Tag: Ingibjörg Isaksen

Fyrir okkur sem samfélag er mikilvægt að huga að með sem allra besta móti að eldri þegnum þessa lands. Eldra fólk er fjölbreyttur hópur með ólíkar þarfir og það sem hentar einum þarf ekki að henta öðrum. Þá þarf samfélagið einnig að vera tilbúið til þess að takast á við sístækkandi hóp eldra fólks með það að markmiði að koma til móts við þeirra þarfir. Svo hægt sé að greina stöðu eldra fólks með markvissum og skilvirkum hætti er nauðsynlegt að hafa við höndina rétt tól og tæki. Af því tilefni hef ég lagt fram þingsályktunartillögu á Alþingi sem snýr að um markvissri öflun gagna um líðan, velferð og efnahag eldra fólks.

Líðan velferð og efnahagur eldra fólks

Í tillögunni er lagt lag til að fela félags- og vinnumarkaðsráðherra að útbúa mælaborð með það að markmiði að halda utan um og safna tölfræðilegum upplýsingum um líðan, velferð og efnahag eldra fólks og ná þannig fram heildarmynd af almennri stöðu eldra fólks í samfélaginu svo hægt sé að forgangsraða verkefnum sem brýnt er að takast á við. Í dag liggja ekki fyrir markvissar, samræmdar og tímanlegar upplýsingar um líðan, stöðu og velferð eldra fólks á hverjum tíma. Við þurfum að huga að framsetning upplýsinga sé samræmd, aðeins þannig getum við náð fram heildarmynd af stöðu eldra fólks á hverjum tíma fyrir sig. Þegar við höfum aðgang að slíkum gagnabanka geta stjórnvöld beint sjónum sínum að þeim verkefnum sem brýnast liggja við og forgangsraðað í rétta átt.

Önnur lönd hafa sum hver sett upp rafræn mælaborð eða gagnvirkar heimasíður sem birta tölfræði um ýmsa þætti er varða eldra fólk, velferð þess og líðan. Meðal þess sem slíkar upplýsingaveitur varpa ljósi á eru fjöldatölur, kynjahlutfall í hverjum aldurshópi, hve margir búa einir eða með öðrum, í eigin húsnæði eða leiguhúsnæði, fjöldi og aldur þeirra sem leita á bráðamóttökur, fjöldi þeirra sem fá tiltekna aðstoð eða þjónustu hjá sveitarfélagi sínu og svo mætti lengi telja.

Nýtum reynsluna

Sem liður í því að endurskoða félagslega umgjörð barna á Íslandi þróaði Kópavogsbær mælaborð í samstarfi við UNICEF og félagsmálaráðuneytið í tengslum við innleiðingu Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna og verkefnið barnvænt sveitarfélag. Markmiðið með mælaborðinu var að halda utan um helstu tölfræðigögn er varpa ljósi á líðan, velferð og réttindi barna á Íslandi. Mælaborðið hefur hlotið mikið lof og sýnt að það varpar góðu ljósi á stöðu barna á Íslandi. Horfa má til þess mælaborðs og útbúa sérstakt mælaborð sem hefur það að markmiði að kortleggja líðan, stöðu og velferð aldraðra. Með mælaborði sem þessu má svo greina líðan og velferð eldra fólks og ná fram heildarmynd af almennri stöðu aldraðra í samfélaginu með það að markmiði að beina sjónum stjórnvalda að þeim verkefnum sem brýnt er að takast á við og forgangsraða hverju sinni. Með nýju rafrænu mælaborði um líðan og velferð aldraðra mætti gera ráð fyrir að almenningur, notendur og stjórnvöld hafi betra aðgengi að raunupplýsingum um það sem er að gerast og hvað kallar á rétta úrlausn samfélagsins á hverjum tíma. Þá samdi Félags- og barnamálaráðuneytið í lok árs 2020 við Akureyrarbæ um þróunarverkefni við að undirbúa og kortleggja uppsetningu á mælaborði á líðan og velferð aldraðra, með hliðsjón af mælaborði barna. Mikilvægt er að taka þetta verkefni áfram og upp á næsta stig.

Stefna til framtíðar

Við þurfum að geta mælt aðstæður eldra fólks og við þurfum að nýta mælingarnar til að marka stefnuna til framtíðar, vinna að aðgerðaráætlun og úthluta fjármagni. Þá skiptir einnig verulegu máli að geta fylgst með hvort þær aðgerðir sem ráðist er í beri tilætlaðan árangur. Með öðrum orðum við verðum að geta mælt til að geta bætt. Það er staðreynd að breytingar í aldurssamsetningu þjóðarinnar er ein af stóru áskorunum íslensks samfélags. Fjöldi eldra fólks eykst og hlutfall aldraðra af heildarmannfjölda fer ört hækkandi á næstu árum og áratugum. Þessi tillaga er ein varða í leiðinni að bættri stöðu eldra fólks á Íslandi.

