Author: Einar Gunnar

Bæði í lífi og starfi er nauðsynlegt að hafa skýr markmið. Markmiðum er unnt að líkja við vegalagningu, það geta komið upp ýmsar hindranir á leiðinni, en alltaf er vitað hvert á að halda. Þetta á við um vegferð hugsjóna ríkisstjórnar um að leiðrétta skuldastöðu íslenskra heimila.  Árið 2009 hrópaði fólk þúsundum saman á hjálp, hjálp til að bjarga húsnæði þeirra þannig að þau yrðu ekki að fara á götuna. Þetta var veruleiki sem við skulum hafa í huga enda er þak yfir höfuðið ein af grunnþörfum okkar. Gleymum heldur ekki að á árunum 2009-2010 voru 500 milljarðar kr. afskrifaðir hjá fyrirtækjum og einstaklingum. Það var sannarlega komið að heimilunum, heimilum venjulegs fólks sem hafði orðið fyrir forsendubresti og stórhækkuðum skuldum.

Snjöll flétta og seigla

Staðfesta eða seigla er nauðsynlegur eiginleiki til að hvika ekki frá  markmiðum þó að á móti blási.  Með staðfestu og elju voru leiðir fundnar til  björgunar skuldsettum heimilum. Strax eftir hrun lagði Framsóknarflokkurinn til að fasteignalán yrðu lækkuð um 20%. Það var skotið í kaf af þáverandi ríkisstjórn. Nú er nærri sex árum seinna hefur leiðréttingin og skattfrelsi innborgunar séreignarlífeyrissparnaðar gefið heimilunum möguleika á 20% lækkun húsnæðisskulda. Stjórnarflokkarnir lofuðu fyrir síðustu kosningar að styrkja heimilin sérstaklega. Þjóðin studdi þær hugmyndir eindregið og Framsókn og Sjálfstæðisflokkur unnu stórsigur en fyrrverandi stjórnarflokkar biðu afhroð. Ríkisstjórnin hefur uppfyllt þessi meginkosningaloforð rækilega og lækkar höfuðstóll íbúðalána um 150 milljarða. Að nýta saman höfuðstólsleiðréttinguna og nýtingu séreignarsparnaðar  er stórsnjöll hugmyndafræði og lækkar greiðslubyrði fjölskyldna í landinu og losar um mánaðarlegar ráðstöfunartekjur. Ef við hugum betur að þessari leið þá eru ríkisstjórnarflokkarnir að setja fram nýja hugsun í húsnæðismálum. Þeir sem ekki eru með fasteignalán geta einnig nýtt sér séreignarsparnaðarúrræði –  til að spara fyrir íbúðahúsnæði.  Þetta á við um fólk sem er núna á leigumarkaði og/eða fyrir ungt fólk til að kaupa á fyrstu íbúð.  Um 100 þúsund manns sóttu um leiðréttingu og langflestir hafa fengið jákvæð svör. Eins margir aðrir sem hafa komið nálægt þessari aðgerð hefur ríkisskattstjóri og starfsfólk hans unnið þrekvirki við að láta allt ganga upp t.d. þegar 62 þúsund manns heimsóttu vefinn á einum degi.

Bættur hagur heimila

Meðalafskrift þeirra er fengu 110% leiðina í tíð fyrri ríkisstjórnar var 14 milljónir. Engir fá meira afskrift núna en fjórar milljónir. Dreifingin á leiðréttingunni er góð og lækkun skulda er fyrst og fremst hjá fólki með lágar- eða meðaltekjur. Hvað mesta gleðiefnið er að 4000 heimili fara úr neikvæðri eiginfjárstöðu í fasteigninni í jákvæða. Þrátt fyrir að um 100.000 manns/skuldarar hafi óskað leiðréttingar og þannig lýst vilja sínum að leið ríkisstjórnarinnar yrði farin, lætur stjórnarandstaðan öllum illum látum og finnur leiðréttingunni flest til foráttu. Að sjálfsögðu er þessi leiðrétting bundin við þá sem eru með skuldir vegna íbúðahúsnæðis. Leigjendur, fólk með búseturétt og námsmenn þarf að aðstoða með öðrum hætti. Frumvarp um framtíðarskipulag húsnæðismála kemur senn fyrir Alþingi.

