Categories
Fréttir

Er þetta eitthvert grín?

Deila grein

21/06/2024

Er þetta eitthvert grín?

Iða Marsibil Jónsdóttir, varaþingmaður, telur það afar slæmar fréttir, eftir að ljóst varð í gær, að lagareldisfrumvarp næði ekki fram að ganga á þessu þingi.

„Ég kem frá sunnanverðum Vestfjörðum og starfaði við fiskeldi um árabil. Til að setja hlutina í eitthvert samhengi þá var það fyrst árið 2014 sem fyrstu seiðin voru sett í sjó hjá því fyrirtæki. Eftir tíu ár er staðan orðin sú að á síðasta ári framleiddi það fyrirtæki tæplega 18.000 tonn af laxi og hjá því vinna um 200 manns, að mestu leyti á svæðinu, en íbúar þar telja 1.400,“ sagði Iða Marsibil.

„Í stuttu máli sagt, virðulegur forseti, skiptir þessi atvinnuvegur öllu máli fyrir þorpin fyrir vestan núorðið.“

„Ég leyfi mér að fullyrða það hér að árið 2014 var ekki sérlega bjart fram undan í þessum þorpum fyrir vestan og máttu þau muna sinn fífil fegri. Á síðasta kjörtímabili sat ég í bæjarstjórn í Vesturbyggð. Þá og allar götur síðan hafa bæjaryfirvöld þar og atvinnugreinin sjálf kallað eftir skýrari lagaramma um þessa atvinnugrein. Gjaldtökuheimildir verða að vera skýrar og starfsemin með þeim hætti að umhverfissjónarmið séu höfð að leiðarljósi. Starfsgreinin er umdeild, á því leikur enginn vafi, en hún hefur fest sig í sessi og því brýnt að horfa fram á við og vil ég nota tækifærið hér til þess að brýna þingmenn til að klára málið ákveðið og með sóma á haustþingi,“ sagði Iða Marsibil að lokum.


Ræða Iðu Marsibil í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Í gær varð ljóst að svokallað lagareldisfrumvarp næði ekki fram að ganga á þessu þingi. Það þóttu mér afar slæmar fréttir og ég spyr: Er þetta eitthvert grín? Ég vil taka undir með hv. þm. Höllu Signýju Kristjánsdóttur. Ég kem frá sunnanverðum Vestfjörðum og starfaði við fiskeldi um árabil. Til að setja hlutina í eitthvert samhengi þá var það fyrst árið 2014 sem fyrstu seiðin voru sett í sjó hjá því fyrirtæki. Eftir tíu ár er staðan orðin sú að á síðasta ári framleiddi það fyrirtæki tæplega 18.000 tonn af laxi og hjá því vinna um 200 manns, að mestu leyti á svæðinu, en íbúar þar telja 1.400.

Í stuttu máli sagt, virðulegur forseti, skiptir þessi atvinnuvegur öllu máli fyrir þorpin fyrir vestan núorðið. Ég leyfi mér að fullyrða það hér að árið 2014 var ekki sérlega bjart fram undan í þessum þorpum fyrir vestan og máttu þau muna sinn fífil fegri. Á síðasta kjörtímabili sat ég í bæjarstjórn í Vesturbyggð. Þá og allar götur síðan hafa bæjaryfirvöld þar og atvinnugreinin sjálf kallað eftir skýrari lagaramma um þessa atvinnugrein. Gjaldtökuheimildir verða að vera skýrar og starfsemin með þeim hætti að umhverfissjónarmið séu höfð að leiðarljósi. Starfsgreinin er umdeild, á því leikur enginn vafi, en hún hefur fest sig í sessi og því brýnt að horfa fram á við og vil ég nota tækifærið hér til þess að brýna þingmenn til að klára málið ákveðið og með sóma á haustþingi.“

Categories
Fréttir

„Við erum að tefja fyrir þróun og samkeppnishæfni lagareldis á alþjóðamarkaði“

Deila grein

21/06/2024

„Við erum að tefja fyrir þróun og samkeppnishæfni lagareldis á alþjóðamarkaði“

„Í dag vil ég deila vonbrigðum mínum yfir því að lagareldisfrumvarpið náði ekki fram að ganga hér á Alþingi í vor eftir mikla og góða vinnu í atvinnuveganefnd. Framsókn var sérstaklega í mun að klára þetta. Þessu frumvarpi var ætlað að stuðla að betri stjórnun og umhverfisvernd í lagareldi og er afar mikilvægt fyrir samfélög sem búa við sjókvíaeldi, atvinnugreinina sjálfa og umhverfi okkar,“ sagði Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður, í störfum þingsins.

Sagði hún að í samfélögum þar sem er sjókvíaeldi að það sé rekið á ábyrgan hátt enda hefur það veruleg áhrif á lífsviðurværi þeirra. „Við erum að tala um fólkið og þá uppbyggingu sem átt hefur sér stað í kringum atvinnugreinina.“

„Frumvarpið átti að tryggja að rekstur sjókvíaeldis væri í sátt við þessi samfélög og stuðla að því að þau gætu blómstrað í heilbrigðu umhverfi. Atvinnugreinin sjálf, sjókvíaeldi, stendur einnig frammi fyrir áskorunum sem þarf að takast á við. Til að tryggja framtíðarvöxt og sjálfbærni er nauðsynlegt að hafa skýrar reglur og eftirlit,“ sagði Halla Signý.

„Frumvarpið var hannað til að skapa sanngjarnan og stöðugan ramma fyrir þessar mikilvægu atvinnugrein sem á að geta stækkað án þess að skaða náttúruna eða samfélögin sem hún hefur áhrif á. Frumvarpið er til þess gert að setja sterka stefnu um framtíðina. Við erum að tefja fyrir þróun og samkeppnishæfni lagareldis á alþjóðamarkaði.“

„Það er algjör firra að hafa ekki kjark til að klára þessa mikilvægu stefnu um lagareldi og við verðum að taka upp þráðinn í haust og klára þetta. Annars er allt tal um ábyrga uppbyggingu, eftirlit og sjálfbærni tómið eitt og þýðir ekki að flagga því framan í mig a.m.k.,“ sagði Halla Signý að lokum.


