Category: Fréttir

Stefán Vagn Stefánsson, fulltrúi Framsóknar í efnahags- og viðskiptanefnd Alþingis, hefur óskað eftir fundi í nefndinni til að ræða þá alvarlegu stöðu sem upp er komin á lánamarkaði.

Ljóst er að nýfallinn dómur hæstaréttar hefur skapað óvissu sem brýnt er að eyða.

Frumvarp fjármála- og efnahagsráðherra um breytingu á lögum um fjármálafyrirtæki, svokölluð CRR III reglugerð, mun hafa veruleg áhrif á lánamarkaðinn og þyngja róðurinn fyrir stóran hluta lántakenda. 

Breytt framboð Landsbankans á íbúðalánum varpar skýru ljósi á þær áskoranir sem dómurinn og innleiðing CRR III hefur í för með sér og mun að óbreyttu bitna harkalega á tekjulægri og skuldsettari hluta lántakenda.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður, hvatti í störfum þingsins ríkisstjórnina til að leggja fram boðuð áform um hagræðingu „eins fljótt og kostur er“ og sagði þau vera lykilforsendu þess að ná viðunandi árangri í ríkisfjármálum á komandi árum.

Þórarinn Ingi benti á að alþjóðleg óvissa hefði áhrif á stöðu ferðaþjónustunnar og að háir vextir gætu „smám saman gera út af við skuldsett fyrirtæki“ auk þess sem þeir kæfðu nýsköpun. „Það má ekkert út af bregða,“ sagði hann og lagði áherslu á að markmið í fjárlögum yrðu að fylgjast eftir í framkvæmd.

Þórarinn Ingi sagði framkvæmd fjárlaga lengi verið „veikur hlekkur“ í opinberri fjármálastjórn. Frávik milli áætlana og rauntalna hafi árum og áratugum saman verið umtalsverð, sem grafi undan trúverðugleika fjárlaga og dragi úr trausti á efnahagsstjórninni. Hann viðurkenndi að áföll eins og jarðhræringar á Reykjanesskaga og Covid-tímabilið hefðu haft sitt að segja, en „hinn almenni ríkisrekstur er ekki nægilega agaður.“

Þórarinn Ingi vill að stjórnvöld rýni sérstaklega hvernig megi bæta framkvæmd fjárlaga, draga úr frávikum og efla eftirlit með útgjöldum. Slíkt sé forsenda þess að hagræðing skili raunverulegum árangri. „Ábyrg hagstjórn felst ekki aðeins í að hagræða heldur að fylgja áætlun og halda aga í ríkisrekstri,“ sagði hann.

Þórarinn Ingi undirstrikaði jafnframt stefnu Framsóknar um jafnvægi „milli hagvaxtar og velferðar, milli aga og sveigjanleika“ og kallaði eftir efnahagsstjórn sem byggði á „ábyrgð, festu og framtíðarsýn þar sem fjárlög og framkvæmd eru framkvæmd af aga og trúverðugleika,“ sagði hann að lokum.

Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, lagði í ræðu á Alþingi áherslu á að fjárfesting í íþróttastarfi barna og ungmenna sé „ein sú besta forvörn sem völ er á“ og skili sér „margfalt til baka“. Hún hvatti ríkisstjórnina til að funda með ungmennafélagshreyfingunni um skýrar aðgerðir og aukið fjármagn.

Halla Hrund sagði að fjármunir til íþrótta væru lykilatriði fyrir betri líðan barna, öflugri námsárangri, sterkari félagsleg tengsl og aukna samheldni fólks af ólíkum uppruna. „Ef við erum ekki að styðja við forvarnir og styrkja íþróttahreyfinguna þá erum við augljóslega á rangri leið,“ sagði hún.

Að hennar mati hefur sókn í málaflokknum staðnað, á sama tíma og áhyggjur af andlegri líðan ungmenna aukast. Hún vísaði til lengri biðlista í úrræði og umræðu kennara um ofbeldi í skólum í vikunni sem liðið er. „Biðlistar í úrræði lengjast og agamál … eru líklegri til að ágerast,“ sagði hún.

