Category: Fréttir

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, kallar eftir samstöðu og lausnamiðuðum aðgerðum.

Tímabundin rekstrarstöðvun kísilvers PCC á Bakka við Húsavík hefur vakið sterk viðbrögð í samfélaginu, bæði meðal íbúa og stjórnmálafólks. Alls missa 80 starfsmenn vinnuna frá og með miðjum júlí, og hefur sveitarstjórn Norðurþings lýst stöðunni sem „mestu efnahagsáfalli sem svæðið hefur orðið fyrir í áratugi.“ Atvinnutap af þessari stærðargráðu jafngildir, miðað við íbúafjölda, því að um 3.500 manns misstu vinnuna í Reykjavík.

Ingibjörg lýsir alvarleika málsins og mikilvægi þess að stjórnvöld bregðist við af festu:

„Staða PCC á Bakka er áfall fyrir samfélagið á Húsavík og nærsveitir. Til að setja þetta í samhengi, jafngildir þetta því að um 3500 manns misstu vinnuna í Reykjavík. Það þarf ekki að útskýra frekar hvaða áhrif það hefur á fjölskyldur, atvinnulíf og byggðafestu,“ segir Ingibjörg.

„Sveitarstjórnarfólk á svæðinu hefur unnið ötullega við að upplýsa okkur þingmenn um stöðuna – og það skiptir máli. Við verðum að standa saman og vinna að lausnum með framtíðarsýn að leiðarljósi. Mér skilst að Ísland og Noregur séu ein af fáum þjóðum sem leggja ekki tolla á kísil frá Kína. Þarna geta stjórnvöld stigið inn.“

„Það er von mín að þessi stöðvun verði tímabundin – en það kallar á að stjórnvöld horfi heildstætt á samkeppnishæfni íslensks iðnaðar og atvinnulífs.“

Kísilver lokað – áhrif og ástæður

Í yfirlýsingu frá PCC segir að lokunin sé vegna markaðserfiðleika og raskana sem rekja megi til tollastríðs og aukinnar samkeppni við niðurgreiddan innflutning á kísilmálmi frá Kína. Fyrirtækið hefur kært meint undirverðlagðan innflutning til fjármála- og efnahagsráðuneytisins.

Á meðan rekstrarstöðvun stendur hyggst PCC vinna að umbótaverkefnum, ferlirýni og endurskipulagningu. Markmiðið er að geta hafið starfsemi að nýju með skömmum fyrirvara um leið og markaðsaðstæður leyfa.

Sveitarstjórn Norðurþings undirstrikar mikilvægi þess að verksmiðjan starfi áfram til framtíðar og hvetur stjórnvöld til að tryggja samkeppnishæfni iðnaðarins:

„Samstaða, úthald og framtíðarsýn er nú mikilvægari en nokkru sinni fyrr.“

„Hlutdeildarlánin hafa skipt raunverulegu máli fyrir ungt og tekjulágt fólk sem vill eignast eigið húsnæði,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, í færslu sem hann birtir á Facebook eftir að hafa fengið svör frá félags- og húsnæðismálaráðherra við fyrirspurn á Alþingi.

Í svarinu kemur fram að frá því úrræðið var tekið í notkun í lok árs 2020 hafi verið veitt samtals 1.006 hlutdeildarlán að upphæð 10,4 milljarðar króna. „Gögnin sýna skýrt að þetta úrræði hefur skipt raunverulegu máli,“ segir Sigurður Ingi og bætir við að ríkissjóður eigi eignarhlut í þessum íbúðum og virði þeirra hafi hækkað, sem skapi ávinning fyrir samfélagið allt.

Mest nýtt á höfuðborgarsvæðinu

Flest lánin hafa verið veitt í Reykjavík (249 lán), Hafnarfirði (204 lán) og Reykjanesbæ (139 lán). Úrræðið hefur hins vegar náð til 29 sveitarfélaga víðsvegar um landið, þar á meðal Akureyrar, Akraness og Árborgar.

„Við í Framsókn munum áfram vinna að því að húsnæðismarkaðurinn verði réttlátari og aðgengilegri fyrir unga fólkið og fyrstu kaupendur,“ segir Sigurður Ingi.

Hækkað virði – en kostnaður áfram óviss

Í svari ráðherra kemur einnig fram að virði útistandandi lána nemi nú 12,8 milljörðum króna, þrátt fyrir að upphaflega fjárhæð þeirra hafi verið 9,5 milljarðar. Óinnleystur ábati er því metinn á um 3,3 milljarða, en jafnframt kemur fram að framtíðarafkoma lánanna sé óviss þar sem hún ræðst af þróun fasteignaverðs.

