhrifum á atvinnulíf og heimili og sagði „frostavetur“ hafa færst yfir íslenskt efnahagslíf. „Svo virðist sem hæstv. ráðherra hafi meiri áhuga á því að feta troðnar sauðagötur Brussel-borgar heldur en að bregðast við ástandinu,“ sagði hún.

Röð áfalla og þrenginganna hafa markað síðustu mánuði

Ingibjörg nefndi að starfsemi PCC hefði stöðvast, flugfélagið Play væri fallið, samdráttur hefði orðið í aflaheimildum, nær 70% starfsemi Norðuráls hefði stöðvast og fasteignamarkaðurinn væri „botnfrosinn“. Þá gengju landeldisverkefni hægar en vonir stóðu til, verðbólga væri á uppleið, vextir enn „allt of háir“ og merki væru um aukið atvinnuleysi án þess að hagræðingaraðgerðir sæjust. „Ofan á þetta bætist samdráttur í ferðaþjónustu sem hefur verið ein af burðarstoðum þjóðarbúsins,“ sagði hún og bætti við að „verkstjórnin er hreinlega ekki mætt í vinnu.“

Ingibjörg gagnrýndi skort á stefnu þvert á ráðuneyti og kvað brýnt að ráðast í markvissar aðgerðir til að bregðast við verðbólgu, fjármagnskostnaði og veikingu lykilgreina. „Það virðist sem það sé bara algert stefnuleysi í efnahagsmálum þrátt fyrir öll þessi áföll,“ sagði hún.

Ingibjörg spurði að lokum hvar og hvenær landsmenn mættu sjá „raunverulegar aðgerðir“ til að bregðast við stöðunni. „Spurningin mín er einföld: Hvar er planið?“

Sigurður Ingi Jóhannsson, alþingismaður og formaður Framsóknar, beindi athygli að endurskoðun laga um almannavarnir í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi og gagnrýndi að málið hefði ekki enn komið fram þrátt fyrir áætlanir. Hann sagði drátt á þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar vera „einhvers konar mælikvarða á … verkstjórn eða alla vega hægagang“ og spurði dómsmálaráðherra hvenær frumvarpið yrði lagt fram.

Sigurður Ingi sagði þingflokk Framsóknar og borgarfulltrúa í Reykjavík hafa heimsótt Rauða krossinn og Landsbjörgu í liðinni viku. Þar hafi verið undirstrikað mikilvægi þess að endurskoðun laganna nái utan um breytt umhverfi almannavarna. „Ég tel þetta vera mjög mikilvægt mál,“ sagði hann og benti á að samkvæmt þingmálaskrá hefði frumvarp átt að koma fram í október.

Varar við „lögreglunálgun“

Sigurður Ingi vakti sérstaka athygli á umsögnum í samráðsgátt stjórnvalda þar sem varað sé við því að færa almannavarnir í auknum mæli undir lögreglu. „Við séum e.t.v. ekki algerlega á réttri leið með því að færa almannavarnir … í sífellt meiri mæli undir lögregluvaldið,“ sagði hann og nefndi að sú nálgun gæti haft áhrif á samvinnu og uppbyggingu eftir áföll.

Hann rifjaði upp ábendingar sem hafi borist úr Vestmannaeyjum í kjölfar eldgossins í Grindavík: Ef núverandi kerfi hefði gilt á sínum tíma væri „ef til vill“ óvíst hvort uppbygging í Eyjum hefði tekist með sama hætti. Þá gagnrýndi hann breytingar á fyrirkomulagi samhæfingar, þar sem Samhæfingarstöðin hefur horfið úr Skógarhlíð. „Það er ekki þessi samstaða allra þeirra aðila sem þarna eru,“ sagði hann.

Verður tekið tillit til umsagna?

