Categories
Fréttir Greinar

Blindflug eða langtímasýn?

Deila grein

22/03/2025

Blindflug eða langtímasýn?

Skýrsla fjár­málaráðherra um lang­tíma­horf­ur í efna­hags- og op­in­ber­um fjár­mál­um var birt á dög­un­um. Skýrsl­an er mik­il­væg und­ir­staða fyr­ir umræður á Alþingi um efna­hags­mál þjóðar­inn­ar og stuðlar að betri yf­ir­sýn yfir áskor­an­ir í fjár­mál­um hins op­in­bera. Í því sam­hengi er mik­il­vægt að hafa í huga að fjár­mála­stefna rík­is­stjórn­ar­inn­ar, sem brátt verður lögð fram á Alþingi, verður að taka eins og kost­ur er mið af þeim áskor­un­um sem við stönd­um frammi fyr­ir til lengri tíma. Svo er þó ekki.

Eng­in innviðaskuld?

Í fyrsta lagi er í skýrslu fjár­málaráðherra lítið sem ekk­ert fjallað um svo­kallaða innviðaskuld og hina tíma­bæru upp­bygg­ingu innviða sem mun óhjá­kvæmi­lega standa yfir næstu ár og jafn­vel ára­tugi. Þessi upp­bygg­ing mun kosta tugi millj­arða króna á ári ef vel á að vera. Vandað mat á þróun út­gjalda vegna átaks í innviðaupp­bygg­ingu er grund­vallar­for­senda þess að hægt sé að leggja raun­hæft mat á þróun efna­hags­mála og op­in­berra fjár­mála.

Eng­in veru­leg aukn­ing út­gjalda til varn­ar- eða ör­ygg­is­mála?

Í öðru lagi fjall­ar skýrsl­an á eng­an hátt um hugs­an­lega aukn­ingu út­gjalda til varn­ar- og ör­ygg­is­mála, sem flest Evr­ópu­ríki standa nú frammi fyr­ir. Útgjöld Íslands til varn­ar­mála gætu hæg­lega numið allt að 2% af lands­fram­leiðslu ár hvert, og jafn­vel meira, verði sama þróun hér­lend­is og í öðrum lönd­um Evr­ópu. Hér gæti verið um tug­millj­arða króna viðbótar­út­gjöld að ræða og mik­il­vægt að bún­ar séu til sviðsmynd­ir um áhrif þeirra næstu ár og ára­tugi. Vissu­lega er erfitt að spá fyr­ir um þróun alþjóðamála í þessu ljósi, en eini til­gang­ur skýrslu um lang­tíma­horf­ur í efna­hags­mál­um er ein­mitt sá að tryggja yf­ir­sýn og stuðla að umræðum um hugs­an­leg­ar (og meiri­hátt­ar) áskor­an­ir næstu ára og ára­tuga.

Eng­in óvissa í tolla­mál­um?

Í þriðja lagi rík­ir veru­leg óvissa um þróun tolla­mála og alþjóðlegra viðskipta. Skýrsl­an fjall­ar að ein­hverju leyti um aukna spennu í sam­skipt­um ríkja, tolla­stríð og mynd­un nýrra viðskipta­blokka. Þá má halda því fram að þróun tolla­mála varði einkum hags­muni til skemmri tíma. Það blas­ir þó við að lands­lag alþjóðaviðskipta hef­ur breyst, meiri hátt­ar óvissa rík­ir um framtíð alþjóðaviðskipta og stór­fyr­ir­tæki um all­an heim eru þegar far­in að end­ur­hugsa fram­leiðsluaðferðir og stjórn­un virðiskeðja.

Skemmti­efni?

Gerð skýrslu um lang­tíma­horf­ur í efna­hags­mál­um er eðli máls­ins sam­kvæmt krefj­andi og vanda­samt verk. Til­gang­ur­inn er þó ekki sá einn að búa til al­menna og fræðilega um­fjöll­un, ein­hvers kon­ar skemmti­efni, held­ur að skapa traust­an grunn fyr­ir ákv­arðanir Alþing­is og rík­is­stjórn­ar við mót­un hag­stjórn­ar og þróun fjár­mála hins op­in­bera.

Í of­an­greindu ljósi er ekki annað hægt en að draga í efa for­send­ur og nyt­semi skýrslu fjár­mála- og efna­hags­ráðherra um lang­tíma­horf­ur í efna­hags­mál­um og op­in­ber­um fjár­mál­um.