Alls hafa 112 lán þegar verið greidd upp, og hefur uppgreiðsluvirði þeirra verið að meðaltali 34% hærra en upphaflegt lánsfé.

Horft til framtíðar

Áætlað er að veitt verði um 300 hlutdeildarlán á þessu ári og um 260 á ári næstu fjögur ár. Spurður um hvort fyrirkomulagið verði endurskoðað, til að mæta hækkandi fasteignaverði og gefa fleiri hópum tækifæri til húsnæðiskaupa, segir ráðherra að tekjuviðmið og hámarksverð lánanna séu endurskoðuð árlega. Hins vegar hafi ekki verið tekin ákvörðun um breytingar í ár.

156. löggjafarþing 2025.
Þingskjal 532  —  343. mál.

Svar félags- og húsnæðismálaráðherra við fyrirspurn frá Sigurði Inga Jóhannssyni um hlutdeildarlán.

     1.      Hversu mörg hlutdeildarlán hafa verið veitt frá upphafi og hver er uppsöfnuð heildarfjárhæð þeirra?
    Frá því hlutdeildarlán voru tekin í notkun í árslok 2020 hafa verið veitt 1.006 hlutdeildarlán að upphæð samtals 10,4 milljarðar kr. Með „veittum lánum“ er átt við þau lán sem eru að fullu frágengin og íbúðir teknar í notkun.

     2.      Hvernig skiptast veitt hlutdeildarlán eftir sveitarfélögum?
    Hlutdeildarlán hafa fram til þessa verið veitt til kaupa á íbúðum í alls 29 sveitarfélögum um allt land. Fjölda veittra lána og lánsfjárhæð eftir sveitarfélögum má sjá í eftirfarandi töflu:

Sveitarfélag	Fjöldi lána	Hlutfall	Heildarlánsfjárhæð í kr.
Reykja­vík­ur­borg	249	24,75%	2.546.058.423
Hafn­ar­fjarðar­kaupstaður	204	20,28%	2.651.337.900
Reykja­nes­bær	139	13,82%	1.128.483.214
Ak­ur­eyr­ar­bær	62	6,16%	458.976.469
Akra­nes­kaupstaður	56	5,57%	447.384.600
Sveitarfélagið Árborg	54	5,37%	495.744.600
Garðabær	52	5,17%	709.262.000
Sveitarfélagið Vog­ar	34	3,38%	384.108.400
Mos­fells­bær	27	2,68%	282.691.900
Sveitarfélagið Ölfus	26	2,58%	259.972.200
Kópa­vogs­bær	25	2,49%	332.240.300
Suður­nesja­bær	19	1,89%	175.190.800
Hvera­gerðis­bær	12	1,19%	108.542.800
Dal­vík­ur­byggð	7	0,70%	60.205.725
Hval­fjarðarsveit	7	0,70%	71.018.500
Múlaþing	6	0,60%	61.530.000
Fjarðabyggð	5	0,50%	47.394.600
Rangárþing ytra	4	0,40%	23.311.900
Hörgár­sveit	4	0,40%	33.960.000
Borg­ar­byggð	3	0,30%	28.600.000
Húna­byggð	2	0,20%	16.630.000
Ísa­fjarðarbær	2	0,20%	14.801.400
Skaftár­hrepp­ur	1	0,10%	8.200.000
Grinda­vík­ur­bær	1	0,10%	7.600.000
Bol­ung­ar­vík­ur­kaupstaður	1	0,10%	8.200.000
Rangárþing eystra	1	0,10%	8.217.000
Vest­ur­byggð	1	0,10%	7.900.000
Bláskóga­byggð	1	0,10%	10.387.800
Sveitarfélagið Stykk­is­hólm­ur	1	0,10%	5.740.000
Samtals	1.006		10.393.690.531

     3.      Hver hafa fjárhagsleg áhrif hlutdeildarlána verið á ríkissjóð vegna skuldbindingar annars vegar og sölu hins vegar?
    Útistandandi hlutdeildarlán eru að upphaflegri fjárhæð um 9,5 milljarðar kr. Miðað við þróun fasteignaverðs er virði þeirra nú 12,8 milljarðar kr. og óinnleystur mismunur því um 3,3 milljarðar kr.
    Framtíðarafkoma af hlutdeildarlánum er óviss í ljósi þess að endurgreiðsla þeirra tekur mið af íbúðaverði. Mat sem fram hefur farið á hugsanlegu markaðsvirði (gangvirðismati) gefur til kynna að núverandi verðmæti útistandandi lána sé á bilinu 7–8,3 milljarðar kr. Miðað við þá stöðu er heildarkostnaður/skuldbinding af veitingu hlutdeildarlána því á bilinu 0,9–2,2 milljarðar kr.
    Hlutdeildarlán eru veitt til 10 ára með heimild til framlengingar á lánstímanum í 5 ár í senn þó að hámarki til 25 ára samtals. Lánin skal endurgreiða við sölu fasteignar í samræmi við verðþróun hennar á lánstímanum. Lántakendur hafa hingað til greitt upp 112 lán þar sem uppgreiðsluvirði lánanna hefur verið um 34% hærra en höfuðstóll þeirra.
    Upplýsingar um fjölda og fjárhæðir uppgreiddra lána (eftir uppgreiðsluári) má sjá í eftirfarandi töflu:

Ár	Fjöldi lána	Útgefið lán í kr.	Uppgreiðsluvirði í kr.	Mismunur
2021	1	4.112.000	5.280.000	1.168.000	28,4%
2022	11	83.385.100	108.949.200	25.564.100	30,7%
2023	37	287.912.981	377.848.147	89.935.166	31,2%
2024	44	371.993.480	505.854.745	133.861.265	36,0%
2025	19	161.345.830	221.202.229	60.276.399	37,4%
Samtals	112	908.749.391	1.219.134.321	310.804.930	34,2%

     4.      Hversu mörg hlutdeildarlán er áætlað að veita á yfirstandandi ári og næstu fjögur ár, þ.e. á tímabilinu 2025–2029?
    Gera má ráð fyrir að um 300 hlutdeildarlán verði veitt á yfirstandandi ári. Miðað við áætlaðar lánaheimildir og meðalverð íbúða sem fengið hafa hlutdeildarlán síðustu mánuði má áætla að fjöldi íbúða sem fá hlutdeildarlán næstu fjögur árin geti orðið u.þ.b. 260 á hverju ári.

     5.      Telur ráðherra tilefni til að endurskoða forsendur hlutdeildarlána, svo sem hámarksverð og tekjuviðmið, til þess að gefa fleiri hópum samfélagsins færi á að eignast fasteign, m.a. í ljósi hækkandi fasteignaverðs?
    Töluverð umframeftirspurn hefur verið eftir hlutdeildarlánum og hefur það fjármagn sem til ráðstöfunar hefur verið hverju sinni því verið fullnýtt í úthlutunum síðustu misseri. Bæði hámarksverð hlutdeildarlánaíbúða og tekjumörk lántaka hlutdeildarlána eru endurskoðuð árlega. Fylgst er með verðþróun á byggingar- og fasteignamarkaði en ekki hefur verið tekin ákvörðun að svo stöddu um hvort hámarksverð og tekjumörk vegna hlutdeildarlána verði hækkuð við árlega endurskoðun í ár. Á sama tíma og hækkun fasteignaverðs getur leitt til þess að hækka þurfi hámarksverð hlutdeildarlánaíbúða er mikilvægt að slíkar hækkanir séu eins hóflegar og unnt er til að þær stuðli ekki að frekari hækkun fasteignaverðs í landinu. Hámarksverð er breytilegt eftir staðsetningu íbúða og tekur mið af markaðsaðstæðum hverju sinni. Misjafnt getur því verið hversu mikið þarf að hækka hámarksverð hlutdeildarlánaíbúða eftir því hvar þær eru staðsettar og miðast endurskoðunin við að hámarksverð hlutdeildarlána endurspegli raunverulegt verð á hagkvæmu húsnæði á viðkomandi svæði.

***

„Við sjáum sérverslanir með nikótínvörur spretta upp eins og gorkúlur í ólíkum hverfum borgarinnar. Þær eru að selja nikótín til barna og ungmenna. Þær eru að selja efni sem er skilgreint sem eitt það mest ávanabindandi í heimi,“ sagði Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, í beinskeyttri ræðu á Alþingi.

Samkvæmt nýrri rannsókn norrænu velferðarnefndarinnar nota 30% íslenskra ungmenna nikótínpúða – hæsta hlutfall á Norðurlöndum. Halla Hrund lýsti alvarlegum afleiðingum þessa og sagði meðal annars: „Sífellt fleiri börn upplifa fráhvörf eftir meðgöngu móður og við erum að sjá börn leita á bráðamóttöku vegna neyslu púðanna.“

Villandi markaðssetning – „Blanda af Mikka mús og Íþróttaálfinum“

Halla Hrund gagnrýndi jafnframt þá mynd sem dregin er upp af nikótínpúðum í markaðsefni. „Þessi skaðlega vara er markaðssett sem einhvers konar Extratyggjó, af fígúru sem er blanda af Mikka mús og Íþróttaálfinum,“ sagði hún og bætti við að slík markaðssetning höfði til breiðari hóps en hefðbundin tóbaksvörur:
„Hún höfðar til afreksíþróttafólks, ólíkt því sem t.d. sígarettur gerðu á sínum tíma.“

Eru núgildandi lög nægjanleg?