Hugsjónir, staðfesta og efndir

eru lykilorð í stjórnmálum, sem allir eiga að geta verið sammála um og gleðjast þegar þau eru virt.  Ríkisstjórnin hefur sýnt og sannað að hún starfar eftir þessum lykilorðum og tekur eitt verkefni fyrir um leið öðru lýkur. Vissulega bíða mörg verðug verkefni úrlausnar á Alþingi eins og húsnæðis-  og heilbrigðismál. Fljótlega koma fram hugmyndir til lausnar varðandi þau mál.

Sigrún Magnúsdóttir

Greinin birtist í Morgunblaðinu 18. nóvember 2014

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Þingmenn Framsóknarflokksins hafa í sex ár, eða allt frá Hruni, barist fyrir því að stökkbreytt verðtryggð húsnæðislán verði leiðrétt. Úrtöluraddirnar voru margar og þingmenn þáverandi stjórnarflokka komust að þeirri niðurstöðu að ekki yrði meira gert fyrir skuldsett heimili. Á sama tíma voru milljarðar afskrifaðir hjá fyrirtækjum og einstaklingar með gengistryggð lán fengu þau leiðrétt. Eftir sat fólkið með verðtryggðu lánin og fékk ekki neitt.

Góðar viðtökur

Eitt af fyrstu málum ríkisstjórnar Sigmundar Davíðs var framlagning þingsályktunartillögu í tíu liðum um aðgerðir vegna skuldavanda heimila á Íslandi. Leiðrétting stökkbreyttra verðtryggðra húsnæðislána var einn liður af tíu. Nýtt húsnæðiskerfi er annar liður og sú vinna er langt á veg komin. Leiðréttingin var kynnt í nóvember sl., opnað var fyrir umsóknir um leiðréttingar í maí. Umsóknarferlið var einfalt og nú hefur fengist niðurstaða í 90% umsókna. Almenn ánægja er með aðgerðina.

Sanngjörn aðgerð

Heildarumfang leiðréttingarinnar eru 150 milljarðar króna. Leiðréttingin skiptist í tvær aðgerðir, það er 80 milljarða króna leiðréttingu og 70 milljarðar króna fara í skattleysi séreignasparnaðar við inngreiðslu á höfuðstól lána. Sú leið kemur t.d. ungu fólki til góða sem og leigjendum sem vilja leggja fyrir og eignast húsnæði. Stjórnarandstaðan talar um verið sé að gefa ríku fólki peninga. Það er rangt! Ólíkt aðgerðum fyrri ríkisstjórnar þá fer 75% leiðréttingarinnar til heimila sem eru með undir 7 milljónum króna á ári. Það eru ekki auðmenn. Hámark leiðréttingar á heimili eru 4 milljónir. Þannig að niðurstaðan er sú að um sanngjarna aðgerð er að ræða sem kemur flestum heimilum til góða. Einnig leigjendum og ungu fólki. Rétt er að benda á að ef þessi leiðrétting kæmi ekki til nú, þá yrði hækkun höfuðstóls enn meiri vegna verðbólgunnar.

Aukinn kaupmáttur

Sérfræðingar eru sammála um að skuldaleiðréttingin muni hafa jákvæð efnahagsleg áhrif og verði ekki þensluhvetjandi. Kaupmáttur frjálsra ráðstöfunartekna fyrir þátttakendur í leiðréttingu mun aukast um 17% til ársins 2017 og áhrif leiðréttingarinnar eru metin 3% á ári. Þannig að ráðstöfunartekjur munu samkvæmt þessu aukast um 130-200 á ári hjá þátttakendum í leiðréttingunni á árunum 2015-2017.

Hárrétt forgangsröðun

Skuldaleiðréttingin er einn liður af mörgum í aðgerðum ríkisstjórnarinnar til að leysa skuldavanda heimilanna þar sem heimilin eru undirstaðan. Við verðum að byrja á byrjuninni. Samhliða er unnið að því að lækka skuldir ríkissjóðs og afnámi hafta. Þegar við náum að reisa efnahag landsins þá getum við styrkt innviðina sem við erum öll sammála um að standa beri vörð um; menntakerfið, heilbrigðiskerfið, samgöngumannvirki og fleira.

