Tag: Stefán Vagn Stefánsson

Efna­hags­stefna rík­is­stjórn­ar­inn­ar hef­ur verið far­sæl. At­vinnu­stig er hátt og kröft­ug­ur hag­vöxt­ur. Það er eft­ir­sókn­ar­vert að búa á Íslandi og við sjá­um það í vax­andi mann­fjölda. Hins veg­ar mæl­ist verðbólga 9,5% og er of há. Því er það verk­efni hag­stjórn­ar­inn­ar núm­er 1, 2 og 3 að hún lækki. Trú­verðug­leiki efna­hags­stefn­unn­ar er und­ir því kom­inn að það tak­ist.

Mik­ill þrótt­ur hef­ur verið í ís­lenska hag­kerf­inu en vöxt­ur þess á síðasta ári mæld­ist 6,4% og hef­ur ekki verið meiri en síðan 2007. Hag­vöxt­ur­inn held­ur áfram að vera knú­inn áfram af mikl­um vexti inn­lendr­ar eft­ir­spurn­ar en hún hef­ur vaxið um 8,6%. Lík­legt er þó að það hæg­ist á vexti einka­neyslu vegna þess að aðgengi heim­ila og fyr­ir­tækja að láns­fé er að minnka og fjár­mála­leg skil­yrði hafa þrengst vegna ít­rekaðra stýri­vaxta­hækk­ana Seðlabanka Íslands. Við erum þegar far­in að sjá teikn þess, þar sem einka­neysla jóskt á fyrsta árs­fjórðungi um 2,5%. Að sama skapi hef­ur at­vinnu­vega­fjár­fest­ing dreg­ist sam­an um 14% á þess­um árs­fjórðungi. Að lok­um má nefna að korta­velta hef­ur dreg­ist sam­an að raun­v­irði og er það í fyrsta sinn í lang­an tíma! Að auki er já­kvætt að sjá að viðskipta­kjör vöru og þjón­ustu hafa batnað á milli ára um 3%, sem hef­ur já­kvæð áhrif á gengi krón­unn­ar og ætti að hafa já­kvæð áhrif á verðbólguþróun enda hef­ur gengið verið að styrkj­ast.

Verðbólga hef­ur verið þrálát­ari en vænt­ing­ar stóðu. Inn­lend verðbólga hef­ur verið mik­ill en á móti hef­ur verðbólga á heimsvísu lækkað og gengi krón­unn­ar sterkt sök­um mik­ils gangs í ferðaþjón­ust­unni. Vænt­ing­ar markaðsaðila um verðbólgu­horf­ur eru enn of háar og Seðlabanki Íslands spá­ir að verðbólga verði 8% út árið. Sam­kvæmt könn­un Seðlabanka Íslands frá því í maí, þá bú­ast markaðsaðilar við að stýri­vext­ir verði 8,5% út þenn­an árs­fjórðung og verði svo komn­ir niður í 6% eft­ir tvö ár.

Þetta er of há verðbólga og því hafa stjórn­völd brugðist við með af­ger­andi hætti til að stemma við verðbólgu­horf­um.

Fyrst ber að nefna að lög­um verður breytt þannig að laun þjóðkjör­inna full­trúa og æðstu emb­ætt­is­manna rík­is­ins hækki um 2,5% í stað 6% hinn 1. júlí nk. Þannig verði tryggt að laun æðstu emb­ætt­is­manna skapi ekki auk­inn verðbólguþrýst­ing. Hækk­un­in tek­ur mið að verðbólgu­mark­miði Seðlabanka Íslands en það er 2,5%. Þetta eru skýr skila­boð um að rík­is­stjórn­in er á skýrri veg­ferð um að náð verðbólgu­mark­miðið ná­ist.

Hús­næðis­verð hækkaði um 25,5% á höfuðborg­ar­svæðinu í júlí í fyrra og er meg­in­or­sök­in er fram­boðsskort­ur. Fram­boð íbúða hef­ur þó verið að aukast og farið er að draga úr hækk­un verðs á hús­næði. Rík­is­stjórn­in er að taka enn frek­ari skref til að draga úr fram­boðsskorti og því verða stofn­fram­lög til upp­bygg­ing­ar leigu­íbúða inn­an al­menna íbúðakerf­is­ins tvö­földuð og fram­lög til hlut­deild­ar­lána verða auk­in enn frek­ar þannig að í stað þess að 500 íbúðir verði byggðar ár­lega árin 2024 og 2025. Því verða íbúðirn­ar 1000 á ári. Auk þess verður 250 nýj­um íbúðum bætt við fyrri áætlan­ir þessa árs og verða þá sam­tals tæp­lega 800. Þetta styður við aukið fram­boð á hús­næðismarkaði. Hér er rík­is­stjórn­in enn og aft­ur að stíga stór skref til að auka fram­boðið og nauðsyn­legt að sveit­ar­fé­lög­in styðji við þessa upp­bygg­ingu.

