Category: Nýjast

Categories
Fréttir Greinar Nýjast

Brýrnar brenndar

Deila grein

19/06/2025

Brýrnar brenndar

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar og þingmaður í suðurkjördæmi ritaði grein í Morgunblaðið sem var birt 19. júní 2025:

,,Alla mína stjórnmálatíð hef ég í mínum störfum lagt gríðarlega áherslu á að hugsa Ísland sem eina heild. Það hefur verið mín byggðastefna að byggja brýr milli höfuðborgarsvæðisins þar sem flestir búa og byggða landsins, bæði í þéttbýli og dreifbýli. Þess vegna þykir mér sárt að horfa upp á Kristrúnarstjórnina ráðast að grundvallaratvinnuvegi landsbyggðarinnar, sjávarútvegi, og í allri umræðu brenna niður þær brýr sem höfðu verið byggðar á síðustu árum og áratugum.

Undirstaða byggðar er atvinna. Það hélt ég að við vissum öll. Stærstu átakamál síðustu áratuga hafa jafnan snúið að atvinnuuppbyggingu á landsbyggðinni. Er þar nærtækast að nefna Kárahnjúkavirkjun sem var algjör lykilforsenda fyrir því að álver var reist við Reyðarfjörð. Þau sár sem voru rist í þeirri umræðu voru djúp en voru orðin nokkuð gróin í tíð síðustu ríkisstjórnar. Því hvað sem fólk vill halda um þá ríkisstjórn þá var hún í vinnu fyrir allt landið, alla þjóðina.

Sjávarútvegur er umdeild grein á Íslandi. Því miður – því þessi grein hefur verið kjölfestan í þeim lífsgæðum sem við höfum byggt upp hér á landi. Kvótakerfinu var komið á vegna þess að samfélög um allt land voru að veikjast vegna óheftra veiða, veikjast vegna stöðugra áfalla í rekstri fyrirtækja sem áttu að vera burðarásar samfélaganna. Kvótakerfið og framsal veiðiheimilda voru nauðsynleg tæki til að skapa raunverulegan, stöðugan rekstrargrundvöll fyrir sjávarútvegsfyrirtæki um allt land. Greinin náði styrk og gerði það meðal annars með sameiningum. Hér hafa risið öflug fyrirtæki í grein sem allar aðrar þjóðir öfunda okkur Íslendinga af. Þetta ferli var ekki sársaukalaust frekar en önnur hagræðing. Ákveðin svæði og ákveðin fyrirtæki urðu sterk en önnur síður. Það er þó ljóst að án þessarar hagræðingar hefði þjóðarbúið sjálft aldrei náð þeim styrk sem hefur haldið lífsgæðum á Íslandi uppi.

Ég heyrði einn stjórnarþingmann svara því til í útvarpsviðtali að ef ákvarðanir ríkisstjórnarinnar myndu valda áföllum í einstaka byggðarlögum á landsbyggðinni yrði gripið til byggðaaðgerða. Hann hnýtti síðan við þeirri möntru sem stjórnarliðar virðast hafa skrifað á handarbak sitt: Og svo munum við byggja vegi fyrir ágóðann af tvöföldun veiðigjaldanna.

Það er gott að byggja vegi. Í ráðherratíð minni tvöfölduðust framlög til vegamála þannig að ég er fyrsti maðurinn til að samþykkja aukin framlög til samgangna. Það er hins vegar sérstakt að heyra stjórnarþingmenn aftur og aftur tengja tvöföldun veiðigjalda við aukningu fjármagns til vegaframkvæmda því þegar litið er á þá fjármálaáætlun sem nýja ríkisstjórnin – sem með mikilli sjálfumgleði kallar sig verkstjórnina – hefur lagt fram þá er ekki einu sinni að sjá að þeir miklu fjármunir sem renna til ríkisins með nýju kílómetragjaldi muni allir skila sér til samgöngumála. Reyndar munar allt að 20 milljörðum þegar horft er til tímabils áætlunarinnar.

Það er enginn of góður til að greiða til samfélagsins. Og þeir sem halda því fram að sjávarútvegurinn geri það ekki eru á villigötum. Veiðigjöld eru einungis lítill hluti af því sem greinin greiðir til ríkisins í formi skatta og gjalda. Það sem er einna sárast að horfa upp á, í þessari framgöngu hinnar nýju ríkisstjórnar er að hún virðir að vettugi varúðarorð sveitarfélaganna sem reiða sig að miklu leyti á útsvarstekjur frá sjávarútvegi, útgerð og vinnslu. Höggið sem sveitarfélögin óttast að útsvartekjur þeirra gætu orðið fyrir eru heldur ekki prívat vandi sjávarútvegssveitarfélaganna. Ef útsvarstekjur þeirra lækka, þá lækka framlög til Jöfnunarsjóðs sveitarfélaganna sem síðan hefur áhrif á öll sveitarfélög á landinu.

