Category: Fréttir

„Það vekur furðu að eina faglega jöklanám landsins standi nú frammi fyrir óvissu,“ sagði Jónína Brynjólfsdóttir, varaþingmaður, í ræðu í störfum þingsins á Alþingi. En tilefnið er ákvörðun menntamálaráðuneytisins um að innritun í fjallaleiðsögn við Framhaldsskólann í Austur-Skaftafellssýslu verði hætt næsta haust.

Námið talið of kostnaðarsamt í fámennum skóla

Að sögn ráðuneytisins er námið dýrt í rekstri og erfitt að halda úti í litlum skóla. Um er að ræða sérhæft og vandað nám sem hefur byggst upp á síðustu árum í tengslum við ört vaxandi ferðaþjónustu og þörf fyrir faglega menntun í fjalla- og jöklaleiðsögn.

Jónína mótmælti þessari forgangsröðun og benti á samhengi við öryggismál í ferðaþjónustu, sérstaklega í ljósi banaslyss sem varð á Breiðamerkurjökli síðasta sumar.

„Ríkið hefur einmitt lagt aukna áherslu á öryggi ferðamanna eftir þetta hörmulega slys. Það gerir mikilvægi námsins enn skýrara,“ sagði hún.

Lendir milli skips og bryggju

Fjallaleiðsögunámið er staðsett á fjórða hæfniþrepi í menntakerfinu og lendir þannig milli tveggja kerfa, líkt og önnur sérhæfð nám á landsbyggðinni.

„Það lendir því milli skips og bryggju, líkt og gerst hefur með Hallormsstaðaskóla,“ sagði hún.

Einkarekstur vekur spurningar

Aðstandendur námsins hafa sótt um að stofna Fjallaskóla Íslands sem einkaskóla. Jónína vísaði í nýlega reynslu af breytingum á rekstri Kvikmyndaskólans sem nú er í höndum Rafmenntar og sagði slíkar aðstæður vekja fleiri spurningar.

„Það vekur spurningar að leita þurfi í einkarekstur með svona mikilvægt öryggistengt nám,“ sagði hún, og lagði áherslu á að fjallaleiðsögn og öryggi ferðamanna væri þverfaglegt mál.

Kallar eftir samstarfi ráðherra

Jónína sagði að málið ætti ekki aðeins undir menntamálaráðherra heldur einnig dómsmálaráðherra, sem fer með öryggismál, ferðamálaráðherra og fjármála- og efnahagsráðherra.

„Ég hvet því hlutaðeigandi ráðherra til að vinna saman að því að tryggja fjármögnun og framtíð þessa mikilvæga náms þannig að hægt verði að starfrækja það fram á næsta haust,“ sagði Jónína og bætti við að þetta væri í þágu „aukins öryggis ferðamanna og aukinnar fagmennsku í íslenskri ferðaþjónustu“.

Jónína Brynjólfsdóttir, varaþingmaður, lagði áherslu á brýna þörf fyrir fjárfestingu í samgöngumannvirkjum á landsbyggðinni í ræðu sinni á Alþingi. Hún segir samkeppnishæfni landshlutanna vera í hættu ef stjórnvöld sýna ekki kjark í að hefja nauðsynlega innviðauppbyggingu.

„Ég sem stoltur íbúi Austurlands fagna þessari mikilvægu umræðu,“ sagði Jónína og vísaði til aukinnar umræðu um svokallaða innviðaskuld, sérstaklega utan höfuðborgarsvæðisins.

Ófullnægjandi vegakerfi hamlar atvinnulífi

Jónína tók dæmi af afleiðingum slæms vegakerfis og lýsti atviki þar sem kranafyrirtæki á Austurlandi þurfti að flytja 58 tonna krana frá Súðavík austur á firði. Vegna veikra brúa var ekki hægt að aka honum yfir landið.

„Slíkt var ekki hægt nema með því móti að keyra krananum til Þorlákshafnar, sigla honum síðan til Færeyja og þaðan til Seyðisfjarðar. Það var ekki hægt að keyra honum um brýrnar yfir Jökulsá á Fjöllum, Jökulsá á Breiðamerkursandi né brúna yfir Sléttuá því þær brýr þola ekki slíka þungaflutninga,“ sagði Jónína.