Ræða Höllu Signýjar í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Í dag vil ég deila vonbrigðum mínum yfir því að lagareldisfrumvarpið náði ekki fram að ganga hér á Alþingi í vor eftir mikla og góða vinnu í atvinnuveganefnd. Framsókn var sérstaklega í mun að klára þetta. Þessu frumvarpi var ætlað að stuðla að betri stjórnun og umhverfisvernd í lagareldi og er afar mikilvægt fyrir samfélög sem búa við sjókvíaeldi, atvinnugreinina sjálfa og umhverfi okkar.

Fyrst vil ég nefna samfélögin sem búa við sjókvíaeldið. Fyrir þessi samfélög skiptir miklu máli að lagareldið sé rekið á ábyrgan hátt þar sem það hefur veruleg áhrif á lífsviðurværi þeirra. Við erum að tala um fólkið og þá uppbyggingu sem átt hefur sér stað í kringum atvinnugreinina. Frumvarpið átti að tryggja að rekstur sjókvíaeldis væri í sátt við þessi samfélög og stuðla að því að þau gætu blómstrað í heilbrigðu umhverfi. Atvinnugreinin sjálf, sjókvíaeldi, stendur einnig frammi fyrir áskorunum sem þarf að takast á við. Til að tryggja framtíðarvöxt og sjálfbærni er nauðsynlegt að hafa skýrar reglur og eftirlit. Frumvarpið var hannað til að skapa sanngjarnan og stöðugan ramma fyrir þessar mikilvægu atvinnugrein sem á að geta stækkað án þess að skaða náttúruna eða samfélögin sem hún hefur áhrif á. Frumvarpið er til þess gert að setja sterka stefnu um framtíðina. Við erum að tefja fyrir þróun og samkeppnishæfni lagareldis á alþjóðamarkaði.

Virðulegi forseti. Það er algjör firra að hafa ekki kjark til að klára þessa mikilvægu stefnu um lagareldi og við verðum að taka upp þráðinn í haust og klára þetta. Annars er allt tal um ábyrga uppbyggingu, eftirlit og sjálfbærni tómið eitt og þýðir ekki að flagga því framan í mig a.m.k.“

Categories
Fréttir

„Þingfundir eru ekki nema örlítið brot af starfi Alþingis“

Deila grein

19/06/2024

„Þingfundir eru ekki nema örlítið brot af starfi Alþingis“

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður, ræddi í störfunum vinnuna er fer fram í fastanefndum Alþingis og að birtingarmynd þeirri komi ekki augljóslega fram í gegnum þingfundi og sýni ekki nema örlítið brot af starfi Alþingis.

„Í fastanefndum þingsins er unnið allan starfstíma þingsins og raunar einnig utan hans. Síðustu vikur hafa margar nefndir nýtt hverja einustu mínútu sem þeim er úthlutað til starfa og þess má geta að þær nefndir sem ég starfa í, allsherjar- og menntamálanefnd og velferðarnefnd, hafa hvor um sig haldið nálægt 80 fundi í vetur og þar er samvinnan góð.“

„Framsögumenn mála funda líka formlega og óformlega við vinnslu mála, enda er hlutverk þeirra að vinna að og stýra athugun máls fyrir hönd nefndarinnar, gera tillögu um afgreiðslu þess og drög að nefndaráliti þegar athugun er lokið. Þar reynir á alls vega samvinnu,“ sagði Líneik Anna.

„Ég vil nota tækifærið hér og þakka öllu því fólki sem sendir nefndum þingsins umsagnir varðandi þingmál og er tilbúið að koma fyrir nefndir og aðstoða þar með þingmenn við að upplýsa og dýpka þekkingu á þeim málum sem þingmenn og ráðherrar leggja fyrir þingið og öðrum málum sem til umfjöllunar eru hverju sinni. Þá vil ég þakka nefndarriturum og öðrum starfsmönnum nefndasviðs sem eru tilbúnir að leggja mikið á sig þegar verið er að draga saman sjónarmið í nefndarálit og breytingartillögur eftir margra vikna og mánaða vinnu við að afla upplýsinga og jafnvel umfjöllun á fleiri en einu þingi,“ sagði Líneik Anna að lokum.


Ræða Líneikar Önnu í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Til hamingju með daginn. 19. júní er merkisdagur og þá er þarft að rifja upp að vinnan að jafnrétti er viðvarandi verkefni og aldrei má sofna á verðinum og tek ég undir orð fyrri ræðumanna um þennan merkisdag.

En hér ætla ég að ræða störf þingsins og einkum störf nefndanna. Myndin sem birtist af þingstörfunum í gegnum þingfundi sýnir ekki nema örlítið brot af starfi Alþingis. Í fastanefndum þingsins er unnið allan starfstíma þingsins og raunar einnig utan hans. Síðustu vikur hafa margar nefndir nýtt hverja einustu mínútu sem þeim er úthlutað til starfa og þess má geta að þær nefndir sem ég starfa í, allsherjar- og menntamálanefnd og velferðarnefnd, hafa hvor um sig haldið nálægt 80 fundi í vetur og þar er samvinnan góð. Framsögumenn mála funda líka formlega og óformlega við vinnslu mála, enda er hlutverk þeirra að vinna að og stýra athugun máls fyrir hönd nefndarinnar, gera tillögu um afgreiðslu þess og drög að nefndaráliti þegar athugun er lokið. Þar reynir á alls vega samvinnu.

