Categories
Fréttir

Stefnuræða forsætisráðherra og umræður um hana

Deila grein

11/09/2014

Stefnuræða forsætisráðherra og umræður um hana

Sigmundur Davíð GunnlaugssonSigmundur Davíð Gunnlaugsson, forsætisráðherra, flutti stefnuræðu sína á Alþingi í gær, 10. september. Forsætisráðherra sagði að bjartsýni, kjarkur og þor væru forsendur framfara og árangurs.
„Náttúra Íslands minnir stöðugt á hve krefjandi það er að búa í landi elds og íss. Þeir kraftar sem takast nú á í iðrum jarðar og brjótast fram á hálendinu eru í senn stórfenglegir og ógnvekjandi. Hugur margra leitar þá til þeirra tíma þegar forfeður okkar þurftu að kljást við afleiðingar slíkra náttúruhamfara með mun minni bjargir en við þekkjum í dag. Það er því mjög ánægjulegt að sjá hve framúrskarandi vísindamönnum Ísland hefur á að skipa og hve mikið og gott starf hefur verið unnið á sviði almannavarna. Allt þeirra starf eykur mjög öryggi okkar í því ófyrirsjáanlega umhverfi sem náttúra landsins býr okkur.
En þrátt fyrir þessar hættur náttúrunnar erum við Íslendingar svo heppnir að búa í landi sem er í senn ægifagurt og gjöfult með gnægð auðlinda. Hvort sem litið er til jarðnæðis, vatns, hreinleika eða möguleika til matvælaframleiðslu eru fáar þjóðir í heiminum sem búa við jafn rík tækifæri frá náttúrunnar hendi og við. Landið sér okkur fyrir nægri umhverfisvænni orku og úr fegurð og aðdráttarafli náttúrunnar og auðlindum sjávar verða til gríðarleg verðmæti. Mannauður okkar og hugvit bætir sífellt við þau verðmæti enda vinnur nú stærri hluti þjóðarinnar að rannsóknum en nokkurs staðar annars staðar í Evrópu.
Sé litið til alþjóðlegs samanburðar er Ísland í efsta sæti við mat á öryggi og friði og jafnrétti kynjanna. Raunar hefur það sýnt sig að í alþjóðlegum samanburði á þeim kostum sem lönd búa yfir er Ísland gjarnan í hópi þeirra efstu, hvort sem spurt er hvar best sé að búa í heiminum, um stöðu lýðræðis, um réttindi ólíkra hópa, frelsi fjölmiðla, árangur af heilbrigðisstefnu eða um stöðugustu ríki heims. Slíkur samanburður er ekki algildur en veitir þó mikilvæga vísbendingu um það hversu góð lífsskilyrði við búum við“, sagði Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, forsætisráðherra, í stefnuræðu sinni sem flutt var á Alþingi í gær.

vigdishauksdottirVigdís Hauksdóttir, alþingismaður og formaður fjárlaganefndar, var með ræðu í annarri umferð stefnuræðu forsetisráðherra.
„Eftir 15 mánaða setu ríkisstjórnarinnar hefur orðið algjör viðsnúningur hér á landi. Það er hlutverk stjórnvalda að forgangsraða í ríkisrekstri og ráðstafa skattfé í grunnstoðir samfélagsins. Samtímis og ráðist var í sparnaðaraðgerðir og forgangsröðun fyrir fjárlagaárið 2014 var stefnan sett á hallalaus fjárlög í fyrsta sinn um langa hríð og í frumvarpi til fjárlaga fyrir 2015 er gert ráð fyrir afgangi.
Vinnan gengur afar vel.
Þessi agi eykur traust á landi og þjóð – innan lands sem utan – og er sérstaklega mikilvægt að sýna þetta aðhald fyrir lánardrottna ríkisins því að eitt af forgangsmálunum er að greiða niður skuldir til að ná himinháum vaxtagjöldum ríkisins niður. Stóra málið er, eins og minnst hefur verið á hér í kvöld, losun gjaldeyrishafta og samningar við kröfuhafa og áríðandi er að vel takist til því að allt er undir í því máli. Því eru afar mikilvægir tímar fram undan fyrir okkur öll og áríðandi að standa saman þjóðinni til heilla.
Þessi vinna er langhlaup og krefst aga, festu og framsýni. Víða má spara, sameina og hagræða. Það krefst kjarks og dugs að leggja til og fylgja eftir breytingum á kerfi sem hefur byggst upp í áratugi. Almenni vinnumarkaðurinn fæst við slíka endurskoðun á hverjum degi og því er brýnt að sækja fordæmi og þekkingu þangað. Einnig er nauðsynlegt að auka og auðvelda streymi vinnuafls frá hinu opinbera inn á almenna vinnumarkaðinn því að þar verða hinar raunverulegu skatttekjur til með verðmætasköpun.
Bjartsýni, von og trú á íslenskt samfélag hefur náð rótum á ný, þ.e. fyrir utan það sem framtíðarsýn hv. þm. Árna Páls Árnasonar hefur að segja. Hann kom hér fram og sá allt svart í kvöld en það verður að bíða betri tíma að útskýra fyrir hv. þingmanni í hverju þetta felst. Staðfesta og skýr framtíðarsýn skiptir sköpum. Segja má að fjárlög hvers árs séu takmörkuð auðlind. Ofnýting hennar, stöðug framúrkeyrsla kemur niður á komandi kynslóðum. Sviðið allt verður að skoða með heildarsýn að leiðarljósi en ekki einblína á einstaka, afmarkaða þætti. Ef bætt er í fjármagni á einum stað verður að færa það frá öðrum minna mikilvægum málaflokkum til að vera innan fjárlagaramma með forgangsröðun að leiðarljósi“, sagði Vigdís Hauksdóttir, alþingismaður, í umræðu um stefnuræðu forsætisráðherra sem flutt var á Alþingi í gær.