Ingibjörg Isaksen, Þingflokksformaður Framsóknar.

Þau sem á undan okkur hafa gengið hafa lagt grunninn að því góða samfélagi sem við búum í dag. Ef ekki væri fyrir fórnir og vinnandi hendur þeirra sem eldri eru þá er nokkuð víst að samfélagið okkar væri með öðru móti.

Öfugt við okkar kynslóð þá heyrist ekki hátt í eldra fólki. Upp til hópa er eldra fólk nægjusamt enda alið upp við erfiðari aðstæður en mörg hver okkar sem yngri erum. En hvers vegna er ég að velta þessu hér upp?

Jú, það er vegna þess að það gleymist oft að þakka fyrir það sem vel er gert, við tökum lífinu og samfélaginu eins og sjálfsögðum hlut.

Fjölbreyttur hópur

Til þess að sýna þakklæti er það skylda okkar sem samfélags og þeirra sem eru við stjórnvölinn að huga með sem allra besta móti að eldri þegnum þessa lands.

Eldra fólk er fjölbreyttur hópur með ólíkar þarfir og það sem hentar einum þarf ekki endilega að henta öðrum. Við þurfum að varast það að tala um eldra fólk sem einn og sama hópinn þegar rætt er um aðgerðir til að bæta stöðu þess.

Verkefni okkar

Okkar verkefni er að leggja áherslu á að ná saman upplýsingum um líðan, velferð og efnahag eldra fólks og ná þannig fram heildarmynd af almennri stöðu eldra fólks í samfélaginu svo hægt sé að forgangsraða verkefnum sem brýnt er að takast á við.

Samhliða því þarf fjölbreytta og ólíka þjónustu fyrir eldra fólk og mikilvægt er að það fái að vera þátttakendur í öllum málum sem það snertir.

Tryggjum áhyggjulaust ævikvöld

Ég vil þakka þeim sem eldri eru fyrir þeirra hlutverk við að skapa það góða samfélag sem við búum við á Ísland í dag.

Verkefni okkar á Alþingi er nú eftir sem áður að vinna að verkefnum í þágu

eldra fólks og tryggja því áhyggjulaust ævikvöld.

Ingibjörg Ólöf Isaksen, Alþingismaður og þingfloksformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á frettabladid.is 28. október 2022.

Fyrr í dag var haldinn fundur á starfsstöð Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar á Akureyri þar sem tilkynnt var að fimm sérfræðistörf á sviði brunabótamats yrðu auglýst. Verða þau störf staðsett á Akureyri. Með því mun starfsmönnum HMS á Akureyri fjölga úr 16 í 21. Það má með sanni segja að starfstöð HMS á Akureyri hafi sannað gildir sitt hvað varðar flutning starfa út á land. Með tilkomu þessara starfa er ekki verið að flytja neina starfsmenn út á land heldur er verið að auglýsa fimm ný sérfræðistörf við brunabótamat og þar af eitt stjórnandastarf.

Þessi breyting er í anda stefnu stjórnvalda um að fjölga opinberum störfum á landsbyggðinni og styrkir um leið svæðisbundið hlutverk Akureyrar sem stærsta þéttbýliskjarnans á landsbyggðinni. Síðustu ár hefur hugsun og menning þeirra sem ákveða hvar störf eru unnin tekið miklum breytingum. Við vitum að það er ekki nóg að búa til stefnur og aðgerðaráætlanir því á endanum þarf fólk til þess að færa störf og hér hefir það tekist með góðum hætti. Við vinnum eftir nýjum gildum, staðbundin störf þurfa ekki að vera staðbundin við höfuðborgarsvæðið, með tilkomu rafrænnar stjórnsýslu vitum við að það er hægt að byggja upp og byggja undir starfstöðvar víða um land.

Mikilvægi sérfræðistarfa á landsbyggðinni er augljóst. Sérfræðistörf eru hvort tveggja mikilvæg fyrir samfélagið sem starfið er í sem og landsbyggðina í heild sinni. Við viljum að fólk eigi raunverulegt val um hvar það býr og starfar. Landsbyggðina hefur vantað opinber störf, sérfræðistörf og vel borgandi störf. Fleiri sérfræðistörf á landsbyggðinni stuðla að aukinni menntun á hverju svæði fyrir sig og þannig vex þekking hjá allri þjóðinni. Margir hverjir sem flytja á höfuðborgarsvæðið til náms eiga örðugt með að snúa aftur heim að námi loknu vegna skorts á góðum störfum. Með aukinni áherslu á óstaðbundin störf og flutning starfa sem þurfa ekki að vera staðbundin á höfuðborgarsvæðinu gefum við fólki aukin starfstækifæri í heimabyggð. Einstaklingar sem snúa aftur í heimahagana eða flytja í fyrsta sinn út á land auðga samfélagið á hverjum stað með margvíslegum hætti. Þannig samfélag viljum við skapa.

