Category: Greinar

„Stærsti sig­ur­inn er að vera með.“ Þannig hljóðaði fyrsta kjör­orð Íþrótta­sam­bands fatlaðra (ÍF) sem fagnaði 40 ára af­mæli um nýliðna helgi. Það er óhætt að segja að ÍF hafi sann­ar­lega lagt sitt af mörk­um til þess að efla íþrótt­astarf fatlaðs fólks í sam­fé­lag­inu og skapa því þann virðing­arsess sem það hef­ur í dag. Við stofn­un fé­lags­ins voru það ekki viðtek­in viðhorf að fatlað fólk ætti er­indi í íþrótt­ir. Áhugi al­menn­ings var tak­markaður og fátt fatlað fólk stundaði íþrótt­ir. Með til­komu ÍF átti þetta eft­ir að breyt­ast og þegar litið er til baka þá hafa af­rek fatlaðs fólks á íþrótta­vell­in­um vakið ein­læga aðdáun og virðingu.

Íslensk­ir kepp­end­ur tóku fyrst þátt í Ólymp­íu­móti fatlaðra árið 1980 og síðan hef­ur Ísland átt kepp­end­ur á slík­um mót­um og sent þátt­tak­end­ur til keppni í Evr­ópu og á heims­meist­ara­mót. For­svars­menn ÍF sýndu einnig mikla fram­sýni og skiln­ing á mik­il­vægi íþrótta fyr­ir alla.

Ekki geta þó all­ir orðið af­reks­menn og sum­ir vilja ein­ung­is vera með því að þeir finna það á lík­ama og sál að iðkun íþrótta hef­ur góð áhrif. Þá eru áhersl­ur ÍF á hreyfi- og fé­lags­færni barna á tím­um snjall­væðing­ar aðdá­un­ar­verðar og til eft­ir­breytni. Það er vitað að ein­angr­un og skort­ur á fé­lags­færni get­ur dregið úr mögu­leik­um ein­stak­linga til þess að eiga inni­halds­ríkt og sjálf­stætt líf. ÍF hef­ur brugðist við þess­um áskor­un­um sam­tím­ans af virðingu og skiln­ingi og lagt sig sér­stak­lega fram við að bjóða upp á góða leiðsögn og leiðbein­ing­ar varðandi iðkun íþrótta. Um leið hef­ur verið hlúð að fé­lags­leg­um tengsl­um sem styrkt hafa sjálfs­virðingu og sjálfs­mynd þátt­tak­enda. For­eldr­ar, systkini, afar og ömm­ur hafa einnig fengið hvatn­ingu til þess að taka þátt og hef­ur það haft upp­byggj­andi og já­kvæð áhrif á alla í fjöl­skyld­um viðkom­andi.

ÍF hef­ur alltaf verið vak­andi fyr­ir straum­um sam­fé­lags­ins á hverj­um tíma. Auk­in sam­vinna milli al­mennra íþrótta­fé­laga og ÍF hef­ur leitt af sér áhuga­verða og skemmti­lega þróun þar sem fatlaðir og ófatlaðir eiga sam­leið í íþrótt­um. Allt ger­ir þetta sam­fé­lagið betra.

Ég vil þakka ÍF hjart­an­lega fyr­ir sam­vinn­una og fram­lag þess til að styrkja ís­lenskt sam­fé­lag á liðnum árum. Ég hlakka til að fylgj­ast með iðkend­um ganga á vit nýrra æv­in­týra, minni á kjör­orðið og hvet sem flesta til að vera með.

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 23. maí 2019.

Íslend­ing­ar hafa í gegn­um ald­irn­ar verið víðförl­ir, sótt sér mennt­un og leitað sókn­ar­færa víða. Dæmi um ís­lenska mennta- og lista­menn sem öfluðu sér þekk­ing­ar er­lend­is eru Snorri Sturlu­son sem á 13. öld fór til Nor­egs og Svíþjóðar, Ein­ar Jóns­son mynd­höggv­ari sem á 19. og 20. öld­inni dvaldi í Kaup­manna­höfn, Róm, Berlín og Am­er­íku og Gerður Helga­dótt­ir, einnig mynd­höggv­ari, sem nam við skóla í Flórens og Par­ís.

Það er já­kvætt hversu marg­ir velja að læra er­lend­is. Við eig­um að hvetja ungt fólk til að afla sér þekk­ing­ar sem víðast og skapa því viðeig­andi um­gjörð sem ger­ir því það kleift. Í störf­um mín­um sem mennta- og menn­ing­ar­málaráðherra legg ég mikla áherslu á að styrkja ís­lenskt mennta­kerfi, til dæm­is með því að bæta starfs­um­hverfi kenn­ara, en ekki síður að við horf­um út í heim og rækt­um góð sam­skipti við aðrar þjóðir á sviði mennta-, vís­inda- og menn­ing­ar­mála. Und­an­farið hafa náðst ánægju­leg­ir áfang­ar á þeirri veg­ferð sem fjölga tæki­fær­um okk­ar er­lend­is.

Merk­ur áfangi í sam­skipt­um við Kína

Í vik­unni var í fyrsta sinn skrifað und­ir samn­ing við Kína um aukið sam­starf í mennta­mál­um. Samn­ing­ur­inn mark­ar tíma­mót fyr­ir bæði ís­lenska og kín­verska náms­menn en hann stuðlar að gagn­kvæmri viður­kenn­ingu á námi milli land­anna og eyk­ur sam­starf á há­skóla­stig­inu. Kína hef­ur gert hliðstæða samn­inga við rúm­lega 50 önn­ur ríki, þar á meðal við hin nor­rænu lönd­in. Rúm­lega 30 kín­versk­ir náms­menn stunda nú nám á Íslandi en um 30 Íslend­ing­ar stunda nám í Kína á ári hverju en ís­lensk­ir há­skól­ar eiga þegar í marg­vís­legu sam­starfi við kín­verska há­skóla.