Í ræðunni benti Halla Hrund á að 11. grein laga um nikótínvörur og rafrettur banni hvers konar auglýsingar á þessum vörum, en vék að því að núverandi regluverk virðist ekki ná til notkunar teiknimyndalíkrar fígúru í markaðssetningu:
„Það er hæpið að slík villandi markaðssetning sé lögleg… Lögin virðast hins vegar ekki ná yfir slíkar fígúrur sem nýttar eru til að gera neysluna töff.“

Skref tekin – en nægja þau?

Halla Hrund rifjaði upp að fyrri heilbrigðisráðherra Framsóknar hafi stigið framfaraskref með því að fella nikótínvörur undir lög um rafrettur, leggja á þær skatt og auka forvarnir. Hún lýsti þó áhyggjum sínum af því að frekara frumvarp – sem til stóð að yrði lagt fram – hafi ekki birst.

„Ég sakna hins vegar frumvarps sem var á þingmálaskrá sem átti að taka skrefið lengra til að girða fyrir þessa villandi markaðssetningu,“ sagði Halla Hrund og spurði í lokin:
„Hvar er sú vinna stödd? Hvenær kemur slíkt frumvarp inn í þingið?“

„Við verðum að horfast í augu við það – staðan á leigubílamarkaði er algerlega óboðleg,“ sagði Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, þegar hann tók til máls á Alþingi í umræðu um breytingar á leigubifreiðalögum.

Í yfirgripsmikilli ræðu rakti Sigurður Ingi þróun málsins frá því að Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) beindi því til íslenskra stjórnvalda að afnema fjöldatakmarkanir á leigubílum. Ísland hafi, ásamt Noregi, verið síðast til að bregðast við.

„Ég vildi fara varlega – en þingið vildi ganga lengra“

Sigurður Ingi lýsti því hvernig hann hafi sem ráðherra lagt áherslu á varfærna nálgun:

„Ég lagði ríka áherslu á að hlustað væri á sjónarmið Bifreiðastjórafélögin Frama og Sleipnir. Við vildum finna milliveg – en þróunin í þinginu fór sífellt í átt að meira frjálsræði.“

Sigurður Ingi gagnrýndi hvernig breytingar á frumvarpinu á milli umræðna og löggjafarþinga hafi leitt til þess að mikilvægar varúðarráðstafanir hafi fallið niður – meðal annars skilyrði um stöðvaskyldu.

„Ég talaði sérstaklega fyrir því að við héldum í stöðvaskyldu. Hún einfaldar eftirlit og tryggir gæði þjónustu – það er ekki of mikið að ætla Samgöngustofu að fylgjast með 32 stöðvum.“

Þvinguð aðlögun að EES-reglum – eða pólitísk ákvörðun?

Árið 2022 voru ný lög samþykkt sem afnámu fjöldatakmarkanir og jöfnuðu rekstrarskilyrði milli nýrra og eldri aðila. Sigurður Ingi lagði frumvarpið sjálfur fram í febrúar það ár og hvatti þingnefndina til að endurskoða hvort ekki ætti að halda í kröfur um að ökumenn væru bundnir stöð.

„Markmiðið var aldrei að opna fyrir UBER eða LYFT – ef þau koma, þá verða þau að uppfylla sömu skilyrði og aðrir. Og þau hafa ekki komið.“

Eftirlit í molum – og Isavia undir gagnrýni

Í ræðu sinni beindi Sigurður Ingi spjótum sínum að stjórnsýslunni og krafðist þess að farið yrði yfir framkvæmd laganna:

„Ráðherra þarf að kalla eftir upplýsingum – hvernig hefur Samgöngustofa fylgt eftir leyfisveitingum? Hvaða eftirlit hefur Neytendastofa haft með verðlagningu? Og hvernig hefur lögreglan gripið inn í þegar brotið er á lögum?“

Sérstaka athygli vakti harðorð gagnrýni hans á Isavia:

„Ástandið á áætlunarstað Isavia er í alla staði óboðlegt. Það er mín skoðun að fyrirtækið hafi ekki staðið sig sem skyldi og hreinlega unnið gegn almannahagsmunum.“

Hvað gerist næst – og hvað má læra?

Sigurður Ingi minnti á að í lögunum hafi frá upphafi verið ákvæði um að þau skuli endurskoðuð eigi síðar en 1. janúar 2025. Sú vinna hófst þegar í nóvember 2024 og niðurstöður eru væntanlegar í haust.