Á fyrrnefndum fundi á Akureyri sagði Sigurður Ingi Jóhannsson innviðaráðherra einnig frá því að vinna starfshóps um borgarstefnu væri að hefjast. Í vinnu hópsins er það ekki aðeins höfuðborgin sem er undir heldur einnig svæðisborgin Akureyri. Þótt einhverjir hafi glott þegar við hér fyrir norðan byrjuðum að tala um Akureyri sem borg þá hefur umræðan þróast á þá leið að svæðisborgarhugtakið getur hjálpað okkur mjög við skilgreiningu á hlutverki Akureyrar og skyldum við nágrannasamfélögin. Ég hlakka til að fylgjast með þessari vinnu á næstu mánuðum.

Við í Framsókn eigum okkur sterkar rætur um allt land. Það er í kjarna okkar sem Framsóknarfólks að vilja að byggðirnar hringinn í kringum landið fái að blómstra. Það verður gert með stefnumótun sem unnin er í góðri samvinnu við heimafólk og markvissum aðgerðum sem skapa blómlegar byggðir.

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst visir.is 25. október 2022.

Fögur orð duga skammt ef hugur fylgir ekki með. Katrín Jakobs­dóttir, for­sætis­ráð­herra og for­maður Vinstri grænna, kynnti upp­færð mark­mið Ís­lands í lofts­lags­málum á leið­toga­fundi í desember 2020. Upp­færð mark­mið kveða á um 55% sam­drátt í losun gróður­húsa­loft­tegunda fyrir árið 2030 í sam­floti með Noregi og ESB. Þessi mark­mið eru göfug og góð en svo það verði raun­hæft að ná þeim verður að huga að orku­öflun með grænni orku.

Við höfum verk að vinna

Sam­hliða því að draga úr losun gróður­húsa­loft­tegunda bíður okkur verðugt verk­efni við að byggja upp flutnings­kerfi raf­orku í landinu á­samt því að sjá til þess að orku­þörf sam­fé­lagsins sé upp­fyllt. Þrátt fyrir ótal við­varanir og á­köll eru ein­staklingar hér á landi sem neita að horfast í augu við sann­leikann þegar kemur að stöðunni í orku­málum hér á landi. Það dugar ekki að vera tví­ráð í skoðunum og vona það besta ef við ætlum okkur að ná þeim mark­miðum sem við höfum sett um losun gróður­húsa­loft­tegunda og um orku­skipti í sam­göngum. Við höfum verk að vinna og við þurfum að gera það með virku sam­tali og sáttar­leiðum í málum sem þykja erfiðari en önnur.

Fram­tíð í vindorku

Mikil fram­þróun hefur orðið í vindorku­tækni á síðustu árum, það mikil að nú fyrst er hægt fyrir al­vöru að ræða um upp­byggingu vindorku­vera á Ís­landi. En því miður er um­ræða um vindorku strax komin í skot­grafirnar og farið að tala um gull­grafara­æði, lukku­riddara og á­hlaup á svæði, í stað þess að taka vandaða um­ræðu um kosti og galla þess að fram­leiða endur­nýjan­lega orku með því að beisla vindinn. Allar hug­myndir um nýtingu vindorku eru skotnar niður áður en sam­talið hefst. Það er nauð­syn­legt geta tekið sam­talið svo hægt sé að komast að niður­stöðu hvaða leið við getum verið sam­mála um að fara. Við eigum gnægð af vindi til þess að virkja hér á Ís­landi og það er ó­skyn­sam­legt að taka ekki sam­talið um hvernig hægt sé að nýta þá auð­lind til að mæta fram­tíðar­þörf fyrir græna orku.

Smá­virkjanir gegna mikil­vægu hlut­verki

Þá hefur frétta­flutningur ný­verið og um­ræður í kjöl­farið um smá­virkjanir snúist í sömu átt og um­ræðan um vindorkuna. Hugsan­lega gera fæstir sér grein fyrir mikil­vægi smá­virkjana hér á landi þegar ó­veður geisar yfir landið með til­heyrandi raf­magns­leysi. Um daginn héldu smá­virkjanir uppi raf­magni víða á Norð­austur­landi þegar stærri raf­línur slógu út. Þá eru smá­virkjanir einnig mikil­vægar til þess að styrkja dreifi­kerfi raf­orku um landið en allt að fimmtungur allrar raf­orku sem RA­RIK dreifir til við­skipta­vina kemur frá smá­virkjunum víða um land.

