Year: 2020

Willum Þór Þórsson, alþingismaður Framsóknar í Suðvesturkjördæmi, sagði í eldhúsdagsumræðum á Alþingi í vikunni að þingveturinn hafi byrjað „með hefðbundnu sniði og framlagningu fjárlagafrumvarps fyrir þetta ár. Þar var verkefnið að mæta hægari efnahagsumsvifum, stuðla áfram að framförum og bættum lífsgæðum. Við höfum staðið skynsamlega að ríkisfjármálum undanfarin ár og skuldastaðan er góð í alþjóðlegum samanburði. Styrk staða ríkisfjármála gaf okkur svo sannarlega tækifæri til þess að veita þá efnahagslegu viðspyrnu sem þá blasti við að væri nauðsynleg. Engan óraði þó fyrir því hvað við áttum í vændum“.

„Í gildandi fjárlögum þessa árs eru álögur lækkaðar á heimili og fyrirtæki með lækkun tekjuskatts á einstaklinga og lækkun tryggingargjalds. Sótt er fram á fjölmörgum sviðum með auknum framlögum til heilbrigðismála. Stuðningur er aukinn við húsnæðismál tekjulægri hópa, fyrstu kaupendur og landsbyggð, aukin framlög til menntamála og fjármögnun nýs menntasjóðs er tryggð. Fjármagn er aukið til nýsköpunar og rannsókna og mikill kraftur settur í að efla opinbera fjárfestingu og sérstakt átak í samgönguverkefnum.

En þingið hafði vart lokið við að samþykkja fjárlög fyrir 2020 þegar kófið skall á með tilheyrandi samfélagslegum usla og efnahagslegum skaða, hér á landi og á heimsvísu, miklum og snöggum samdrætti og gríðarlegri óvissu. Ég ætla ekki að rekja áhrif og afleiðingar þess hér eða setja á það einhverja mælistiku en faraldurinn hefur snert okkur öll, fjölskyldur, vini og ættingja, störf okkar og okkar daglega líf,“ sagði Willum Þór.

Sagði Willum Þór að núverandi aðstæður kalli á samstöðu, samtakamátt og að við þurfum á því að halda að sýna hvað í okkur býr. Í meðbyr virðist allt ganga vel, allir að gera góða hluti en nú reynir á og að við sýnum þjóðareinkenni.

„Við slíkar aðstæður, sem einkennast af mikilli óvissu, gefst ekki mikill tími til að ígrunda ákvarðanir, hvað þá að hika, heldur þarf að bregðast hratt við og mæta þeim aðstæðum sem slíkum sem hafa skapast og gera það af öryggi og festu,“ sagði Willum Þór.

„Ráðstafanir sem samþykktar voru í fjárlögum fyrir þetta ár standa óhaggaðar. Þar að auki höfum við nú gripið til fjölmargra ráðstafana til þess að verja efnahag heimila og fyrirtækja, styrkja rekstur og veita skjól. Markmiðið er að ríkissjóður dempi höggið af Covid-niðursveiflunni og dragi úr efnahagslegum afleiðingum þess eins og kostur. Vonandi ber okkur gæfa til að mæta þeim efnahagslegu áskorunum sem við stöndum frammi fyrir af sömu auðmýkt og samstöðu og við höfum sýnt á sviði sóttvarna. Það er ekki bara mín ósk heldur er það ávallt vænlegra til árangurs.

Mikilvægast er þó að aðgerðirnar sem farið er í skili árangri. Samvinna er ekki bara æskileg heldur oftast lykill að því að ná tilsettum markmiðum. Markmiðið er að fjármagnið skili sér til þeirra og fyrir þá sem því er ætlað. Með upplýsingagjöf, gagnsæi og samtímaeftirliti eigum við að geta tryggt það.“

„Um leið og það er ásetningur okkar að nýta sterka stöðu ríkissjóðs til þess að vinna okkur í gegnum þessar hremmingar er mikilvægt að horfa til lengri tíma og gæta að sjálfbærni ríkisfjármála. Tryggjum að við séum ávallt í þeirri stöðu að geta brugðist við áföllum, að við getum fjármagnað tímabundinn halla þegar það á við án þess að velta skuldum á komandi kynslóðir — því sannarlega erum við öll ríkissjóður,“ sagði Willum Þór að lokum.