Vægi ut­an­rík­is­viðskipta í lands­fram­leiðslu á Íslandi er um­tals­vert, eins og hjá öðrum litl­um opn­um hag­kerf­um. Greiður aðgang­ur að er­lend­um mörkuðum er lyk­il­atriði hvað varðar hag­sæld og efna­hags­legt ör­yggi til fram­búðar. Mik­il­vægi Kína sem framtíðar­vaxt­ar­markaðar í þessu sam­hengi er veru­legt. Marg­vís­leg tæki­færi fel­ast í sam­skipt­um við Kína og viðskipti milli land­anna hafa auk­ist und­an­far­in ár. Þjón­ustu­út­flutn­ing­ur til Kína hef­ur auk­ist um 201% en heild­arþjón­ustu­út­flutn­ing­ur Íslands um 46% frá ár­inu 2013. Ljóst er að fjöl­mörg tæki­færi eru í sam­starfi ríkj­anna hvað varðar mennt­un, viðskipti, rann­sókn­ir og ný­sköp­un.

Vís­inda- og rann­sókna­sam­starf við Jap­an

Vilji er til þess að efla tengsl Íslands og Jap­ans á sviði mennta- og vís­inda­mála og var ákveðið á fund okk­ar Masa­hi­ko Shi­bayama, mennta­málaráðherra Jap­ans, ný­verið að hefja vinnu við gerð ramma­sam­komu­lags um rann­sókna- og vís­inda­sam­starf ís­lenskra og jap­anskra há­skóla. Að auki hafa lönd­in ákveðið að halda sam­eig­in­lega ráðherra­fund vís­inda­málaráðherra um mál­efni norður­slóða árið 2020. Þess má geta að jap­anska er næst­vin­sæl­asta er­lenda tungu­málið sem kennt er í Há­skóla Íslands en japönsku­deild­in hef­ur verið starf­rækt síðan árið 2003. Einnig er mik­ill áhugi á menn­ingu og sögu Jap­ans við Há­skóla Íslands.

Viðskipti við Jap­an hafa verið nokkuð stöðug en mik­ill áhugi er á vör­um frá Íslandi. Þar má nefna sjáv­ar­út­vegsaf­urðir, lamba­kjöt og snyrti­vör­ur. Ljóst er að jap­anska hag­kerfið er öfl­ugt með stór­an heima­markað, sem hægt er að efla enn frek­ar á kom­andi árum.

Horft til Suður-Kór­eu

Ísland og Suður-Kórea munu auka sam­starf sitt í mennta-, vís­inda- og þró­un­ar­mál­um í fram­haldi af fundi mín­um með Kim Sang-Kon, mennta­málaráðherra og vara­for­sæt­is­ráðherra Suður-Kór­eu, árið 2018. Afrakst­ur þess fund­ar er í far­vatn­inu en vinna við form­legt sam­komu­lag milli ríkj­anna um sam­vinnu í mennta­mál­um er á loka­metr­un­um. Mun það meðal ann­ars ná til kenn­ara­mennt­un­ar og tungu­mála­náms ásamt því að lönd­in hvetji til frek­ari nem­enda­skipta og sam­vinnu milli há­skóla. Suður-Kórea hef­ur getið sér gott orð fyr­ir þrótt­mikið og öfl­ugt mennta­kerfi og hag­kerfi lands­ins er eitt það þróaðasta í heimi.

Auk­um sam­starf við Breta

Við leggj­um áherslu á að efla sam­starf við Bret­land á sviði mennta- og vís­inda­mála óháð niður­stöðu Brex­it. Á fundi með Chris Skidmore, ráðherra há­skóla-, ný­sköp­un­ar- og vís­inda­mála Bret­lands, ný­verið ræddi ég mögu­leika á lækk­un skóla­gjalda fyr­ir ís­lenska náms­menn í Bretlandi. Íslensk stjórn­völd leggja áherslu á að jafn­ræði ríki meðal landa á evr­ópska efna­hags­svæðinu þegar kem­ur að skóla­gjöld­um í breska há­skóla eft­ir Brex­it. Þetta myndi þýða mögu­lega lækk­un á skóla­gjöld­um fyr­ir ís­lenska náms­menn við breska há­skóla en sem stend­ur greiða ís­lensk­ir nem­end­ur hærri skóla­gjöld við breska há­skóla en náms­menn frá ríkj­um Evr­ópu­sam­bands­ins. Slíkt væri til þess fallið að auka tengsl land­anna enn frek­ar og skapa frek­ari hvata fyr­ir ís­lenska náms­menn til að líta til Bret­lands.

Já­kvæð áhrif

Íslenska mennta­kerfið á í um­fangs­miklu sam­starfi við fjöl­mörg ríki í Evr­ópu, Asíu, Norður-Am­er­íku og víðar. Okk­ur miðar vel áfram í að auka alþjóðlegt mennta­sam­starf og eru fram­an­greind dæmi um aukið sam­starf við ein stærstu hag­kerfi ver­ald­ar gott dæmi um slíkt. Ég er sann­færð um að ávinn­ing­ur­inn fyr­ir ís­lenskt sam­fé­lag verði veru­leg­ur og muni hafa já­kvæð áhrif á lífs­kjör Íslands til framtíðar.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 18. maí 2019.