Gunnar Bragi SveinssonGunnar Bragi Sveinsson, utanríkisráðherra, var með ræðu í þriðju umferð stefnuræðu forsetisráðherra.
„Samfélagið er þeir sem byggja það, lifa í því og trúa á það. Viljinn til breytinga lá í hjarta þessa samfélags fyrir ári þegar gengið var til kosninga. Langlundargeð þjóðar eftir réttri forgangsröðun var búið. Breytinga var þörf og að taka á vandamálum sem lá fólki næst. Ríkisstjórn Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar hafði unnið að því ötullega síðastliðið ár og nokkrum vikum betur. Það var þreytt þjóð árið 2013 sem fór í kjörklefann, þreytt á hruni, þreytt á bið, þreytt á rifrildi meðal stjórnarflokka, skorti á lausnum og hún var orðin óþolinmóð. Ríkisstjórnin átti erfitt verk fram undan en tók strax til við uppbygginguna. Það er þó ekki hægt að laga hlutina á einu ári eða einni nóttu. Unnið hefur verið mikið og vel á einu ári og er ég þess fullviss að lausnirnar eru góðar.
Góðir landsmenn. Það er viðurkennt að sú ákvörðun að taka ekki skuldir fallinna einkabanka var grunnurinn að því að við stöndum svo framarlega í dag. Mistökin voru þau að lán heimilanna sátu eftir, en nú erum við að leiðrétta það. Leiðréttingin er komin til framkvæmda eftir umsóknatímabil þar sem gríðarlegur áhugi var hjá þjóðinni þrátt fyrir úrtöluraddir og almenna neikvæðni stjórnarandstöðunnar. Leiðrétting á skuldum heimilanna er mun áhrifaríkari leið til þess að bæta hag þeirra en þær fálmkenndu aðferðir sem gripið var til á síðasta kjörtímabili. En saman sköpum við jákvæða hvata, aukið traust og trú á samfélag okkar, traust til þess að framkvæma það sem þarf til að tryggja framtíðaríbúum eyjunnar okkar velmegun og farsæld.
Sérstakir fjármunir hafa verið veittir í verkefni sem voru einna mest aðkallandi í heilbrigðis- og löggæslumálum og störfum hefur verið skilað til landsbyggðarinnar. Breytingarnar eru sjáanlegar, munu koma áfram í ljós á næstu mánuðum og árum. Þá gefa hallalaus fjárlög fyrirheit um betri tíma í framtíðinni“, sagði Gunnar Bragi Sveinsson, utanríkisráðherra, í umræðu um stefnuræðu forsætisráðherra sem flutt var á Alþingi í gær.

 
PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

Hressileg viðbrögð við góðum fréttum

Deila grein

09/09/2014

Hressileg viðbrögð við góðum fréttum

Silja-Dogg-mynd01-vefÍ síðastliðinni viku birti ég yfirlitsgrein fyrir þá þætti efnahagslífsins sem hafa verið á uppleið á síðustu misserum. Þessi grein fór fyrir brjóstið á nokkrum álitsgjöfum og því sé ég mig knúna til að reifa málið aðeins betur.

Viðskiptajöfnuður hagstæður

Fréttastjóri viðskiptafrétta 365 miðla skrifaði áhugaverðan leiðara föstudaginn 5. september. Leiðarahöfundur heldur því fram að viðskiptajöfnuður sé neikvæður. Það er rétt þegar heildartölur ársins 2014 eru teknar saman en skv. nýjustu tölum, sem komu út í síðustu viku, mælist viðskiptajöfnuður hagstæður um 2,9 ma. króna á 2. ársfjórðungi þessa árs. Það eru væntanlega góðar fréttir fyrir okkur öll.

Betra lánshæfismat

Varðandi bætt lánshæfismat þá heldur leiðarahöfundur því fram að það hafi verið kolrangt hjá mér, sem er skrítið. Staðreyndin er sú að lánshæfismat Íslands er nú í stöðugum horfum hjá lánshæfismatsfyrirtækjum. Alþjóðlega matsfyrirtækið Fitch Ratings staðfesti í byrjun ágúst 2014 að horfur fyrir lánshæfismat á langtímaskuldbindingum væru stöðugar. Matsfyrirtækið Standard & Poor‘s breytti horfunum um lánshæfi Ríkissjóðs Íslands úr neikvæðum í stöðugar í janúar 2014 og úr stöðugum í jákvæðar í júlí 2014.