Ég vona að Kristrúnarstjórnin átti sig á því að stjórnvöld verða að hugsa um landið í heild, þjóðina í heild. Ég vona að hún hætti að brenna brýr með orðum sínum og gjörðum.”

Categories
Greinar

Gaslýsing Guðlaugs Þórs

Deila grein

18/06/2025

Gaslýsing Guðlaugs Þórs

Það vakti athygli mína að Guðlaugur Þór Þórðarson, fyrrverandi umhverfisráðherra, lét í það skína í viðtali á Vísi þann 17. júní að Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur (HER) mistúlkaði regluverk sem umhverfisráðuneytið hans stóð fyrir að innleiða síðasta sumar. Regluverk sem hefur leitt til aukins flækjustigs í umsóknarferli nýrra veitingastaða.

Í regluverkinu er skýrt kveðið á um að nýir veitingastaðir þurfi að fara í gegnum fjögurra vikna umsagnar- og auglýsingarferli áður en starfsleyfi er veitt. Þetta hefur gert opnun nýrra veitingastaða erfiðara og tímafrekari.

Sem fyrrverandi formaður heilbrigðisnefndar Reykjavíkur og Samtaka heilbrigðiseftirlitssvæða á Íslandi (SHÍ), staðfesti ég að bæði HER og SHÍ gerðu ítarlegar athugasemdir við fyrirhugaðar breytingar á sínum tíma og bentu á mögulegar afleiðingar þessarar nýju nálgunar. Þær ábendingar voru skýrar og rökstuddar, en engu að síður var regluverkið innleitt óbreytt.

Það er eðlilegt og nauðsynlegt að umræða eigi sér stað um hvernig megi einfalda og bæta starfsleyfisferlið og hefur umræða um umsóknarferlið verið áberandi í fjölmiðlum undanfarið. Sjálfur er ég þeirra skoðunar að margt er hægt að bæta til að gera starfsleyfis umsóknarferlið skilvirkara fyrir fyrirtæki t.d. með þvi að sameina heilbrigðiseftirlitssvæðin á höfuðborgarsvæðinu undir eitt eftirlitsvæði.

Hins vegar tel ég það ekki réttlátt að varpa ábyrgð á túlkun eða framkvæmd niður á fagfólk eftirlitsaðila, sérstaklega þegar skýrar reglur voru settar af hálfu stjórnvalda sjálfra. Slík framsetning dregur úr trausti á kerfinu og þeim sem sinna mikilvægu eftirlitshlutverki í þágu almennings.

Aðalsteinn Haukur Sverrisson, borgarfulltrúi Framsóknar í Reykjavík, formaður SHÍ og fyrrum formaður Heilbrigðisnefndar í Reykjavík.

Greinin birtist fyrst á visir.is 18. júní 2025

Categories
Fréttir Greinar

Fögnum sjálfstæði Íslands

Deila grein

16/06/2025

Fögnum sjálfstæði Íslands

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, varaformaður Framsóknar og fv. utanríkisráðherra ritaði grein í Morgunblaðið 16. júní 2025.

„Þjóðhátíðardagur okkar Íslendinga er á morgun, 17. júní. Á þessum degi minnumst við þess þegar Ísland varð sjálfstætt lýðveldi árið 1944 – eftir nær 700 ára erlend yfirráð. Setjum okkur í spor forfeðra og formæðra okkar á þessum sögulega degi fyrir rúmum 80 árum. Þið getið ímyndað ykkur andrúmsloftið í þjóðfélaginu: fögnuður og bjartsýni ríktu, því loks var sjálfstæði þjóðarinnar komið í höfn eftir langvarandi og erfiða baráttu. Öllu var tjaldað til á Þingvöllum, 1.500 tjaldstæðum úthlutað og 6.000 manns fluttir með leigu bílum og fullt af fánum pantað! Kvikmyndasafn Íslands á mikilvægt efni frá þessum merka degi.

Það er ekki tilviljun að 17. júní, afmælisdagur Jóns Sigurðssonar, leiðtoga þjóðfrelsisbaráttunnar, var valinn sem þjóðhátíðardagur. Jón var tákn um þrautseigju, rökhugsun og trú á mátt lýðræðis og sjálfstæðis. Þjóðin hafði gengið í gegnum margvíslegar þrautir á umliðnum öldum: Litlu-ísöld, Svarta dauða, erfið siðaskipti, einokunarverslun, einveldi Dana, móðuharðindi og fjöldaflutninga fólks vestur um haf. Samt varð baráttan fyrir sjálfstæði að veruleika og þegar þjóðin kaus sögðu 97% já við sambandsslitunum við Danmörk og stofnun lýðveldis. Kosningaþátttakan var 98%, sem sýnir hve mikið Íslendingar þráðu að ráða sér sjálfir.