Hún kallar eftir því að brýnar framkvæmdir verði hafnar strax, meðal annars nýr vegur um Öxi og endurbætur á Suðurfjarðavegi, vegum sem tengja saman byggðakjarna í Múlaþingi og Fjarðabyggð.

Skortur á stefnu og ákvarðanatöku

Jónína gagnrýndi jafnframt að ekkert hafi verið gert í að endurskipa samgönguráð og að ekki liggi fyrir skýr stefna í samgöngumálum.

„Í þessu samhengi vekur mikla undrun að heyra að ekki hefur verið skipað í samgönguráð að nýju,“ sagði hún og hvatti ráðherra samgöngumála til að upplýsa þingið tafarlaust um stöðu nýrrar samgönguáætlunar.

„Frekari innviðauppbygging þolir ekki meiri bið“

Í ræðu sinni undirstrikaði Jónína mikilvægi þess að landsbyggðin fái sitt réttmæta hlutverk og hlutdeild í innviðafjárfestingum.

„Ég hvet hann [ráðherrann] til að sýna kjark og þor þegar kemur að uppbyggingu innviða landsbyggðarinnar. Frekari innviðauppbygging þolir ekki meiri bið,“ sagði hún að lokum.

Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, vakti athygli á Alþingi á þeirri ógn sem hækkandi raforkuverð hefur í för með sér fyrir íslenska matvælaframleiðslu. Hún lagði ríka áherslu á að núverandi aðstæður ógni bæði matvælaöryggi og þjóðaröryggi og kalli á skýr og tafarlaus viðbrögð frá stjórnvöldum.

„Öflug matvælaframleiðsla hér á landi er ekki bara samofin menningu okkar. Hún er hluti af þjóðaröryggisstefnu okkar. Hún er hluti af lýðheilsumarkmiðum,“ sagði Halla Hrund.

Samkvæmt þjóðaröryggisstefnu Íslands gegnir innlend matvælaframleiðsla lykilhlutverki í að tryggja fæðuöryggi þjóðarinnar. Þá hafa stjórnvöld sett sér það markmið að efla sjálfbæra framleiðslu og draga úr notkun sýklalyfja og mengandi aðferða í landbúnaði. Til að þessi markmið náist þurfi orkuverð að vera fyrirsjáanlegt og samkeppnishæft, ekki síst fyrir minni framleiðendur.

„Við notum hér græna orku, við notum minna af sýklalyfjum […] og svo er hún líka hluti af framtíðarsýn í ferðaþjónustu.“

Í ræðu sinni lýsti Halla Hrund yfir áhyggjum af því að þrátt fyrir útgefin virkjanaleyfi muni sú orka ekki skila sér inn á markaðinn á þessu kjörtímabili. Þetta skapi mikla óvissu fyrir fjölbreyttan hóp orkufrekra framleiðenda, þar á meðal garðyrkjubændur og bleikjueldisstöðvar víðs vegar um landið.

„Við erum að grafa undan matvælaiðnaði með hækkandi raforkuverði […] það setur alla þessa ólíku matvælaframleiðendur í erfiða stöðu.“

Þrátt fyrir jákvæð skref, svo sem einskiptisstyrki til garðyrkjubænda, kallar Halla Hrund eftir frekari aðgerðum. Hún leggur til að horft verði til tímabundins sértæks stuðnings, svo sem við uppsetningu sólarorkukerfa eða annarra sjálfbærra lausna sem geti dregið úr raforkukostnaði á meðan aðstæður eru óhagstæðar.

„Ég spurði hér um auka tímabundnar aðgerðir […] til að halda raforkukostnaði niðri.“

Halla Hrund ítrekaði að tíminn væri naumur og kallaði eftir tafarlausum aðgerðum til að tryggja rekstrargrundvöll íslenskrar matvælaframleiðslu.