Halla Hrund benti jafnframt á að rekstur margra minni íþróttafélaga víða um land stæði illa. Hún sagði Ungmennafélag Íslands (UMFÍ) hafa ítrekað kallað eftir samtali við ríkisstjórnina um fjármagn, skýrar aðgerðir og samvinnu að settu marki.
„Kæra ríkisstjórn ef ykkur er raunverulega alvara í því að bæta líðan barna þá hvet ég ykkur til að funda og ræða við ungmennafélagshreyfinguna… hún veit sínu viti, enda er hún að byggja á sannreyndum aðferðum.“

Að lokum skoraði hún á stjórnvöld að forgangsraða stuðningi við íþróttastarf sem forvarnarstarf og grunn að samfélagslegri samheldni. „Köstum ekki krónunni fyrir aurinn, sýnum heldur öflugan stuðning við íþróttastarf og ræktum þannig líf og land,“ sagði Halla Hrund og vitnaði þar í slagorð UMFÍ.

Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, fór í störfum þingsins yfir umræðu á fundi alþingismanna með Samtökum atvinnurekenda á Reykjanesi vegna falls Play, en yfir 400 starfsmenn misstu vinnuna þar. Þá „misstu 120 vinnuna hjá Airport Associates, helmingur veltu veitingafyrirtækisins sem þjónustaði Play gufaði upp, a.m.k. 13 flugvirkjar misstu vinnuna og hótel og aðrir ferðaþjónustuaðilar hafa fundið fyrir samdrætti.“

„Já, áhrifin af falli Play á Reykjanesskaga eru mikil og þau eru ekki öll komin fram.“

Suðurnesin hafa „staðið höllum fæti” með tilliti til menntunar, atvinnuþróunar og álags vegna jarðhræringa.

„Við verðum að hafa í huga að þótt nýr aðili komi inn til að fylla skarð Play þá er það nú þannig að ef sá aðili hefur ekki heimilisfesti hér á landi þá munu staðbundin áhrif ekki vera þau sömu á þjónustu og atvinnusköpun,“ sagði Halla Hrund.

„Við eigum að huga að innviðunum. Við eigum að huga að því hvort það þurfi að flýta Reykjanesbrautinni, hvort þurfi að horfa á Suðurnesjalínu, hvort það þurfi að horfa á viðbygginguna við fjölbrautaskólann,“ enda getur menntun „gripið fólk sem nú hefur misst vinnuna og hjálpað því að koma sterkara inn í samfélagið.“

„Framsókn er að leggja til í samvinnu við fleiri aðila að við stofnum Háskólafélag Suðurnesja, háskólafélag sem er sambærilegt og starfar annars staðar eins og á Suðurlandi og miðar að því að efla nýsköpun, atvinnuþróun og efla rannsóknir þannig að þetta svæði geti verið öflugt,“ sagði Halla Hrund að lokum.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður, gagnrýndi í störfum þingsins skort á skýrum aðgerðum af hálfu ríkisstjórnarinnar í ljósi versnandi efnahagsumhverfis. Hann vísaði m.a. til nýlegs dóms Hæstaréttar um ólögmæta skilmála banka og sagði óvissu í hagkerfinu hafa aukist vegna hárrar vaxtastigs, þrálátrar verðbólgu og hækkandi kostnaðar á húsnæðismarkaði.

„Það eru blikur á lofti; sterkt gengi krónu, óvissa í ferðaþjónustu, háir vextir, þrálát verðbólga, hátt húsnæðisverð og skortur á trúverðugleika í ríkisfjármálum. Þetta er ekki góð blanda,“ sagði Þórarinn Ingi.

Kallar eftir greinargóðri áætlun

Þórarinn Ingi sagði ríkisrekstur á viðkvæmu stigi og tiltrú á hagstjórn minni en þörf væri á. Hann spurði hvar aðgerðir ríkisstjórnarinnar væru og hvenær þær yrðu birtar. „Alþingi verður að fá skýra mynd af hagræðingarverkefnum ríkisstjórnarinnar án tafar,“ sagði hann og bætti við að aukið aðhald og skilvirkni ríkisins væri „grundvallaratriði efnahagsmála“.

Húsnæðismarkaður undir pressu

Þórarinn Ingi segir að húsnæðismarkaðurinn sýni vel þá stöðu sem uppi sé: byggingarkostnaður hafi hækkað verulega á síðustu tveimur árum, verktakar dragi saman seglin, ný verkefni tefjist og fjármögnun sé of dýr til að arðsemi haldist. „Staðan er ekki sjálfbær,“ sagði hann.