Raf­orku­kerfið okkar þarf að vera á­falla­þolið en góðir inn­viðir eru undir­staða öflugs sam­fé­lags. Mikil­vægt er að hlúa að inn­viðum, styrkja og endur­nýja þegar við á. Horfa þarf til mis­munandi lausna til að efla raf­orku­öryggi landsins. Ljúka þarf endur­nýjun megin­flutnings­kerfisins sem liggur í kringum landið (byggða­línan) enda er hún orðin hálfrar aldar gömul og raf­orku­notkun hefur marg­faldast frá því að hún var byggð. Fyrstu á­fangar á þeirri veg­ferð komust í gagnið í sumar eftir tíu ára undir­búning. Þá þarf að flýta jarð­strengja­væðingu dreifi­kerfisins og tryggja að vara­afl sé til staðar þar sem þörf krefur. Tryggja þarf nægt fram­boð á raf­orku en fjöl­breytt orku­fram­leiðsla víða um land stuðlar að auknu orku­öryggi. Þetta er verk­efni sem leysir sig ekki sjálft.

Við þurfum að tala saman

Enn og aftur höfum við verið minnt á hvað orku­inn­viðirnir okkar eru mikil­vægir fyrir heilsu, öryggi og lífs­viður­væri fólks. Í af­taka­veðrinu sem gekk yfir landið um daginn varð víð­tækt raf­magns­leysi með til­heyrandi tjóni og ó­þægindum, þrátt fyrir upp­byggingu á kerfinu og um­fangs­mikinn undir­búning og við­búnað þeirra sem stuðla að öryggi og vel­ferð lands­manna. Ef við ætlum okkur að ná árangri í lofts­lags­málum á­samt því að tryggja orku­öryggi allra lands­manna þá er mikil­vægt að öll um­ræða sé hóf­stillt og í sam­ræmi við það verk­efni sem við okkur blasir. Við vitum hvað verk­efnið er og við vitum hvað er í húfi. Tölum saman.

Ingibjörg Ólöf Isaksen, Alþingismaður og þingflokksformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á frettabladid.is 21. október 2022.

Mikilvægri vörðu á langri leið háskólans á Akureyri til framtíðar hefur nú verið náð. Það er nokkuð víst að Háskólinn á Akureyri er rétt að byrja sína sókn. Frá stofnun hefur vöxtur háskólans verið hraður. Við höfum fengið að fylgjast með Háskólanum á Akureyri verða að einni helstu mennta- og rannsóknarstofnun landsins sem sýnt hefur fram á hvernig hægt er vaxa í síbreytilegum tækniheimi. Námsframboð hefur aukist jafnt og þétt og nám hefur eflst svo um munar. Nemendafjöldi Háskólans á Akureyri hefur aukist á ári hverju, en það er ekki skrýtið þar sem háskólinn hefur fengið viðurkenningu frá fræðasamsamfélaginu sem og nemum fyrir gæði og þjónustu. Auk þess er Háskólinn á Akureyri brautryðjandi í nýtingu fjarnáms hér á landi og hefur verið fyrirmynd fyrir aðra háskóla og opnað margar dyr fyrir fólk víðsvegar af landinu.

Merkur áfangi

Árið 2009 hófst formlegur undirbúningur á viðurkenningu doktorsnáms við Háskólann á Akureyri og síðan þá hefur það verið eitt af meginmarkmiðum skólans. Undanfarin ár hefur skólinn haft það í stefnu sinni að efla núverandi námsumhverfi, styrkja innviði og auka vægi rannsókna. Nú hefur þessu markmiði verið náð þar sem fyrsta doktorsvörnin fór fram við Háskólann á Akureyri þann 11. október sl. Þar varði Karen Birna Þorvaldsdóttir doktorsritgerð sína í heilbrigðisvísindum og má með sanni segja að vörnin hafi ekki aðeins verið merkur áfangi fyrir Karenu Birnu heldur einnig fyrir Háskólann á Akureyri. Þá berast fréttir af því að fyrirhugaðar eru í nánustu framtíð enn fleiri doktorsvarnir. Við vitum öll hversu mikilvægt það er fyrir samfélagið allt að hafa háskóla í þessum gæðaflokki. Mennt er máttur sem sannarlega eflir samfélagið og það er óumdeildur ábati af því að öflugir háskólar séu til staðar þvert yfir landið.