Í þeim stóru og mik­il­vægu verk­efn­um sem fram und­an eru á næstu mánuðum, þá er stærsta að ná verðbólg­unni niður. Það þarf breiðfylk­ingu og sam­stöðu til að það tak­ist, því þó skila­boð rík­i­s­tjórn­ar­inn­ar séu skýr í nýrri fjár­mála­áætl­un um aukið aðhald á tíma­bili áætl­un­ar­inn­ar þá þurfa fleiri hagaðilar og al­menn­ing­ur að leggja sitt lóð á voga­skál­arn­ar. Með sam­vinnu að leiðarljósi mun­um við ná þeim ár­angri sem við stefn­um að.

Stefán Vagn Stefánsson, odd­viti Fram­sókn­ar í Norðvest­ur­kjör­dæmi, formaður at­vinnu­vega­nefnd­ar og nefnd­armaður í fjár­laga­nefnd.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 8. júní 2023.

Þau ánægjulegu tíðindi bárust seinni partinn í gær að sáttir hafi náðst vegna fyrirhugaðrar löggjafar ESB um losunarheimildir á flugferðir. Á blaðamannafundi sem Ursula von der Leyen, for­seti fram­kvæmda­stjórn­ar Evr­ópu­sam­bands­ins, og Katrín Jak­obs­dótt­ir for­sæt­is­ráðherra héldu í forsetabústaðnum kom fram að tekið verði tillit til séríslenskra aðstæðna og að Ísland muni hljóta undanþágur sem gildir til tveggja ára og hægt verði að deila á milli flugfélaga.

Hér er um að ræða eitt stærsta hagsmunamál Íslands frá því EES- samningurinn var tekin upp og íslensk stjórnvöld hafa verið vakin og sofin yfir því að tryggja að Ísland þurfi ekki að undirgangast íþyngjandi losunarskatt sem fyrirhugað var að leggja á flugleggi til og frá landinu. Ef þessum mikilvæga áfanga hefði ekki verið náð hefði verið fyrirséð að kostnaður vegna ferðalaga til og frá landinu hefði hækka umtalsvert, en við sem eyþjóð erum í ólíkri stöðu en flest önnur lönd í Evrópu.

Við þurfum þó að draga úr olíunotkun

Þrátt fyrir að þessu mikilvæga hagsmunamáli hafi verið náð höfum við en verk að vinna. Ísland hefur sett sér metnaðarfull markmið í loftlagsmálum og þar er flugið ekki undanskilið. Stefnt er að Ísland nái kolefnishlutleysi og fullum orkuskiptum eigi síðar en árið 2040 og verði þá óháð jarðefnaeldsneyti fyrst ríkja. Notkun olíu er helsti losunvaldurinn og fer 52% af allir olíunotkun Íslendinga í flug. Íslensk stjórnvöld hafa sett sér markmið um að hætta alfarið að nota olíu og unnið er allra leiða til þess. Eigi orkuskiptin að ganga upp er fyrirséð að finna þurfi aðra nýja græna endurnýjanlega orkugjafa í stað olíunnar.

Rafeldsneytisframleiðsla

Sá sem hér skrifar lagði í vetur fram þingsályktunartillögu um stofnun ríkisfélags um rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi en framleiðsla rafeldsneytis sem vetnis eða annars rafeldsneytis í formi ammóníaks, metanóls eða metans, eru græn tækifæri sem bíða þess að vera nýtt. Rafeldsneyti má nýta í þyngri farartæki líkt og flugvélar og skip. Auk þess að framleiða endurnýjanlega orkugjafa til að fullnægja þörfum innan lands liggja einnig gríðarleg tækifæri í að hefja útflutning á rafeldsneyti. Framleiðsla á rafeldsneyti er kostnaðarsöm aðgerð en þótt framleiðsla á rafeldsneyti og sala sé í dag hlutfallslega lítil þá er áhugi fjárfesta mikill og það felast ákveðin tækifæri í því að fjármagna framleiðsluna þegar markaðir eru orðnir tryggir.