Ég vil nota tækifærið hér og þakka öllu því fólki sem sendir nefndum þingsins umsagnir varðandi þingmál og er tilbúið að koma fyrir nefndir og aðstoða þar með þingmenn við að upplýsa og dýpka þekkingu á þeim málum sem þingmenn og ráðherrar leggja fyrir þingið og öðrum málum sem til umfjöllunar eru hverju sinni. Þá vil ég þakka nefndariturum og öðrum starfsmönnum nefndasviðs sem eru tilbúnir að leggja mikið á sig þegar verið er að draga saman sjónarmið í nefndarálit og breytingartillögur eftir margra vikna og mánaða vinnu við að afla upplýsinga og jafnvel umfjöllun á fleiri en einu þingi.“

Categories
Fréttir

Kynjajafnrétti er réttlætismál – nauðsyn fyrir farsæld og velferð samfélagsins

Deila grein

19/06/2024

Kynjajafnrétti er réttlætismál – nauðsyn fyrir farsæld og velferð samfélagsins

„Í dag fögnum við merkilegum degi í sögu okkar þjóðar, 19. júní. Á þessum degi árið 1915 fengu íslenskar konur kosningarrétt og kjörgengi til Alþingis sem markaði tímamót í baráttu fyrir jafnrétti kynjanna,“ sagði Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður, í störfum þingsins.

„Í rúmlega öld höfum við tekið stór skref í átt að jafnræði. Við höfum unnið að því að tryggja að konur hafi jafna stöðu og tækifæri á öllum sviðum samfélagsins. Við höfum séð framfarir á sviði menntunar, vinnumarkaðar og stjórnmála.“

Sagði hún konur í dag í forystuhlutverkum í atvinnulífi, vísindum, menningu og stjórnmálum, en þrátt fyrir miklar framfarir sé verk að vinna. Kynbundinn launamunur sé enn til staðar og ofbeldi gegn konum sé alvarlegt samfélagsvandamál.

„Við verðum að halda áfram að berjast fyrir því að allar konur og stúlkur njóti mannréttinda og öryggis. Við verðum einnig að huga að jafnrétti í hvívetna. Jafnrétti kynjanna, jafnrétti þjóðfélagshópa og jafnrétti allra einstaklinga óháð uppruna eða bakgrunni er grundvallaratriði fyrir samfélagið sem við viljum byggja. Við skulum fagna fjölbreytileikanum og þeim krafti sem býr í fólkinu okkar. Þetta er ekki einungis verkefni kvenna heldur samfélagsins alls,“ sagði Halla Signý.

„Kynjajafnrétti er ekki bara réttlætismál heldur nauðsyn fyrir farsæld og velferð samfélagsins. Við verðum að vinna saman til að tryggja að réttindum, virðingu og tækifærum sé jafnt skipt. Það er staðreynd að þrátt fyrir áratugabaráttu og miklar framfarir á ýmsum sviðum stöndum við nú frammi fyrir því og sjáum bakslag í jafnréttisbaráttu og baráttu hinsegin fólks sem er í hættu víða um heim.“

„Á þessum degi skulum við skuldbinda okkur til að halda áfram á þessari braut. Við skulum vinna saman að því að byggja samfélag þar sem allir fá að blómstra óháð kyni. Jafnrétti er verkefni sem við vinnum öll að og það er sameiginleg ábyrgð okkar að tryggja að framtíðin verði betri fyrir komandi kynslóðir,“ sagði Halla Signý að lokum.


Ræða Höllu Signýjar í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Í dag fögnum við merkilegum degi í sögu okkar þjóðar, 19. júní. Á þessum degi árið 1915 fengu íslenskar konur kosningarrétt og kjörgengi til Alþingis sem markaði tímamót í baráttu fyrir jafnrétti kynjanna. Í rúmlega öld höfum við tekið stór skref í átt að jafnræði. Við höfum unnið að því að tryggja að konur hafi jafna stöðu og tækifæri á öllum sviðum samfélagsins. Við höfum séð framfarir á sviði menntunar, vinnumarkaðar og stjórnmála. Í dag sjáum við konur í forystuhlutverkum í atvinnulífi, vísindum, menningu og stjórnmálum. Þrátt fyrir miklar framfarir er verk að vinna. Enn er kynbundinn launamunur og ofbeldi gegn konum er alvarlegt samfélagsvandamál. Við verðum að halda áfram að berjast fyrir því að allar konur og stúlkur njóti mannréttinda og öryggis. Við verðum einnig að huga að jafnrétti í hvívetna. Jafnrétti kynjanna, jafnrétti þjóðfélagshópa og jafnrétti allra einstaklinga óháð uppruna eða bakgrunni er grundvallaratriði fyrir samfélagið sem við viljum byggja. Við skulum fagna fjölbreytileikanum og þeim krafti sem býr í fólkinu okkar. Þetta er ekki einungis verkefni kvenna heldur samfélagsins alls. Kynjajafnrétti er ekki bara réttlætismál heldur nauðsyn fyrir farsæld og velferð samfélagsins. Við verðum að vinna saman til að tryggja að réttindum, virðingu og tækifærum sé jafnt skipt. Það er staðreynd að þrátt fyrir áratugabaráttu og miklar framfarir á ýmsum sviðum stöndum við nú frammi fyrir því og sjáum bakslag í jafnréttisbaráttu og baráttu hinsegin fólks sem er í hættu víða um heim.

Virðulegi forseti. Á þessum degi skulum við skuldbinda okkur til að halda áfram á þessari braut. Við skulum vinna saman að því að byggja samfélag þar sem allir fá að blómstra óháð kyni. Jafnrétti er verkefni sem við vinnum öll að og það er sameiginleg ábyrgð okkar að tryggja að framtíðin verði betri fyrir komandi kynslóðir.“

Categories
Fréttir

„Gleðilegan kvenréttindadag“

Deila grein

19/06/2024

„Gleðilegan kvenréttindadag“

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, minnti á í störfum þingsins að í dag sé kvenréttindadagurinn, 19. júní, mikilvægur áfangi í sögu þjóðarinnar. Konur á Íslandi, 40 ára og eldri, fengu árið 1915 kosningarrétt og kjörgengi og máttu því bjóða sig fram til valda í samfélaginu.