Í dag er alþjóðlegur dagur fjölskyldunnar en Sameinuðu þjóðirnar tileinka 15. maí ár hvert málefnum hennar. Ástæðan er sú að þótt fjölskyldur séu jafn ólíkar og þær eru margar eru þær grunnstoð samfélagsins og erfitt að finna aðra einingu innan þess sem gegnir jafn þýðingarmiklu og flóknu hlutverki.

Í ár leggja Sameinuðu þjóðirnar sérstaka áherslu á mikilvægi fjölskyldunnar þegar kemur að aðgerðum í loftslagsmálum en undanfarið hafa loftslagsbreytingar af mannavöldum verið í brennidepli. Stór verkefni eru fram undan til að Ísland nái markmiðum sínum í þeim efnum og ljóst að þeim verður ekki náð nema með átaki samfélagsins í heild. Þar hefur ekki skort þátttöku íslenskra barna og unglinga sem meðal annars hafa skipulagt loftslagsverkföll á Austurvelli og víðar um landið síðustu mánuði. Þrátt fyrir að kolefnisfótspor hverrar fjölskyldu sé lítið í stóra samhenginu er ljóst að fjölskyldur landsins munu í sameiningu gegna risastóru hlutverki í baráttunni fram undan.

Á flóknum tímum sem þessum, í bland við hraða og annríki nútímans, eru þannig gerðar sífellt meiri kröfur til fjölskyldna. Eitt mikilvægasta verkefni þeirra er uppeldi og umönnun barna en fjölskyldan er best til þess fallin að veita barni þá ást og það öryggi sem það þarf til þess að verða á fullorðinsaldri virkur þátttakandi í samfélaginu. Það er svo aftur ekki aðeins hagur hverrar fjölskyldu heldur samfélagsins alls. Þetta mikilvæga verkefni er hins vegar allt annað en auðvelt. Við hvert fótmál bíða foreldra og barna þeirra nýjar hindranir og áskoranir, miserfiðar. Við þurfum öll á aðstoð að halda á einhverjum tímapunkti. Til þess að vel takist til þurfum við að búa til samfélag sem veitir hana þegar hennar er þörf og styður betur við þessa dýrmætustu einingu okkar, fjölskylduna. Það er einmitt á meðal markmiða heildarendurskoðunar á þjónustu við börn og fjölskyldur þeirra sem nú stendur yfir í félagsmálaráðuneytinu í samvinnu þvert á ráðuneyti, við Samband íslenskra sveitarfélaga og með liðsinni þingmanna úr öllum flokkum. Í þágu barna, fjölskyldna og samfélagsins alls – enda leiða sterkar fjölskyldur til betri framtíðar fyrir alla. Til hamingju með daginn!

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 15. maí 2019.

Í ferð minni til Kína í vik­unni var skrifað und­ir samn­ing sem mark­ar tíma­mót fyr­ir ís­lenska og kín­verska náms­menn. Gild­istaka hans fel­ur í sér gagn­kvæma viður­kenn­ingu há­skóla­náms milli land­anna og mun auðvelda til muna nem­enda­skipti milli ís­lenskra og kín­verskra há­skóla. Á fundi þar ræddi ég við sam­starfs­ráðherra minn, Chen Baos­heng, mennta­málaráðherra Kína, um mik­il­vægi mennta­sam­starfs land­anna og þau sókn­ar­færi sem í þeim fel­ast.Íslenskt mennta­kerfi hef­ur margt fram að færa fyr­ir er­lenda náms­menn sem sýn­ir sig meðal ann­ars í fjölg­un um­sókna þeirra í ís­lenska há­skóla. Rúm­lega 30 kín­versk­ir náms­menn stunda nú nám á Íslandi en um 30 Íslend­ing­ar stunda nám í Kína á ári hverju. Íslensk­ir há­skól­ar eiga þegar í marg­vís­legu sam­starfi við kín­verska há­skóla og hef­ur Há­skóli Íslands meðal ann­ars gert sam­starfs­samn­inga um nem­enda­skipti við fimmtán há­skóla í Kína. Kína hef­ur gert hliðstæða samn­inga um viður­kenn­ingu próf­gráða við rúm­lega 50 önn­ur ríki, þar á meðal við Norður­landa­rík­in og hafa þeir stuðlað að auknu aðgengi og flæði milli há­skóla­stofn­ana þeirra. Fyr­ir fá­menna þjóð er aðgengi að námi og viður­kenn­ing á því sér­stak­lega mik­il­væg. Náms­fram­boð hér á landi er fjöl­breytt en fyr­ir þau sem hyggj­ast ganga mennta­veg­inn er heim­ur­inn all­ur und­ir. Því er meðal ann­ars að þakka að náms­gráður hafa í aukn­um mæli verið staðlaðar og sam­ræmd­ar milli landa.

Skipt­inem­ar verða á sinn hátt sendi­herr­ar þeirra ríkja þar sem þeir dvelja, þó dvöl­in sé ekki löng geta tengsl­in varað alla ævi. Dæm­in sanna að skipti­nám verður oft kveikja að mun dýpri og lengri sam­skipt­um og það bygg­ir brýr milli fólks og landa sem ann­ars hefðu aldrei orðið til. Við sem þjóð búum að slík­um tengsl­um því með þeim ferðast þekk­ing, skiln­ing­ur og saga. Á því er síðan hægt að byggja fleira og stærra. Ég bind von­ir við að gagn­kvæm viður­kenn­ing há­skóla­náms hvetji nem­end­ur, bæði hér heima og í Kína, til að skoða þá kosti sem bjóðast í há­skól­um land­anna. Það hafa orðið gríðarleg um­skipti í kín­versku sam­fé­lagi á und­an­förn­um ára­tug­um og þau hafa skapað fjölda­mörg tæki­færi fyr­ir aukna sam­vinnu.