Stefán Vagn Stefánsson, þingmaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 22. mars 2025.

Categories
Fréttir

Vorfundur miðstjórnar

Deila grein

21/03/2025

Vorfundur miðstjórnar

22.-23. mars 2025 –

Landsstjórn Framsóknar hefur samþykkti að boða til vorfundar miðstjórnar í Norðausturkjördæmi og varð 22.-23. mars fyrir valinu. Fundurinn verður haldinn á Hótel KEA á Akureyri. Fundurinn hefst kl. 11:30 laugardeginum og stendur til hádegis á sunnudeginum.

Kvöldverðarhóf verður á laugardagskvöldinu. Við vonumst eftir góðri mætingu til að ræða málin og þjappa hópnum saman. Við hvetjum miðstjórnarfulltrúa til að sameinast í bíla.

Drög að dagskrá:

Laugardagur 22. mars 2025
10:30 – Skráning og afhending fundargagna
11:30 – Setning fundar
11:35 – Kosning embættismanna fundarins
11:40 – Skýrsla ritara um starf landsstjórnar og innra starf
12:15 – Hádegishlé
13:00 – Ræða formanns
13:25 – Ræða varaformanns
13:40 – Almennar stjórnmálaumræður
15:30 – Kaffihlé
16:00 – Almennar stjórnmálaumræður
17:00 – Fundi frestað til sunnudags

Sunnudagur 23. mars 2025
09:00 – Skýrsla málefnanefndar
09:10 – Skýrsla sveitarstjórnarráðs
09:20 – Skýrsla fræðslu- og kynningarnefndar
09:30 – Vinnustofur – Flokksstarf og kosningar
11:00 – Kynning á niðurstöðum
11:30 – Kosning í fastanefndir miðstjórnar
11:45 – Önnur mál

***

Hvað er miðstjórn?

Miðstjórn Framsóknarflokksins var stofnuð 1918 og því næst elsta stofnun flokksins. Fram að því hafði eina stofnun flokksins verið þingflokkurinn frá 1916. Miðstjórnin var í upphafi aðeins skipuð þremur fulltrúum, kosnum af þingflokki og kjörið hlutu Jónas Jónsson frá Hriflu, Tryggvi Þórhallsson ritstjóri Tímans og Hallgrímur Kristinsson forstjóri Sambandsins.

Miðstjórn fer með umboð flokksins á milli flokksþinga og útfærir meginstefnu hans í landsmálum. Formaður Framsóknar er jafnframt formaður miðstjórnar flokksins.

Miðstjórn er boðuð til fundar af landsstjórn tvisvar á ári, vor og haust með 30 daga fyrirvara. Aðrir fundir miðstjórnar eru boðaðir af landsstjórn flokksins og eru þeir löglegir ef þar mætir meirihluti miðstjórnarmanna. Einnig er skylt að boða til miðstjórnarfundar ef þriðjungur miðstjórnarmanna krefst þess skriflega. Miðstjórn ákvarðar um þátttöku flokksins í ríkisstjórn. Málefnasamning um ríkisstjórnarsamstarf skal leggja fyrir miðstjórn.

Í miðstjórn eiga sæti:
  • Einn fulltrúi fyrir hverja 100 félagsmenn í hverju kjördæmi til eins árs í senn eftir reglum sem hlutaðeigandi kjördæmissamband setur. Þriðjungur fulltrúanna hið minnsta skal vera úr hópi ungs framsóknarfólks. Jafnmargir varamenn skulu kjörnir á sama hátt.
  • Alþingismenn flokksins og ráðherrar.
  • Landsstjórn og framkvæmdastjórn flokksins.
  • Fyrrverandi þingmenn og ráðherrar flokksins enda séu þeir félagsmenn.
  • Aðalmenn í sveitarstjórn, sveitarstjórar eða bæjarstjórar enda séu þeir félagsmenn.
  • Stjórn og varastjórn launþegaráðs flokksins.
  • Sjö fulltrúar kosnir af landsstjórn.
Verkefni vorfundar miðstjórnar

Á vorfundi miðstjórnar er félagsstarf flokksins á komandi starfsári sérstaklega til umræðu. Landsstjórn, fræðslu- og kynningarnefnd og málefnanefnd flytja skýrslu um störf sín. Eins kjósa miðstjórnarmenn úr sínum hópi til eins árs í senn:

a) Fjóra fulltrúa í fræðslu- og kynningarnefnd Framsóknarflokksins og tvo til vara.

b) Fjóra fulltrúa í málefnanefnd Framsóknarflokksins og tvo til vara.