Ræða Willum Þórs Þórssonar í heild sinni:

<iframe scrolling=’no’ frameborder=’0′ type=’text/html’ style=’border:0;overflow:hidden; width:100%;height:250px’ src=’//vod.althingi.is/player/?type=vod&width=512&height=288&icons=yes&file=20200623T192423&start=6492&duration=408&autoplay=false’ allowTransparency allowfullscreen seamless allow=’autoplay; fullscreen’></iframe>

Hæstv. forseti. Kæru landsmenn. Þingveturinn byrjaði með hefðbundnu sniði og framlagningu fjárlagafrumvarps fyrir þetta ár. Þar var verkefnið að mæta hægari efnahagsumsvifum, stuðla áfram að framförum og bættum lífsgæðum. Við höfum staðið skynsamlega að ríkisfjármálum undanfarin ár og skuldastaðan er góð í alþjóðlegum samanburði. Styrk staða ríkisfjármála gaf okkur svo sannarlega tækifæri til þess að veita þá efnahagslegu viðspyrnu sem þá blasti við að væri nauðsynleg. Engan óraði þó fyrir því hvað við áttum í vændum.

Í gildandi fjárlögum þessa árs eru álögur lækkaðar á heimili og fyrirtæki með lækkun tekjuskatts á einstaklinga og lækkun tryggingagjalds. Sótt er fram á fjölmörgum sviðum með auknum framlögum til heilbrigðismála. Stuðningur er aukinn við húsnæðismál tekjulægri hópa, fyrstu kaupendur og landsbyggð, aukin framlög til menntamála og fjármögnun nýs menntasjóðs er tryggð. Fjármagn er aukið til nýsköpunar og rannsókna og mikill kraftur settur í að efla opinbera fjárfestingu og sérstakt átak í samgönguverkefnum.

En þingið hafði vart lokið við að samþykkja fjárlög fyrir 2020 þegar kófið skall á með tilheyrandi samfélagslegum usla og efnahagslegum skaða, hér á landi og á heimsvísu, miklum og snöggum samdrætti og gríðarlegri óvissu. Ég ætla ekki að rekja áhrif og afleiðingar þess hér eða setja á það einhverja mælistiku en faraldurinn hefur snert okkur öll, fjölskyldur, vini og ættingja, störf okkar og okkar daglega líf.

Hæstv. forseti. Góðir landsmenn. Slíkar kringumstæður kalla fram samstöðu, vekja með okkur samtakamátt og það er við slíkar aðstæður sem við þurfum á því að halda að sýna hvað í okkur býr. Það kallar gjarnan fram úr hverju við erum gerð. Í meðbyr virðist allt geta gengið upp og allir virðast vera að gera góða hluti en það er við aðstæður eins og þessar sem raunverulega reynir á og laðar gjarnan fram það sem við getum kallað þjóðareinkenni.

Við slíkar aðstæður, sem einkennast af mikilli óvissu, gefst ekki mikill tími til að ígrunda ákvarðanir, hvað þá að hika, heldur þarf að bregðast hratt við og mæta þeim aðstæðum sem slíkum sem hafa skapast og gera það af öryggi og festu.

Á sóttvarnasviðinu er óumdeilt að tekist hefur vel til. Heilbrigðiskerfið hefur sannarlega staðist álagsprófið og samstaðan í samfélaginu öllu þegar kemur að sóttvarnaábyrgð hvers og eins speglast í þeirri vegferð sem hið ágæta slagorð nær svo vel utan um að við erum öll almannavarnir. Verðskuldað hlaut þríeykið viðurkenningu forseta fyrir afburðastörf og auðmýkt þeirra fannst mér einkennandi fyrir þá samstöðu sem nauðsynlegt var að næðist í þessum hluta baráttunnar. Heilbrigðiskerfið með þríeykið í fararbroddi verðskuldar allar góðar þakkir.