Lilja Dögg Al­freðsdótt­ir, mennta- og menn­ing­ar­málaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 15. maí 2019.

Á haust­mán­uðum var ályktað á mið­stjórn­ar­fundi Fram­sókn­ar: „Orku­auð­lindin er ein af mik­il­væg­ustu for­sendum vel­meg­unar í land­inu. Mið­stjórn Fram­sókn­ar­flokks­ins áréttar mik­il­vægi þess að allar ákvarð­anir í orku­málum verði í höndum Íslend­inga og minnir á að stjórn­ar­skrá Íslands leyfir ekki fram­sal rík­is­valds til erlendra stofn­ana. Aðstæður Íslands í orku­málum eru gjör­ó­líkar þeim sem liggja til grund­vallar orku­lög­gjöf ESB og því er óskyn­sam­legt að inn­leiða það reglu­verk hér. Auk þess hefur Ísland enga teng­ingu við orku­markað ESB og Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn telur slíka teng­ingu ekki þjóna hags­munum lands­manna. Því skal fá und­an­þágu frá inn­leið­ingu þriðja orku­pakk­ans.“

Eft­ir­lit Orku­stofn­unar
Síðan þá hefur málið verið til stöðugrar umræðu. Utan­rík­is­ráð­herra fund­aði með fram­kvæmda­stjóra orku­mála hjá ESB og rit­uðu þau sam­eig­in­lega yfir­lýs­ingu um að orku­kerfi Íslands væri án teng­ingar og und­ir­strikað að það félli ekki undir ACER (Orku­stofnun ESB) heldur væri um tveggja stoða kerfi þar sem Orku­stofnun færi með eft­ir­lit og dóms­mál færu til EFTA-­dóm­stóls­ins, ekki ACER.

Við ráðum þessu ein­fald­lega sjálf
Í grein minni sem birt­ist á Kjarn­anum um páska lagði ég áherslu á að málið væri til með­ferðar hjá þing­inu og brýndi þing­menn til að skoða málið vand­lega og hlusta á þær áhyggjur sem almenn­ingur hefð­i.

Eftir grand­skoðun þings­ins hefur verið búið þannig um hnúta að við erum ekki að fram­selja vald yfir íslenskum orku­auð­lindum til yfir­þjóð­legra stofn­ana. Við ráðum þessu ein­fald­lega sjálf, Íslend­ing­ar.

Stöndum vörð um íslenska hags­muni
Það sem hefur verið kallað eftir af þjóð­inni er að íslenskir stjórn­mála­menn standi vörð um íslenskar orku­auð­lindir og það fyr­ir­komu­lag sem hefur ríkt hér sem felst einna helst í því að orku­fyr­ir­tækin eru að langstærstum hluta í sam­fé­lags­legri eigu. Það hefur einnig verið mjög skýrt ákall um að erlendir aðilar geti ekki gert stórinn­kaup á íslensku landi. Það er því ljóst að þær áhyggjur sem margir hafa snúa að íslenskri póli­tík. EES-­samn­ing­ur­inn og ESB koma þar hvergi nærri. Við höfum hlustað á áhyggju­raddir og því hefur verið stigið lengra í því að vernda íslenska hags­muni.

Hvernig aukum við traust­ið?
Málið snýst því, eins og ég rit­aði í grein minni um páska, um traust á stjórn­mála­mönnum og stjórn­sýslu. Og hvernig aukum við traust í íslensku sam­fé­lagi? Jú, við aukum það með því að hlusta á rök ann­arra, hlusta á almenn­ing, greina áhyggj­urn­ar, leita lausna og ræða málin til hlítar og taka ákvarð­anir sam­kvæmt bestu fáan­legum upp­lýs­ingum og með hags­muni þjóð­ar­inn­ar, allr­ar, að leið­ar­ljósi.

Ábyrgð eða ábyrgð­ar­leysi?
Fram­sókn stendur vörð um hags­muni Íslend­inga. Það höfum við áður gert í stórum málum og er þar skemmst að minn­ast bar­áttu flokks­ins gegn því að íslensku almenn­ingur tæki á sig skuldir einka­bank­anna með Ices­a­ve. Við stöndum vörð um hags­muni heild­ar­inn­ar. Ef það er ástæða til að setja EES-­samn­ing­inn í upp­nám þá munu ábyrg stjórn­völd gera það. En þá aðeins að ástæða sé til. Aldrei eiga stjórn­völd að sýna af sér svo ábyrgð­ar­lausa hegðun að fórna mik­il­væg­asta milli­ríkja­samn­ingi Íslend­inga nema að ástæðan sé svo rík að slíkt verði ekki umflú­ið.

Við gefum ekki eftir full­veldi okkar
Eng­inn getur án sam­þykkis Alþingis og þess vegna íslensku þjóð­ar­innar lagt raf­orku­sæ­streng. Við gefum ekki eftir full­veldi okk­ar. Með fyr­ir­vörum Alþing­is, sem vísa bæði í yfir­lýs­ingar utan­rík­is­ráð­herra og orku­mála­stjóra ESB ann­ars vegar og hins vegar yfir­lýs­ingar sam­eig­in­legu EES-­nefnd­ar­innar höfum við bæði póli­tískar, þjóð­rétt­ar­legar og laga­legar yfir­lýs­ing­ar, máli okkar til stuðn­ings.