Ísland hefur síðan þá tekið stórstígum framförum. Árið 2024 var Ísland í efsta sæti á lífskjaralista Sameinuðu þjóðanna. Það er erfitt að trúa öðru en að þessi þróun hafi farið fram úr björtustu vonum þeirra sem börðust fyrir sjálfstæðinu. Árangurinn sýnir hverju smá þjóð með skýra sýn og sterka sjálfsmynd getur áorkað. Lykilatriði í áframhaldandi sjálfstæði þjóðarinnar er full yfirráð yfir auðlindum Íslands til að tryggja velsæld á Íslandi. Frá lýðveldisstofnun hefur verið mikil áhersla á þennan þátt og að gjaldeyrissköpun þjóðarbúsins standi undir innflutningi.

Þrátt fyrir árangurinn eru blikur á lofti. Núverandi ríkisstjórn undir forystu Kristrúnar Frostadóttur hefur sett Evrópusambandsaðild aftur á dagskrá. Verja á tugi milljóna króna í verkefnið. Slík ákvörðun í þeirri alþjóðlegri óvissu sem ríkir um þessar mundir vekur upp áleitnar spurningar.

Ísland hefur á lýðveldistímanum tryggt sér trausta stöðu í alþjóðakerfinu með EES-samningnum, stofnaðild að Atlantshafsbandalaginu og varnarsamningi við Bandaríkin. Staða Íslands er sterk í alþjóðlegu samhengi ásamt því að full yfirráð yfir auðlindum okkar eru tryggð. Í þeirri óvissu sem ríkir er brýnt að stjórnvöld sýni stjórnkænsku, þrautseigju og hyggindi. Sjálfstæði þjóðarinnar skiptir öllu máli til að tryggja góð lífskjör; höfnum Evrópusambandsvegferð ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur. Fögnum sjálfstæði þjóðarinnar á þjóðhátíðardeginum 17. júní!“

Categories
Fréttir Greinar

Má bjóða þér lægri vexti?

Deila grein

14/06/2025

Má bjóða þér lægri vexti?

Undir lok síðasta kjörtímabils var ráðist í metnaðarfullt verkefni um úrbætur á húsnæðislánakerfinu. Sigurður Ingi Jóhannsson, þá fjármála- og efnahagsráðherra, fól hagfræðingnum Jóni Helga Egilssyni að leiða vinnu við greiningu og tillögur um óverðtryggð húsnæðislán til langs tíma. Jón Helgi er reyndur sérfræðingur (PhD í hagfræði) og skilaði hann ítarlegri skýrslu í janúar 2025.

Markmið verkefnisins var að greina hvernig bankar geti boðið íslenskum fasteignakaupendum hagstæðari kjör á löngum, óverðtryggðum lánum – sambærileg þeim sem bjóðast í nágrannalöndum okkar. Það er brýnt hagsmunamál fyrir heimili að hafa aðgang að slíkum lánum. Þau veita fjölskyldum fyrirsjáanleika og stöðugleika í greiðslubyrði og draga úr óvissu, en núverandi fyrirkomulag – með skammtíma breytilegum vöxtum eða verðtryggingu – getur þvert á móti kollvarpað fjárhag á lánstímanum.

Tillögur sem krefjast pólitísks vilja

Megin niðurstöður Jóns Helga eru að breyta þurfi umgjörð lánamarkaðarins til að tryggja betri kjör. Til dæmis er bent á að endurskoða þurfi lög um uppgreiðslugjöld og draga úr hömlum á löngum föstum vöxtum. Jafnframt þurfi að þróa virkari afleiðumarkað fyrir vaxta- og gjaldmiðlaskipti. Í skýrslunni er lagt til að stjórnvöld taki virkan þátt í að byggja upp markað fyrir vaxtaskiptasamninga, meðal annars með aukinni fræðslu og beinni þátttöku ríkissjóðs í slíkum samningum til að draga úr vaxtaáhættu og auðvelda bönkum að bjóða fasta vexti til langs tíma. Slíkar aðgerðir myndu hjálpa bönkunum að fjármagna óverðtryggð lán á hagkvæmari hátt og bjóða neytendum betri kjör, en einnig gætu slík viðskipti dregið úr fjármagnskostnaði ríkissjóðs, sem er óásættanlegur. Einnig er bent á að lífeyrissjóðir og ríki gætu unnið saman að gjaldmiðlaskiptasamningum til að sækja hagstæðari fjármögnun erlendis en tryggja að lánin séu í íslenskum krónum.