„Við settum vinnuna í gang. Nú þarf að nýta niðurstöðurnar – og nýta þær fljótt. Það þarf að grípa til fleiri aðgerða en einungis lagabreytinga.“

Hann lagði áherslu á að lagabreytingarnar hafi verið af hinu góða í sjálfu sér, en að eftirlitið, framkvæmdin og samhæfing hafi brugðist.

Afturhvarf eða framþróun?

Spurt hefur verið hvort Ísland hafi gengið of langt í að afnema verndarkerfi leigubílstjóra. Þó Sigurður Ingi lýsi skilningi á nauðsyn breytinga, virðist hann ekki samþykkja þann frjálsæðisflaum sem fylgdi í kjölfarið.

„Þróunin á markaði kallar á endurskoðun – ekki bara lagalega heldur líka stjórnvalda. Við verðum að virkja stofnanir okkar til að verja hagsmuni neytenda og tryggja atvinnufrelsi á ábyrgum grundvelli.“

Ræða Sigurðar Inga í heild sinni á Alþingi:

Hæstiréttur Íslands kvað upp dóm í gær, 21. maí 2025, sem staðfestir að lagabreytingar Alþingis á búvörulögunum með lögum nr. 30/2024 hafi verið gerðar með stjórnskipulega réttum hætti. Dómurinn felldi úr gildi fyrri niðurstöðu Héraðsdóms Reykjavíkur og staðfesti að Alþingi hafi ekki farið út fyrir valdsvið sitt við afgreiðslu frumvarpsins, heldur gætt ákvæða 44. greinar stjórnarskrárinnar um þrjár umræður. Þessi niðurstaða þýðir að umræddar breytingar standa óhaggaðar og er þannig tekin af öll tvímæli um gildi laganna.

Nauðsynlegar breytingar í þágu bænda

Breytingarnar á búvörulögunum voru samþykktar á Alþingi í mars 2024 og veittu kjötafurðastöðvum undanþágu frá samkeppnislögum til að eiga með sér samstarf og sameinast í rekstri. Þessar viðbætur voru unnar í meðförum atvinnuveganefndar þingsins undir forustu Þórarins Inga Péturssonar, þingmanns Framsóknar og formanns nefndarinnar og miðuðu að því að auka hagkvæmni og styrkja stöðu innlendra framleiðenda í kjötiðnaði. Einhverjir gagnrýndu málsmeðferðina á sínum tíma og töldu að breytingartillögurnar væru svo umfangsmiklar að þær hefðu þurft að fá þrjár umræður til viðbótar á þingi. Héraðsdómur tók undir þau sjónarmið síðasta haust og taldi að málsmeðferð þingsins hefði brotið gegn 44. gr. stjórnarskrárinnar. Hæstiréttur komst nú að öndverðri niðurstöðu og lagði áherslu á að Alþingi hafi víðtækt svigrúm til að breyta frumvörpum milli umræðna, enda lægi fyrir sjálfstætt og rökstutt mat nefndarinnar á markmiðum frumvarpsins. Breytingarnar sem gerðar voru í nefndinni hafi samkvæmt Hæstarétti rúmast innan þess svigrúms og því ekki farið gegn nefndu stjórnarskrárákvæði.

Skýr niðurstaða Hæstaréttar

Með dómi Hæstaréttar er réttarágreiningi um búvörulögin lokið og lögin staðfest sem gildandi réttur. Dómur Hæstaréttar var mjög afgerandi og samhljóða niðurstaða sjö dómara við Hæstarétt. Þetta hefur margvísleg jákvæð áhrif fyrir íslenskan landbúnað. Í kjölfar héraðsdómsins ríkti óvissa um framkvæmd laganna og stöðvaðist vinna við ýmis hagræðingaráform í kjötvinnslu. Nú hefur þeirri óvissu verið létt og ljóst að heimildir laganna til samstarfs og hagræðingar í greininni hafa verið í fullu gildi allan tímann. Niðurstaða Hæstaréttar er því talin styrkja stöðugleika í lagasetningu og treysta um leið lýðræðislega umgjörð laganna, sem voru sett með breiðum stuðningi til að efla innlenda matvælaframleiðslu.

Jákvæð viðbrögð við dómnum

Hagsmunaaðilar í landbúnaði hafa fagnað þessum úrskurði Hæstaréttar. Bændasamtök Íslands segja að lagabreytingin feli í sér mikilvæga þætti sem styrki stöðu bænda og smáframleiðenda, og telja ekki brýnt fyrir stjórnvöld að gera neinar breytingar á lögunum eftir þennan úrskurð. Á vef Bændasamtakanna hefur jafnframt verið bent á að búvörulögunum hafi verið breytt á síðasta ári til að bæta afkomu bænda án þess að það kæmi niður á verði á afurðum til neytenda. Þetta endurspeglar að markmið breytinganna var að bæta rekstrargrundvöll íslensks landbúnaðar og bænda, án þess að bitna á neytendum, sem samræmist vel heildarhagsmunum samfélagsins.