Fram­sókn stendur vörð um eign þjóð­ar­innar
Við þurfum hins vegar að nýta okkur áhuga og áhyggjur margra til að setja póli­tíska umræðu í gang um lög og reglur á Íslandi. Í því skyni mun Fram­sókn standa vörð um eign þjóð­ar­innar í Lands­virkj­un. Hún verður ekki bútuð upp og seld – ekki með okkar sam­þykki. Við munum berj­ast fyrir því að á Íslandi sitji allir við sama borð þegar kemur að kostn­aði við dreif­ingu raf­orku úr okkar sam­eig­in­legu auð­lindum sem eru í eigu þjóð­ar­inn­ar. Við viljum styrkja þennan sam­eig­in­lega grunn og eign­ar­hald t.a.m sjáum við fyrir okkur að sam­eina Lands­net og RARIK. Allt eru þetta mál­efni sem íslensk stjórn­mál og íslenska þjóðin ræður hvernig farið verður með. Eng­inn ann­ar.

Nærum ekki ótt­ann
Það er hættu­leg braut að ætla að gera EES-­samn­ing­inn að óvini. Það er hættu­leg braut að næra umræð­una með tor­tryggni og ótta. Og ótta við hvað? Jú, við það sam­starf sem við höfum átt við nágranna­þjóðir okkar í Evr­ópu. Ég er ekki með þessu að mæla ESB bót. Það er félags­skapur sem Ísland á að standa utan við.

EES-samningurinn hefur hins vegar fært okkur Íslend­ingum mikil lífs­gæði. Við­skipta­hags­munir okkar eru aug­ljósir en samn­ing­ur­inn hefur ekki síður áhrif á unga Íslend­inga sem geta stundað nám í háskólum um alla Evr­ópu þaðan sem þeir snúa heim með þekk­ingu og reynslu sem er íslensku sam­fé­lagi nauð­syn­leg og verður mik­il­væg­ari með hverju árinu sem líð­ur.

Lífs­gæði fram­tíð­ar­kyn­slóða
Ísland er í mik­illi og harðn­andi sam­keppni um ungt fólk og krafta þess. Ég full­yrði það að án EES-­sam­starfs­ins væri erf­ið­ara að byggja upp þau lífs­gæði á Íslandi sem ráða í fram­tíð­inni því hvar ungt og metn­að­ar­fullt fólk velur sér að vinna og búa með fjöl­skyldum sín­um.

Við horfum fram á breytta tíma þar sem atvinna tekur stökk­breyt­ing­um, þar sem menntun og nýsköpun mun skipta gríð­ar­miklu máli. Við þurfum að skapa verð­mæt­ari störf sem ganga ekki á auð­lindir nátt­úr­unnar heldur nýta þær á sjálf­bæran hátt er fram­tíð Íslands. Og þá erum við að tala um fram­tíð Íslands – hvernig hún verður best tryggð fyrir kom­andi kyn­slóð­ir.

Stjórn­mál skyn­sem­innar
Það er mik­il­vægt þegar kemur að auð­lindum Íslands að tryggja full yfir­ráð þjóð­ar­innar yfir þeim. Það er mik­il­vægt að við hugsum um hags­muni heild­ar­innar – í bráð og lengd. Það er einnig mik­il­vægt að við tökum ákvarð­anir um hags­muni þjóð­ar­innar á réttum for­send­um. Að við göngum ekki inn í stjórn­mál reið­inn­ar, stjórn­mál ótt­ans, og gerum þau að okkar lög­heim­ili og varn­ar­þingi.

Við höfum hlust­að. Við höfum kallað til sér­fræð­inga. Hlustað á álit. Við höfum kom­ist að nið­ur­stöðu. Hags­munir Íslands eru tryggðir með fyr­ir­vörum og aðgerðum sem eru skrif­aðar eftir ráð­gjöf helstu sér­fræð­inga og taka til­lit til þeirra áhyggju­radda sem hafa verið uppi í sam­fé­lag­inu.

Sigurður Ingi Jóhannsson, for­maður Fram­sóknar og sam­göngu- og sveit­ar­stjórn­ar­ráð­herra.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 14. maí 2019.

Ég er stoltur og ánægður með árs­reikn­ing Hafn­ar­fjarðar árið 2018. Fjár­hags­staða sveit­ar­fé­lags­ins hélt áfram að styrkj­ast á árinu og skulda­við­mið sem var 135% í árs­lok 2017 er 112% í árs­lok 2018, eða undir skulda­við­miðum sam­kvæmt reglu­gerð um fjár­hags­leg við­mið og eft­ir­lit með fjár­málum sveit­ar­fé­laga.

Allar lyk­il­tölur sem skipta mestu máli eru jákvæð­ar. Rekstr­ar­nið­ur­staða fyrir afskriftir og vexti er 3,9 millj­arðar á móti 3,5 millj­örðum í áætlun og 3,6 millj­örðum frá fyrra ári. Þetta eru bæði A og B hluti, eða allt sveit­ar­fé­lag­ið. Með öðrum orð­um, við erum betur sett til að borga ennþá meira niður skuldir í fram­tíð­inni og láta fólkið í sveit­ar­fé­lag­inu njóta góðs af.