„Þetta er dagur sem minnir okkur á mikilvægi jafnréttis og þá baráttu sem konur hafa staðið í til að tryggja réttindi sín og möguleika í samfélaginu. Í dag á líka móðir mín afmæli. Henni á ég mikið að þakka en hún hefur ávallt hvatt mig áfram til að láta alla mína drauma verða að veruleika,“ sagði Ingibjörg.

„Þetta var stórt skref í átt að jafnrétti og jafnræði. Þremur árum síðar, árið 1918, var þetta 40 ára viðmið afnumið.“

Sagði hún þetta hafa verið upphafið að lengri og enn ólokinni baráttu.

„Jafnrétti kynjanna er ekki aðeins spurning um lagaleg réttindi heldur einnig hvernig við skiptum ábyrgð og verkefnum í daglegu lífi. Konur hafa lengi þurft að bera svokallaða þriðju vaktina, þótt vissulega sé það misjafnt á milli einstaklinga, en hún felst í heimilisstörfum og umönnun fjölskyldunnar, oftar en ekki samhliða vinnu utan heimilisins.“

Lagði hún áherslu á að horfa verði lengra en aðeins til lagalegra réttinda þegar rætt er um jafnrétti kynjanna.

„Við þurfum að tryggja að ábyrgð á heimilisstörfum og umönnun sé skipt jafnt milli kynjanna, jafnrétti verður nefnilega ekki að fullu náð fyrr en bæði karlar og konur deila þessari ábyrgð á jöfnum grundvelli. Við þurfum að skapa samfélag þar sem allir hafa sömu möguleika til að taka þátt í atvinnulífi, stjórnmálum og heimilislífi án þess að það bitni á heilsu eða velferð.“

„Á þessum degi skulum við því ekki aðeins minnast þeirra merkilegu áfanga sem hafa náðst í baráttu fyrir kvenréttindum heldur einnig endurnýja okkar skuldbindingu til að halda áfram að vinna í átt að fullu jafnrétti. Við eigum að vinna saman, konur og karlar, til að tryggja að framtíðin verði björt og réttlát fyrir öll kyn. — Gleðilegan kvenréttindadag,“ sagði Ingibjörg að lokum.


Ræða Ingibjargar í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Í dag fögnum við mikilvægum áfanga í sögu okkar þjóðar því að í dag er kvenréttindadagurinn. Þetta er dagur sem minnir okkur á mikilvægi jafnréttis og þá baráttu sem konur hafa staðið í til að tryggja réttindi sín og möguleika í samfélaginu. Í dag á líka móðir mín afmæli. Henni á ég mikið að þakka en hún hefur ávallt hvatt mig áfram til að láta alla mína drauma verða að veruleika.

Árið 1915 var merkilegt ár fyrir konur á Íslandi. Það ár fengu konur 40 ára og eldri loks kosningarrétt og sömuleiðis kjörgengi sem þýðir að þær fengu að bjóða sig fram til valda í samfélaginu. Þetta var stórt skref í átt að jafnrétti og jafnræði. Þremur árum síðar, árið 1918, var þetta 40 ára viðmið afnumið. Þetta var aðeins upphafið að lengri og enn ólokinni baráttu. Jafnrétti kynjanna er ekki aðeins spurning um lagaleg réttindi heldur einnig hvernig við skiptum ábyrgð og verkefnum í daglegu lífi. Konur hafa lengi þurft að bera svokallaða þriðju vaktina, þótt vissulega sé það misjafnt á milli einstaklinga, en hún felst í heimilisstörfum og umönnun fjölskyldunnar, oftar en ekki samhliða vinnu utan heimilisins. Þegar við tölum um jafnrétti kynjanna þurfum við að horfa lengra en aðeins til lagalegra réttinda. Við þurfum að tryggja að ábyrgð á heimilisstörfum og umönnun sé skipt jafnt milli kynjanna, jafnrétti verður nefnilega ekki að fullu náð fyrr en bæði karlar og konur deila þessari ábyrgð á jöfnum grundvelli. Við þurfum að skapa samfélag þar sem allir hafa sömu möguleika til að taka þátt í atvinnulífi, stjórnmálum og heimilislífi án þess að það bitni á heilsu eða velferð. Á þessum degi skulum við því ekki aðeins minnast þeirra merkilegu áfanga sem hafa náðst í baráttu fyrir kvenréttindum heldur einnig endurnýja okkar skuldbindingu til að halda áfram að vinna í átt að fullu jafnrétti. Við eigum að vinna saman, konur og karlar, til að tryggja að framtíðin verði björt og réttlát fyrir öll kyn. — Gleðilegan kvenréttindadag.“

Categories
Fréttir Greinar

Sjálfsmynd þjóðarinnar endurspeglast í tungumálinu

Deila grein

19/06/2024

Sjálfsmynd þjóðarinnar endurspeglast í tungumálinu

Ný­af­staðið 80 ára lýðveldisaf­mæli mark­ar ákveðin tíma­mót í sögu þjóðar­inn­ar sem veit­ir til­efni til að líta yfir far­inn veg og horfa fram á við. Íslensk tunga er samof­in þjóðarsál­inni og lék lyk­il­hlut­verk í sjálf­stæðis­bar­áttu þjóðar­inn­ar. Þá jafnt sem nú voru mál­efni tungu­máls­ins fólki hug­leik­in. Á tím­um sjálf­stæðis­bar­átt­unn­ar stóð ís­lensk­an frammi fyr­ir áskor­un­um vegna auk­inn­ar dönsku­notk­un­ar, sér­stak­lega í stjórn­kerf­inu og mennta­kerf­inu. Þannig komu til að mynda lög Íslands út bæði á dönsku og ís­lensku, en danska út­gáf­an ein var und­ir­rituð af kon­ung­in­um og hafði þannig meira vægi í stjórn­skip­an lands­ins. Þessu var harðlega mót­mælt af sjálf­stæðis­sinn­um lands­ins, þ.m.t. Jóni Sig­urðssyni for­seta. Með þessu fyr­ir­komu­lagi væri verið að taka af Íslend­ing­um þeirra nátt­úru­lega rétt, sem lif­andi þjóðtunga eins og ís­lensk­an hefði, og ættu lög­in því ein­göngu að vera á ís­lensku. Án ís­lensk­unn­ar byggi um sig í land­inu önn­ur þjóð og ókunn­ug eins og Jón for­seti hélt fram.