Framsóknarflokkurinn
Categories
Fréttir

Jón Björn nýr formaður Sambandsins

Deila grein

21/03/2025

Jón Björn nýr formaður Sambandsins

Jón Björn Hákonarson, forseti bæjarstjórnar í Fjarðarbyggð, er nýr formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga. Hann var kjörinn á fundi stjórnar Sambandsins í kjölfar landsþings í gær. Er þetta í fyrsta skipti sem Framsóknarmaður gegnir formennsku í Sambandinu.

Jón Björn tekur við embættinu af Heiðu Björgu Hilmisdóttir, en hún tók þá ákvörðun að hætta sem formaður í kjölfar þess að hafa tekið við embætti borgarstjóra í Reykjavík. Jón Björn var áður varaformaður stjórnar sambandsins frá árinu 2022.

Jón Björn hefur starfað lengst af á vettvangi sveitarstjórnarmála. Hann tók sæti sem aðalmaður í bæjarstjórn Fjarðabyggðar árið 2010 og var forseti bæjarstjórnar fram til haustið 2020 er hann tók við starfi bæjarstjóra.

Jón Björn var kjörinn ritari Framsóknar á flokksþingi 2016.

Framsóknarfólk óskar Jóni Birni til hamingju með kjörið.

Categories
Fréttir

Einmanaleiki eldra fólks

Deila grein

20/03/2025

Einmanaleiki eldra fólks

Á Alþingi var rætt um einmanaleika eldra fólks á Íslandi og hvernig bregðast megi við honum í sérstakri umræðu.

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, þakkaði Kolbrúnu Baldursdóttur fyrir að setja málið á dagskrá og lagði áherslu á að eldast sé ekki sjúkdómur, en að ýmsar áskoranir fylgi því. Hún benti á að rannsóknir sýni að einmanaleiki eldra fólks á Íslandi kunni að vera meiri en opinber gögn gefa til kynna.

Ingibjörg minnti á verkefnið „Gott að eldast“, sem var hluti af opinberri aðgerðaáætlun á síðasta kjörtímabili. Hún lagði áherslu á mikilvægi samspils og samvinnu ríkis og sveitarfélaga og benti á að tillögur frá Landssambandi eldri borgara hafi verið teknar inn í verkefnið. Hún sagði að könnun á einmanaleika eldra fólks eftir uppruna væri mikilvæg og að stjórnvöld ættu að fylgja henni eftir með úrræðum fyrir þá sem mest þurfa á því að halda.

Ingibjörg lagði áherslu á að raunveruleg mannleg tengsl skipti mestu máli fyrir eldra fólk og að samfélagið þurfi að bregðast við þessum vanda. Hún þakkaði fyrir umræðuna og hvatti alla til að hugsa um sína nánustu og styðja við fagfólk og sjálfboðaliða.

Categories
Fréttir

Spurt um afstöðu formanns Flokks fólksins til þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB-aðild

Deila grein

20/03/2025

Spurt um afstöðu formanns Flokks fólksins til þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB-aðild

Ingibjörg Isaksen, þingmaður og formaður þingflokks Framsóknar, beindi fyrirspurn á Alþingi til félags- og húsnæðismálaráðherra, Ingu Sæland, um hvort ráðherrann styddi að flýta þjóðaratkvæðagreiðslu um mögulega inngöngu Íslands í Evrópusambandið.

Í ræðu sinni rifjaði Ingibjörg upp að ráðherrann hafi áður tekið eindregna afstöðu gegn ESB-aðild og vitnaði í orð ráðherrans frá fyrri tíð, þar sem hún sagði inngöngu í sambandið vera „verri hlutur fyrir íslenskan almenning en nokkuð annað.“

Ingibjörg lagði áherslu á að margir Íslendingar deili sömu áhyggjum og ráðherrann varðandi mögulegan missi á fullveldi, skerðingu á yfirráðum yfir sjávarútvegi og takmarkaðan sjálfsákvörðunarrétt ef Ísland gengi í ESB. Hún sagði Evrópusambandið hafa veikst að undanförnu og benti á vaxandi vantraust innan sambandsins sjálfs, sem kallaði á varfærni og gagnrýna umræðu um hugsanlega aðild Íslands.