Þetta eru líka góðar fréttir fyrir okkur öll.

Ekki þriðja heims ríki

Niðurstaða leiðarahöfundar var að Ísland væri þriðja heims ríki! Fyrst ber að nefna að í skýrslu World Economic Forum, sem fréttastjóri vísar í, þá hefur Ísland færst upp um sæti frá fyrra ári. Stefnan er að sjálfsögðu sú að ná hærra og að því eru stjórnvöld að vinna. Ég hef víða farið og get með engu móti borið Ísland saman við þriðja heims ríki. Slík niðurstaða er mjög langsótt. Samkvæmt Alþjóðabankanum eru þjóðartekjur á mann í lok árs 2013 hér á landi 5,3 m.kr. en til samanburðar eru tekjur í mörgum þriðja heims ríkjum á bilinu 100-500 þúsund kr. á ári. Við mælumst efst þegar kemur að jafnrétti og iðulega erum við efst á lista friðsælla ríkja. Heilbrigðis- og menntamál hér á landi eru einnig ávallt ofarlega á lista. Telur einhver að þessi samanburður fréttastjóra sé á rökum reistur?

Bjart fram undan

Það er gott að búa á Íslandi. Vissulega eru mörg krefjandi verkefni fram undan. Þar má nefna afnám gjaldeyrishaftanna, nýtt húsnæðiskerfi, afnám verðtryggingar, endurskipulagning almannatryggingakerfisins og sitthvað fleira. Ég get fullyrt að þessi ríkisstjórn hefur þrek og þor til að takast á við þessi verkefni og leysa þau með sóma. Staðreyndin er sú að hér hafa skapast rúmlega 5.000 störf síðan ríkisstjórn Sigmundar Davíðs tók við, hagvöxtur er nú með því mesta sem þekkist, atvinnuleysi minna en víðast hvar, verðbólga sambærileg við það sem er í nágrannalöndum okkar og erlendir aðilar sýna fjárfestingum hér aftur mikinn áhuga.

Við ættum að vera þakklát fyrir að búa á fallega landinu okkar og hjálpast að við að bæta það sem þarf að bæta. Verum jákvæð og bjartsýn á framtíðina.

Silja Dögg Gunnarsdóttir

Greinin birtist í Fréttablaðinu 9. september 2014.

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

Náttúra og umhverfi undirstaða velferðar

Deila grein

05/09/2014

Náttúra og umhverfi undirstaða velferðar

Sigurður Ingi JóhannssonÍslensk náttúra gegnir lykilhlutverki í efnahagsbata landsins, bæði vegna sérstöðu sinnar hvað endurnýjanlega orku varðar og einstakrar náttúrufegurðar sem er helsta aðdráttarafl fyrir erlenda ferðamenn. Lífsgæði Íslendinga felast ekki síst í hreinu umhverfi sem tryggir okkur framúrskarandi vatnsgæði, litla loftmengun og mikið aðgengi að óspilltri náttúru. Þetta eru nokkrar af meginniðurstöðum heildarúttektar Efnahags- og framfarastofnunar Evrópu (OECD) á umhverfismálum á Íslandi árin 2001-2013, sem kynnt var í gær.

Meðal annars er fjallað um hvernig efnahagur og náttúra tengjast – hvernig vöxtur og samdráttur hefur bein áhrif á umhverfið og hvernig náttúran hefur lagt grunninn að endurreisn efnahagslífsins. Við getum verið stolt af þeirri eindregnu jákvæðu umsögn sem gefin er en um leið eru settar fram gagnlegar ábendingar um að hverju beri að gæta. Svo jákvæð umsögn vekur okkur til umhugsunar um mikilvægi þess að varðveita gæðin sem felast í umhverfinu og náttúrunni. Við nýtingu auðlinda okkar þurfum við að bera virðingu fyrir umhverfi, náttúru og sérkennum landsins svo þau haldist jafn óspillt og raun ber vitni. Slíkt er brýnt fyrir þjóð sem byggir afkomu sína á sjálfbærri nýtingu náttúruauðlinda og hreinni náttúru.

Þannig er undirstrikað í skýrslunni að náttúrutengd ferðamennska sé mikilvæg auðlind og að ferðaþjónustan hefur átt hvað ríkastan þátt í viðreisn efnahags landsins. Þá er fjallað um mikilvægi þess að formgera langtímaáætlun um byggingu innviða á ferðamannastöðum sem er í takt við frumvarp til laga um framkvæmdaáætlun um uppbyggingu ferðamannastaða sem ég mun leggja fram í haust. Í umfjöllun um orkumál fá Íslendingar rós í hnappagatið fyrir að vera það OECD-ríki sem státar af hæsta hlutfalli endurnýjanlegrar orku en bent er á að velja þarf af kostgæfni áframhaldandi nýtingu með hámarks arðsemi og langtímahagsmuni heildarinnar að leiðarljósi.