Silja Dögg Gunnarsdóttir

Greinin birtist í Fréttablaðinu 15. nóvember 2014

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Nú hafa um 90 % þeirra sem sóttu um leiðréttingu á verðtryggðum húsnæðislánum, fengið niðurstöður birtar inni á vefnum leiðrétting.is. Um 10 % útreikninga eru eftir. Unnið er hröðum höndum við útreikning þeirra sem eftir eru og áætlað er að niðurstöður muni birtast á næstu 2 – 3 vikum.

Leiðréttingin, tvær aðgerðir
Eins og fram hefur komið þá skiptist leiðréttingin í tvær aðgerðir. 80 milljarða króna leiðréttingu sem kemur til framkvæmdar í einu lagi, lánunum verður skipt niður í frumlán og leiðréttingalán. Lántaki greiðir eingöngu af frumláni og leiðréttingarlánið fellur niður á einungis rúmu ári. Það er styttri tími en áður var áætlaður. Ástæða þess að ákveðið var að stytta tímann var að minnka vaxtakostnað til fjármálastofnanna og setja meira til heimilanna. Það er afar jákvætt. Hinn hluti leiðréttingarinnar eru 70 milljarðar sem fara í skattleysi séreignasparnaðs við inngreiðslu á höfuðstól lána.

80 milljarða króna leiðréttingin leiðréttir forsendubrest umfram 5,8 %. Skattfrelsi við innborgum séreignasparnaðar á höfuðstól, það eru 20 milljarðar af þeim 70, færa viðmið leiðréttingarinnar niður í 4 % verðbólgu yfir viðmiðunartímabilið við fullnýtingu leiðréttingar. Framlag ríkisins til leiðréttingarinnar leiðréttir því alla verðbólgu áranna 2008 – 2009 yfir 4 %. Inngreiðslur séreignasparnaðar eru hreint viðbót við það.

Hvaðan koma peningarnir?
Beina leiðréttingin, það eru 80 milljarðarnir koma frá þrotabúum gömlu bankanna. Undanþága slitabúa gömlu bankanna frá skattheimtu var afnumin þannig að hægt væri að sækja peninga beint til kröfuhafanna sem eiga þrotabúin. Um er að ræða nýjan tekjustofn þar sem ríkissjóður hefur eingöngu milligöngu. Ánægjulegt er að ríkisstjórn Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar sýni kjark og þor í þessum efnum. Kominn var tími til að þær fjármálastofnanir sem fóru ógætilega í aðdraganda hrunsins, komi á móts við heimili landsins og skila hluta skaðans til baka. Annað er algjörlega óásættanlegt.

Tölulegar upplýsingar um leiðréttinguna
Um 90 þúsund einstaklingar fá skuldaleiðréttingu í gegnum beina niðurfellingu og meðal fjárhæð leiðréttingarinnar er 1,350,000 krónur. Meðaltal hjóna er 1,510,000 og hver einstaklingur fær 1,100,000 krónur að jafnaði.

Vegna aðgerðanna munu vaxtagjöld heimilanna lækka um 22 % fram til ársins 2017 og eiginfjárstaða 54 þúsund heimila, rúmlega 90 þúsund einstaklinga styrkjast. Einstaklingar sem skulda minna en 15 milljónir króna og heimili sem skulda minna en 30 milljónir fá rúmlega 70 % af fjárhæð leiðréttingarinnar. 55 % af fjárhæð leiðréttingarinnar fer til einstaklinga sem eiga minna en 4 milljónir og til heimila sem eiga minna en 13 milljónir í eigið fé. Jafnframt eru einstaklingar með 330 þúsund á mánuði og hjón þar sem hvort fyrir sig hefur 450 þúsund í mánaðarlaun, tíðasta gildið í leiðréttingunni. Meira en helmingur af heildarfjárhæð leiðréttingarinnar rennur til fólks sem er undir meðallaunum. Meðalheildarlaun á mánuði á Íslandi eru 520 þúsund krónur. Mest fá þeir sem eiga minnst.

Elsa Lára Arnardóttir og Páll Jóhann Pálsson

Greinin birtist í Morgunblaðinu 15. nóvember 2014

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Í fréttum gærdagsins fór formaður Samfylkingarinnar stórum orðum um skuldaleiðréttingu ríkisstjórnar Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar. Hann heldur því fram að leiðréttingin, skuldaaðgerð á verðtryggðum húsnæðislánum, sé afskaplega ósanngjörn. Hvaða þættir eru það sem að honum finnast svona ósanngjarnir?