Fjár­fest­ingar í innviðum og þjón­ustu
Miklar fjár­fest­ingar voru í innviðum og þjón­ustu á liðnu ári og námu fjár­fest­ingar um 5,3 millj­örð­um. Þar ber helst að nefna bygg­ingu nýs skóla í Skarðs­hlíð fyrir um 2,1 millj­arð og hjúkr­un­ar­heim­ilis fyrir 850 millj­ón­ir. Kostn­aður við fram­kvæmdir vegna íþrótta­mann­virkja að Ásvöll­um, Kaplakrika og við Keili námu alls um 696 millj­ón­um. Keyptar voru íbúðir í félags­lega hús­næð­is­kerfið fyrir um 500 millj­ón­ir.

Hafa ber í huga þegar rætt er um kaup á félags­legu hús­næði að sveit­ar­fé­lagið situr uppi með for­tíð­ar­vanda í þeim mála­flokki sem nú er loks verið að taka á; vanda sem ekki var tekið á þegar þess þurfti. Þrátt fyrir að félags­legu hús­næði í Hafn­ar­firði hafi fjölgað mikið und­an­far­ið, blasir sú dap­ur­lega stað­reynd við okkur að á árunum 2009-2016 var ekki fjár­fest í félags­lega hús­næð­is­kerf­inu í Hafn­ar­firði. Sami fjöldi íbúða var árið 2008 og árið 2016. Vand­inn er því upp­safn­aður og á þeim vanda bera þeir einir ábyrgð sem á þeim tíma stjórn­uðu.

Ný lán
Í umræð­unni hefur því verið haldið á lofti að skuldir sveit­ar­fé­lags­ins séu að aukast og verið sé að taka ný lán sem eru umfram afborg­anir árs­ins. Það er vissu­lega rétt að tekin voru ný lán á árinu vegna upp­gjörs við Brú líf­eyr­is­sjóð, sem eru um 2 millj­arðar og um 1,4 millj­arður vegna bygg­ingar hjúkr­un­ar­heim­il­is. Auk þess var tekið lán fyrir 500 millj­ónir vegna fjár­fest­inga Hús­næð­is­skrif­stofu í félags­legu hús­næði. Greiðslur lang­tíma­skulda námu alls 1,6 millj­arði eða um 200 millj­ónum umfram afborg­anir sam­kvæmt lána­samn­ing­um.

Ég hef trú á því að hægt verði að gera enn betur á kjör­tíma­bil­inu, þegar kemur að nið­ur­greiðslu skulda. Það er sú leið sem er heilla­væn­leg­ust fyrir sveit­ar­fé­lagið og íbúa þess.

Ágúst Bjarni Garðarsson, for­maður bæj­ar­ráðs Hafn­ar­fjarð­ar.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 12. maí 2019.

Gleði­banka­menn sungu frumraun okkar Íslend­inga í Júró­visjón árið 1986. Það ár var ekki bara merki­leg­ilegt fyrir okkur Íslend­inga með góðu júró­visón­lagi heldur fyrir heims­byggð­ina alla. Það ár var leið­toga­fundur hald­inn í Höfða milli Ron­ald Reagan, for­seta Banda­ríkj­anna og Mik­haíl Gor­batsjev, leið­toga Sov­ét­ríkj­anna. Slíkur við­burður var sögu­legur enda höfðu þessi ríki þá átt í ára­löngum átökum kennda við kalda stríð­ið. Hér til lands­ins komu um eitt þús­und frétta­menn hvaðan af úr heim­in­um. Þeir töl­uðu og skrif­uðu fréttir af þessum merki­lega fundi um gjörvall­ann heim­inn. Á nær ótelj­andi stjórn­varp­stöðvum og á fjöl­mörgum tungu­málum fluttu frétta­menn stór­merki­legar fréttir frá Íslandi.

Ímyndum okkur heim þar sem við fengum engar fréttir af Júró­vison. Ekk­ert væri fjallað um önnur lög, fyrir hvað þau standa eða lista­menn­ina sem flytja þau. Í slíkum frétta­lausum heimi hefði fólk aldrei fengið að upp­lifa von­ar­glæt­una sem sam­ræður og sam­tal leið­tog­anna í Höfða sköp­uðu og lögðu síðar grunn að enda­lokum kalda stríðs­ins. Fréttir og frétta­mennska eru horn­steinn heil­brigðar lýð­ræð­is­þró­un­ar. Menn­ing okk­ar, listir og sköpun þarfn­ast einnig umfjöll­unar og sýni­leika. Hver veit af list nema hann heyri og sjái list­sköp­un?

Oft er talað um fjöl­miðla sem fjórða vald­ið. Slíka nálgun má rétt­læta, vegna þess að öll þekk­ing er byggð á upp­lýs­ing­um. Með örri tækni­þróun og til­komu ver­alda­vefs­ins verður hins vegar vanda­mál að ekki eru allar upp­lýs­ingar byggðar á þekk­ingu. Þó til­koma fals­frétta sé í eðli sínu ekki ný af nál­inni og svo­kall­aðar gróu­sögur hafi lengi fylgt mann­legu sam­fé­lagi, þá hefur magnið marg­fald­ast af röngum upp­lýs­ingum sem haldið er að almenn­ingi. Slík aukn­ing er nú víða um hinn vest­ræna heim að grafa undan lýð­ræð­is­legri grund­vall­ar­virkni sem eftir upp­lýs­inga­öld­ina hefur byggst á sann­reyn­an­legri þekk­ingu. Nú sem aldrei fyrr er starf frétta­manna – vítt og breytt um sam­fé­lagið og landið allt – okkur nauð­syn­legt svo við getum tekið mál­efna­lega afstöðu í þeim fjöl­mörgu málum sem snerta sam­fé­lag­ið.