Þá gagnrýndi Ingibjörg einnig þau rök sem hafa verið notuð til að réttlæta inngöngu í sambandið, eins og lækkun vaxta og verðbólgu. Hún sagði þá umræðu hafa færst nú yfir á varnarmál og öryggisstefnu í ljósi óstöðugleika í alþjóðamálum. Hún undirstrikaði jafnframt að ákvörðun um inngöngu í ESB væri stærsta ákvörðunin í utanríkismálum sem þjóðin tæki frá stofnun lýðveldisins og að slík ákvörðun krefðist vandlegs undirbúnings og ítarlegrar umræðu.

Ingibjörg lauk máli sínu með spurningu til ráðherrans: „Styður hæstv. ráðherra það að flýta þjóðaratkvæðagreiðslu um inngöngu Íslands í Evrópusambandið?“

„Flokkur fólksins er alfarið á móti inngöngu Íslands í Evrópusambandið, algerlega, bæði núna og þá. Hvað framtíðin ber í skauti sér get ég ekki svarað fyrir,“ sagði félags- og húsnæðismálaráðherra.

Ingibjörg þakkaði félags- og húsnæðismálaráðherra, Ingu Sæland fyrir skýr svör og lagði áherslu á að viðræður við ESB séu ekki einföld skoðunarferð heldur aðlögunarferli. Hún benti á að aðildarviðræður snúist um hvernig íslenskt samfélag geti aðlagast kerfum og regluverki sambandsins, sem hefur breyst mikið á síðustu árum.

Ingibjörg vitnaði í orð ráðherrans um að Evrópusambandið sé ekki í sömu stöðu og áður og að mikil ólga sé innan sambandsins. Hún lagði áherslu á að þjóðin fái allar upplýsingar áður en gengið er til kosninga og að undirbúningur verði vandaður.

Categories
Fréttir Greinar

Fjármálaráðherra á villigötum

Deila grein

20/03/2025

Fjármálaráðherra á villigötum

Það fel­ast gríðarleg tæki­færi fyr­ir íbúðar­kaup­end­ur í því að fjár­mála­fyr­ir­tæki geti boðið fram löng óverðtryggð lán á föst­um vöxt­um. Nú er kom­in fram skýrsla dr. Jóns Helga Eg­ils­son­ar sem skýr­ir for­send­ur og fyr­ir­mynd­ir frá öðrum lönd­um.

Það er miður að fjár­málaráðherra hafi kosið að mistúlka hluta niðurstaðna skýrslu um leiðir til að bæta láns­kjör á ís­lensk­um hús­næðismarkaði með þeim hætti sem hann hef­ur gert op­in­ber­lega.

Skýrsl­an er mjög skýr: Hún set­ur fram sex til­lög­ur til að bæta kjör íbúðalána og að strax verði ráðist í að hrinda þeim í fram­kvæmd. Ráðherra hef­ur valið að hafna því á þeim for­send­um að til­laga um að efla markað með vaxta­skipta­samn­inga sé áhættu­söm fyr­ir ríkið og líkt við Íbúðalána­sjóð! Með því að efla markað með vaxta­skipta­samn­inga geta aðilar á markaði bætt eig­in fjár­stýr­ingu. Þetta er þekkt og viður­kennd aðferð í lönd­un­um í kring­um okk­ur og hef­ur sannað sig í að nýt­ast bæði bönk­um, fyr­ir­tækj­um og einnig við fjár­stýr­ingu rík­is­sjóða. Sem dæmi er markaður með vaxta­skipta­samn­inga í Nor­egi og Svíþjóð mik­il­væg for­senda þess að bank­ar geta boðið hag­kvæm íbúðalán á föst­um vöxt­um til langs tíma. Rík­is­sjóðir landa nýta vaxta­skipta­samn­inga í sinni fjár­stýr­ingu. Rík­is­sjóður Íslands hef­ur um ára­bil nýtt vaxta­skipta­samn­inga í sinni fjár­stýr­ingu en get­ur notið þess í aukn­um mæli ef um­gjörð þessa markaðar verður bætt, eins og lagt er til í skýrsl­unni.

Vaxta­skipta­markaðir í lönd­un­um í kring­um okk­ur gera bönk­um kleift að bjóða lán með föst­um vöxt­um til lengri tíma en þeir ella gætu. Rík­is­sjóður get­ur lagað fjár­mögn­un að sín­um þörf­um á hag­kvæm­ari kjör­um. Báðir aðilar njóta hag­kvæmni.