Líkt og á tím­um Jóns, þá stend­ur tungu­málið okk­ar í dag frammi fyr­ir um­fangs­mikl­um áskor­un­um af áður óþekkt­um toga. Í fyrsta lagi, þá er ensk­an mál tækn­inn­ar og hún er alls staðar. Börn eru kom­in í ná­vígi við ensku strax við mál­töku og sér mál­vís­inda­fólkið okk­ar breyt­ing­ar á mál­töku barna vegna þessa. Í öðru lagi hef­ur Ísland breyst mikið sem sam­fé­lag á síðasta ald­ar­fjórðungn­um en inn­flytj­end­ur voru um 1% fyr­ir 30 árum en eru í dag um 16%. Flest­ir hafa komið hingað í leit að betra lífi og jafn­vel ýms­ir sem hafa elt maka sinn hingað til lands og stofnað fjöl­skyldu. Meg­inþorri þessa fólks hef­ur eflt landið með nýrri þekk­ingu og straum­um. Í þriðja lagi, þá reiðir ein stærsta út­flutn­ings­grein­in okk­ar sig á enska tungu í viðskipt­um sín­um en það á reynd­ar líka við um hluta sjáv­ar­út­vegs og bygg­inga­starf­semi.

Til að ná utan um þess­ar áskor­an­ir þýðir ekk­ert annað en að sýna dugnað og metnað! Við get­um sótt fram en á sama tíma varið tungu­málið okk­ar, og náð ár­angri í þágu þess. Við höf­um náð ákveðnum ár­angri, þannig hef­ur ís­lensk­an sótt veru­lega í sig veðrið í heimi tækn­inn­ar. Stærstu tæknifyr­ir­tæki heims hafa tekið mál­tækni­lausn­um Íslands opn­um örm­um og ákveðið að inn­leiða ís­lensk­una í viðmót sín. Frum­kvæði okk­ar í þess­um mál­um hef­ur vakið at­hygli víða. Þá samþykkti Alþingi í vor nýja aðgerðaáætl­un í þágu ís­lensk­unn­ar – þar eru tutt­ugu og tvær aðgerðir sem all­ar miða að því að styrkja tungu­málið. Þá hef­ur umræða um tungu­málið og þróun þess verið lif­andi og al­menn á und­an­förn­um miss­er­um, sem er vel og sýn­ir fram á að okk­ur sem þjóð er virki­lega um­hugað um stöðu Íslensk­unn­ar – rétt eins og kann­an­ir sýna. Við vilj­um að hér verði töluð ís­lenska um ókomna framtíð, og því skipt­ir máli að við vinn­um heima­vinn­una okk­ar vel og höld­um áfram að hlúa að tungu­mál­inu okk­ar.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 19. júní 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Farsælt íslenskt lýðveldi í 80 ár

Deila grein

17/06/2024

Farsælt íslenskt lýðveldi í 80 ár

Ákvarðanir sem tekn­ar eru í dag skipta kom­andi kyn­slóðir máli. Kyn­slóðirn­ar í dag njóta góðs af þeim verk­um sem brautryðjend­ur fyrri tíma börðust fyr­ir. Því er fagnað í dag að lýðveldið Ísland fyll­ir 80 árin. Með stofn­un lýðveld­is­ins hinn 17. júní 1944 náðist loka­mark­miðið í sjálf­stæðis­bar­áttu þjóðar­inn­ar eft­ir áfanga­sigra ára­tug­anna á und­an. Þeir sigr­ar voru born­ir uppi af eld­hug­um þeirra tíma, sem höfðu þá bjarg­föstu trú að ís­lenskri þjóð myndi farn­ast best á grund­velli sjálf­stæðis.

Í amstri hvers­dags­leik­ans og dæg­urþrasi stjórn­mál­anna vill það kannski stund­um gleym­ast hversu um­fangs­mikl­ar sam­fé­lags­breyt­ing­ar hafa orðið á Íslandi og hvernig Ísland hef­ur í fyll­ingu tím­ans farið úr því að vera eitt fá­tæk­asta ríki í Evr­ópu yfir í að verða að einu mesta vel­meg­un­arþjóðfé­lagi ver­ald­ar. Full­veldið árið 1918 og að lok­um sjálf­stæðið árið 1944 voru horn­stein­ar þeirr­ar framtíðar sem átti eft­ir að fylgja í kjöl­farið, sem byggð var á for­send­um og ákvörðunum Íslend­inga sjálfra um eig­in framtíð.