Hæstv. forseti. Góðir landsmenn. Þær ráðstafanir sem samþykktar voru í fjárlögum fyrir þetta ár standa óhaggaðar. Þar að auki höfum við nú gripið til fjölmargra ráðstafana til þess að verja efnahag heimila og fyrirtækja, styrkja rekstur og veita skjól. Markmiðið er að ríkissjóður dempi höggið af Covid-niðursveiflunni og dragi úr efnahagslegum afleiðingum þess eins og kostur. Vonandi ber okkur gæfa til að mæta þeim efnahagslegu áskorunum sem við stöndum frammi fyrir af sömu auðmýkt og samstöðu og við höfum sýnt á sviði sóttvarna. Það er ekki bara mín ósk heldur er það ávallt vænlegra til árangurs.

Mikilvægast er þó að aðgerðirnar sem farið er í skili árangri. Samvinna er ekki bara æskileg heldur oftast lykill að því að ná tilsettum markmiðum. Markmiðið er að fjármagnið skili sér til þeirra og fyrir þá sem því er ætlað. Með upplýsingagjöf, gagnsæi og samtímaeftirliti eigum við að geta tryggt það.

Um leið og það er ásetningur okkar að nýta sterka stöðu ríkissjóðs til þess að vinna okkur í gegnum þessar hremmingar er mikilvægt að horfa til lengri tíma og gæta að sjálfbærni ríkisfjármála. Tryggjum að við séum ávallt í þeirri stöðu að geta brugðist við áföllum, að við getum fjármagnað tímabundinn halla þegar það á við án þess að velta skuldum á komandi kynslóðir — því sannarlega erum við öll ríkissjóður.

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, sagði í eldhúsdagsumræðum á Alþingi í vikunni að sannarlega hafi reynt á samvinnu og útsjónarsemi þjóðarinnar á liðnum mánuðum. Enginn hegði getað spáð því að nú væru Íslendingar þrautþjálfaðir í tilteknum almannavarnarhlutverkum.

Þekking og tækni hafi skipti sköpum eins og okkur Íslendingum hefur tekist síðustu mánuði. Áfram mun „reyna á almannavarnir og úrvinnslu afleiðinga kófsins, vetrarveðra og jarðhræringa, og við það þurfum við samvinnu og útsjónarsemi sem og til að viðhalda störfum, skapa ný störf og tryggja velferð allra landsmanna“.

Líneik Anna sagði tímamót í samgönguframkvæmdum vera fram undan eftir nær áratuga hægagang. Í nýrri samgönguáætlun þar sem verður enn meira fjármagn úr að spila undir forystu Framsóknarflokksins. Unnið sé að m.a. vinnu við rannsóknir, skipulag, hönnun, umhverfismat og samningagerð. „Unnið er að útfærslu á fjölbreyttari leiðum við fjármögnun verkefna og heildarendurskoðun á framtíðarfjármögnun vegakerfisins í ljósi yfirstandandi orkuskipta. Skoska leiðin í fluginu kemur til framkvæmda á árinu, verkefni byggð á samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins eru komin í gang og jarðgangaáætlun verður til með greiningu jarðgangakosta og forgangsröðun til lengri tíma“. Ísland er dreifbýlt land og því seint uppiskroppa með samgönguverkefni.

„Skipulag og gerð samgöngumannvirkja ræður miklu um þróun samfélags og byggða. Framkvæmdirnar sem slíkar skapa þúsundir starfa hjá fjölbreyttum hópi fólks víða um land. Fjárfesting og framfarir í samgöngum eru í senn mótvægi gegn samdrætti af völdum kófsins og undirstaða nýrra tækifæra,“ sagði Líneik Anna.

Ræddi Líneik Anna því næst mótvægisaðgerðir vegna kófsins. „Hlutastarfaleiðin hitti í mark en óvissan var mikil þegar þingið samþykkti hana. Rúmlega 37.000 einstaklingar nýttu fyrstu útfærsluna og voru þeir í ráðningarsambandi við tæplega 6.500 launagreiðendur. Samspil hlutastarfaleiðarinnar og launa í sóttkví styrkti allar sóttvarnaaðgerðir og gerði mörgum mögulegt að hlýða Víði. Auk aðgerða sem snúa að atvinnulífinu hefur verið ráðist í fjölbreyttar félagslegar aðgerðir,“ sagði Líneik Anna.