Það er því óviðeig­andi og vill­andi að fjár­málaráðherra tengi til­lög­ur um vaxta­skipta­samn­inga við reynsl­una af Íbúðalána­sjóði! Þetta eru al­ger­lega ótengd mál og eiga ekk­ert sam­eig­in­legt. Vaxta­skipta­samn­ing­ar eru nýtt­ir út um all­an heim af fyr­ir­tækj­um, bönk­um og líf­eyr­is­sjóðum sem verk­færi í fjár­stýr­ingu til að draga úr áhættu og bæta kjör – ekki til þess að auka hana eins og fjár­málaráðherra virðist halda.

Í ljósi svara ráðherra er vert að velta upp hvort um sé að ræða vanþekk­ingu eða póli­tísk­an út­úr­snún­ing til að ýta und­ir stefnu Viðreisn­ar um ESB-aðild, sem oft er sögð nauðsyn­leg til að bæta láns­kjör al­menn­ings á Íslandi. Skýrsl­an sýn­ir þvert á móti að bæta má láns­kjör á Íslandi án þess að ganga í ESB. Spurn­ing­in sem vakn­ar er hvort það sé það sem raun­veru­lega fer fyr­ir brjóstið á ráðherra.

Það er brýnt að umræðan sé byggð á staðreynd­um og fag­legri þekk­ingu, ekki póli­tísk­um út­úr­snún­ing­um eða röng­um sam­an­b­urði sem get­ur villt fyr­ir og hindrað að hægt sé að bæta láns­kjör fyr­ir al­menn­ing.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Fram­sókn­ar­flokks­ins.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 20. mars 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Sýnum yfirvegun

Deila grein

20/03/2025

Sýnum yfirvegun

Sjálf­stæði, sterk staða Íslands í alþjóðakerf­inu og mik­il verðmæta­sköp­un hafa frá stofn­un lýðveld­is­ins tryggt þjóðinni góð lífs­kjör. Mik­il­vægt skref var stigið árið 1949 þegar Ísland gerðist stofnaðili að Atlants­hafs­banda­lag­inu (NATO). Þar sem Ísland er herlaust ríki og gat ekki varið sig sjálft, leiddi aðild­in meðal ann­ars til varn­ar­samn­ings Íslands og Banda­ríkj­anna árið 1951.

Á þeim tíma var varn­ar­leysi lands­ins talið ógna ekki aðeins ör­yggi þess sjálfs held­ur einnig friði og stöðug­leika í ná­granna­ríkj­um, eins og fram kem­ur í samn­ingn­um. Með festu og fram­sýni tryggðu ís­lensk stjórn­völd að hér á landi væri aðstaða til að sinna vörn­um og þannig varðveita frið og ör­yggi á svæðinu. Í ljósi þeirr­ar óvissu sem rík­ir í alþjóðamál­um þessi dægrin hafa ýms­ir haldið því fram að flýta eigi þjóðar­at­kvæðagreiðslu um að end­ur­vekja aðild­ar­viðræður við Evr­ópu­sam­bandið. Sum­ir telja að Ísland þurfi á aðild að halda til að tryggja varn­ir sín­ar.

Þessi rök stand­ast ekki og eru vara­söm. Ég minni á að ESB-rík­in, Finn­land og Svíþjóð, gerðust ný­verið aðilar að Atlants­hafs­banda­lag­inu vegna þess að þau töldu varn­ir Evr­ópu­sam­bands­ins ófull­nægj­andi. Þeir sem vilja Ísland inn í Evr­ópu­sam­bandið telja að slík aðild sé nauðsyn­leg vegna stefnu Banda­ríkj­anna, en með því eru þeir reiðubún­ir að fórna sjálf­stæði þjóðar­inn­ar og yf­ir­ráðum henn­ar yfir eig­in auðlind­um. Ég vara ein­dregið við þess­ari nálg­un. Óvissa í alþjóðakerf­inu er vissu­lega óþægi­leg og krefst þess að stjórn­völd leggi mikið á sig til að tryggja stöðu þjóðar­inn­ar. Hins veg­ar er ekki ástæða til þess að gera rót­tæk­ar breyt­ing­ar á ut­an­rík­is­stefnu Íslands. Þessi ákvörðun, ef til henn­ar kæmi, yrði sú stærsta sem Íslend­ing­ar hafa tekið í ut­an­rík­is­mál­um frá lýðveld­is­stofn­un.