Niðurstöður OECD-skýrslunnar undirstrika einnig að náttúra og umhverfi eru undirstaða velferðar í landinu en þrjár greinar – sjávarútvegur, orkuvinnsla og náttúrutengd ferðaþjónusta – standa undir um 4/5 allra okkar útflutningstekna. Því þarf umhverfis- og náttúruvernd að vera samofin allri stefnumörkun, opinberri starfsemi og stjórnsýslu, þvert á alla málaflokka.

Sigurður Ingi Jóhannsson

Greinin birtist í Fréttablaðinu 5. september 2014.

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

Góðar fréttir

Deila grein

03/09/2014

Góðar fréttir

Silja-Dogg-mynd01-vefÖll él styttir upp um síðir. Það má segja að þungu fargi hafi verið létt af þjóðinni þegar ríkisstjórn Sigmundar Davíðs tók við vorið 2013. Á aðeins einu ári hefur núverandi ríkisstjórn lyft grettistaki og komið efnahagslífinu á réttan kjöl. Það eru bjartir tímar framundan á Íslandi.

Haustið 2008 var dimmur tími í íslensku þjóðlífi. Eldar brunnu á Austurvelli. Vinstristjórnin tók við um vorið eftir erfiðan vetur. Við hana voru bundnar miklar vonir. Skjaldborgin, sem átti að reisa um íslensk heimili, varð því miður ekki að neinu. Vinstristjórnin vildi skattleggja okkur út úr kreppunni og festa okkur í Icesave-skuldafangelsi. Sem betur fer gengu þau plön heldur ekki eftir.

Allt á uppleið
Ríkisstjórn Sigmundar Davíðs hefur nú setið við stjórnvölinn í rúmt ár. Fyrsta mál ríkisstjórnarinnar á haustþingi 2013 var að leggja fram þingsályktunartillögu um aðgerðir vegna skuldavanda heimila á Íslandi. Tillagan var í tíu liðum og nú að þingi loknu hefur öllum liðum hennar verið lokið eða komið í áframhaldandi farveg. Leiðréttinguna ber þar hæst en með henni er komið til móts við heimili með verðtryggð húsnæðislán með aðgerðum sem fyrri ríkisstjórn hélt fram að væru óframkvæmanlegar. Beinar niðurfærslur á höfuðstól verðtryggðra lána og möguleiki á að nýta séreignarsparnað til að greiða niður höfuðstól munu hjálpa heimilum með verðtryggð lán á beinan hátt með því að lækka mánaðarlega greiðslubyrði af lánum og hækka ráðstöfunartekjur fjölskyldunnar. Heildaráhrif leiðréttingarinnar eru metin um 150 milljarðar fyrir 100 þúsund heimili. Alls bárust 69 þúsund umsóknir frá 105 þúsund einstaklingum.

Jákvæðar umsagnir
Skuldaleiðréttingin hefur hlotið jákvæðar umsagnir hjá erlendum lánshæfismatsfyrirtækjum, sem hafa hækkað lánshæfismat Íslands í kjölfar þess. Standard & Poor‘s breytti lánshæfishorfum Ríkissjóðs Íslands úr neikvæðum í stöðugar þar sem dregið hefur úr áhættu sem tengist ríkisfjármálum (janúar 2014).

Bjartsýni í stað svartsýni
Ótrúleg umskipti hafa orðið í efnahags- og atvinnulífi hér á aðeins einu ári. Hagvöxtur er nú með því mesta sem þekkist, atvinnuleysi minna en víðast hvar, verðbólga sambærileg við það sem er í nágrannalöndum okkar (lægri en í Noregi m.v. júlí), viðskiptajöfnuður jákvæður, rekstur ríkissjóðs jákvæður og erlendir aðilar sýna fjárfestingum hér aftur mikinn áhuga. Bjartsýni hefur tekið við af svartsýni og eymdarvísitalan hefur ekki verið lægri síðan 2007.

Það skiptir sannarlega máli hverjir stjórna!

Silja Dögg Gunnarsdóttir

Greinin birtist í Fréttablaðinu 3. september 2014.

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

„Dæmið er rangt, niðurstaðan rétt“

Deila grein

02/09/2014

„Dæmið er rangt, niðurstaðan rétt“

Þorsteinn sæmundsson_SRGB_fyrir_vefRitstjóri Fréttablaðsins sýndi mér þann sóma á Sprengisandi um helgina að helga mér og skoðunum mínum nokkurn hluta þáttarins án þess þó að leyfa mér að taka þátt. Þekkt er að erfitt er að eiga orðastað við fjarstatt fólk. Í leiðara Fréttablaðsins í gær bætir hann svo um betur og leggur út af gagnrýni Margrétar Kristmannsdóttur kaupkonu í nefndum þætti og kemst að því að dæmi sem ég tók í nýlegri grein minni sé kolrangt.