Bættari byggð

Háskólinn á Akureyri er án efa ein öflugasta byggðaaðgerð sem ráðist hefur verið í hér á landi og hefur margsinnis sannað gildi sitt. Mikilvægi háskólans fyrir sitt nærumhverfi er óumdeilt og við erum heppin að hafa svo framsækinn háskóla til staðar í samfélaginu okkar. Þegar einstaklingar geta sótt það nám sem þeir vilja, innan síns sveitarfélags eða í nærliggjandi sveitarfélagi, skiptir það sköpum í byggðamálum. Þannig á það að vera og þannig ætlum við að halda því. Háskólinn á Akureyri dregur einnig að sér nýtt fólk hingað norður sem kemur með nýjar hugsanir og ferska vinda. Þannig vaxa og dafna samfélög.

Til hamingju!

Að endingu vil ég óska Karen Birnu Þorvaldsdóttur innilega til hamingju með doktorsvörnina og starfsfólki Háskólans á Akureyri einnig með þennan merka áfanga. Framtíð Háskólans á Akureyri er svo sannarlega björt.

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar og fyrsti þingmaður Norðausturkjördæmis

Greinin birtist fyrst á akureyri.net 13. október 2022.

Reykjanesskagi hefur enn á ný bært á sér. Jarðvísindamenn halda því fram að eldgosið í Meradölum og gosið í Geldingardölum gætu verið upphafið að löngu eldgosatímabili á Reykjanesskaga. Ekki er útilokað að þetta gostímabil gæti virkjað eldstöðvar nær Reykjavík þótt litlar líkur séu þó á því. Við vitum ekki hvað framtíðin ber í skauti sér, en með vitneskju um mögulega ógn af hraunrennsli næstu ár er eðlilegt að við hugum að því hvaða uppbyggingu við viljum fjárfesta í á svæðinu.

Óvissan um Hvassahraun

Síðustu ár hefur mikið verið rætt um uppbyggingu á nýjum flugvelli í Hvassahrauni. Undanfarna daga hefur greinilega komið fram í umræðunni að eldgos á Reykjanesi breytir mati og viðhorfum sérfræðinga og almennings til flugvallarkostsins í Hvassahrauni og enn einu sinni kemur í ljós að Reykjavíkurflugvöllur er afar mikilvægur hvort sem litið er á hann sem varaflugvöll eða almennan flugvöll fyrir innanlandsflug, sjúkraflug, þyrluþjónustu Landhelgisgæslunnar o.fl. Þegar Hvassahraun þótti vænlegasti staðurinn fyrir uppbyggingu flugvallar byggði það á spám um að ekki myndi gjósa á Reykjanesskaga næstu tvær aldir. Nú er komin upp ný staða sem ekki er hægt að líta fram hjá. Veðurstofan hefur það verkefni nú að meta áhættuna og stefnt er að því að hún skili því verkefni af sér á fyrrihluta næsta árs. Ef niðurstaða þess verkefnis leiðir í ljós að Hvassahraun sé ekki vænlegur kostur þarf að skoða hvort og ef annar og betri staður finnst. Slíkt tekur mörg ár, en það tekur um 15-20 ár að meta, hanna og byggja slíkan völl. Á sama tíma eru önnur stór og dýr verkefni framundan s.s. Sundabraut, Borgarlína og Landspítali, ásamt því að bæta þarf og byggja upp flugvelli á Akureyri og Egilsstöðum svo nýta megi þá flugvelli betur þar sem kröfur eru sífellt að aukast, bæði vegna ferðaþjónustu og fraktflutninga á ferskvöru.

Við eigum flugvöll

Styrkur Reykjavíkurflugvallar er gríðarlegur. Mikilvægt er að hefjast handa við að efla hann enn frekar og bæta. Reykjavíkurflugvöllur er samfélagslega mikilvægur, nálægð við miðborg, stjórnsýslu, háskóla og Landspítala spilar þar lykilhlutverk. Í umræðunni um uppbyggingu íbúðabyggðar í Vatnsmýrinni gleymist oft mikilvægi nálægðar Reykjavíkurflugvallar við Landspítalann. Samkvæmt lögum eiga allir landsmenn rétt á sömu heilbrigðisþjónustu. Í því samhengi er mikilvægt að einfalt sé að nálgast þá þjónustu, flugvöllur í Reykjavík tryggir það. Vissulega er nauðsynlegt að bæta heilbrigðisþjónustu út á landi en óraunhæft er að veita alla þá þjónustu þar sem þörf kann að vera á. Þá er völlurinn einnig afar mikilvægur fyrir ferðaþjónustu um allt land. Á næstu árum er fyrirséð að miklar tækniframfarir komi til með að eiga sér stað í fluginu. Rafmagnsflugvélar eru á næsta leiti og Reykjavíkurflugvöllur getur orðið einn af styrkleikum borgarinnar til næstu áratuga með rafmagnsflugvélar í notkun nálægt stærsta atvinnu og háskólasvæði höfuðborgarinnar, vísinda og grósku í nýsköpun í Reykjavík Science City og með Landspítala á sama svæði.