Eins og stjórn­mála­menn kenna sig við hægri eða vinstri, þá þarf almenn­ingur að fá tæki­færi til að sann­reyna hvort þeir eða til­lögur þeirra séu skyn­sam­leg­ar. Aðrar nor­rænar þjóðir hafa fyrir löngu síðan áttað sig á mik­il­vægi þess að styrkja sjálf­stæða og vand­aða frétt­um­fjöll­un. Nú loks­ins árið 2019 er rík­is­stjórn sem hræð­ist ekki sjálf­stæða og vand­aða frétta­mennsku, heldur styður í orðum og gjörðum þennan mik­il­væga grund­völl vest­rænnar sið­menn­ing­ar. Hag­rænn stuðn­ingur við fjölda frétta­manna, frekar en fjölda frétta er lík­leg til að auka fjöl­miðla­læsi, styðja við þekk­ing­ar­auka sam­fé­lags­ins og tryggja lýð­ræðis­vit­und og virkni á 21. öld­inni.

Alex B. Stefánsson, varaþingmaður og for­maður SIG­RÚNAR – Félags ungra Fram­sókn­ar­manna í Reykja­vík.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 11. maí 2019.

Það er sárt að hugsa til allra þeirra sem eiga um sárt að binda vegna alvarlegra slysa í umferðinni. Það er því það minnsta sem við getum gert að nýta þær upplýsingar sem við eigum um slys til að bæta öryggi okkar í umferðinni og koma í veg fyrir slys.

Í gær stóð ráðuneytið fyrir morgunverðarfundi um umferðaröryggi með yfirskriftinni Víti til varnaðar. Þar var meðal annars kynnt nýtt slysakort Samgöngustofu þar sem hægt er að sjá yfirlit yfir þau slys sem verða á vegum landsins. Mikilvægt er að nýta þá tölfræði sem til er svo hægt sé að auka forvarnir og bæta vegakerfið og stuðla þannig að jákvæðri þróun í umferðaröryggi og fækkun slysa.

Gríðarlegar breytingar hafa orðið á notkun vegakerfisins á örfáum árum. Á aðeins fimm árum hefur umferðin á þjóðvegunum aukist um ríflega 40%. Mest hefur hún aukist á Suðurlandsvegi austur að Jökulsárlóni þar sem hún hefur nánast tvöfaldast, langmest að vetrarlagi.

Það eru miklir hagsmunir í húfi. Síðustu árin hafa að meðaltali hátt í 200 manns slasast alvarlega eða látið lífið árlega sem ekki er ásættanlegt. Umferðarslys og óhöpp eru talin kosta yfir 50 milljarða á ári, og er þá ekki talinn sá sársauki og sorg sem slysunum fylgja. Því legg ég áherslu á að mannslíf og heilsa séu ávallt höfð í öndvegi og öryggi metið framar í forgangsröðun en ferðatími. Á umferðarþyngstu þjóðvegum þarf að halda áfram að aðskilja akstursstefnur en sú aðgerð hefur skilað góðum árangri og má nefna að umferðarslysum á Reykjanesbrautinni hefur fækkað um 40% frá því að akstursstefnur voru aðskildar. Þar vitum við nú þegar að slíkar upplýsingar nýtast til að auka umferðaröryggi.

Síaukinn umferðarþungi kallar á nýframkvæmdir, meira viðhald og auknar öryggisaðgerðir. Uppbygging samgöngumannvirkja er stór þáttur í því að bæta umferðaröryggi í ört vaxandi umferð. Auknu fjármagni hefur verið veitt til ýmissa framkvæmda til að flýta vegabótum og aukinn kraftur verður settur í yfirlagnir á vegum, malbik, viðhald malarvega og styrkingar. Allar slíkar framkvæmdir auka umferðaröryggi.

En betur má ef duga skal.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 10. maí 2019.

Kunningjakona okkar sem á von á barni var á ferðlagi um meginland Evrópu um páskana. Eins og títt er um ófrískar konur þá er hún gríðarlega meðvituð um það sem hún lætur ofan í sig og saknar auðvitað sérstaklega blóðugu steikarinnar og sushi. Hún hafði líka eftir umfjöllun í mörgum íslenskum fjölmiðlum orðið mun betur meðvituð um muninn á því öryggi sem hún býr við á Íslandi þegar hún fer út í búð að kaupa í matinn og þeim veruleika sem margar aðrar þjóðir búa við, bæði hvað varðar sýkingar í kjöti og sýklalyfjaónæmi sem skapast af gríðarlegri notkun sýklalyfja í stórum verksmiðjubúum meginlandsins.

Stærri ógnvaldur en krabbamein í framtíðinni
Það eru nokkuð mörg ár liðin frá því Margrét heitin Guðnadóttir, einn af okkar fremstu vísindamönnum, hafði uppi varnaðarorð varðandi innflutning á kjöti til Íslands. Á síðustu árum hafa fleiri virtir vísindamenn, innlendir og erlendir, tekið undir áhyggjur hennar. Og ekki að ástæðulausu. Með því að opna á innflutning á hráu kjöti, eins og heildsalar og ákveðin stjórnmálaöfl þeim hliðholl, hafa krafist væru íslensk stjórnvöld einfaldlega að gera tilraun sem allar líkur eru á að endi illa. Varðar það bæði sýkingar í matvælum og einnig áður nefnt sýklalyfjaónæmi sem virtar alþjóðlegar stofnanir og vísindamenn telja að muni draga fleiri jarðarbúa til dauða árið 2050 en ógnvaldurinn krabbamein. Viljum við slíka tilraunastarfsemi? Og vill verslunin stunda slíka tilraunastarfsemi í skiptum fyrir fleiri krónur í kassann?