Þögn í skjóli ESB hugmyndafræði

Skýrslan var kynnt í byrjun árs og afhent nýjum fjármála- og efnahagsráðherra, Daða Má Kristóferssyni. En þrátt fyrir að hér sé um trausta, vel rökstudda greiningu að ræða hefur ráðherrann látið hjá líða að bregðast við. Engar tilraunir hafa sést til að hrinda í framkvæmd þeim úrbótum sem lagðar eru til. Þögnin er áberandi – og margir velta fyrir sér hvers vegna. Ein skýringin gæti verið óþægileg pólitísk staðreynd: Tillögur skýrslunnar kalla á aðgerðir sem falla illa að grunnstefnu Viðreisnar. Viðreisn hefur lengi byggt efnahagsstefnu sína á ESB-aðild og upptöku evru sem lausn fyrir stöðugleika. Í stefnuskrá flokksins er fullyrt að full aðild að Evrópusambandinu og evra bæti lífskjör og auki kaupmátt. Í ljósi þess er hætt við að ráðherra úr þeim flokki hafi lítinn áhuga á að ráðast í umbætur sem styrkja íslenskt lánakerfi innan ramma krónunnar – enda telja forystumenn Viðreisnar að raunveruleg lausn felist í því að skipta um gjaldmiðil. Í stuttu máli: Það skortir ekki efnislegar tillögur um hvernig lækka megi vexti á húsnæðislánum; það sem skortir er pólitískur vilji til að nýta þær.

Hættan á að tækifærið fari forgörðum

Af hverju skiptir þetta máli núna? Staðan á húsnæðislánamarkaði er grafalvarleg fyrir almenning. Verðbólga hefur verið þrálát og þótt hún hafi hjaðnað þá spáir Seðlabankinn því nú að verðbólgan gæti orðið þrálát og hætti að lækka frekar næstu misseri. Vaxtabyrðin er því enn mjög þung: stýrivextir standa í 7,5% og bankar velta þeim kostnaði út til almennings. Seðlabankastjóri hefur sjálfur varað við að ekki sé víst að hægt verði að lækka vexti frekar á næstunni og að mikil óvissa ríki – meðal annars á fasteignamarkaði. Því megum við alls ekki við því að hunsa góð ráð sem gætu dregið úr fjármagnskostnaði heimilanna. Nauðsynlegt er að ítreka að fjárhagslegt svigrúm heimilanna og stöðugleiki á lánamarkaði er ekki eitthvað sem má tefjast í deilum um hugmyndafræði. Það þarf að bregðast við núna með þeim tækjum sem við höfum. Sleggja Kristrúnar Frostadóttur, sem hún mundaði svo myndarlega í kosningabaráttunni haustið 2024 til að „berja niður verðbólguna“, virðist ekki vera að virka eða í það minnsta hittir hún ekki rétta nagla á höfuðið. Mögulega er hún bara flogin af skaftinu.

Skýrslu Jóns Helga ber að taka alvarlega og fylgja eftir í verki. Hagsmunir íslenskra heimila af sanngjörnum lánskjörum hljóta að ganga framar flokkspólitískum draumsýnum um Evrópusambandsaðild einhvern daginn.

Helgi Héðinsson, framkvæmdastjóri Framsóknarflokksins.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 14. júní 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Rétt­læti næst ekki með rang­læti

Deila grein

13/06/2025

Rétt­læti næst ekki með rang­læti

Í umræðum á Alþingi spurði ég hæstvirtan dómsmálaráðherra, Þorbjörgu Sigríði Gunnlaugsdóttur einfaldrar, en mikilvægrar spurningar: Telur hún sem dómsmálaráðherra að það standist stjórnarskrá að skerða áunnin réttindi tugþúsunda sjóðfélaga í lífeyrissjóðum? Þetta eru réttindi sem fólk hefur unnið sér inn með áratugalangri þátttöku í atvinnulífinu – réttindi sem njóta verndar samkvæmt 72. gr. stjórnarskrárinnar.

Í stað málefnalegrar umræðu kaus ráðherra að svara með hroka, umvöndunum og útúrsnúningum í stað þess að fjalla af ábyrgð um eignarréttarákvæði stjórnarskrárinnar. Svarið bar fremur keim af hroka og útúrsnúningum en ábyrgð.

En þetta mál snýst ekki um leikþátt og hroka ráðherrans í þingsal – þetta mál snýst um grundvallarréttindi fólks.

Þungar áhyggjur lífeyrissjóðanna

Í umsögnum lífeyrissjóða, verkalýðshreyfingar og Landssambands eldri borgara er lýst yfir áhyggjum af því að með frumvarpinu sé verið að færa milljarða króna kostnað frá ríkinu og yfir á sjóðfélaga. Lífeyrissjóðir eins og Stapi á Norðurlandi, þar sem margt af okkar fólki í matvælaframleiðslu og sjávarútvegi greiðir til, gætu þurft að lækka réttindi um allt að 7,5%, réttindum sem njóta verndar stjórnarskrár. Réttindi sem fólk hefur áunnið sér með því að greiða af heilindum til samfélagsins alla sína starfsævi.

Í því ljósi er eðlilegt að spyrja hvort hægt sé að auka réttindi eins hóps með því að skerða rétt annarra? Er það í anda réttaríkis að framkvæma slíkar breytingar án raunverulegs samráðs – og gegn vilja þeirra sem fyrir áhrifunum verða?