Viðskiptafrelsi grund­völl­ur póli­tísks frels­is

Stund­um er sagt að drop­inn holi stein­inn. Það er hægt að heim­færa upp á bar­áttu Íslend­inga fyr­ir sjálf­stæði lands­ins. End­ur­reisn Alþing­is árið 1845 skapaði vett­vang fyr­ir þá sem stóðu í stafni sjálf­stæðis­bar­átt­unn­ar til þess að setja á odd­inn gagn­vart Dana­kon­ungi ýmis þau fram­fara­mál sem skiptu fram­gang þjóðar­inn­ar máli. Í hug­um margra var versl­un­ar­frelsi samofið þjóðfrels­inu, enda var það mál­efni fyr­ir­ferðar­mikið á hinu end­ur­reista Alþingi – og skyldi eng­an undra í ljósi tæp­lega 200 ára af danskri ein­ok­un­ar­versl­un frá ár­inu 1602, sem var af­num­in með frí­höndl­un­ar­lög­um sem giltu í tæp 70 ár, og fólu í sér ákveðnar til­slak­an­ir sem mörkuðu upp­hafið að því að ís­lensk­ir kaup­menn komu fram á sjón­ar­sviðið, þó svo að þeir hafi verið í minni­hluta á tíma­bil­inu. Ríkt ákall var eft­ir fullu versl­un­ar­frelsi enda var það álitið grund­völl­ur póli­tísks frels­is þjóðar­inn­ar fram á veg­inn. Birt­ist þetta meðal ann­ars í orðum af­mæl­is­barns dags­ins, Jóns Sig­urðsson­ar, sem hann ritaði í bréfi nokkru sem stílað var á bróður hans þann 29. júní 1852, þar sem Jón rit­ar: „Ef verzl­un­ar­frelsi kæm­ist á, þá vildi eg helzt kom­ast heim að verða þar, því þá veit eg pólitiskt frelsi kem­ur á ept­ir.“ Það urðu því ákveðin vatna­skil hinn 1. apríl 1855 þegar rík­isþing Dan­merk­ur samþykkti lög um versl­un­ar­frelsi sem heim­ilaði kaup­mönn­um annarra ríkja að versla við Íslend­inga og inn­lend­um versl­un­ar­mönn­um gafst nú kost­ur á að leigja er­lend skip fyr­ir starf­semi sína. Hin nýju lög áttu eft­ir að leggja grund­völl að inn­lend­um pönt­un­ar- og versl­un­ar­fé­lög­um í land­inu, sem var vita­skuld mik­il breyt­ing.

Þjóð meðal þjóða

Um­turn­un hef­ur orðið á ís­lensku sam­fé­lagi frá þeim tím­um sem rakt­ir eru hér að ofan en þessi dæmi­saga geym­ir mik­il­væg­an lær­dóm. Stofn­un lýðveld­is­ins veitti Íslandi rödd í alþjóðasam­fé­lag­inu, bæði meðal þjóða og alþjóðastofn­ana. Sem sjálf­stætt ríki hef­ur Ísland látið rödd sína heyr­ast á alþjóðavett­vangi og yfir lýðveld­is­tím­ann hef­ur frjáls­ræði og mögu­leik­ar ís­lensks viðskipa­lífs auk­ist veru­lega, meðal ann­ars á grund­velli aðild­ar okk­ar að EES-samn­ingn­um sem trygg­ir frelsi í flutn­ingi vara, þjón­ustu, fjár­magns og vinnu­afls milli aðild­ar­landa samn­ings­ins, sem og fríversl­un­ar­samn­inga sem Ísland hef­ur gert á grund­velli EFTA en einnig tví­hliða við stórþjóðir í heim­in­um svo dæmi séu tek­in. Sam­hliða þessu hef­ur stoðum at­vinnu­lífs­ins fjölgað úr einni í fjór­ar og út­flutn­ings­tekj­ur þjóðarbús­ins marg­fald­ast sem skipt­ir miklu máli fyr­ir lítið og opið hag­kerfi eins og okk­ar. Þá er nán­ast sama hvar borið er niður í sam­an­b­urði á lífs­kjör­um og lífs­gæðum ým­is­kon­ar milli ríkja, Ísland mæl­ist þar nán­ast und­an­tekn­inga­laust meðal efstu ríkja í heim­in­um, sem er eft­ir­tekt­ar­verður ár­ang­ur fyr­ir fá­menna þjóð í Atlants­hafi. Þeim kyn­slóðum sem komu á eft­ir for­vígs­mönn­um sjálf­stæðis­bar­átt­unn­ar og tóku við sjálf­stæðiskefl­inu hef­ur þannig vegnað vel í að sækja fram í þágu ís­lenskra hags­muna á grund­velli sjálfs­ákvörðun­ar­rétt­ar þjóðar­inn­ar. Ekk­ert verður hins veg­ar til úr engu, en lands­menn hafa borið gæfu til að nýta auðlind­ir lands­ins á sjálf­bær­an hátt og styðja þannig við öfl­ugt vel­ferðarsam­fé­lag, þar sem all­ir eiga að fá tæki­færi til að lifa gæfu­ríku lífi óháð efna­hag. Ávallt þarf að huga að efna­hags­legu sjálf­stæði þjóðar­inn­ar, líkt og Jón gerði forðum daga, enda legg­ur það grunn­inn að fram­sókn lands og þjóðar.

Fögn­um lýðveld­inu

Það eru for­rétt­indi að búa í lýðræðis­sam­fé­lagi eins og okk­ar og geta fagnað lýðveldisaf­mæli sem þessu. Við sjá­um það víða er­lend­is að sótt er að þeim gild­um sem við grund­völl­um sam­fé­lag og stjórn­ar­far okk­ar á. Það er óheillaþróun sem þarf sporna við. Við Íslend­ing­ar þurf­um að halda áfram að rækta lýðveldið, fjör­eggið okk­ar, og allt það sem því fylg­ir. Það ger­um við meðal ann­ars með virkri þátt­töku þjóðfé­lagsþeg­anna, heil­brigðum skoðana­skipt­um, þátt­töku í kosn­ing­um og að fagna áföng­um eins og deg­in­um í dag um allt land. Ég óska lands­mönn­um öll­um til ham­ingju með 80 ára af­mæli lýðveld­is­ins og megi Ísland vera frjálst og sjálf­stætt um ókomna tíð.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar­flokks­ins.

Greinin bitist fyrst í Morgunblaðinu 17. júní 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Það eru lög í landinu

Deila grein

15/06/2024

Það eru lög í landinu

Hér á landi hefur ÁTVR einkaleyfi til afhendingar og smásölu áfengis. Markmið laga um verslun með áfengi eru m.a. að skilgreina umgjörð um smásölu áfengis sem byggist á bættri lýðheilsu, samfélagslegri ábyrgð og vernd ungs fólks. Þannig er einkasölufyrirkomulag áfengis liður í forvarnastefnu og lögin eru skýr sama hversu oft sem því er haldið fram að þau séu óskýr. Ef breyta á sölufyrirkomulaginu hér á landi þarf það að gerast eftir lýðræðislega umræðu og lagasetningu, slík ákvörðun er ekki í höndum verslana án samhengis við forvarnarstefnu.