Samtök fyrirtækja í landbúnaði (SAFL) taka í sama streng og fagna niðurstöðu Hæstaréttar, sem staðfestir að kjötafurðastöðvar verði áfram undanþegnar samkeppnislögum samkvæmt búvörulögunum. Í tilkynningu frá SAFL er bent á að íslenskur landbúnaður hafi um áratugaskeið búið við þrengri samkeppnisreglur en bændur í nágrannalöndum (svo sem Noregi og innan ESB), og hafi breytingarnar verið nauðsynlegar til að jafna þann aðstöðumun. Framkvæmdastjóri SAFL, Margrét Gísladóttir, segir að óvissan sem héraðsdómur skapaði hafi tafið allar umbætur sem lögin heimila, en nú sé ljóst að lögin standi og megi hrinda aðgerðum í framkvæmd. „Við fögnum því mjög að réttaróvissunni sem skapaðist með dómi héraðsdóms hafi nú verið aflétt. Þetta er mikilvæg niðurstaða – ekki bara fyrir íslenskan landbúnað heldur einnig fyrir sjálfstæði Alþingis,“ er haft eftir Margréti.

Fleiri hafa tekið undir þessi jákvæðu viðbrögð. Til að mynda fagna Samtök iðnaðarins því að óvissu um búvörulög hafi nú verið eytt og að skýr heimild sé staðfest fyrir samstarfi kjötvinnslustöðva um hagræðingu. Slíkt fyrirkomulag muni stuðla að aukinni hagkvæmni í rekstri, bættri nýtingu fjárfestinga og efla stöðu íslenskrar matvælaframleiðslu gagnvart erlendri samkeppni. Niðurstaða Hæstaréttar er því í senn áfangasigur fyrir innlenda matvælaframleiðendur og staðfesting á því að Alþingi geti með frumkvæði sínu gripið til nauðsynlegra aðgerða til að styðja íslenskan landbúnað innan ramma lýðræðisins og stjórnarskrárinnar.

Dagbjört Höskuldsdóttir, varaformaður Sambands eldri Framsóknarmanna (SEF), hefur tekið við sem starfandi formaður landssambandsins. Hún tekur við af Birni Snæbjörnssyni, sem ákveðið hefur að láta af formennsku vegna anna í nýju hlutverki sem formaður Landssambands eldri borgara. Þökkum við Birni innilega fyrir mikilvæg og óeigingjörn störf í þágu SEF, en hann mun áfram gegna hlutverki trausts liðsmanns í starfi sambandsins.

„Ég færi Birni alúðarþakkir fyrir samstarfið og eljuna í starfinu fyrir SEF. Ég vona að okkur takist áfram að vera dugleg við að veita forystu flokksins aðhald og leiðsögn í þeim málaflokkum sem snúa að eldra fólki og því sem er samfélaginu til hagsbóta,“ sagði Dagbjört í yfirlýsingu.

Dagbjört Sigríður Höskuldsdóttir er fædd í Stykkishólmi 10. febrúar 1948 og ólst þar upp. Hún hefur starfað í flestum greinum atvinnulífsins, einkum innan Samvinnuhreyfingarinnar við bókhald og stjórnun. Hún sat í stjórn Kaupfélags Stykkishólms, þar af síðast sem formaður og jafnframt starfandi kaupfélagsstjóri. Einnig starfaði hún hjá Kaupfélagi Vestur-Barðstrendinga, síðast sem fulltrúi kaupfélagsstjóra á Patreksfirði.

Dagbjört sótti fjölda aðalfunda Sambands íslenskra samvinnufélaga (SÍS), sat í varastjórn þess og nefndum á vegum sambandsins. Þá var hún útibússtjóri Samvinnubankans í Grundarfirði og síðar Landsbankans. Hún átti og rak bókaverslunina Sjávarborg í Stykkishólmi í 19 ár.

Hún hefur tekið virkan þátt í félagsmálum, m.a. sem sveitarstjórnarmaður í Stykkishólmi um árabil og í fjölmörgum nefndum. Hún var ein af fjórum konum sem stofnuðu Júlíönu – hátíð sögu og bóka sem lifir enn góðu lífi. Á síðari árum var hún meðal annars formaður Félags eldri borgara í Stykkishólmi og sat í stjórn Landssambands eldri borgara í nokkur ár.