Við í Framsókn styðjum heilshugar bætt kjör öryrkja og viljum tryggja réttláta þátttöku þeirra í samfélaginu – það er hins vegar leiðin að markmiðinu sem við gagnrýnum. Við gerum það ekki með því að etja þjóðfélagshópum saman. Ef það er vilji þessarar ríkisstjórnar að ryðja út lagafrumvörpum í nafni verkstjórnar – frumvörpum sem skerða lífeyrisréttindi verkafólks, í beinni andstöðu við grunnréttindi fólks í landinu – þá er illa fyrir okkur komið.

Réttlæti næst ekki með ranglæti

Við getum dregið þetta frumvarp til baka, kallað til samráð og leitað sáttar um útfærslu sem er bæði lögleg, réttlát og sanngjörn. Og það skiptir öllu – því það á enginn að þurfa að horfa upp á það að áunninn lífeyrir þeirra sé tekinn til að bæta útgjaldaáætlun ríkisins.

Ég mun ekki sitja þegjandi hjá í grundvallarmáli sem þessu – sama hvernig ráðherra bregst við eða reynir að snúa umræðunni. Öryrkjar og eldri borgarar – allt þetta fólk á það sameiginlegt að það á rétt á virðingu og réttlæti frá þeim sem fara með völd. Það er ábyrgð okkar hér á þingi að standa vörð um þau réttindi.

Réttlæti næst ekki með ranglæti.

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar. 

Greinin birtist fyrst á visir.is 13. júní 2025.

Categories
Fréttir

„Stjórnarskrárbrot á kostnað verkafólks“

Deila grein

13/06/2025

„Stjórnarskrárbrot á kostnað verkafólks“

Harðorð gagnrýni hefur komið fram síðustu daga á frumvarp ríkisstjórnarinnar um breytingar á almannatryggingum, þar sem meðal annars er lagt til að skerða lífeyrisréttindi á almennum vinnumarkaði til að bæta kjör örorkulífeyrisþega.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, segir að með frumvarpinu sé „með einu pennastriki“ verið að lækka eftirlaun þeirra sem hafa greitt í lífeyrissjóði alla starfsævina. „Um leið rýra framtíðarréttindi verkafólks á almennum vinnumarkaði um 5-6%,“ segir hann og bætir við að málið hafi verið „keyrt áfram rétt fyrir þinglok“ og án nægilegs samráðs.

Sigurður Ingi leggur áherslu á að Framsókn styðji bætt kjör örorkulífeyrisþega, en ekki með þeim hætti sem frumvarpið gerir ráð fyrir. „Það gerum við ekki með því að skerða áunnin, stjórnarskrárvarin réttindi fólks. Verkalýðshreyfingin, eldri borgarar og atvinnulífið hafa öll varað við afleiðingunum.“

„Þjóðfélagshópum er stillt upp hvorum gegn öðrum. Málið er hroðvirknislega unnið, og ef þetta er dæmi um frábæra verkstjórn ríkisstjórnarinnar þá eru mjög fáir sammála því,“ segir hann og krefst þess að frumvarpinu verði hafnað. „Í grundvallarmáli sem þessu krefjumst við vandaðra vinnubragða, betri greininga og raunverulegs samráðs.“

LÍV varar einnig við áhrifum frumvarpsins

Stjórn Landsambands íslenskra verslunarmanna (LÍV) hefur einnig lýst yfir miklum áhyggjum af frumvarpinu. Í tilkynningu frá sambandinu segir að verði frumvarpið samþykkt muni það „grafa undan samtryggingarkerfi lífeyrissjóða“ og leiða til „eignaupptöku frá ellilífeyrisþegum til örorkulífeyrisþega“.

„Sú tilfærsla sem lögð er til í frumvarpinu mun hafa neikvæð áhrif á lífskjör eftirlaunaþega þar sem tekjur þeirra verða lægri,“ segir í yfirlýsingu stjórnar LÍV. Þar kemur jafnframt fram harð mótmæli við því að stjórn­völd „rjúfi samkomulag sem gert var við aðila vinnumarkaðarins“ án þess að forsendur hafi breyst eða nýtt fyrirkomulag hafi verið samið.

LÍV segir frumvarpið háð „alvarlegum annmörkum“ og krefst samráðs við lífeyrissjóði og aðila vinnumarkaðarins. Samkvæmt sambandinu sé eðlilegt að stjórnvöld tryggi framfærslu örorkulífeyrisþega, en ekki með lausnum sem veikja stoðir lífeyriskerfisins.

Formaður eldri borgara: „Ríkið má ekki etja hópunum saman“

Björn Snæbjörnsson, formaður Landssambands eldri borgara, tekur í sama streng og segir að frumvarpið hafi í för með sér „umtalsverðar skerðingar til ellilífeyrisþega“. Hann segir að ríkisvaldið verði að koma til móts við lífeyrissjóðina til að forða því að skerðingar bitni á eldri borgurum.