Hvers vegna stýrt aðgengi?

Alþjóðlegar leiðbeiningar um forvarnir mæla með stýrðu aðgengi að áfengi. Vinna að forvörnum er margþætt verkefni sem snertir öll svið samfélagsins. Forvarnarvinna er ekki eins og hlaðborð þar sem hægt er velja eina aðgerð eða eina leið til að ná árangri. Vinna að forvörnum er miklu frekar eins og vefur eða net þar sem hver þráður þarf að halda. Ef einn þráður slitnar hefur það áhrif á öll önnur verkefni í vefnum.

Þrátt fyrir einkasöluna hefur aðgengi að áfengi á Íslandi aukist gríðarlega mikið síðustu áratugi. Sérfræðingar í lýðheilsu hafa síðustu vikur bent á birtingarmyndir áhrifa aukins aðgengis að áfengi á lýðheilsu fullorðinna s.s. að hópurinn sem drekkur áfengi flesta daga stækkar og drykkja á mann, mæld í hreinum vínanda, eykst með ýmsum fylgikvillum. Áfengi er einn af fjórum algengustu áhættuþáttum langvinnra sjúkdóma og hefur t.d. orðið sjöföldun á áfengistengdum lifrarsjúkdómum á 20 árum. Þá eru komnar fram vísbendingar um vaxandi drykkju ungmenna, sem verður að teljast verulegt áhyggjuefni.

Ætlum við að glopra niður góðum árangri?

Rannsóknir hafa ítrekað sýnt fram á með afgerandi hætti að aukið aðgengi að áfengi hefur slæm áhrif á heilsufar einstaklinga auk þess að hafa neikvæðar félagslegar afleiðingar.

Fyrr í mánuðinum skrifaði okkar helsti sérfræðingur í lyf- og fíknilækningum, Valgerður Rúnarsdóttir, grein á Vísi þar sem hún spyr: „Í alvöru, krakkar! Ætlum við að hafa þetta svona? Að láta lýðheilsu framtíðar lönd og leið ef einhverjir geta makað krókinn í dag?“

Ég tek heilshugar undir hennar spurningar. Það er horft til markverðs árangurs Íslendinga við að draga úr áfengisneyslu barna og ungmenna með áratuga vinnu. Stýrt aðgengi, há skattlagning ásamt fræðslu og samvinnu skólasamfélaga í gegnum íslenska forvarnarmódelið hafa skilað þessum árangri. Hættan er að missa þetta allt niður – málið er einfalt, það þarf að fara að áfengislögum og stöðva „gervinetsölu“ annars slítum við forvarnarvefinn.

Líneik Anna Sævarsdóttir, þingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 14. júní 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Brosum breitt

Deila grein

14/06/2024

Brosum breitt

Fyrsti heildstæði langtímasamningurinn um þjónustu tannlækna var undirritaður í morgun milli Tannlæknafélags Íslands og Sjúkratrygginga. Það má með sanni segja að það hafi verið nóg að gera síðasta ár hjá Willum Þór Þórssyni heilbrigðisráðherra við að leiða saman hópa að samningaborðinu. Nú er búið að semja við sérfræðilækna, sjúkraþjálfara og tannlækna allt með 5 ára samningum sem unnir eru í breiðri sátt. Þessi góði árangur á svo skömmum tíma er eftirtektarverður.

Greiðsluþátttaka tryggð

Með nýjum samningi er greiðsluþátttaka vegna tannlækninga fyrir börn, aldraða og öryrkja tryggð næstu fimm árin. Þá mun meðferðum sem greiddar eru af Sjúkratryggingum Íslands vera fjölgað. Auk þess er horft í samningnum til nútímavæðingar með hliðsjón af nýjungum á fjölda sviða tannlækninga en samningurinn mun að mestu snerta á verklagi tannlækna og gagnasamskiptum við Sjúkratryggingar. Samningurinn mun taka að í gildi að hluta til þann 1. júlí nk. og að fullu leyti þann 1. september nk.

Endurskoðun á reglugerð

Samhliða samningsgerðinni hefur verið unnið að heildarendurskoðun reglugerðar um þátttöku sjúkratryggðra við tannlækningar. Meðal annars verður fallið frá skilyrði um mat tannlæknadeildar sem forsendu fyrir greiðsluþátttöku í tannréttingum vegna alvarlegra meðfæddra galla en Sjúkratryggingum Íslands verður heimilt að kalla eftir slíku mati við upphaf tannréttingaferilsins. Lengi hefur verið kallað eftir þessum breytingum og nú hefur verið hlustað.

Bætt tannheilsa

Það er ljóst að þessi samningur mun leiða af sér bætta tannheilsu barna, aldraðra og öryrkja. Hér er um að ræða enn einn samning sem hefur það að markmiði að draga úr greiðsluþátttöku fólks fyrir heilbrigðisþjónustu og stuðla að jöfnu aðgengi að heilbrigðisþjónustu. Aukin greiðsluþátttaka Sjúkratrygginga síðustu fjögur ár hefur stuðlað að því að fjöldi einstaklinga sem leita sér þjónustu tannlækna aukist. Rétt er að geta þess að til viðbótar við þennan samning voru styrkfjárhæðir vegna almennra tannréttinga nær þrefaldaðar í september á síðasta ári. Sú hækkun varð möguleg í kjölfar tímamótasamnings Sjúkratrygginga og tannréttingasérfræðinga sem undirritaður var í júlí í fyrra.