Íslenskur landbúnaður í fremstu röð
Íslenskur landbúnaður stendur í fremstu röð þegar kemur að dýraheilbrigði og dýravelferð. Sú staða sem hefur náðst í þeim efnum er ekki komin til af sjálfu sér. Augljósasta dæmið hvað varðar virðingu bænda fyrir heilbrigði íslenskra dýrastofna má til dæmis sjá þegar hestamenn fara með hesta á heimsmeistaramót íslenska hestsins á meginlandi Evrópu og þurfa að skiljast við þá því aldrei fá þeir aftur að snúa heim í íslenskan haga vegna þeirra sjúkdóma sem hrjá lönd Evrópu.

Eitt mikilvægt skref í viðbót
Samkeppni er öllum holl en hún verður að vera skynsamleg fyrir lýðheilsu þjóðarinnar og verður að tryggja að íslenskir bændur keppi á jafnréttisgrundvelli við innfluttar vörur. Þær varnaðaraðgerðir sem sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra leggur til í frumvarpi sínu sem liggur fyrir Alþingi eru í rétta átt en betur má ef duga skal. Stíga verður stærra skref sem felur í sér hreint og klárt bann við dreifingu matvæla sem sýkt eru af salmonellu og kampýlóbakter og innihalda sýklalyfjaónæmar bakteríur yfir ákveðnu marki.

Það mikilvægasta sem við eigum: heilsa
Mikilvægt er að við köllum nú til okkar helstu lögspekinga í þeim tilgangi að tryggja varnir manna og dýra á Íslandi. Þótt fjárhagslegir hagsmunir þeirra sem hvað harðast berjast fyrir óheftum innflutningi séu miklir þá er heilsa og velferð þjóðarinnar það dýrmætasta sem við eigum. Okkar skylda er að standa vörð um heilsu og manna og dýra. Mikilvægara getur það ekki verið. Það er því okkar mat að málið þurfi lagfæringa við áður en til afgreiðslu kemur.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar og Þórarinn Ingi Pétursson, varaþingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 8. maí 2019.

Íþróttir eru samofnar sögu okkar og höfum við Íslendingar byggt upp umgjörð um íþróttastarf sem er öðrum þjóðum fyrirmynd. Á sama tíma hefur íslenskt íþróttafólk náð góðum árangri í ýmsum greinum. Á vettvangi íþróttanna fer fram eitt öflugasta forvarnarstarf sem völ er á og rannsóknir sýna skýr tengsl á milli góðs námsárangurs og þátttöku í skipulögðu íþróttastarfi. Í vikunni sem leið kynnti ég nýja íþróttastefnu til ársins 2030. Hún var unnin í samstarfi mennta- og menningarmálaráðuneytisins og íþróttanefndar ríkisins með aðkomu ýmissa annarra hagsmunaaðila.

Öryggi, aðgengi og fagmennska 

Með nýrri íþróttastefnu skilgreinum við þau forgangsverkefni sem við viljum vinna að næstu árin og þar horfum við einkum til þriggja þátta. Í fyrsta lagi að umhverfi íþróttanna sé öruggt fyrir iðkendur og starfsfólk. Í öðru lagi tryggja gott aðgengi fyrir iðkendur óháð uppruna þeirra og aðstæðum og í þriðja lagi að styrkja faglega umgjörð íþróttastarfs í landinu. Virk þátttaka og aðgengi allra að íþróttastarfi verða áframhaldandi leiðarstef í íþróttastefnu stjórnvalda en að auki leggjum við nú sérstaka áhersla á þátttöku ungmenna með annað móðurmál en íslensku, jafnrétti og nánara samstarf innan íþróttahreyfingarinnar.

Í stefnunni er fjallað um skipulag og starfsemi íþróttahreyfingarinnar og þær breytingar sem orðið hafa á íslensku samfélagi á undanförnum árum. Fram kemur að mikilvægt sé að hlutverk og skipulag starfseininga í íþróttastarfi sé metið reglulega og að endurskoða megi verkefni, fjölda og skipulag íþróttahéraða landsins. Þá sé brýnt að auka samvinnu Íþrótta- og Ólympíusambands Íslands og Ungmennafélags Íslands til að einfalda, styrkja og samræma verkefni þeirra með það að markmiði að efla íþróttastarf í landinu.

Framlög hafa aukist 

Framlög ríkisins til íþróttamála hafa nær þrefaldast á síðustu níu árum en á þessu ári veitir ríkið rúmlega 967 milljónir kr. til samninga og styrkja vegna íþróttamála. Þar munar mest um aukin framlög til Afrekssjóðs og Ferðasjóðs íþróttafélaganna. Framlög til Afrekssjóðs hafa fjórfaldast frá árinu 2016 og umtalsverð hækkun hefur einnig orðið til Ferðasjóðs, úr 57 milljónum kr. árið 2010 í 130 milljónir kr. sl. þrjú ár. Ríkið veitir samkvæmt fjárlögum 2019 alls um 1,2 milljarða kr. til íþrótta- og æskulýðsmála.

Traustur grunnur 

Um helgina fór fram 74. íþróttaþing ÍSÍ þar sem fulltrúar íþróttahreyfingarinnar mættu til að stilla saman strengi sína. Þar var ánægjulegt að finna þann kraft sem einkennir starf innan hreyfingarinnar. Grunnur íþróttastarfs í landinu er traustur og aðstaða til íþróttaiðkunar almennt góð. Það er kappsmál okkar allra að halda áfram á þeirri braut og gera gott starf enn betra.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist í Morgunblaðinu 6. maí 2019.