Mikilvægi þess að Ísland geti orðið sjálfbært er kemur að öflun á rafeldsneyti er ótvírætt eins og núverandi ástand heimsmála sýnir svo rækilega. Sjálfbærni í orkuöflun er þjóðaröryggismál fyrir utan þá þjóðhagslegu hagsmuni sem af því hljótast að framleiða innlenda orkugjafa til notkunar í orkuskiptum Íslendinga. Framtíðartækifærin eru því mikil þegar kemur að framleiðslu á rafeldsneyti og þetta styður við markmið okkar um orkusjálfstæði Íslands og öruggar samgöngur til og frá landi.

Stefán Vagn Stefánsson, þingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 17. maí 2023.

Nú í vikunni var birt sláandi mynd af ástandi Siglufjarðarvegar. Þar sést greinilega hversu mikið hefur hrunið úr hlíðinni, en það er stutt í að vegurinn verði í raun ófær eða honum lokað sem öryggisráðstöfun.

Öllum ætti að vera ljóst að núverandi veglína er ekki framtíðarlausn og að horfa verði til annarra leiða hvað varðar samgöngur milli Fljóta og Siglufjarðar. Að þessu sögðu er ljóst að framkvæmdir við Fljótagöng þola enga bið og hefja þarf undirbúning þeirra strax. Göng á milli Fljóta og Siglufjarðar yrðu gríðarleg samgöngubót fyrir vegfarendur á þessari leið en ekki síður myndi slík framkvæmd auka umferðaröryggi verulega.

Öryggi í forgangi

Öryggi þeirra sem um vegina fara er að mínu mati sá þáttur sem sérstaklega þarf að horfa til við forgangsröðun jarðgangna. Íbúar í Fljótum sækja mikla þjónustu til Siglufjarðar og því ljóst að samfélagsleg áhrif Fljótagangna yrðu mikil. Þungaflutningar frá Siglufirði t.d. með sjávarafurðir suður myndu nýta leiðina um Fljót þar sem sú vegalengd er töluvert styttri en inn Eyjafjörð og Öxnadalsheiði. Því myndi þessi gangnagerð skila fyrirtækjum á svæðinu mikilli hagræðingu. Eins eru börn í Fljótum að sækja skólaþjónustu til Siglufjarðar og íbúar í einhverjum mæli vinnu. Hugsum um fólkið og öryggi þeirra sem þjónustuna þurfa að sækja annað.

Við þurfum að vera tilbúin

Það er hins vegar ljóst að þó svo að Fljótagöngum yrði forgangsraðað ofarlega í nýrri jarðgangnaáætlun, sem boðuð hefur verið í vor og ákvörðun tekin um að hefjast strax handa við undirbúning og framkvæmd gangnanna, er tíminn frá ákvörðun til opnunar talinn í árum. Því er afar brýnt að Vegagerðin sé tilbúin að bregðast við ef Siglufjarðarvegur lokast, en eins og áður var sagt getur slíkt gerst með stuttum fyrirvara og í raun hvenær sem er.

Skynsamlegasta aðgerðin, sem ég tel í raun einboðin, er að farið verði strax í það að laga veginn um Lágheiði og gera hann tilbúinn til að taka við þeirri umferð sem kæmi ef Siglufjarðarvegur lokast. Ekki er verið að tala um að byggja um malbikaðan uppbyggðan veg heldur einfaldlega laga veginn þannig að hann sé akstursfær allt árið. Með þessu móti yrði einnig komið til móts við íbúa og fyrirtæki á svæðinu, sem árum saman hafa barist fyrir uppbyggingu á þeim vegi og er ill- eða ófær stóran hluta vetrarins.

Við þurfum að horfast í augu við þá staðreynd að Siglufjarðarvegur getur lokast án fyrirvara. Þá verðum við að vera kominn af stað með varaplan, sem að mínu mati er uppbygging og lagfæring á veginum um Lágheiði á meðan Fljótagöng eru í undirbúningi.

Stefán Vagn Stefánsson, þingmaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst á visir.is 28. apríl 2023.

Fyrir áramótin mælti ég fyrir tillögu minni til þingsályktunar á Alþingi um að fela ríkisstjórninni að taka til frumathugunar stofnun ríkisfélags um rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi. Líta má við þessa frumathugun til starfsemi Equinor í Noregi, fyrrum Statoil, sem er nú 67% í eigu norska ríkisins.