Nú er mál að linni

Ef litið er til skýrslu vinnuhóps sem hét „Flugvallarkostir á suðvesturhluta landsins“ (skýrsla Eyjólfs Árna Rafnssonar frá árinu 2019), er ekkert sem bendir til þess að Reykjavíkurflugvöllur fari næstu 15-20 árin og afar vafasamt að Hvassahraun sé álitlegur kostur, ekki síst í ljósi síðustu atburða, þótt hann komi þar helst til greina. Vegna óvissu hefur Reykjavíkurflugvöllur ekki fengið nauðsynlega yfirhalningu í 20 ár. Beðið hefur verið með viðhald vegna hugmynda um nýjan flugvöll sem nú virðast vera að renna út í sandinn, já eða út í hraun. Við þurfum að hætta þessari óvissu um Reykjavíkurflugvöll og þrengja ekki meir að vellinum. Nú þarf að láta hendur standa fram úr ermum, við getum ekki látið önnur 20 ár líða.

Ingibjörg Isaksen,  þingflokksformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 16. ágúst 2022.

Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar segir að Ísland eigi að vera í fararbroddi í umhverfismálum á alþjóðavísu. Við viljum að Ísland skipi sér í fremstu röð í baráttunni gegn loftlagsvánni og ætlum okkur að uppfylla ákvæði Parísarsamningsins. Við höfum jafnframt sett okkur markmið um að Íslands nái kolefnishlutleysi og fullum orkuskiptum eigi síðar en árið 2040 og verði þá óháð jarðefnaeldsneyti fyrst ríkja. Þetta eru góð markmið en umhverfisvernd felst ekki síður í því að vernda loftslagið og það gerist ekki nema með orkuskiptum. Orkuskipti eru ríkur þáttur í framlagi Íslands til að ná árangri í baráttunni við loftlagsvánna. En svo þeim markmiðum sé náð verðum við að tryggja aðgang að grænni orku með sjálfbærri þróun að leiðarljósi.

Hvaðan kemur orka framtíðarinnar?

Það liggur fyrir að auka þarf framboð á innlendri, endurnýjanlegri orku svo hægt sé að leysa af hólmi aðflutta orkugjafa líkt og olíu. En mikilvægt er að sátt ríki um þær virkjanir sem þarf til þess að byggja upp grænt og kolefnishlutlaust samfélag. Mestu skiptir að það verði gert af varfærni gagnvart viðkvæmri náttúru landsins samhliða því að horft sé til betri orkunýtingar, þá þarf að koma í veg fyrir tap á orku úr orkukerfinu ásamt því að bæta nýtingu á þeim virkjunum sem fyrir eru. Vernd og friðun á tilteknum landsvæðum er nauðsynleg, en gæta þarf varúðar þegar ákveðið er að friðlýsa stór svæði til framtíðar. Enn er ósvarað um hvaðan orka framtíðarinnar eigi að koma og það er komandi kynslóða að taka ákvarðanir um það. Þó að með rammaáætlun nú séu ekki teknar ákvarðanir að setja tiltekin svæði í vernd þýðir það þó ekki að þau eigi að fara í nýtingu heldur skiljum við þær ákvarðanir eftir fyrir þingmenn framtíðarinnar. Orkusjálfstæði þjóða verður sífellt mikilvægara í kvikum heimi og nauðsynlegt að þjóðir geti brugðist hratt við breyttum forsendum.

Varfærin skref stigin með rammaáætlun

Rammaáætlunin er mikilvægt stjórntæki sem varðar vernd svæða og orkunýtingu og sem vert er að halda í og styrkja enn frekar. Hún nær yfir helstu orkulindir landsins og í meðferð hennar á að taka tillit til ólíkra hagsmuna á breiðum grundvelli. Því miður hefur það tafið framfarir hversu lengi rammaáætlun hefur staðið föst í þinginu því það er nauðsynlegt að fá hreyfingu á málin svo við getum staðið við skuldbindingar okkar. Það er mikilvægt að við nýtum landið okkar af varfærni því við viljum að komandi kynslóðir fái áfram að njóta náttúru landsins. Okkar dýrmætasti arfur til komandi kynslóða er hrein og tær náttúra, en svo við getum skilað af okkur arfinum með þeim hætti þurfum við að skipuleggja hvernig við göngum um náttúru landsins með skýrri framtíðarsýn. Rammaáætlun er ætlað að tryggja að nýting landsvæða byggist á langtímasjónarmiðum og víðtæku samráði um verndargildi náttúru og menningar, hagkvæmni og arðsemi. Lýðræðislegu ferli rammaáætlunar er nú lokið og langþráðu markmiði hefur verið náð.