Sagði Líneik Anna stjórnvöld verða „að leggja áherslu á hvata til þeirra sem búa yfir frumkvöðlakrafti og sjálfsbjargarviðleitni til að fjölga störfum“. Stjórnvöld hafi sett í gang úrræði til að viðhalda atvinnu, en „í framhaldinu þarf að styðja enn betur við hugkvæmni atvinnurekenda, smárra sem stórra, til að skapa ný störf. Nýsköpun, yfirfærsla á þekkingu og bætt nýting auðlinda og hráefna eykur verðmæti. Það þarf fjölbreyttan stuðning þar sem ekki er eingöngu horft á nýnæmi verkefna, heldur einnig litið til fjölgunar starfa í hefðbundnum atvinnugreinum og verðmætaaukningar í samfélaginu“.

Lykilákvörðun við að auka aðsókn að starfs- og tækninámi sé tillaga mennta- og menningarmálaráðherra, Lilju Alfreðsdóttur, um að tryggja fjármagn vegna aukinnar aðsóknar í framhalds- og háskóla í haust. Lykilatriði til að skapa ný ný störf.

„Fjórða iðnbyltingin, rafræn stjórnsýsla, fjarvinna og fjarnám, gefa okkur frábær verkfæri. Við verðum að tryggja að búseta á Íslandi verði valkostur fyrir fólk sem vill eiga kost á störfum hvar sem er í heiminum. Við þurfum líka oftar að spyrja okkur hvernig hægt sé að nýta fjarvinnu til þess að styrkja starfsemi innan lands,“ sagði Líneik Anna.

„Ég hef lagt áherslu á bætta lagaumgjörð um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi, ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna. Tilgangurinn er að tryggja eignarhald þjóðarinnar á auðlindum og skapa fleiri möguleika til heilsársbúsetu í dreifbýli, sjálfbærrar landnýtingar, nýsköpunar og matvælaframleiðslu. Það er því sérstaklega ánægjulegt að nú eru til afgreiðslu mál sem styrkja þessa umgjörð, m.a. með gerð landeignaskrár, auknu gagnsæi við eigendaskipti jarða og aukinni minnihlutavernd í veiðifélögum,“ sagði Líneik Anna.

Sagði Líneik Anna að „vinna undir forystu félags- og barnamálaráðherra, Ásmundar Einars Daðasonar, um umbætur í málefnum barna mun skila sér með afgerandi hætti á haustþingi. Þá verða frumvörp sem eru afurðir úr þverpólitískri vinnu og víðtæku samráði lögð fram. Áherslan verður á samþættingu allrar þjónustu við börn og fjölskyldur og snemmtækan stuðning, ásamt forvörnum sem er ætlað að auka seiglu einstaklinga í lífsins ólgusjó. Breytingar á fæðingarorlofinu eru þegar hafnar“.

„Við Framsóknarfólk erum frjálslynt félagshyggjufólk sem vill vinna að stöðugum umbótum og leysa viðfangsefnin á grunni samvinnu og jafnaðar. Vinna okkar á Alþingi á að sameina krafta og hvetja til framþróunar á öllum sviðum, árangurinn mælist í ávinningi samfélagsins,“ sagði Líneik Anna að lokum.

<iframe scrolling=’no‘ frameborder=’0‘ type=’text/html‘ style=’border:0;overflow:hidden; width:70%;height:350px‘ src=’//vod.althingi.is/player/?type=vod&width=512&height=288&icons=yes&file=20200623T192423&start=2874&duration=482&autoplay=false‘ allowTransparency allowfullscreen seamless allow=’autoplay; fullscreen’></iframe>

***

Ræða Líneikar Önnu Sævarsdóttur í heild sinni:

Virðulegi forseti. Ágætu landsmenn. Við þinglok að loknum sumarsólstöðum ársins 2020 ígrundum við hér verk liðinna mánaða og hugum að næstu viðfangsefnum. Undanfarið hefur sannarlega reynt á samvinnu og útsjónarsemi í fjölbreyttum verkefnum og störfum um allt land. Ég fullyrði að fyrir ári síðan hefði ekkert okkar spáð því að nú værum við orðin þrautþjálfuð í tilteknu almannavarnarhlutverkum.