Dagbjört hefur verið virk í Framsóknarflokknum frá unga aldri. Hún sat í stjórn Sambands ungra Framsóknarmanna (SUF), Nordiska Centerungdomens Förbund (NCF), og hefur átt sæti í miðstjórn flokksins um árabil – nú sem fyrr. Hún var á framboðslista til Alþingis og var varaþingmaður um tíma, þó hún hafi ekki tekið sæti á þingi. Eftir flutning til Reykjavíkur hefur hún verið virk í starfi flokksins þar. Hún skipaði 5. sæti á lista Framsóknar í Reykjavíkurkjördæmi suður í síðustu alþingiskosningum og sat jafnframt á framboðslista flokksins í borgarstjórnarkosningunum 2022.

Samband eldri Framsóknarmanna (SEF) var stofnað 15. febrúar 2017. Tilgangur þess er að efla og samræma starf félagsmanna 60 ára og eldri, og vinna að málefnum eldri borgara með virku starfi við stefnumótun og samþykktir á flokksþingum. SEF er einnig ætlað að veita stofnunum Framsóknarflokksins ráðgjöf í öllum málum sem varða eldra fólk og hagsmuni þess.

Í stjórn SEF sitja nú:
Dagbjört Höskuldsdóttir, formaður
Ragnheiður Ingimundardóttir
Jóngeir H. Hlinason
Guðmundur Gils Einarsson
Björn Snæbjörnsson
Þórarinn Þórhallsson
Vigdís Magnea Sveinbjörnsdóttir
Eygló Lind Egilsdóttir

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, vakti athygli á Alþingi á vaxandi vanda margra eldri borgara sem eiga í erfiðleikum með að fjármagna heyrnartæki – hjálpartæki sem hún segir að eigi ekki að teljast munaðarvara. Átti hún samtöl við eldri borgara á fundi á Akureyri fyrr í mánuðinum.

„Fjölmargir lýstu þeirri raun að það sé einfaldlega ekki á allra færi að fjármagna þessi hjálpartæki, tæki sem þó eru grundvöllur þess að geta tekið virkan þátt í samfélaginu okkar,“ sagði Ingibjörg.

Heyrnartæki eru grundvallarréttindi

Ingibjörg lagði áherslu á að góð heyrn væri forsenda fyrir þátttöku í samfélaginu, ekki einungis á efri árum heldur yfir ævina alla. Hún sagði ljóst að óaðgengileg heyrnartæki hafi áhrif á sjálfsmynd, líðan og félagslega þátttöku fólks, og því sé málið ekki síst jafnréttismál.

„Ég held að við getum öll verið sammála um þá staðreynd að heyrnartæki eru ekki munaðarvara. Þau eru forsenda fyrir því að fólk geti átt samskipti við fjölskylduna sína, tekið þátt í félagslífi og átt innihaldsríkt líf á sínum efri árum,“ bætti hún við.

Sækjum lærdóm til nágrannaþjóða

Í ræðunni hvatti hún til þess að Ísland skoði aðrar leiðir við skipulagningu þjónustu og stuðlaði að markvissari notkun opinberra fjármuna. Hún benti á að erlendis hafi verið farin sú leið að nýta samstarf opinberra og einkaaðila til að gera tækin sjálf að forgangsatriði í niðurgreiðslu.

„Við getum horft til annarra landa og þeirrar reynslu þar sem þjónustan hefur verið endurskipulögð […] og þannig skapað rými fyrir aukna niðurgreiðslu án þess að kostnaður í kerfinu hækki,“ útskýrði hún.

Samfélagsleg ábyrgð – ekki bara málefni eldri borgara

Ingibjörg lauk máli sínu með því að ítreka mikilvægi þess að hlusta á sjónarmið eldra fólks og tryggja öllum aðgengi að hjálpartækjum. Hún minnti á að málið snúist ekki eingöngu um eldri borgara – heldur um alla þá sem þurfa á slíkum búnaði að halda.

„Góð heyrn er ekki lúxus heldur forsenda fyrir þátttöku í lífinu,“ sagði Ingibjörg að lokum og kallaði eftir breyttri sýn á þjónustu við heyrnarskert fólk.

„Það vekur furðu að eina faglega jöklanám landsins standi nú frammi fyrir óvissu,“ sagði Jónína Brynjólfsdóttir, varaþingmaður, í ræðu í störfum þingsins á Alþingi. En tilefnið er ákvörðun menntamálaráðuneytisins um að innritun í fjallaleiðsögn við Framhaldsskólann í Austur-Skaftafellssýslu verði hætt næsta haust.

Námið talið of kostnaðarsamt í fámennum skóla

Að sögn ráðuneytisins er námið dýrt í rekstri og erfitt að halda úti í litlum skóla. Um er að ræða sérhæft og vandað nám sem hefur byggst upp á síðustu árum í tengslum við ört vaxandi ferðaþjónustu og þörf fyrir faglega menntun í fjalla- og jöklaleiðsögn.