Fyrst af öllu gleðst ég yfir því að vöruverð á Íslandi og þróun þess sé komin á dagskrá. Það er löngu tímabært að tekin sé vönduð umræða um vöruverð og rekstur verslunar því hvort tveggja hefur mikil áhrif á afkomu okkar allra. Fyrst af öllu um þá fullyrðingu að 5% verðlækkun innfluttra vara lækki vísitölu neysluverðs um 2%. Innflutt vara vegur um 35% af neysluvísitölunni, 5% lækkun hennar lækkar vísitölu neysluverðs um 2%. Þessi niðurstaða er fengin með aðstoð starfsmanna Hagstofunnar.

Verðtryggð lán heimilanna nema nú 1700 milljörðum, 2% af þeirri upphæð eru 34 milljarðar. Rangt dæmi. Það held ég hreint ekki.
Önnur fullyrðing sem fram kom í grein minni fór fyrir brjóstið á kaupkonunni. Það er að styrking krónu skili sér ekki inn í vöruverð en veiking skili sér strax. Þessi fullyrðing er komin frá starfsmanni greiningarfyrirtækis sem hefur það að aðalstarfi að fylgjast með verðbreytingum og áhrifum þeirra. Rangt dæmi. Það held ég hreint ekki.

Nægir ekki sem afsökun
Undanfarin misseri hefur íslenska krónan styrkst um 13% að meðaltali gagnvart helstu viðskiptamyntum. Á sama tíma hefur vörukarfa í íslenskum verslunum hækkað að undanteknum verslunum Bónuss þar sem hún hefur lækkað um 3%. Launahækkanir sem vitnað var til eru væntanlega 2,85%. Ekki nægir það sem afsökun fyrir að lækka ekki vöruverð.

Kaupkonan sagði verð birgja í útlöndum hækka tvisvar á ári. Samt er verðbólga í evruríkjunum í sögulegu lágmarki, í kringum hálft prósent. Íslensk verslun hlýtur að njóta stórum verri kjara en verslun í Evrópu samkvæmt þessu. Hvað ætli valdi því? Nú er rétt að benda á góðu fréttirnar. IKEA treystir sér til að lækka vöruverð um 5% væntanlega vegna þess að sænsk króna hefur veikst gagnvart íslenskri um rúm 16% síðan í febrúar í fyrra. Þessu ber að fagna þó skrefið sé stutt. Hvað dvelur önnur verslunarfyrirtæki?

Ritstjórinn hvetur þann sem hér ritar að taka til hendinni á Alþingi. Ég þakka hvatninguna en það þarf ekki að hvetja þennan þingmann. Þessi þingmaður hyggst beita sér fyrir bættum samkeppnislögum. Þessi þingmaður styður ríkisstjórn sem hefur afnám verðtryggingar á stefnuskrá sinni. Þessi þingmaður styður ríkisstjórn sem ætlar að taka til í ríkisrekstri, að hafa hér hallalaus fjárlög, að bæta hagstjórn.

Jú, niðurstaðan var rétt en dæmið alls ekki rangt. Ég hvet ritstjórann til áframhaldandi umfjöllunar um vöruverð og verslun, gjarnan frá öllum hliðum. Full þörf er á!

Þorsteinn Sæmundsson

Greinin birtist 2. september 2014.

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

Af verðbólgu og verðbólguvæntingum

Deila grein

01/09/2014

Af verðbólgu og verðbólguvæntingum

Þorsteinn sæmundsson_SRGB_fyrir_vefUndanfarið hefur farið nokkuð fyrir umræðu um verðbólgu og væntingum um hana næstu misserin. Það er ekki að ófyrirsynju því verðbólga hefur verið ein höfuðmeinsemd í íslensku þjóðlífi um langa hríð. Síðustu mánuði hefur náðst góður árangur sem vonandi er ekki tímabundinn. Þannig hefur mánaðarverðbólga undanfarið verið undir verðbólgumarkmiðum Seðlabankans lengur samfellt en nokkru sinni.

Í nýlegum spám er því hins vegar spáð að verðbólga fari vaxandi á næstu mánuðum og misserum. Er þar einkum um að kenna vaxandi þenslu að sögn greiningarfyrirtækja. Mér lék nokkur forvitni á að kynna mér nánar forsendur greiningarfyrirtækjanna og hafði því samband við eitt þeirra. Ég spurði hvort í spánni væri tekið tillit til þess að mjög vantar á að styrking krónunnar hafi skilað sér í lægra vöruverði og því sé fyrir hendi uppsöfnuð lækkun vísitölu.

Svar greiningarfyrirtækisins var sláandi: Ekki er gert ráð fyrir vöruverðslækkun í spám fyrirtækisins því reynsla undanfarinna ára og jafnvel áratuga hefur kennt mönnum að gera ekki ráð fyrir lækkun vöruverðs þegar gengi krónunnar styrkist. Veiking krónunnar skilar sér hins vegar undantekningarlaust og örfljótt inn í vöruverð á Íslandi samkvæmt sömu reynslu.