Við lifum áhugaverða, krefjandi og lærdómsríka tíma en aldrei í sögunni hafa verið til staðar önnur eins tækifæri og núna til að takast á við ógnir náttúrunnar með þekkingu og tækni. Það hefur sýnt sig að það skiptir sköpum að nota þekkinguna vel, eins og okkur Íslendingum hefur tekist síðustu mánuði. Við vitum að áfram mun reyna á almannavarnir og úrvinnslu afleiðinga kófsins, vetrarveðra og jarðhræringa, og við það þurfum við samvinnu og útsjónarsemi sem og til að viðhalda störfum, skapa ný störf og tryggja velferð allra landsmanna.

Umfangsmestu verkefnin í mínum ranni síðustu mánuði tengjast samgöngum. Þessi misserin eru tímamót í samgönguframkvæmdum sem eru aftur komnar á skrið eftir nær áratugar hægagang. Samgönguáætlun var síðast afgreidd fyrir rúmu ári en nú erum við að afgreiða uppfærða áætlun þar sem úr enn meira fjármagni er að spila og verkefni eru nánar útfærð.

Það er mikil gerjun í verkefnum tengdum samgöngum undir forystu Framsóknarflokksins og margir boltar á lofti, m.a. vinna við rannsóknir, skipulag, hönnun, umhverfismat og samningagerð. Unnið er að útfærslu á fjölbreyttari leiðum við fjármögnun verkefna og heildarendurskoðun á framtíðarfjármögnun vegakerfisins í ljósi yfirstandandi orkuskipta. Skoska leiðin í fluginu kemur til framkvæmda á árinu, verkefni byggð á samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins eru komin í gang og jarðgangaáætlun verður til með greiningu jarðgangakosta og forgangsröðun til lengri tíma.

Við verðum seint uppiskroppa með samgönguverkefni í jafn dreifbýlu landi og Ísland er. Hugsið ykkur, á næstu 15 árum er ætlunin að fækka einbreiðum brúm á þjóðvegi 1 um meira en 30.

Skipulag og gerð samgöngumannvirkja ræður miklu um þróun samfélags og byggða. Framkvæmdirnar sem slíkar skapa þúsundir starfa hjá fjölbreyttum hópi fólks víða um land. Fjárfesting og framfarir í samgöngum eru í senn mótvægi gegn samdrætti af völdum kófsins og undirstaða nýrra tækifæra.

Vinna við útfærslu fjölbreyttra mótvægisaðgerða kófsins hefur verið umfangsmikið verkefni sem fjöldi fólks hefur lagt sig fram um að leysa.

Hlutastarfaleiðin hitti í mark en óvissan var mikil þegar þingið samþykkti hana. Rúmlega 37.000 einstaklingar nýttu fyrstu útfærsluna og voru þeir í ráðningarsambandi við tæplega 6.500 launagreiðendur. Samspil hlutastarfaleiðarinnar og launa í sóttkví styrkti allar sóttvarnaaðgerðir og gerði mörgum mögulegt að hlýða Víði. Auk aðgerða sem snúa að atvinnulífinu hefur verið ráðist í fjölbreyttar félagslegar aðgerðir.

Á næstunni þurfa stjórnvöld að leggja áherslu á hvata til þeirra sem búa yfir frumkvöðlakrafti og sjálfsbjargarviðleitni til að fjölga störfum. Stjórnvöld hafa þegar sett í gang úrræði til að viðhalda atvinnu og í framhaldinu þarf að styðja enn betur við hugkvæmni atvinnurekenda, smárra sem stórra, til að skapa ný störf. Nýsköpun, yfirfærsla á þekkingu og bætt nýting auðlinda og hráefna eykur verðmæti. Það þarf fjölbreyttan stuðning þar sem ekki er eingöngu horft á nýnæmi verkefna, heldur einnig litið til fjölgunar starfa í hefðbundnum atvinnugreinum og verðmætaaukingar í samfélaginu.