„Með þessu frumvarpi þá er raunverulega verið að lofa öryrkjum að hækka við þá bæturnar, en á móti… þá mun það hafa áhrif á ellilífeyrinn til lækkunar,“ segir hann og varar við því að „etja þessum tveimur hópum saman.“

„Við viljum að þetta nái fram að ganga með öryrkjana… en ríkisvaldið verður að jafna þessa byrði svo það verði ekki skerðingar hjá láglaunafólki í almennu verkamannasjóðunum.“

Óvissa um framhald málsins á lokaspretti þingsins

Frumvarpið er nú í meðförum Alþingis, en mótstaða virðist vera að aukast bæði innan þings og utan. Meðal gagnrýnenda eru stjórnarandstaðan, verkalýðsfélög og félagasamtök eldri borgara. Ljóst er að málið mun skapa miklar umræður á lokaspretti þingsins.

Stjórnarskrárbrot á kostnað verkafólks Með einu pennastriki hyggst ríkisstjórnin lækka eftirlaunin hjá fólki sem hefur…

Posted by Sigurður Ingi Jóhannsson on Föstudagur, 13. júní 2025
Categories
Fréttir

Þjóðarsjóður

Deila grein

12/06/2025

Þjóðarsjóður

Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, kallar eftir þjóðarsjóði: „Kominn tími til að ræða þetta af alvöru“

Í ræðu á Alþingi vakti Halla Hrund Logadóttir máls á nauðsyn þess að stofna þjóðarsjóð sem safnar arði af sameiginlegum auðlindum þjóðarinnar, einkum þeim sem finnast innan þjóðlendna.

Arður af ólíkum auðlindum

„Nýlega lagði forsætisráðherra fram skýrslu um ráðstöfun lands og landsréttinda innan þjóðlendna. Sú ágæta skýrsla vekur upp mikilvægar spurningar um hvernig við nýtum auðlindir okkar. Þjóðlendur þekja um 40% landsins en þetta eru svæði sem ekki eru háð einkaeignarrétti og því eru þetta sameiginlegar auðlindir okkar Íslendinga. Gegnsæi um samninga og gjaldtöku á þjóðlendum skiptir því miklu máli eins og í auðlindamálum almennt. Ég vil því í þessu samhengi vekja máls á stofnun þjóðarsjóðs sem í rynni arður af ólíkum auðlindum okkar Íslendinga, m.a. innan þjóðlendna. Það er kominn tími til að ræða stofnun slíks sjóðs af alvöru, ekki síst vegna þess að við erum að sjá aukna ásókn í nýtingu frá innlendum og erlendum aðilum. Hér er ég að tala um orkuvinnsluna, ég er að tala um jarðefnin, vatnið o.s.frv. Sem fyrirmynd getum við horft til olíusjóðs Norðmanna sem hefur tekist vel að ávaxta pundið fyrir framtíðarkynslóðir.

Þurfum að stofna þjóðarsjóð

Í nýlegri skýrslu fjármálaráðherra um langtímahorfur í efnahagsmálum er lítil umfjöllun um stórar fjármálaáskoranir, svo sem öldrun þjóðarinnar, fjárfestingu í innviðum fyrir landsbyggðina og líka óvissu í alþjóðamálum. Það eru einmitt þessar áskoranir sem munu hvíla þungt á okkur til lengri tíma og krefjast þess að við hugsum hlutina dálítið upp á nýtt þegar kemur að efnahagsmálunum. Brátt erum við síðan að horfa hér í þinginu á síðari umræðu um fjármálaáætlun þar sem við erum að ræða fjármálin opinberu til næstu ára. Mér fannst því vera rétti tímapunkturinn nú að vekja máls á stofnun þjóðarsjóðs. Það hefur verið lagt fram frumvarp sem nær að ákveðnu leyti utan um þessa hugsun sem hefur ekki náð fram að ganga en ég óska eftir nýju samtali um stofnun þjóðarsjóðs og samvinnu við framlagningu nýs frumvarps á haustþingi.“

Categories
Fréttir

Ríkisstjórnin hafnar innlendum heilbrigðisúrræðum

Deila grein

12/06/2025

Ríkisstjórnin hafnar innlendum heilbrigðisúrræðum

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, gagnrýndi harðlega stefnu ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur í heilbrigðismálum, í störfum þingsins. Tilefnið er frumvarp sem heimilar greiðslu fyrir meðferð erlendis þegar bið eftir heilbrigðisþjónustu innanlands er of löng. Ingibjörg gagnrýndi að frumvarpið skyldi ekki tryggja að sambærileg meðferð hér á landi yrði nýtt fyrst.

„Þetta er bæði dýrara fyrir samfélagið og brot á jafnræðisreglu,“ sagði hún og bætti við að með þessu sitji ekki allir við sama borð. Framsókn hafi lagt fram breytingartillögu sem hefði tryggt að innlend úrræði yrðu nýtt áður en gripið væri til meðferðar erlendis, en sú tillaga var felld með stuðningi Viðreisnar.