Það ber að hrósa því sem vel er gert, og langar mig í dag að hrósa samningsaðilum sérstaklega fyrir vel unnin störf. Lengi hefur verið kallað eftir samningum sem þessum og nú eru þeir loksins í höfn. Það er svo sannarlega ástæða til þess að brosa breytt.

Halla Signý Kristjánsdóttir, þingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 13. júní 2024.

Categories
Fréttir

„Markvisst hefur verið unnið að því að tryggja öllum landsmönnum aðgengi að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag“

Deila grein

13/06/2024

„Markvisst hefur verið unnið að því að tryggja öllum landsmönnum aðgengi að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag“

Ræða Ágústs Bjarna Garðarssonar, alþingismanns, á eldhúsdegi á Alþingi miðvikudaginn 12. júní 2024:

„Virðulegi forseti. Kæru landsmenn. Á Íslandi er gott að búa. Hér er mikill hagvöxtur, hér er hátt atvinnustig og kaupmáttur heimilanna hefur farið vaxandi ár eftir ár. Allt skiptir þetta máli og þegar ég horfi á stóru myndina er ég í raun þakklátur fyrir okkar góða samfélag sem vissulega hefur þurft að glíma við áskoranir síðustu misseri líkt og samfélög um allan heim.

Utanaðkomandi þættir sem við höfum litla sem enga stjórn á hafa haft óvenjumikil áhrif á okkar daglega líf. Verkefni stjórnvalda er að bregðast við með skynsamlegum aðgerðum sem miða að því að milda áhrifin á samfélagið og létta þeim byrðar sem þyngstar bera þær nú um stundir.

Hér ætla ég að nefna sérstaklega nýgerða langtímakjarasamninga. Þeir auka á fyrirsjáanleika þar sem markmiðið er að ná niður vöxtum og verðbólgu samhliða því að verja lífskjör og velferð hér á landi. Þar skipti aðkoma ríkisins og samstaða samningsaðila við borðið miklu máli. Við gerð þessara samninga var lögð sérstök áhersla á vaxandi velsæld og stuðning við barnafjölskyldur, til að mynda með gjaldfrjálsum skólamáltíðum, hækkun barnabóta, sérstökum vaxtastuðningi, stuðningi við leigjendur, hærri fæðingarorlofsgreiðslum og svo mætti áfram telja. Ég hef sjálfur fengið skilaboð og símtöl frá fólki sem segir að þessar aðgerðir hafi skipt raunverulegu máli, og þær skiptu raunverulegu máli.

Markvisst hefur verið unnið að því að tryggja öllum landsmönnum aðgengi að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag. Eftir áralangt samningsleysi hefur nú m.a. verið samið við sérgreinalækna og sjúkraþjálfara. Með þessum samningum lækkar greiðsluþátttaka einstaklinga sem hefur hækkað jafnt og þétt í samningsleysinu. Að draga úr greiðsluþátttöku almennings í heilbrigðisþjónustu er liður í því að jafna aðgengi að þjónustunni sjálfri. Á þeim forsendum var styrkur til almennra tannréttinga tæplega þrefaldaður og hækkaði úr 150.000 kr. í 430.000 kr. þann 1. september síðastliðinn. Við þessa breytingu lækkar kostnaðarþátttaka almennings í almennum tannréttingum um 500 milljónir á ári.

Hér mætti halda áfram að telja. Risastór skref hafa verið tekin í þágu menningar í landinu og það hefur sýnt sig að ógrynni tækifæra felast í því að efla kvikmyndaframleiðslu á Íslandi. Verkefni af þessum toga eru atvinnu- og gjaldeyrisskapandi og landið öðlast kynningu erlendis sem getur skilað sér í jákvæðri ímynd og auknum gjaldeyristekjum vegna komu ferðamanna hingað til lands. Hæstv. mennta- og barnamálaráðherra hefur lagt ríka áherslu á uppbyggingu verk- og starfsnáms og stefnt er að því að byggja 12.000 fermetra fyrir námið um land allt, auk þess sem nýr Tækniskóli mun rísa í Hafnarfirði.

Verðbólga hefur lækkað en hún er enn of há og það er verkefni okkar stjórnmálamanna að sjá til þess að hún lækki enn frekar. Það gerum við með raunhæfum aðgerðum, svo sem á framboðshlið húsnæðis. Þar komum við að stöðunni á húsnæðismarkaði en þar eru að mínu mati áskoranir sem hægt er að leysa hratt og örugglega ef viljinn er til staðar og þar þurfa ríki og sveitarfélög að taka höndum saman.

Hér þarf áfram, með góðum aðgerðum hins opinbera sem ráðist hefur verið í á undanförnum árum, að tryggja nægt framboð af fjölbreyttu húsnæði og skapa umhverfi svo að fýsilegt sé fyrir framkvæmdaraðila á almennum markaði að byggja íbúðir fyrir fólk en ekki fjárfesta. Fólki á Íslandi er að fjölga hratt og það er fyrirséð að hér þurfi að byggja meira. Við vorum á réttri leið en það hefur komið bakslag á síðustu árum. Það má helst rekja til skorts á byggingarhæfum lóðum. Þar hefur höfuðborgin á vakt Samfylkingarinnar borið mesta ábyrgð á núverandi stöðu. Seðlabankinn hefur boðið upp á eitraðan kokteil með sinni stefnu. Hátt vaxtastig, sem m.a. eykur kostnað við byggingu húsnæðis og dregur úr vilja framkvæmdaraðila, ásamt hertum lánþegaskilyrðum hafa gert kaupendum erfiðara um vik að stíga skref inn á fasteignamarkaðinn. Þannig hefur verið hlaðið í snjóhengju kynslóða sem bíða eftir tækifæri til að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Aðgerðir Seðlabanka Íslands eru því þvert á það sem við þurfum nú um stundir.

Virðulegur forseti. Við höfum þann eiginleika að vera tiltölulega bjartsýn þjóð. Áfram munum við sýna að þegar þörf er á þá munum við standa saman. — Góðar stundir.“