Hvetur til skjótvirkra mótvægisaðgerða

Þórarinn Ingi hvatti ríkisstjórnina til að leggja fram aðgerðir um hagræðingu og skýr áform á húsnæðismarkaði sem fyrst, þannig að unnt verði að ræða þau faglega bæði á Alþingi og með hagsmunaaðilum.

„Ég hvet ríkisstjórnina til að leggja fram aðgerðir um hagræðingu og áform m.a. á húsnæðismarkaði eins fljótt og kostur er,“ sagði hann að lokum.

„Kerecis, Controlant, CCP, Grid, Marel, Meniga og Myrkur Games… þetta eru ekki orð í skrúfu heldur fyrirtæki sem hafa skapað gríðarlega þekkingu og verðmæti fyrir íslenskt samfélag,“ sagði Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, í sérstakri umræðu á Alþingi um stöðu verkfræði-, stærðfræði-, raunvísinda- og náttúruvísindanáms á háskólastigi.

Halla Hrund lagði áherslu á að efling STEM-greina væri lykilforsenda samkeppnishæfni þjóðarbúsins, bæði með hliðsjón af yfirstandandi tæknibyltingu í gervigreind og til að laða ungt fólk aftur heim úr námi. „Ef þessum fyrirtækjum tekst vel til þá græða allir í íslensku samfélagi,“ sagði hún og nefndi m.a. Oculis, Lucinity, Bláa lónið, GeoSilica, 1939 Games og Aldin Dynamics sem dæmi um sprota og vaxtarfyrirtæki sem byggja á STEM-menntun.

Kallar eftir „sókn“ í stað „átaks“

Halla Hrund hvatti menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra til að stilla upp markvissri sóknaráætlun. „Við erum að tala um átak í grunnskólum og framhaldsmenntun, en við þurfum sókn núna því málin breytast hratt,“ sagði hún og óskaði eftir skýrari útfærslu á því hvernig slík sókn myndi birtast og tengjast stuðningi við nýsköpunarumhverfið og atvinnustefnu í mótun.

Grunnurinn þarf að vera sterkur og seiglan skipti máli

Í seinni ræðu sinni þakkaði Halla Hrund fyrir málefnalega umræðu og tók undir ábendingar þingmanna um að grunnfærni í stærðfræði og raungreinum yrði að vera traust. Hún lagði jafnframt áherslu á aga og þrautseigju í námi: „Við þurfum að æfa seigluna, æfa okkur í því sem krefst aga,“ sagði hún og vísaði til innlegga sem bentu á mikilvægi vinnuvana og úthalds.

Auðlindirnar drifkraftur byggðaþróunar

Halla Hrund beindi sérstakri athygli að tækifærum í auðlindatengdri nýsköpun um land allt. „Þetta er sennilega eitt mesta tækifærið fyrir byggðaþróun; auðlindirnar eru dreifðar og því getur verðmætasköpunin orðið það líka,“ sagði hún og nefndi sem dæmi Kerecis og Primex ásamt Bláa lóninu og GeoSilica.

Til að kveikja áhuga ungmenna lagði hún til að skólakerfið og atvinnulífið næðu betur saman með markvissum kynningum og heimsóknum: „Fáum ungt fólk inn á vinnustaðina, sýnum þeim verkefnin og tengjum algebruna við raunveruleg tækifæri. Þá skýrist myndin og þá vegnar okkur vel.“

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, beindi fyrirspurn til mennta- og barnamálaráðherra um stöðu meðferðarúrræða fyrir börn og ungmenni. Tilefnið er tvö nýleg mál þar sem ungmenni leituðu meðferðar erlendis vegna skorts á viðunandi þjónustu hérlendis.

Ingibjörg sagði að foreldrar hefðu lýst því sem „þungbæru“ að senda börn sín úr landi til að fá lífsnauðsynlega þjónustu. Hún tók undir mikilvægi þess að öll úrræði, heima og erlendis, byggðust á gagnreyndum aðferðum og viðurkenndum stöðlum, en lagði áherslu á að bið eftir innlendum úrræðum mætti ekki verða til þess að börn sættu þjónustuleysi.

„Þegar úrræði eru ekki til staðar innan lands eða þegar börn þurfa að bíða mánuðum saman eftir plássi eða þjónustu, lífsnauðsynlegri þjónustu, þá er mikilvægt að hægt sé að leita einhverra leiða,“ sagði hún og bætti við að ekki væri boðlegt að fjölskyldur stæðu frammi fyrir vali á milli biðar heima eða sjálfsaflaðra lausna erlendis „með tilheyrandi kostnaði og óvissu“.