Skref aftur á bak í heilbrigðisþjónustu

Ingibjörg líkti núverandi stefnu við aðdraganda langra biðlista fyrri ára, þar sem vinstri stjórnir hafi dregið úr möguleikum á fjölbreyttum rekstrarformum í heilbrigðiskerfinu. Hún sagði þetta vera „skref aftur á bak“ sem muni leiða til lakari nýtingar á sérþekkingu innanlands og hægari þjónustu við sjúklinga.

Sérstaklega gagnrýndi hún Viðreisn, sem hún sagði hafa barist fyrir fjölbreyttari heilbrigðisþjónustu árum saman, en nú styðji stefnu sem þrengi að einkarekstri.

Minnir á árangur fyrri samstarfs

Þingmaðurinn minnti jafnframt á árangur sem náðist í tíð Willums Þórs Þórssonar sem heilbrigðisráðherra, þegar samstarf við einkaaðila hafi skilað styttri biðlistum og hraðari afgreiðslu flókinna aðgerða. „Sjúklingar fengu betri þjónustu án biðar,“ sagði Ingibjörg og bætti við að það væri „með öllu óskiljanlegt“ að núverandi ríkisstjórn lokaði vísvitandi á slíkar lausnir.

Að lokum hvatti hún til þess að öll úrræði yrðu nýtt – bæði opinber og einkarekin – í þágu þeirra sem þurfa á heilbrigðisþjónustu að halda. „Heilbrigðisþjónusta á að byggja á raunhæfum lausnum, ekki pólitískri þrákelkni,“ sagði hún að lokum.

Categories
Fréttir Greinar

Skref aftur á bak fyrir konur með endómetríósu

Deila grein

12/06/2025

Skref aftur á bak fyrir konur með endómetríósu

Fyrir margar konur sem lifa með endómetríósu hefur lífið snúist um langvarandi verki, bið og baráttu fyrir því að fá hlustun og viðeigandi meðferð. Í gegnum árin hefur Endófélagið unnið ómetanlegt starf við að vekja athygli á þessum ósýnilega sjúkdómi og skapa umræðu sem snýst um skilning, stuðning og virðingu. Það hefur skipt sköpum fyrir fjölmargar konur sem áður voru ósýnilegar í heilbrigðiskerfinu.

Framsókn hefur lengi lagt áherslu á málefni kvenna með endómetríósu og unnið að bættri þjónustu. Eygló Harðardóttir vann ötullega að því að varpa ljósi á þennan sjúkdóm á meðan hún gegndi þingmennsku. Henni tókst, ásamt öðru baráttufólki, að koma umræðunni af stað á stjórnmálavettvangi og leggja grunn að þeirri vitundarvakningu sem hefur átt sér stað á undanförnum árum.

Með áherslum nýs heilbrigðisráðherra hefur skapast óvissa um hvernig sinna eigi þeim konum sem bíða eftir nauðsynlegum aðgerðum vegna endómetríósu. Þess vegna er brýnt að þessari óvissu verði eytt og að stór hópur kvenna þurfi ekki að bera fjárhagslega byrði til að endurheimta lífsgæði sín. Framsókn hefur einmitt lagt áherslu á að heilbrigðiskerfið eigi að snúast um einstaklinginn, ekki kerfið. Það þarf að nálgast þessi mál af yfirvegun, með skilningi og samráði, rétt eins og Willum Þór gerði þegar hann gegndi embætti heilbrigðisráðherra. Við skuldum konunum með endómetríósu skýr svör, raunhæfar lausnir og heilbrigðiskerfi sem setur lífsgæði þeirra í forgang.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar

Greinin birtist fyrst á visir.is 12. júní 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Heil­brigðis­kerfið í bakk­gír

Deila grein

12/06/2025

Heil­brigðis­kerfið í bakk­gír

Velferðarnefnd hefur haft til umfjöllunar nú í vor frumvarp til laga um breytingar á lögum um sjúkratryggingar. Yfirlýst markmið þessa frumvarps er að stytta þann tíma sem tekur að bjóða upp á nauðsynlega heilbrigðisþjónustu og þar með tiltekna meðferð. Á meðal þeirra breytinga sem lagðar eru til er að fest verði í lög ákvæði um greiðsluþátttöku fyrir læknismeðferð erlendis vegna biðtíma hér á landi.

Fljótt á litið virðast hér vera um að ræða göfugt og gott markmið en þegar betur er að gáð kemur annað í ljós. Sambærilegt ákvæði vegna niðurgreiðslu fyrir fram ákveðinnar læknismeðferðar sem sjúkratryggður undirgengst hjá einkareknum veitendum heilbrigðisþjónustu á Íslandi er ekki að finna í frumvarpinu. Hér sitja því innlendir þjónustuveitendur ekki við sama borð og þjónustuveitendur erlendis.