Biðflokkur er ekki nýting

Í samræmi við markmið stjórnarsáttmálans hefur kostum í biðflokki verið fjölgað. Betra fer á því að virkjunarkostir séu flokkaðir í biðflokk heldur en verndar eða nýtingarflokk á meðan frekari gagna er aflað. Mikilvægt er að samfélagsleg áhrif og óvissa um raunveruleg áhrif framkvæmda á náttúru og lífríki liggi fyrir áður en ákvörðun er tekin um hvort svæði eigi að fara í verndar eða nýtingaflokk. Ég vil árétta að þó svæði séu flutt í biðflokk þýðir ekki að þau séu sjálfkrafa komin í nýtingarflokk eða verndarflokk heldur er verið að endurmeta og endurskoða þessa kosti. Svæði geta aftur verið færð í fyrri flokka en það er langt síðan að fyrri verkefnastjórn gerði tillögu um þessi svæði og eðlilegt að þau séu endurskoðuð.

Þá hafa einnig kostir sem ekki áttu heima í biðflokki verið teknir út. Athugasemdir komu fram að fjölmarga virkjunarkosti væri að finna í biðflokki áætlunarinnar sem enginn virkjunaraðili hafi óskað eftir mati á. Um er að ræða 28 virkjunarkosti, ýmist til nýtingar vatnsafls eða jarðhita. Ástæða þess að viðkomandi virkjunarkostir eru flokkaðir í biðflokk er fyrst og fremst sú að ekki eru til nægjanleg gögn um viðkomandi virkjunarkost og því ekki nægilegar forsendur til að hægt sé að leggja til flokkun í verndarflokk eða nýtingarflokk. Á meðan virkjunarkosturinn flokkast í biðflokk eru takmörk lögð á aðra landnýtingu á svæðinu.

Þannig eru dæmi um að ekki sé hægt að friðlýsa virkjunarkosti í verndarflokki gegn orkuvinnslu þar sem virkjunarkostur innan sama svæðis er í biðflokki. Því mætti segja að viðkomandi virkjunarkostur sé að vissu leyti fastur í biðflokki þar sem enginn virkjunaraðili er að vinna í þróun hans og þar á meðal öflun nauðsynlegra gagna til að hægt sé að leggja til endanlega flokkun í vernd eða nýtingu.

Framtíðin býr í vindinum

Þá er beislun vindorku loksins komin á dagskrá fyrir alvöru. Fjölbreytni í orkuöflun stuðlar að bættu orkuöryggi og sveigjanleika orkukerfisins. Þó að Ísland búi enn yfir óbeisluðu vatnsafli

og jarðvarma, er skynsamlegt að auka fjölbreytni í orkugjöfum með hagnýtingu vindorku og annarra nýrra endurnýjanlegra orkukosta fyrir raforkuvinnslu. Vindorka er bæði hagkvæm og endurnýjanleg og sem slík einn af betri kostum til framtíðar orkuvinnslu.

Vindorkukostinum í Búrfellslundi var í meðförum þingsins færður úr biðflokki í nýtingarflokk. Meiri hlutinn nefndarinnar taldi að Búrfellslundur geti verið mikilvægur hluti þess að tryggja betur nýtingu þeirra vatnsaflsvirkjana sem fyrir eru á svæðinu auk þess sem það rennir styrkari stoðum undir orkuöryggi. Öll sú orka sem býr í vindinum getur verið lykilþáttur þegar kemur að því að tappa af þeim þrýstingi sem skapast hefur á kerfið síðustu ár vegna tafa í afgreiðslu á rammanum. Framtíðin býr svo sannarlega í vindinum.

Við þurfum að horfa til framtíðar

Í dag státar engin önnur þjóð af jafn háu hlutfalli grænnar orku af heildar orkunotkun og við Íslendingar gerum og af því getum við verið stolt. Langan tíma tekur að virkja nýja orkukosti, langtímaáætlanir þurfa að gera ráð fyrir orkukostum til að mæta framtíðarþörfum og auka þannig fyrirsjáanleika og stöðugleika. Því skiptir gríðarlegu máli að sú stöðnun sem ríkt hefur síðustu níu ár hafi verið rofin aðeins þannig er hægt að halda áfram nauðsynlegri vinnu. Möguleikar til þess að ná loftlagsmarkmiðum og orkuskiptum lifir nú áfram.