Tregða kaupmanna

Sá sem hér ritar hefur ítrekað bent á þá staðreynd að tregða kaupmanna til að skila styrkingu krónunnar sem nemur að meðaltali um 13% undanfarin misseri, þó ekki væri nema að hluta, kostar landsmenn stórar upp hæðir. Í fyrsta lagi greiða landsmenn hærra verð fyrir nauðsynjar en efni standa til. Í öðru lagi kemur tregða kaupmanna til lækkunar vöruverðs í veg fyrir að verðtryggð lán heimilanna lækki eins og gerast myndi kæmi styrking krónunnar fram í lækkuðu verði.

Benda má á að ef kaupmenn skiluðu styrkingu krónu, þó ekki væri nema sem næmi 5%, myndi vísitala neysluverðs lækka um tvö prósentustig. Það hefði í för með sér um 34 milljarða lækkun á verðtryggðum lánum heimilanna í landinu.

Á því tímabili sem undirritaður hefur gaumgæft þróun vöruverðs og gengis, þ.e. frá febrúar 2013, hefur innkaupakarfa ASÍ hækkað í öllum verslunum sem könnun ASÍ nær til nema í Bónus þar sem karfan hefur lækkað um þrjú prósent. Lækkun Bónuss er góðra gjalda verð en betur má ef duga skal. Allar aðrar verslanir í könnunni, þ.á.m. Hagkaup, hafa hækkað innkaupakörfuna á tímabilinu. Það er algerlega óásættanlegt að verðbólguþróun fari úr böndunum vegna aðgerða eða aðgerðaleysis kaupmanna. Ljóst er að ef ekki verður breyting hér á þarf að fara gaumgæfilega yfir það lagaumhverfi sem varðar verslun, samkeppni og verðlagningu.

Þorsteinn Sæmundsson

Greinin birtist í Fréttablaðinu 29. ágúst 2014.

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

Fíkniefnið sykur

Deila grein

25/08/2014

Fíkniefnið sykur

haraldur_SRGB_fyrir_vefVið félagarnir vorum að hugsa um að fara heilt maraþon. Skipta því bróðurlega á milli okkar og hlaupa í boðhlaupi. Spretthlauparinn ég ákvað því að taka æfingu fyrir átökin, enda lengri vegalengdir ekki mínir hlaupaskór. Æfingin lá niður að sjó meðfram Sæbrautinni þar sem fleiri voru greinilega að æfa sig. Allir hlauparar sem ég mætti á leið minni meðfram sjónum heilsuðu hressilega »Góðan daginn«, »koma svo«, bros og veif. Þetta hlýja viðmót bætti mjög daginn minn og gerði hlaupið auðveldara. Það var greinilegt að hlaupurum á Sæbrautinni þennan dag leið vel í eigin líkama.

Hreyfing er mikilvæg
Heilsan er það mikilvægasta sem við eigum. Hvert og eitt okkar verður að hugsa um sína heilsu og þar er lykilatriði að stunda einhverja hreyfingu, hvort sem við erum í keppnisgalla í Reykjavíkurmaraþoni, að hlaupa fyrir gott málefni, ganga í búðina eða eitthvað annað sem hentar hverjum og einum. Það er annað sem skiptir jafnvel meira máli en hreyfing til að halda heilsunni; hollt mataræði. Það minnkar líkur á lífsstílstengdum sjúkdómum sem hrjá margan Íslendinginn, til dæmis hjarta- og æðasjúkdómum. Einnig er stress, kvíði og athyglisbrestur dæmi um álagseinkenni sem geta aukist með lélegu mataræði. Unnar matvörur eru til dæmis lakari matur og inniheldur gjarnan sykur, hveiti og rotvarnarefni, en þessar vörur eru að jafnaði ódýrari en þær sem hollari eru.

Sykur, skattar og lýðheilsa
Með þetta í huga velti ég vöngum yfir mögulegum afleiðingum þess að afnema sykurskatt. Á sama tíma og ljóst er að markvissari verðlagningaraðgerðir þyrfti til að draga úr sykurneyslu í miklum mæli er hugsunin á bak við sykurskattinn í rétta átt. Markmiðið er gott en spyrja má hvort skatturinn hefur náð tilsettum árangri? Hærra verð á sælgæti og gosi heldur mér a.m.k. svolítið fjær því að velja þær vörur en annars væri.

Það er ekki einungis jákvætt heldur nauðsynlegt að stefna að betri árangri í lýðheilsumálum og í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er bætt lýðheilsa og forvarnarstarf sett meðal forgangsverkefna. Með markvissum aðgerðum á því sviði má draga úr kostnaði fyrir samfélagið til framtíðar og í raun ættu lýðheilsumarkmið að vera þáttur í öllum stefnum stjórnvalda. Aðgerðir til að draga úr sykurneyslu eru þar mikilvægar og sterkasta forvarnaraðgerðin á færi stjórnvalda í því samhengi er markviss lagasetning.