Jónína mótmælti þessari forgangsröðun og benti á samhengi við öryggismál í ferðaþjónustu, sérstaklega í ljósi banaslyss sem varð á Breiðamerkurjökli síðasta sumar.

„Ríkið hefur einmitt lagt aukna áherslu á öryggi ferðamanna eftir þetta hörmulega slys. Það gerir mikilvægi námsins enn skýrara,“ sagði hún.

Lendir milli skips og bryggju

Fjallaleiðsögunámið er staðsett á fjórða hæfniþrepi í menntakerfinu og lendir þannig milli tveggja kerfa, líkt og önnur sérhæfð nám á landsbyggðinni.

„Það lendir því milli skips og bryggju, líkt og gerst hefur með Hallormsstaðaskóla,“ sagði hún.

Einkarekstur vekur spurningar

Aðstandendur námsins hafa sótt um að stofna Fjallaskóla Íslands sem einkaskóla. Jónína vísaði í nýlega reynslu af breytingum á rekstri Kvikmyndaskólans sem nú er í höndum Rafmenntar og sagði slíkar aðstæður vekja fleiri spurningar.

„Það vekur spurningar að leita þurfi í einkarekstur með svona mikilvægt öryggistengt nám,“ sagði hún, og lagði áherslu á að fjallaleiðsögn og öryggi ferðamanna væri þverfaglegt mál.

Kallar eftir samstarfi ráðherra

Jónína sagði að málið ætti ekki aðeins undir menntamálaráðherra heldur einnig dómsmálaráðherra, sem fer með öryggismál, ferðamálaráðherra og fjármála- og efnahagsráðherra.

„Ég hvet því hlutaðeigandi ráðherra til að vinna saman að því að tryggja fjármögnun og framtíð þessa mikilvæga náms þannig að hægt verði að starfrækja það fram á næsta haust,“ sagði Jónína og bætti við að þetta væri í þágu „aukins öryggis ferðamanna og aukinnar fagmennsku í íslenskri ferðaþjónustu“.

Jónína Brynjólfsdóttir, varaþingmaður, lagði áherslu á brýna þörf fyrir fjárfestingu í samgöngumannvirkjum á landsbyggðinni í ræðu sinni á Alþingi. Hún segir samkeppnishæfni landshlutanna vera í hættu ef stjórnvöld sýna ekki kjark í að hefja nauðsynlega innviðauppbyggingu.

„Ég sem stoltur íbúi Austurlands fagna þessari mikilvægu umræðu,“ sagði Jónína og vísaði til aukinnar umræðu um svokallaða innviðaskuld, sérstaklega utan höfuðborgarsvæðisins.

Ófullnægjandi vegakerfi hamlar atvinnulífi

Jónína tók dæmi af afleiðingum slæms vegakerfis og lýsti atviki þar sem kranafyrirtæki á Austurlandi þurfti að flytja 58 tonna krana frá Súðavík austur á firði. Vegna veikra brúa var ekki hægt að aka honum yfir landið.

„Slíkt var ekki hægt nema með því móti að keyra krananum til Þorlákshafnar, sigla honum síðan til Færeyja og þaðan til Seyðisfjarðar. Það var ekki hægt að keyra honum um brýrnar yfir Jökulsá á Fjöllum, Jökulsá á Breiðamerkursandi né brúna yfir Sléttuá því þær brýr þola ekki slíka þungaflutninga,“ sagði Jónína.

Hún kallar eftir því að brýnar framkvæmdir verði hafnar strax, meðal annars nýr vegur um Öxi og endurbætur á Suðurfjarðavegi, vegum sem tengja saman byggðakjarna í Múlaþingi og Fjarðabyggð.

Skortur á stefnu og ákvarðanatöku

Jónína gagnrýndi jafnframt að ekkert hafi verið gert í að endurskipa samgönguráð og að ekki liggi fyrir skýr stefna í samgöngumálum.

„Í þessu samhengi vekur mikla undrun að heyra að ekki hefur verið skipað í samgönguráð að nýju,“ sagði hún og hvatti ráðherra samgöngumála til að upplýsa þingið tafarlaust um stöðu nýrrar samgönguáætlunar.

„Frekari innviðauppbygging þolir ekki meiri bið“

Í ræðu sinni undirstrikaði Jónína mikilvægi þess að landsbyggðin fái sitt réttmæta hlutverk og hlutdeild í innviðafjárfestingum.

„Ég hvet hann [ráðherrann] til að sýna kjark og þor þegar kemur að uppbyggingu innviða landsbyggðarinnar. Frekari innviðauppbygging þolir ekki meiri bið,“ sagði hún að lokum.