Rafeldsneyti og framtíðin

Hugmyndin að þessari þingsályktunartillögu er nokkuð löng en orkuskiptin hafa kallað á umræðu um rafeldsneyti sem einn af þeim orkukostum sem til greina koma sem eldsneyti framtíðarinnar.

Við sem þjóð höfum ákveðin markmið í átt að kolefnishlutleysi og ætlum okkur að standast skuldbindingar okkar í loftlagsmálum. Ásamt því að framleiða endurnýjanlega orkugjafa til að fullnægja þörfum innanlands, liggja einnig gríðarleg tækifæri í að hefja útflutning á rafeldsneyti. Framleiðsla á rafeldsneyti er kostnaðarsöm aðgerð en þó framleiðsla á rafeldsneyti og sala sé í dag hlutfallslega lítil þá er áhugi fjárfesta mikill og það felast ákveðin tækifæri í því að fjármagna framleiðsluna þegar markaðir eru orðnir tryggir. Á heimsvísu er gert ráð fyrir að kostnaðarliðir fari lækkandi á næstu árum. Eitt af tækifærum Íslands við framleiðslu rafeldsneytis er að nýta mögulega árstíðabundna umframorku og hámarka arðsemi.

Fjölmargir aðilar hafa sýnt áhuga á að hefja framleiðslu á rafeldsneyti hér á landi sem er jákvætt. Er bæði um innlenda en þó aðallega erlenda aðila að ræða. Forstjóri Landsvirkjunar hefur sagt opinberlega að Landsvirkjun sé ekki að fara að leggja til orku í slík verkefni enda sé hún ekki til í því magni sem þarf til að slík framleiðsla beri sig. En áhugi þessara aðila er til kominn sökum þess að tækifærin í því að framleiða grænt rafeldsneyti hér á landi eru gríðarleg og mjög ábatasöm fjárfesting til lengri tíma litið. Rafeldsneytisframleiðsla er einnig stór þáttur í orkuskiptum þjóðarinnar og partur af því að ná þeim markmiðum í loftlagsmálum sem við höfum sett okkur.

Gagnrýnt hefur verið á undanförnum árum að arður stóriðjunnar og fiskeldis hér á landi fari úr landi. Gera má ráð fyrir að svipuð umræða fari af stað þegar umsóknir rafeldsneytisfyrirtækjanna koma til afgreiðslu. Til að skapa megi um það betri sátt hef ég horft til Noregs og hvernig Norðmenn, árið 1972 stofnuðu Statoil, ríkisrekið olíufyrirtæki, til að halda utan um vinnslu og dreifingu á olíu og gasi sem fyrirtækið vinnur í norskri lögsögu.

Nýtum sóknarfærin

Framangreint leiðir okkur að þeirri spurningu hvort ekki sé skynsamlegt að stofnað verði fyrirtæki í eigu ríkisins, jafnvel undir eða í samstarfi við Landsvirkjun sem sjái um framleiðslu á rafeldsneyti til orkuskipta á Íslandi með möguleika á útflutningi, enda óljóst hvort markaður hér á landi sé nægilega stór svo framkvæmdin sé arðbær. Með þessu móti getum við orðið sjálfbær um orku, stigið risa skref í orkuskiptum og stutt við markmið stjórnvalda í loftlagsmálum. Arðinn af framkvæmdinni mætti setja í samfélagssjóð, að fyrirmynd Norðmanna, ásamt hluta eða öllum hagnaði Landsvirkjunar og því ljóst að um verulegar upphæðir yrði að ræða á ári hverju. Slíkan sjóð mætti t.d. nota til að bregðast við áföllum í efnahagslífi landsins eða öðrum óvæntum atvikum sem við þekkjum því miður aðeins of vel þessi misserin. Högg ríkissjóðs yrði þá minna og efnahagslegur stöðugleiki meiri.

Ég vona að vel verði tekið í tillöguna, en í henni er óskað eftir því að málið verði skoðað. Ég er sannfærður um að framleiðsla á íslensku rafeldsneyti í eigu þjóðarinnar sé farsælt skref og muni skila okkur áfram í orkuskiptunum og setja Ísland í sérflokk þegar kemur að sjálfbærni í orkumálum.

• Stofnun ríkis­félags um rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi

Stefán Vagn Stefánsson, þingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 26. janúar 2023.