„Við erum að tala hér um bændur sem eru m.a. á köldum svæðum og eru að sjá miklar hækkanir líka.“

Að hennar mati eru það einungis markvissar og tímanlegar aðgerðir sem geta komið að gagni:

„Við erum með orkumarkað þar sem algerlega óvíst er að þessir minni aðilar fái orku á hagkvæmu verði.“

„Við þekkjum Klóa, Gotta og fleiri góðviljaða karaktera sem fá börnin okkar til að drekka mjólk og borða ost,“ sagði Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, í ræðu á Alþingi. „En nú er komið að nýjum karakter – glaðlyndum ljóshærðum gæja sem laumar sér inn í huga og líf barna og ungmenna og breytir þeim í nikótínþræla.“

Halla Hrund vísar þar til áróðurs sem fylgir markaðssetningu nikótínpúða, sem hafa tekið verulega upp á sig undanfarið, sérstaklega meðal ungs fólks.

Hættuleg þróun í notkun nikótínpúða

Samkvæmt nýlegum gögnum nota tæplega 40% karla á aldrinum 18-24 ára nikótínpúða daglega. Hjá konum í sama aldursbili er hlutfallið um 20%. Enn alvarlegra sé að vikulega leiti 3-4 börn á bráðamóttöku vegna nikótíneitrunar og fjöldi nýburra sem fæðist í fráhvörfum eftir nikótínneyslu mæðra sé vaxandi.

„Þetta er þróun sem við getum ekki horft fram hjá,“ sagði Halla Hrund. „Þó að þessir framleiðendur hagnist verulega, þá greiðir ungt fólk verðið – bókstaflega með heilsu sinni.“

Óklárað frumvarp og skortur á aðgerðum nýrrar ríkisstjórnar

Tilraunir voru gerðar í síðasta kjörtímabili til að bregðast við þessari þróun. Þáverandi heilbrigðisráðherra Willum Þór Þórsson hóf vinnu við heildarlöggjöf um tóbaksvarnir, ásamt hækkun skatta á nikótínpúða. Frumvarpið komst á þingmálaskrá en hlaut ekki framgang vegna kosninga.

„Það veldur mér miklum vonbrigðum að frumvarpið hafi ekki ratað inn á þingmálaskrá nýrrar ríkisstjórnar,“ sagði Halla Hrund og skoraði jafnframt á núverandi heilbrigðisráðherra að endurvekja málið.

Ungt fólk á betra skilið

Í lok ræðu sinnar lagði Halla Hrund áherslu á forvarnir og ábyrgð stjórnvalda: „Við viljum ekki að glaðlegi ljóshærði gæinn og félagar hans græði á kostnað unga fólksins okkar. Þau eiga betra skilið.“

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, gagnrýndi harðlega í ræðu á Alþingi áform heilbrigðisráðherra um að leggja niður Janus endurhæfingu – eitt fárra úrræða fyrir ungt fólk með geðrænar áskoranir. Í ræðu sinni lýsti hún því yfir að með slíkri ákvörðun væri verið að skilja einn viðkvæmasta hóp samfélagsins eftir án raunverulegra úrræða.

„Ábyrgðin liggur ekki hjá VIRK. Hún liggur ekki hjá geðteymum. Hún liggur hjá heilbrigðisráðherra,“ sagði Ingibjörg og benti á að engin sambærileg þjónusta standi til boða ef Janusi verði lokað. Hún minnti jafnframt á að síðasti ráðherra hafi snúið við sömu ákvörðun vegna skorts á úrræðum – staða sem hún segir að haldist óbreytt.

Ingibjörg gagnrýndi einnig verklag ráðherrans, en velferðarnefnd Alþingis varð að senda sex formlegar beiðnir áður en ráðherra mætti á fund. „Það var gott að fá hana loksins á fund og hún sýndi góðan vilja – en mörgum mikilvægustu spurningum hefur enn ekki verið svarað.“

Ingibjörg lagði áherslu á að ríkisstjórnin, undir forystu Kristrúnar Frostadóttur, þyrfti að sýna í verki hvernig hún hyggist forgangsraða í geðheilbrigðismálum. „Það væri ekki aðeins rétt, heldur líka rökrétt og mannúðlegt að framlengja starfsemi Janusar – rétt eins og gert var síðast,“ sagði hún að lokum.