Umræða um hækkun virðisaukaskatts á matvæli tengist einnig inn í lýðheilsuumræðuna, þar sem varast verður að matarkarfan hækki almennt í verði á meðan sykur og sykurvörur lækka hlutfallslega á móti. Hættan á því að sykraðar matvörur verði algengari í matarkörfunni vegna verðlags er raunveruleg og með henni eykst hætta á lífsstílstengdum sjúkdómum sem getur leitt til aukins kostnaðar fyrir samfélagið til lengri tíma litið.

Reykjavíkurmaraþonið er orðið fastur þáttur í lífi margra og hefur, með áherslu á að sem flestir geti tekið þátt, lagt mikið til vakningar um mikilvægi hreyfingar á undanförnum árum. Stjórnvöld þurfa að vinna í sömu átt til þess að sem flestir geti átt jafnan aðgang að hollu mataræði og liðið vel í eigin líkama. Til þess þarf að huga að lýðheilsumarkmiðum þegar stefnan er mörkuð. Ég mun beita mér fyrir því.

Haraldur Einarsson

Greinin birtist í Morgunblaðinu 23. ágúst 2014.

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

Þjóðkirkjan og við

Deila grein

25/08/2014

Þjóðkirkjan og við

ásmundur_Srgb_fyrir_vefÞjóðkirkjan fylgir flestum Íslendingum frá vöggu til grafar og hefur gert í þúsund ár. Við erum flest skírð til kirkjunnar ómálga börn, staðfestum skírnarheitið með fermingu, fáum blessun kirkjunnar í upphafi hjónabands og þorri landsmanna fær sína hinstu kveðju í kirkjulegri útför.

Okkur er ekki tamt að flíka trúarskoðunum okkar. Við teljum það til einkamála hvort og hvernig við iðkum trúna. Engu að síður gerum við ráð fyrir að kirkjan sé til taks þegar á þarf að halda og að boðskapur hennar um kærleika og fyrirgefningu sé stuðningur við daglegt amstur.

Kirkjan er hluti af okkar stjórnskipun. Í fyrstu málsgrein 62. gr. stjórnarskrár lýðveldisins segir um þjóðkirkjuna: »Hin evangelíska lúterska kirkja skal vera þjóðkirkja á Íslandi, og skal ríkisvaldið að því leyti styðja hana og vernda.« Þarna undirstrika grunnlög þjóðarinnar mikilvægi þjóðkirkjunnar og boða að ríkisvaldið skuli styðja og vernda kirkjuna.
Stuðningur þjóðarinnar við þjóðkirkjuna var mældur fyrir tveim árum, þegar greidd voru atkvæði um tillögur stjórnlagaráðs vegna vinnu við nýja stjórnarskrá. Meirihluti þeirra sem greiddu atkvæði sagði já við eftirfarandi spurningu: Vilt þú að í nýrri stjórnarskrá verði ákvæði um þjóðkirkju á Íslandi?

Kirkjuna og kristna trú er ekki hægt að jafnstilla öðrum trúarbrögðum hér á landi, þótt við virðum trúfrelsi og réttinn til trúleysis. Í sögu okkar, menningu og stjórnskipun er kristni og þjóðkirkja verðmæti sem leggja ber rækt við. Til dæmis með því að útvarpa morgunbæn í dagskrá þjóðarútvarpsins.

Ásmundur Einar Daðason

Greinin birtist í Morgunblaðinu 22. ágúst 2014.

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

Áfengi er engin venjuleg neysluvara

Deila grein

31/07/2014

Áfengi er engin venjuleg neysluvara

Silja-Dogg-mynd01-vefFrelsi eins getur haft í för með sér ófrelsi annars. Hlutverk stjórnmálamanna er að tryggja almannahag og öryggi borgaranna- bæta samfélagið. Með lýðræðislegum kosningum veitum við þeim forræði í ákveðnum málaflokkum sem snúa að samfélagsmótun og framtíðarsýn.

Efnislega mikilvæg vara

Að mínu mati væri frjáls sala áfengis í matvöruverslunum EKKI framfaraspor fyrir íslenska þjóð. Í mörgum löndum er framleiðsla og sala á áfengi tekjulind fyrir bændur, framleiðendur, auglýsingastofur, rekstraraðila fjölmiðla og fjárfesta. Áfengi er einnig atvinnuskapandi, það aflar gjaldeyristekna vegna útflutnings og ríkissjóður hagnast vegna álagningar áfengisgjalds. Áfengi er því efnahagslega mikilvægt. En ábatinn af sölu og framleiðslu á áfengi er samfélaginu afar dýrkeyptur. Það er einkum þrennt sem leiðir til þess að áfengi veldur svo miklu líkamlegu, andlegu og félagslegu tjóni: 1) eitrun í líkamanum, 2) víma og 3) ánetjun (fíkn).