Að lokum spurði Sigurður Ingi dómsmálaráðherra hvenær frumvarp um endurskoðun almannavarnalaga kæmi fram og hvort tekið yrði mark á þeim sjónarmiðum sem fram hafi komið í samráðsgáttinni. „Verður tekið tillit til þessara sjónarmiða sem eru úti í samfélaginu?“ spurði hann.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður, lagði áherslu á í störfum þingsins að ábyrgir viðskiptahættir og sjálfbær þróun væru „lykilatriði fyrir framtíð íslenskra fyrirtækja“ og að þau yrðu að byggja rekstur sinn á langtímahugsun þrátt fyrir óvissu í efnahagsmálum. Hann sagði að „undanfarið hefur mátt greina ákveðna loftslagsþreytu meðal almennings og fyrirtækja“ og að umræðan um sjálfbærni gæti virst flókin, en það gerði mikilvægi hennar ekki minna.

Þórarinn Ingi benti á að fyrirtæki ættu að horfa inn á við og festa sjálfbærni í sessi sem samkeppnisforskot. „Hún felur einfaldlega í sér að fara vel með það sem okkur er trúað fyrir, fólk, náttúru og verðmæti framtíðarinnar um leið og fyrirtækin skila hagnaði og styrkja samkeppnishæfni sína,“ sagði hann.

Hann gagnrýndi jafnframt að hagræðingartillögur ríkisstjórnarinnar væru enn ókomnar og að óvissa í efnahagsmálum færi vaxandi. Af því leiddi enn ríkari þörf á skýrri stefnu og sjálfbærri verðmætasköpun, sem að hans mati ætti að verða lykilþáttur í nýrri atvinnustefnu stjórnvalda.

Þórarinn Ingi hvatti stjórnvöld til að nýta alþjóðlega vettvanga sem styðja fyrirtæki í umbótum á þessu sviði. Hann nefndi sérstaklega UN Global Compact, sáttmála Sameinuðu þjóðanna og atvinnulífs um ábyrga starfshætti, sem nýlega hafi opnað skrifstofu hér á landi. „Um er að ræða áhrifamesta vettvang heims fyrir ábyrga, hagkvæma og sjálfbæra viðskiptahætti,“ sagði Þórarinn Ingi og beindi erindi sínu m.a. til forsætisráðuneytisins sem fer með verkefnið „Sjálfbært Ísland“.

Þórarinn Ingi minnti á væntingar ungu kynslóðarinnar til vinnustaða: „Unga kynslóðin vill umfram allt vinna fyrir fyrirtæki sem hafa tilgang, sýna ábyrgð og horfa til framtíðar.“

„Ég vil óska UN Global Compact innilega til hamingju með að hafa opnað skrifstofu hér á landi,“ sagði Þórarinn Ingi að lokum.

Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, ræddi í störfum þingsins að íslenskum læknum sé orðið „mun erfiðara eða nánast ómögulegt“ að komast í sérnám í Svíþjóð vegna breytinga á sænskum reglum. Sagði hún að Svíar geri nú kröfu um að kandídatsári sé lokið í Svíþjóð, en hingað til hafi íslenska kandídatsárið gilt.

Halla Hrund segir þetta hafa alvarleg áhrif á íslenska heilbrigðisþjónustu: „Um helmingur íslenskra lækna sækir nám í Svíþjóð og hlutfallið er enn hærra í skurðlækningum,“ sagði hún og lagði áherslu á að verja þurfi þann farveg sem hefur tryggt að læknar komi heim með menntun frá „einhverjum bestu háskólasjúkrahúsum í heimi“.

Halla Hrund sagði bæði heilbrigðisráðuneytið og utanríkisráðuneytið hafa unnið að málinu „án þess að nokkuð hafi gerst“. Hún minnti jafnframt á að ráðherra háskólamála, utanríkisráðherra og forsætisráðherra hefðu nýverið farið til Svíþjóðar, auk þess sem forseti hafi farið í sérstaka ferð um heilbrigðismál með heilbrigðisráðherra. „Samt tekst ekki að leysa úr því einfalda máli að leyfa íslenskum læknum að halda áfram að fara í sérnám til Svíþjóðar,“ sagði hún og spurði: „Um hvað eru eiginlega allir þessir fundir?“

Halla Hrund hvatti að lokum ríkisstjórnina „til dáða“ og tók fram að samvinna frá minni hluta myndi ekki skorta. Hún spurði jafnframt hvernig stjórnvöld hygðust vernda hagsmuni Íslands á öðrum stórum sviðum ef ekki tækist „að leysa úr slíkum einföldum praktískum málum,“ sagði Halla Hrund að lokum.