Slíkt skref ber að stíga af yf­ir­veg­un og með heild­ar­hags­muna­mat að baki, ekki í fljót­færni vegna von­andi tíma­bund­inn­ar óvissu í alþjóðastjórn­mál­um. Þeir sem vilja hraða at­kvæðagreiðslu án nauðsyn­legr­ar umræðu og grein­ing­ar virða ekki lýðræðis­legt fyr­ir­komu­lag, spor­in hræða svo sann­ar­lega. Evr­ópu­sam­bands­sinn­ar eru hér að nýta sér óvissu vegna Trump-stjórn­ar­inn­ar, en við eig­um hvorki að láta Banda­rík­in né Evr­ópu stýra stefnu Íslands.

Hags­mun­ir Íslands eiga að vera í for­gangi. Rök­semd­ir Evr­ópu­sam­bands­sinna byggj­ast því miður á því að ala á ótta og óör­yggi. Slík nálg­un hef­ur aldrei skilað góðum ár­angri þegar mikl­ir þjóðar­hags­mun­ir eru í húfi, sér­stak­lega varðandi yf­ir­ráð yfir auðlind­um Íslands. Ísland hef­ur átt far­sælt sam­starf við Banda­rík­in allt frá stofn­un lýðveld­is­ins, auk þess sem frjáls viðskipti okk­ar inn­an EES-samn­ings­ins hafa skilað mik­illi verðmæta­sköp­un og góðum lífs­kjör­um. Það er skyn­sam­leg­asta leiðin áfram.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 20. mars 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Ræktum fram­tíðina: Ungt fólk og mat­væla­fram­leiðsla

Deila grein

20/03/2025

Ræktum fram­tíðina: Ungt fólk og mat­væla­fram­leiðsla

Það er kominn tími til að hugsa upp á nýtt hvernig við stuðlum að nýsköpun og nýliðun á landsbyggðinni. Hugmyndin um „Nýjar rætur“ er liður í þessu. Með þessari hugmynd er komið til móts við ungt fólk sem vill hefja matvælaframleiðslu, fóðurframleiðslu eða skógrækt.

Kaupréttur til fimm ára

Hugmyndin er á þá leið að t.d. Byggðastofnun, fyrir hönd ríkissjóðs, geti gengið inn í kauptilboð einstaklings (yngri en 45 ára) í jörð, sem seljandi jarðarinnar hefur þegar samþykkt. Gangi allt eftir, verður ríkissjóður tímabundið eigandi jarðarinnar, en upphaflegur tilboðsgjafi (nýliðinn) eignast kauprétt í jörðinni að fimm árum liðnum. Á þessum fimm árum fær nýliðinn tækifæri til að byggja upp þekkingu, stunda framleiðslu og eignast fjármagn til þess svo að nýta sér kaupréttinn og verða eigandi jarðarinnar.

Ríkissjóður (Byggðastofnun) og leigutaki (nýliðinn) gera því næst samning um afnot af jörðinni og kauprétt. Kaupréttur nýliðans er jafnframt algert grundvallaratriði, enda miðast hugmyndin við að jarðnæði á Íslandi sé í einkaeigu, eins og frekast er unnt.

Forsenda matvælaframleiðslu á Íslandi að nýliðun og nýsköpun sé tryggð

Augljós markaðsbrestur

Hugmyndinni er ætlað að leiðrétta augljósan markaðsbrest á lánsfjármarkaði. Forsenda matvælaframleiðslu, og skógræktar, er vitanlega jörð, land eða skiki, sem ungt fólk á erfitt með að fjármagna.

Skilyrði kaupréttar verða vitanlega mörg. Framkvæma þarf ítarlega áreiðanleikakönnun áður en ríkissjóður gengur inn í kauptilboð, til að tryggja að áhætta ríkissjóðs sé í algjöru lágmarki. Leigutaki fær fimm ár til að byggja upp verðmæti og skapa nýjungar í sjálfbærri matvælaframleiðslu, nú eða skógrækt áður en ákvörðun er tekin um að virkja kaupréttarákvæðið.

Lítið skref í rétta átt

Fyrirkomulagið mun aðeins ná til afmarkaðs fjölda jarða, sem uppfylla ströng skilyrði um sjálfbæra landnýtingu, nýsköpun, nýliðun og nýtingar tækni eins og gervigreindar, þar sem það á við. Óþarfi er annars að fjalla á þessu stigi um tæknileg atriði, sem skyggja á megintilgang hugmyndarinnar.

Hagsmunir ríkisins eru tryggðir til fulls þar sem jarðirnar eru keyptar á markaðsforsendum og eru líklegar til að hækka í verði yfir tíma. Þannig eignast ríkið – og þar með almenningur – verðmæti til framtíðar. Sérstök skilyrði verða um nýtingu fasteigna s.s. bygginga á jörðinni.