Aukin aðsókn að starfs- og tækninámi skapar einmitt tækifæri í samspili við ný störf. Í þessu samhengi er tillaga mennta- og menningarmálaráðherra, Lilju Alfreðsdóttur, og ákvörðun ríkisstjórnarinnar um að tryggja fjármagn til að mæta aukinni aðsókn í framhalds- og háskóla í haust lykilákvörðun.

Mikilvægt er að taka meðvitaða ákvörðun um að viðhalda og auka þessa færni enn frekar. En það er ekki nóg. Það þarf líka að tryggja að reglur vinnumarkaðarins og opinberra kerfa styðji við sveigjanleikann. Fjórða iðnbyltingin, rafræn stjórnsýsla, fjarvinna og fjarnám, gefa okkur frábær verkfæri. Við verðum að tryggja að búseta á Íslandi verði valkostur fyrir fólk sem vill eiga kost á störfum hvar sem er í heiminum. Við þurfum líka oftar að spyrja okkur hvernig hægt sé að nýta fjarvinnu til þess að styrkja starfsemi innan lands.

Ég hef lagt áherslu á bætta lagaumgjörð um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi, ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna. Tilgangurinn er að tryggja eignarhald þjóðarinnar á auðlindum og skapa fleiri möguleika til heilsársbúsetu í dreifbýli, sjálfbærrar landnýtingar, nýsköpunar og matvælaframleiðslu. Það er því sérstaklega ánægjulegt að nú eru til afgreiðslu mál sem styrkja þessa umgjörð, m.a. með gerð landeignaskrár, auknu gagnsæi við eigendaskipti jarða og aukinni minnihlutavernd í veiðifélögum.

Miklir almannahagsmunir felast í ráðstöfun og meðferð lands og sömu reglur geta ekki gilt um kaup og sölu á landi og önnur fasteignakaup. Það þarf frekari umbætur og eitt af því er bætt skipulag landnotkunar í dreifbýli. Þar legg ég áherslu á að gæta besta ræktarlandsins til að nýta í matvæla- og fóðurframleiðslu. Einnig er hægt að skapa verðmæti með verndun lands, endurheimt vistkerfa og kolefnisbindingu. Við þurfum ekki að velja á milli kolefnisbindingar með skógrækt, endurheimtar votlendis eða landgræðslu. Við eigum að sinna þessu öllu en vanda val á landi fyrir mismunandi verkefni.

Vinna undir forystu félags- og barnamálaráðherra, Ásmundar Einars Daðasonar, um umbætur í málefnum barna mun skila sér með afgerandi hætti á haustþingi. Þá verða frumvörp sem eru afurðir úr þverpólitískri vinnu og víðtæku samráði lögð fram. Áherslan verður á samþættingu allrar þjónustu við börn og fjölskyldur og snemmtækan stuðning, ásamt forvörnum sem er ætlað að auka seiglu einstaklinga í lífsins ólgusjó. Breytingar á fæðingarorlofinu eru þegar hafnar.

Virðulegi forseti og ágætu landsmenn. Við getum ekki leyft okkur að hafa eitt mál á dagskrá, viðfangsefnin eiga að vera margþætt, þar sem bæði er horft fram á veginn og brugðist við áskorunum samtímans. Ef við vöndum okkur þarf sjaldnar að horfa í baksýnisspegilinn. Við Framsóknarfólk erum frjálslynt félagshyggjufólk sem vill vinna að stöðugum umbótum og leysa viðfangsefnin á grunni samvinnu og jafnaðar. Vinna okkar á Alþingi á að sameina krafta og hvetja til framþróunar á öllum sviðum, árangurinn mælist í ávinningi samfélagsins.