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar

Greinin birtist fyrst á visir.is 16. júní 2022.

Áhverju ári kemur fram ný tækni sem auð­veldar okkur lífið og við verðum að vera dug­leg að nýta okkur hana og til­einka. Sí­fellt fleiri mögu­leikar opnast með raf­rænum lausnum og mikil­vægt er að ríkið sé til­búið að inn­leiða þær í sitt verk­lag. Raf­rænar vef­gáttir hafa verið að ryðja sér til rúms í auknum mæli, enda eru þær til þess fallnar að spara tíma, tryggja betra að­gengi al­mennings að gögnum á­samt því að auka skil­virkni og að­hald í vinnu­brögðum.

Mikil­vægt er að við nýtum kosti raf­rænnar þjónustu til hins ýtrasta. Því hef ég lagt fram þings­á­lyktunar­til­lögu um sam­ræmda vef­gátt leyfis­veitinga og ein­földun á ferli við undir­búning fram­kvæmda. Í slíkri gátt mætti finna öll gögn í máls­með­ferð vegna leyfis­veitinga fram­kvæmda og nauð­syn­legra undan­fara hennar. Með gáttinni væri ferli leyfis­veitinga auð­veldað til muna, en máls­með­ferð þeirra og mat á um­hverfis­á­hrifum er flókið, tíma­frekt og ó­skil­virkt ferli í nú­verandi mynd.

Ein­földum ferlið

Með raf­rænni þjónustu geta ó­líkar stofnanir unnið í sömu gátt og með því tryggt greiðara flæði gagna milli máls­með­ferða. Með raf­rænni gátt og breyttu verk­lagi má ein­falda ferlið til muna.

Tals­vert er um tví­verknað í kerfinu. Sömu gögn eru í­trekað lögð fram og aðilar þurfa oft að koma að sama máli. Um­sagnar- og kynningar­ferli tekur mikinn tíma og þá er ó­gagn­sæið tölu­vert. Einnig er að­gengi að gögnum erfitt sem gerir það tor­velt að fylgja málum eftir. Nokkur árangur náðist við að gera ferla tengda um­hverfis­mati mark­vissari með setningu nýrra laga um um­hverfis­mat fram­kvæmda og á­ætlana, nr. 111/2021, en mikil­vægt er að ganga enn lengra í sam­þættingu og ein­földun á öllum ferlum.

Gagna- og sam­ráðs­gátt mikil­vægt skref en ekki nóg

Hér ber að nefna að á­kveðið var að koma upp gagna- og sam­ráðs­gátt sem Skipu­lags­stofnun á að starf­rækja. Hún á að taka til skipu­lags, um­hverfis­mats og fram­kvæmda­leyfis. Skipu­lags­gáttin sem unnið er að mun fela í sér veiga­mikla breytingu varðandi að­gengi að upp­lýsingum og skil­virkni skipu­lags­ferla. Hún mun líka vera hvati til sam­ræmdra vinnu­bragða.

Hér þarf hins vegar að hafa í huga að ferli fram­kvæmda tekur til mun fleiri þátta en þessara og því mikil­vægt að sam­ráðs­gátt taki til allra ferla frá upp­hafi til enda. Hér er vísað til þess að margar fram­kvæmdir, eins og auð­linda­nýting ýmiss konar, hefjast á ferli rann­sókna og gagna­söfnunar sem háð er um­sóknum, leyfum, gagna­skilum, upp­lýsinga­gjöf o.fl. til opin­berra aðila, sem koma svo aftur inn í aðra ferla síðar í fram­kvæmda­ferlinu.

Því er mikil­vægt að gagna- og sam­ráðs­gátt sé ekki bundin við Skipu­lags­stofnun heldur ætti hún að standa utan stofnana ef svo má segja, og að allar hlutað­eig­andi stofnanir sem koma að hverri og einni fram­kvæmd, frá upp­hafi til enda hennar, hafi að­gang að gáttinni.

Stígum inn í nú­tímann

Þeir sem þekkja til við ferlið hafa líkt því við Ást­rík og þrautirnar tólf. Með öll þau tæki­færi sem eru til staðar árið 2022 er það ekki boð­legt. Á­vinningur af sam­ræmdri vef­gátt er aug­ljós og því er mikil­vægt að stuðla að fram­þróun í takt við breytta tíma og bætta tækni.

Ingibjörg Isaksen

Höfundur er þingflokksformaður Framsóknar og fyrsti þingmaður Norðausturkjördæmis.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 20. maí 2022.