Það er eðlilegt að leitað sé leiða til að bregðast hraðar við þegar þörfin er brýn. Enginn á að þurfa að bíða lengur en nauðsynlegt er eftir aðgerð eða greiningu sem getur bætt lífsgæði og stuðlað að betri heilsu. En það hlýtur að vera forgangsmál að tryggja að sú þjónusta sem er í boði hér heima – og uppfyllir fagleg skilyrði – sé nýtt áður en horft er til úrræða erlendis.

Tækifæri sem ríkisstjórnin nýtir ekki

Undirrituð lagði fram breytingartillögu við ofangreint frumvarp þar sem gert var ráð fyrir að þessi grundvallarregla – að nýta fyrst heilbrigðisþjónustu innanlands áður en leitað yrði erlendis – yrði lögfest. Sú tillaga var felld af stjórnarmeirihlutanum. Þar með liggur fyrir að ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur kýs að hafa ekki í lögum þá eðlilegu skyldu að bjóða einstaklingum upp á meðferð hér á landi, ef hún er til staðar, áður en gripið er til dýrari og flóknari úrræða utan landsteinanna.

Þessi nálgun er ekki eingöngu kostnaðarsöm og ámælisverð út frá hagkvæmnissjónarmiðum – hún er einnig táknræn fyrir þann skort á trausti og framtíðarsýn sem birtist í afstöðu ríkisstjórnarinnar til einkareksturs í heilbrigðiskerfinu.

Snúið upp á einkarekstur

Stefna nýrrar ríkisstjórnar í heilbrigðismálum er svo sannarlega umhugsunarverð. Hvers vegna velur ríkisstjórnin að senda sjúklinga úr landi í leit að heilbrigðisþjónustu, þótt sambærileg þjónusta sé í boði hér heima?

Jú, ætlun ríkisstjórnarinnar blasir við, það á greinilega að snúa upp á einkareksturinn og það er byrjað, og það fyrst á konum með endómetríósu. En ekki á að semja um fleiri slíkar aðgerðir í ár. Hér sýnir Samfylkingin sitt rétta andlit í sinni tærustu mynd og andúð við einkarekstur hér á landi. Það sætir furðu að Viðreisn sé sammála þessari stefnu, enda þvert á þeirra málflutning síðustu ár. Undirrituð spyr sig, er stefna Viðreisnar nú allt í einu að draga enn frekar úr aðgengi fólks að heilbrigðisþjónustu með því að vega að einkarekstri og fækka valkostum?

Við höfum góða reynslu

Við höfum á undanförnum árum séð að samstarf opinberra og sjálfstætt starfandi heilbrigðisþjónustuaðila getur gengið vel þegar markmiðin eru skýr og sjúklingurinn er í forgrunni. Willum Þór Þórsson lagði áherslu á í tíð sinni sem heilbrigðisráðherra að semja um lýðheilsutengdar aðgerðir og létta þannig á opinbera kerfinu. Afköst Landspítalans jukust um 10% vegna þess að létt var á álagi af honum, landsliðið okkar á skurðstofum sjúkrahúsanna hafði tíma til að sinna flóknum aðgerðum á meðan samið var um einfaldari aðgerðir við einkaaðila.

Það er með öllu óskiljanlegt að loka á þessa leið og beina fjármunum til erlendra heilbrigðisþjónustuaðila áður en fullreynt er hvað hægt sé að gera hér heima. Þessi pólitíska ákvörðun dregur úr getu okkar til að byggja upp innlent kerfi og stytta biðlista til lengri tíma.

Nýtum þekkinguna sem er hér innanlands

Það liggur fyrir að fjölbreytt heilbrigðisþjónusta er í boði hér heima, bæði innan opinbera kerfisins og hjá fagfólki sem starfar utan þess. Að baki innlendri heilbrigðisþjónustu eru aðilar sem búa yfir sérþekkingu og geta sinnt sjúklingum án tafar ef þeim er gert kleift að taka að sér þær aðgerðir sem um ræðir.

Að nýta þennan dýrmæta mannauð er ekki bara skynsamlegt – það er einnig í þágu fólksins sem þarf á þjónustunni að halda. Það skiptir máli að einstaklingurinn fái lausn sem er bæði fagleg og raunhæf, án þess að þurfa að yfirgefa heimili sitt, ferðast þúsundir kílómetra og treysta á flókin milligöngukerfi.

Heilbrigðisþjónusta á að byggja á trausti, samvinnu og sameiginlegri ábyrgð. Við eigum að nýta krafta þeirra sem vilja leggja sitt af mörkum, hvort sem það er innan stofnana eða utan þeirra. Þannig búum við til kerfi sem þjónar fólki – ekki kerfinu sjálfu.

Ingibjörg Isaksend, formaður þingflokks Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 12. júní 2025.