Áfram veginn og góðar stundir.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, fór yfir tilgang og markmið með hlutdeildarlánunum á störfum þingsins á Alþingi á dögunum. Hlutdeildarlán eru í samræmi við stjórnarsáttmála ríkisstjórnar og lífskjarasamninga á almennum vinnumarkaði á liðnu ári. Hlutdeildarlánunum er ætlað að bæta stöðu ungra og tekjulágra á húsnæðismarkaði, sem einnig ætti að nýtast þeim sem hafa misst sitt húsnæði og hafa ekki verið í eigin húsnæði í a.m.k. fimm ár.

Einnig er ætlað að auka hvata fyrir byggingaraðila til að byggja hagkvæmt íbúðarhúsnæði sem hentar tekjulægri hópum samfélagsins.

Hugmyndin að hlutdeildarlánum er fengin frá Skotlandi og þar hafa þau gefið góða raun og hafa leitt til aukins framboðs á hagkvæmu húsnæði. Þar hefur einnig verið raunin að uppbygging hefur aukist í dreifbýlinu.

„Eðli málsins samkvæmt eru nýbyggingar úti á landi, þar sem ríkir markaðsbrestur á fasteignamarkaði, dýrari en það sem eldra er. Með því að beina hlutdeildarlánum að hagkvæmum nýbyggingum skapast hvati til þess að byggja úti á landi.

Gagnrýni á úrræðið hefur ekki síst snúið að því að fjármálastofnanir hafa verið tregar til að lána til íbúðarkaupa á köldum svæðum. Önnur úrræði sem hæstv. félagsmálaráðherra hefur ráðist í á landsbyggðinni svarar þeirri gagnrýni,“ sagði Halla Signý.

„Sérstakur lánaflokkur hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun, bæði til íbúðarkaupa og framkvæmda, hefur nú þegar nýst í Blönduósbæ, Dalabyggð, Akureyrarbæ, Norðurþingi, Súðavíkurhreppi, Borgarbyggð, Árborg og Ísafjarðarbæ. Álíka mörg verkefni eru í pípunum.“

Sagðist Halla Signý að lokum taka „undir þau sjónarmið að ekki gildi sömu viðmið um fasteignamarkað á stórhöfuðborgarsvæðinu og á köldum svæðum úti á landi. Sveigjanleiki í kerfinu verður að vera til staðar til að koma á móts við sérstakar aðstæður þar.“

Ræða Höllu Signýjar í heild sinni:

<iframe scrolling=’no’ frameborder=’0′ type=’text/html’ style=’border:0;overflow:hidden; width:70%;height:350px’ src=’//vod.althingi.is/player/?type=vod&width=512&height=288&icons=yes&file=20200616T122411&start=1383&duration=131&autoplay=false’ allowTransparency allowfullscreen seamless allow=’autoplay; fullscreen’></iframe>

„Virðulegi forseti. Í velferðarnefnd liggur frumvarp hæstv. félagsmálaráðherra um hlutdeildarlán. Þetta frumvarp er í samræmi við stjórnarsáttmála ríkisstjórnar og lífskjarasamninga á almennum vinnumarkaði á liðnu ári og því er ætlað að bæta stöðu ungra og tekjulágra á húsnæðismarkaði, sem einnig ætti að nýtast þeim sem hafa misst sitt húsnæði og hafa ekki verið í eigin húsnæði í a.m.k. fimm ár. Jafnframt er frumvarpinu ætlað að auka hvata fyrir byggingaraðila til að byggja hagkvæmt íbúðarhúsnæði sem hentar tekjulægri hópum samfélagsins.

Hugmyndin að hlutdeildarlánum er fengin frá Skotlandi og þar hafa þau gefið góða raun og hafa leitt til aukins framboðs á hagkvæmu húsnæði. Þar hefur einnig verið raunin að uppbygging hefur aukist í dreifbýlinu. Eðli málsins samkvæmt eru nýbyggingar úti á landi, þar sem ríkir markaðsbrestur á fasteignamarkaði, dýrari en það sem eldra er. Með því að beina hlutdeildarlánum að hagkvæmum nýbyggingum skapast hvati til þess að byggja úti á landi.