Aðeins um leiðréttinguna
Heildarumfang leiðréttingarinnar eru 150 milljarðar króna, sem fram fer á þremur árum. Leiðréttingin skiptist í tvær aðgerðir, það er 80 milljarða króna leiðréttingu. Leiðréttingu sem kemur til framkvæmdar í einu lagi og skiptir láninu niður í frumlán og leiðréttingalán. Lántaki greiðir eingöngu af frumláni en leiðréttingarlánið fellur niður á rúmu ári. 70 milljarðar króna fara í skattleysi séreignasparnaðs við inngreiðslu á höfuðstól lána.

91 þúsund einstaklingar frá skuldaleiðréttingu í gegnum beina niðurfellingu og meðal fjárhæð leiðréttingarinnar verður 1,350,000 krónur. Meðaltal hjóna er 1,510,000 og hver einstaklingur fær 1,100,000 krónur að jafnaði.

Einstaklingar með 330 þúsund á mánuði og hjón þar sem hvort fyrir sig hefur 450 þúsund í mánaðarlaun, er tíðasta gildið í leiðréttingunni. Meðalheildarlaun á mánuði á Íslandi eru 520 þúsund krónur.

Forsendubresturinn leiðréttur
80 milljarða króna leiðréttingin leiðréttir forsendubrest umfram 5,8 %. Skattfrelsi við innborgum séreignasparnaðar á höfuðstól, það eru 20 milljarðar af þeim 70 færa viðmið leiðréttingarinnar niður í 4 % verðbólgu yfir viðmiðunartímabilið við fullnýtingu leiðréttingar. Framlag ríkisins til leiðréttingarinnar leiðréttir því alla verðbólgu áranna 2008 – 2009 yfir 4 %. Inngreiðslur séreignasparnaðar eru hreint viðbót við það.

Tölulegar staðreyndir
Vegna leiðréttingarinnar munu ráðstöfunartekjur heimilanna aukast um 17 % eða 130 – 220 þúsund krónur á árunum 2015 – 2017. Einnig munu afborganir og vaxtagjöld heimilanna lækka um 22 % fram til ársins 2017. Jafnframt mun eiginfjárstaða 54 þúsund heimila, rúmlega 90 þúsund einstaklinga styrkjast með beinum hætti. 4 þúsund aðilar munu færast úr því að eiga minna en ekki neitt yfir í að eiga jákvætt fé í fasteignum sínum. Verðtryggð húsnæðislán geta við fullnýtingu leiðréttingarinnar lækkað um eða yfir 20 %.

Er þetta afskaplega ósanngjarnt?
Í 110 % leið fyrri ríkisstjórnar var heildarniðurfærsla verðtryggðra húsnæðisskulda um 45 milljarðar. Aðgerðin nýttist aðeins 10 % heimila með verðtryggðar húsnæðisskuldir, rúmlega 7000 heimilum. 36 milljarðar af þeirri upphæð fóru til einungis 2500 einstaklinga. Það þýðir að lán voru lækkuð að meðaltali um 14,4 milljónir á hvern þann sem fékk hlut úr þeim potti.

Meðaltekjur þessara 775 heimila á mánuði á árinu 2009 voru 750 þúsund, tugur þeirra var með meðaltekjur yfir 2 milljónir króna á mánuði. Dæmi eru um að einstaklingar sem höfðu meira en 2 milljónir í mánaðarlaun hafi fengið meira en 50 milljónir króna niðurfelldar. Það eru jafnframt til dæmi um 100 milljón króna niðurfellingar. Þetta eru upplýsingar sem koma úr gögnum fjármálaráðuneytisins.

Á meðan 10 % heimila fengu niðurfellingar sem byggðust upp á ofangreindum upplýsingum. Þá sátu margir eftir og fengu ekki leiðréttingar á sínum málum. Það voru 90 % þeirra heimila sem voru með verðtryggð húsnæðislán.

Kannski er það einmitt það sem var svona afskaplega ósanngjarnt.

Elsa Lára Arnardóttir

Greinin birtist á visir.is 11. nóvember 2014

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.