Gríðarlegt heilsutjón af völdum áfengis

Tengsl milli áfengisvímu og skaða eru þó skýr og greinileg, sérstaklega hvað varðar ofbeldi, umferðarslys eða önnur slys. Samkvæmt Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni mátti á árinu 2000 rekja 4,0% allra dauðsfalla og örorku í heiminum til áfengis („The Global Burden of Disease“). Áfengi reyndist því fimmti skaðlegasti áhættuþátturinn af 26 sem kannaðir voru. Áfengi veldur álíka miklu heilsutjóni og tóbak.

Stefna Norðurlandaþjóða

Velferðarnefnd Norðurlandaráðs fór í vandaða og umfangsmikla vinnu í þessum málaflokki fyrir ekki löngu þar sem skoðuð voru m. a. gögn frá vísinda- og rannsóknaraðilum. Tillagan varð opinber stefna Norðurlandaráðs og er þess vænst að norræn ríki fylgi henni. Þar er ótvírætt sýnt fram á að aðgengi skiptir miklu máli hvað varðar neyslu, þ.m.t. neyslu ungmenna. Einnig er talið að forvarnir skipti því miður minna máli en menn hafa haldið almennt.  Það sem er sagt skipta mestu máli er þetta:

  1. Álagning/skattar á áfengi
  2. Áfengisverslun ríkisins
  3. Aldurstakmörk
  4. Takmarkað aðgengi þ.e. takmark á fjölda útsölustaða/opnunartíma
  5. Bann við beinni og óbeinni markaðssetningu
  6. Mörk gagnvart akstri undir áhrifum 0,5 eða 0,2 prómill og sýnilegt og  óvænt/tilfallandi eftirlit.
  7. Ráðgjöf í heilsugæslunni og öflugri meðferð þeirra sem eru háðir áfengi

Verum fyrirmynd annarra þjóða með ábyrgri stefnu í áfengismálum!

 

Silja Dögg Gunnarsdóttir

 

Heimildir: https://www.landlaeknir.is/servlet/file/store93/item10424/Afengi_engin_venjuleg.pdf og tillaga Velferðarnefndar Norðurlandaráðs um norræna lýðheilsustefnu í áfengis- og tóbaksmálum.

 

Greinin birtist í Fréttablaðinu 28. júlí 2014.

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Categories
Greinar

Bútateppið

Deila grein

31/07/2014

Bútateppið

Silja-Dogg-mynd01-vefHver einstaklingur er einstakur og fólkið sem vill búa á Íslandi kemur alls staðar að úr heiminum. Einstaklingar með ólíkan litarhátt, menningu, trúarbrögð og hugmyndir. En þetta fólk á það sameiginlegt að vera manneskjur sem vilja búa á Íslandi og eignast gott líf. Nýtt tækifæri.

Góðir starfskraftar

Þegar Íslendingar rekja ættir sínar með aðstoð Íslendingabókar þá kemur í ljós að við erum meira og minna skyld í a.m.k. 8. ættlið. Síðan gerist það fyrir nokkrum áratugum síðan að hópar fólks fara að koma hingað til lands. Víetnamar, Filipseyjingar og nú síðustu ár hefur fjöldi Pólverja flutt hingað, svo eitthvað sé nefnt. Ég get fullyrt að „nýju Íslendingarnir“ hafa staðið sig feykilega vel í að aðlagast og leggja sitt af mörkum til þjóðfélagsins. Fólkið er almennt vinsælir starfskraftar og margir hverjir hafa stofnað eigin fyrirtæki hér á landi.

Kærleikurinn

Kærleikurinn er inntak allra trúarbragða. Afbökun trúarbragða hefur hins vegar átt sér stað öldum saman og misnotkun þeirra. Kristin trú og kristnir trúarleiðtogar er þar síður en svo undanskyldir. Almennt eru Íslendingar umburðalyndir og vilja vel. Því miður eru alltaf einhverjir sem ala á ótta, hatri og nærast á neikvæðri umræðu. Uppbyggileg og málefnaleg umræða er það sem við þurfum, hvort sem það er um innflytjendamál, trúarbrögð eða annað. Mótun samfélagsins og sú stefna sem við viljum taka í þeim efnum er okkur öllum mikilvæg.

Litríkara og skemmtilegra

Nágrannaþjóðir okkar hafa mun lengri reynslu en við að málefnum innflytjenda. Þessar þjóðir hafa þegar mótað sér stefnu eða eru í þeirri vinnu. Eitthvað hefur betur mátt fara en einnig er margt sem vel hefur verið gert. Það er kominn tími til að við skoðum vandlega hvað nágrannar okkar hafa verið að gera og nýtum okkur þeirra reynslu til frekari uppbyggingar samfélags okkar. Fjölbreytni er af hinu góða. Hún eykur hagvöxt og gerir samfélagið litríkara og fallegra, eins og stórkostlegt bútateppi sem prýði er af. Ég ætla að beita mér fyrir því á næsta þingi að hafist verði handa við þetta aðkallandi og mikilvæga verkefni.

Silja Dögg Gunnarsdóttir

 

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.