Gagnrýni á úrræðið hefur ekki síst snúið að því að fjármálastofnanir hafa verið tregar til að lána til íbúðarkaupa á köldum svæðum. Önnur úrræði sem hæstv. félagsmálaráðherra hefur ráðist í á landsbyggðinni svarar þeirri gagnrýni. Sérstakur lánaflokkur hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun, bæði til íbúðarkaupa og framkvæmda, hefur nú þegar nýst í Blönduósbæ, Dalabyggð, Akureyrarbæ, Norðurþingi, Súðavíkurhreppi, Borgarbyggð, Árborg og Ísafjarðarbæ. Álíka mörg verkefni eru í pípunum.

Virðulegi forseti. Sú sem hér stendur tekur undir þau sjónarmið að ekki gildi sömu viðmið um fasteignamarkað á stórhöfuðborgarsvæðinu og á köldum svæðum úti á landi. Sveigjanleiki í kerfinu verður að vera til staðar til að koma á móts við sérstakar aðstæður þar.“

Willum Þór Þórsson, alþingismaður Framsóknar í Suðvesturkjördæmi, sagði í störfum þingsins á Alþingi á dögunum efnahagslega óvissu enn vera töluverða. Hallinn á fjárlögum verður verulegur í ár, enda efnahagsaðgerðir enn í gangi tengdar Covid. „Verðum við einfaldlega að láta ríkisfjármálin vinna með efnahagslífinu, atvinnulífinu og heimilunum,“ sagði Willum Þór, „óhjákvæmilega fylgir því að fjármagna verður það sem upp á vantar með lántökum.“

„Ein stærsta áskorunin er að vinna hratt niður það atvinnuleysi sem fylgir og að koma í veg fyrir langtímaatvinnuleysi.“

Willum Þór sagð að stöðugt endurmat og forgangsröðun útgjalda verði viðvarandi verkefni, sviðsmyndir gera ráð fyrir 8,7% samdrátt vergrar landsframleiðslu fyrir þetta ár en 5,1% hagvöxt á því næsta.

Ræða Willum Þórs í heild sinni:

„Hæstv. forseti. Við samþykktum í gær frestun á framlagningu endurskoðaðrar ríkisfjármálastefnu, fjármálaáætlunar og fjárlagafrumvarps. Samhliða samþykktum við að færa samkomudag Alþingis til 1. október. Það er ærið verkefni fyrir höndum á tiltölulega skömmum tíma og mikilvægt að ný og endurskoðuð stefna liggi fyrir svo fljótt sem auðið er, eins og lög um opinber fjármál mæla fyrir.

Þrátt fyrir góðan árangur gagnvart veirunni og að efnahagslegri þoku sé eitthvað að létta er enn töluverð efnahagsleg óvissa. Við erum enn að vinna með Covid-tengdar efnahagsaðgerðir og er ljóst að hallinn verður verulegur á þessu ári. En þannig verðum við einfaldlega að láta ríkisfjármálin vinna með efnahagslífinu, atvinnulífinu og heimilunum. Óhjákvæmilega fylgir því að fjármagna verður það sem upp á vantar með lántökum.

Aðrar ráðstafanir: Þrátt fyrir að forsendur fjárlaga og fjármálastefnu séu brostnar væru slíkar ráðstafanir óráð, hvort heldur á tekju- eða gjaldahlið. Það eru sannarlega miklar áskoranir sem fylgja því verkefni sem fram undan er. Ein sú stærsta er að vinna hratt niður það atvinnuleysi sem fylgir og að koma í veg fyrir langtímaatvinnuleysi. Stöðugt endurmat og forgangsröðun útgjalda er viðvarandi verkefni en mun reyna verulega á sem aldrei fyrr. Stjórnvöld og fleiri aðilar hafa verið að vinna með sviðsmyndir og í samantekt hagfræðings Alþingis gefur meðaltal þeirra sviðsmynda niðurstöðu fyrir 8,7% samdrátt vergrar landsframleiðslu fyrir þetta ár en 5,1% hagvöxt á því næsta. Verkefnið hefur verið að beita ríkisfjármálunum og bráðaaðgerðum í gegnum þetta og fram undan er verkefnið að vaxa út úr þessum skelli.“