Þá leiðir hugmyndin til þess að hugað verði að betri nýtingu ríkisjarða og þjóðlendna um allt land.

Nýjar rætur

„Nýjar rætur“ stuðla að því að landið sé í virkri rækt, byggðir styrkist um og ungu fólki sé umfram allt gefið raunhæft tækifæri til verðmætasköpunar.

Nú er tími til kominn að við ræktum saman framtíðina og gefum ungu fólki möguleika, sem í dag eru nánast ekki til staðar, nema fyrir efnameiri einstaklinga eða fyrirtæki.

Matvælaöryggi, auðlindir og tapaðar jarðir

Í ljósi óvissu í alþjóðamálum og auknu mikilvægi fæðuöryggis, sem flestar Evrópuþjóðir stefna að, verðskuldar hugmyndin umræðu.

Þá er staðreyndin sú að jarðir Íslands geyma auðlindir, sem við erum smám saman að missa úr landi, svo að segja. Erlendir aðilar eiga nú þegar fjöldann allan af dýrmætum jörðum, sem í sumum tilvikum eru notaðar til að flytja jarðefni til útlanda. Hjörleifshöfði í Mýrdalshreppi er dæmi um slíkt og er raunar sorgarsaga, enda jörðin keypt fyrir ígildi þriggja íbúða í Reykjavík. Aðrar jarðir landsins geyma t.a.m. rétt til lax- og silungsveiði, jarðhita eða nýtingar grunnvatns í stórum stíl, sem í mörgum tilvikum eru á hendi erlendra ríkisborgara.

Ný hugsun

Hugmyndinni að „Nýjum rótum“ er hvorki ætlað að koma í veg fyrir erlenda fjárfestingu eða kaup erlendra aðila á landi til búseti til skemmri eða lengri tíma. Henni er einfaldlega ætlað að taka á æpandi skorti á nýliðun og nýsköpun í matvælaframleiðslu og varða leiðina að aukinni verðmætasköpun á landsbyggðinni.

Auk „nýrra róta“ þarf að taka fleiri skref. Þannig þarf að skerpa á stefnumótun og áherslum við nýtingu þjóðlendna og ríkisjarða, svo kynnt verða síðar.

Ræktum framtíðina.

Þórarinn Ingi Pétursson, bóndi og þingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 20. mars 2025.

Categories
Fréttir

Breyta þarf ósanngjörnum reglum um ferðakostnað sjúklinga

Deila grein

19/03/2025

Breyta þarf ósanngjörnum reglum um ferðakostnað sjúklinga

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, hefur mælt fyrir tillögu á Alþingi um að endurskoða reglur um endurgreiðslu ferðakostnaðar fyrir sjúklinga sem þurfa að ferðast til að sækja heilbrigðisþjónustu. Tillagan gengur út á að tryggja rétt sjúklinga til endurgreiðslu ferðakostnaðar þegar heilbrigðisstofnanir aflýsa skipulögðum læknistímum með stuttum eða ólögmætum fyrirvara.

Ósanngjarnt að sjúklingar beri allan kostnaðinn

Samkvæmt núverandi reglum geta sjúklingar fengið endurgreiddar allt að fjórar ferðir á ári, en einungis ef þeir framvísa staðfestingu á að læknisheimsókn hafi átt sér stað. Þessi regla hefur reynst ósanngjörn þegar heilbrigðisstofnanir aflýsa tímum með skömmum fyrirvara. Sjúklingar þurfa þá að bera kostnað af ferðalögum, gistingu og öðrum tilfallandi útgjöldum.

Mismunun eftir búsetu

Ingibjörg bendir á að þetta fyrirkomulag mismuni sjúklingum eftir búsetu og sé sérstaklega íþyngjandi fyrir tekjulága eða þá sem búa afskekkt. Núverandi kerfi veldur óþarfa fjárhagsáhyggjum hjá fólki sem nú þegar glímir við erfiðleika vegna veikinda.

Skref í átt að auknu jafnrétti

Með samþykkt tillögunnar yrði tekið mikilvægt skref í átt að auknu jafnrétti til heilbrigðisþjónustu. Tryggt yrði að sjúklingar fengju ferðakostnað endurgreiddan óháð því hvort læknistími hafi farið fram eða ekki, þegar um afbókun frá heilbrigðisstofnun er að ræða. Slíkar breytingar myndu létta verulega á fjárhagslegum áhyggjum sjúklinga og bæta raunverulegt aðgengi íbúa landsbyggðar að heilbrigðisþjónustu.