Ingibjörg minnti á að ráðherra hefði áður vísað til þess að tiltekin erlendu úrræði uppfylltu ekki staðla sem gerðir eru kröfur um fyrir börn og ungmenni, hvorki hér né á Norðurlöndum, sem hún taldi rétt sjónarmið í sjálfu sér. „En það breytir ekki þeirri staðreynd,“ sagði hún, „að þegar innlend úrræði eru ekki til staðar þarf að tryggja samfellda og örugga þjónustu með öðrum hætti þar til þau eru tilbúin.“

Kallar eftir formlegu mati og mögulegri tímabundinni lausn

Ingibjörg lagði þrjár spurningar fyrir ráðherra:

• Hefur verið metið með formlegum hætti hvort þetta umrædda úrræði uppfylli þá staðla sem við gerum kröfur um?

• Eru önnur úrræði erlendis sem uppfylla slíka staðla?

• Ef hægt er að tryggja meðferð erlendis á stofnunum sem uppfylla slíka staðla mun ráðherra þá endurskoða afstöðu sína til þess að veita tímabundinn stuðning við meðferðarúrræði erlendis þegar það er eina raunhæfa leiðin til að tryggja barninu samfellda og örugga þjónustu þar til innlend úrræði eru tilbúin?

Sigurður Ingi Jóhannsson, alþingismaður og formaður Framsóknar, kallaði eftir skýrari svörum frá ríkisstjórninni, í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi, um „mjög misvísandi upplýsingar“ um mögulegan kostnað ríkissjóðs og tengdra fyrirtækja vegna falls flugfélagsins Play. Hann krafðist þess að fjármálaráðherra legði þegar fram eina, heildstæða tölu og útskýrði hvernig hún skiptist.

Sigurður Ingi vísaði til þriggja mismunandi fjárhæðna sem hafi verið nefndar á fáum dögum: „Fjármálaráðherra sagði […] að það væri trúlega um nokkur hundruð milljónir að ræða. Nokkrum dögum síðar kom hæstv. innviðaráðherra og taldi að kostnaðurinn væri 1,5 milljarðar. Síðan fréttist af minnisblaði fjármálaráðuneytisins þar sem talað var um 5 milljarða.“ Sigurður Ingi sagði þennan breytileika óásættanlegan og spurði: „Hver er rétta talan, ef einhver veit hana?“

Spyr um áhrif á stöðugleikareglu og Isavia

Jafnframt vildi Sigurður Ingi fá staðfest hvort mögulegt tjón hefði áhrif á svonefnda stöðugleikareglu ríkisfjármála. „Ef það eru 5 milljarðar er þá stöðugleikareglan í uppnámi?“ spurði hann og minnti á að „ríkisstjórnin hafi skilið um 500 milljónir eftir“ í ramma.

Mikilvægt væri að greina hvað félli á A-hluta ríkissjóðs og hvað á Isavia, sem starfar utan A-hlutans: „Ef þetta er vegna þess að kostnaðurinn falli á Isavia […] hver er þá kostnaður Isavia vegna þessa?“ bætti hann við.

Vaxandi tekjurýrnun vegna verkfalls

Í sömu andrá tengdi hann málið yfirvofandi tekjurýrnun hjá Isavia vegna verkfalls flugumferðarstjóra og áhrif þess á ferðaþjónustu og þjóðarbúið. „Er þá orðin hætta á því að lánalínur Isavia, sem er í miklum framkvæmdum, séu í uppnámi? Er hætta á innköllun á lánalínum eða […] að hér þurfi á að halda auknu eigin fé úr ríkissjóði til Isavia, til þess að Isavia geti haldið áfram sínum dampi?“ spurði hann.

Kallar eftir „heiðarlegum og réttum svörum“

Sigurður Ingi sagði brýnt að Alþingi fengi „heiðarlegri og rétt svör“ frá ríkisstjórninni og að ekki skeikaði „nokkru hundruð milljónum upp í 5 milljarða“. Hann lagði áherslu á að ráðherrar samræmdu tölur og settu fram sundurliðaða mynd af mögulegu tjóni og skuldbindingum ríkisins og dótturfyrirtækja þess.