Categories
Fréttir

Stefán Vagn vill létta álögum af sveitarfélögum – leggur til undanþágu frá virðisaukaskatti

Deila grein

19/03/2025

Stefán Vagn vill létta álögum af sveitarfélögum – leggur til undanþágu frá virðisaukaskatti

Sveitarfélög standa frammi fyrir miklum fjárhagslegum áskorunum sem þarf að mæta með víðtækum aðgerðum. Þetta kom fram hjá Stefáni Vagni Stefánssyni, alþingismanni, sem ræddi stöðu sveitarfélaganna í störfum þingsins. Stefán Vagn benti á að erfiðlega hefði gengið að finna lausnir sem báðir aðilar, ríki og sveitarfélög, gætu sætt sig við til framtíðar.

Ófjármögnuð verkefni bitna á sveitarfélögum

Stefán Vagn sagði að lagafrumvörp sem samþykkt væru á Alþingi ættu að innihalda ítarlega kostnaðargreiningu fyrir sveitarfélögin, en því miður hefði framkvæmdin verið misjöfn. Sveitarfélög hefðu á undanförnum árum þurft að takast á við aukinn kostnað vegna yfirfærslu grunnskólanna og málefna fatlaðs fólks, auk þess sem málefni barna með fjölþættan vanda hafi valdið auknum útgjöldum án þess að ríkið hafi bætt það að fullu.

Leggur til undanþágu frá virðisaukaskatti

Til að bæta fjárhagsstöðu sveitarfélaganna lagði Stefán Vagn til að þau yrðu undanþegin virðisaukaskatti af framkvæmdum, lögbundnum verkefnum og leikskólum. Slík undanþága myndi bæta getu sveitarfélaganna til nauðsynlegrar uppbyggingar innviða.

Engin einföld lausn til

Stefán Vagn sagði enga eina töfralausn vera til staðar, heldur þyrfti að ráðast í margar aðgerðir samhliða til að skapa betra jafnvægi milli ríkis og sveitarfélaga. Hann hvatti ríkisstjórnina til að leita lausna í samvinnu við sveitarfélögin, þannig að unnt væri að tryggja stöðugleika og aukna getu til að sinna lögbundnum verkefnum.

***

Ræða Stefáns Vagns í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegur forseti. Mig langar í ræðu minni í dag að ræða stöðu sveitarfélaga landsins og aðeins tekjuskiptingu ríkis og sveitarfélaga sem hefur verið til umræðu árum saman. Erfiðlega virðist ganga að ná saman um lausn til sáttar og til framtíðar fyrir báða aðila. Lagafrumvörp sem við samþykkjum hér á Alþingi á að kostnaðargreina með tilliti til kostnaðar sveitarfélaganna en allur gangur hefur verið á því að það sé gert og þeim sé bættur sá kostnaður sem af þeim hefur hlotist. Ljóst er að lagabreytingar hafa haft áhrif á kostnað sveitarfélaga á undangengnum árum svo um munar og má þar nefna yfirfærslu grunnskóla og málefni fatlaðs fólks, svo eitthvað sé nefnt. Viðbætur hafa komið til en samkvæmt sveitarfélögum landsins er það ekki nægjanlegt til að mæta þeim kostnaðarauka síðustu ára. Málefni barna með fjölþættan vanda eru annað mál sem vert er að nefna sem hefur verið sveitarfélögunum verulega kostnaðarsamt.

En hvað er til ráða, hæstv. forseti? Ég held að það sé engin ein töfralausn til í þessu máli. Við þurfum að fara í margar aðgerðir til þess að stjórnsýslustigin tvö geti náð jafnvægi sín á milli. Ein þeirra leiða er að gera sveitarfélögin undanþegin virðisaukaskatti af framkvæmdum, mögulega lögbundnum verkefnum ásamt leikskólum. Má færa fyrir því mjög sterk rök að óeðlilegt sé að sveitarfélög landsins borgi virðisaukaskatt af sínum framkvæmdum en hitt stjórnsýslustigið, ríkið, fái sinn virðisaukaskatt til baka af framkvæmdum. Með slíkri breytingu myndi hagur sveitarfélaga vænkast og geta þeirra til uppbyggingar mikilvægra innviða fyrir sín samfélög aukast verulega.“