Categories
Fréttir

„Þetta snýst ekki um rekstrarform – þetta snýst um fólk í neyð“

Deila grein

14/05/2025

„Þetta snýst ekki um rekstrarform – þetta snýst um fólk í neyð“

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, gagnrýndi harðlega í ræðu á Alþingi áform heilbrigðisráðherra um að leggja niður Janus endurhæfingu – eitt fárra úrræða fyrir ungt fólk með geðrænar áskoranir. Í ræðu sinni lýsti hún því yfir að með slíkri ákvörðun væri verið að skilja einn viðkvæmasta hóp samfélagsins eftir án raunverulegra úrræða.

„Ábyrgðin liggur ekki hjá VIRK. Hún liggur ekki hjá geðteymum. Hún liggur hjá heilbrigðisráðherra,“ sagði Ingibjörg og benti á að engin sambærileg þjónusta standi til boða ef Janusi verði lokað. Hún minnti jafnframt á að síðasti ráðherra hafi snúið við sömu ákvörðun vegna skorts á úrræðum – staða sem hún segir að haldist óbreytt.

Ingibjörg gagnrýndi einnig verklag ráðherrans, en velferðarnefnd Alþingis varð að senda sex formlegar beiðnir áður en ráðherra mætti á fund. „Það var gott að fá hana loksins á fund og hún sýndi góðan vilja – en mörgum mikilvægustu spurningum hefur enn ekki verið svarað.“

Ingibjörg lagði áherslu á að ríkisstjórnin, undir forystu Kristrúnar Frostadóttur, þyrfti að sýna í verki hvernig hún hyggist forgangsraða í geðheilbrigðismálum. „Það væri ekki aðeins rétt, heldur líka rökrétt og mannúðlegt að framlengja starfsemi Janusar – rétt eins og gert var síðast,“ sagði hún að lokum.

Categories
Fréttir Greinar

Ríkis­stjórnin ræðst gegn ferða­þjónustu bænda

Deila grein

14/05/2025

Ríkis­stjórnin ræðst gegn ferða­þjónustu bænda

Undanfarnar vikur hefur ný ríkisstjórn talað hátt og snjallt um aðgerðir gegn húsnæðisskorti, en í skjóli þess hefur hún lagt fram frumvarp sem skerðir verulega möguleika bænda til að stunda heimagistingu – eina af fáum tekjulindum sem styður við búsetu í dreifbýli. 

Á þingi liggur núna frumvarp sem stjórnarliðar segja að sé lausn á húsnæðisvandanum og takmarki heimagistingu um allt land. En það er ekki rétt. Þannig að eina sem hægt er að takmarka núna er það sem var skilið eftir síðast. Það er dreifbýlið. 

Hvað gerði síðasta ríkisstjórn? 

Framsókn hafði áður lagt fram frumvarp sem samþykkt var á síðasta kjörtímabili. Það var til að takmarka Airbnb-útleigu í þéttbýli. Þar var markmiðið að draga úr þrýstingi á leigumarkaðinn og tryggja að íbúðarhúsnæði nýtist frekar til búsetu en sem Airbnb gisting. 

Ég, sem framsögumaður málsins í atvinnuveganefnd, lagði mikla áherslu á að þessi takmörkun skyldi einungis eiga við um þéttbýli – ekki um bændur og aðra í dreifbýli sem hafa nýtt heimagistingu sem tekjuauka. Í upphaflegu frumvarpi átti þessi takmörkun við um allt land, bæði dreifbýli og þéttbýli. 

Við fengum fjölmargar ábendingar um þetta og breyttum frumvarpinu. Það tryggði að bændur þyrftu ekki að fara í kostnaðarsamar deiliskipulagsbreytingar fyrir smáhýsi eða bústaði á jörðum sínum. Þetta var mikilvægt og markviss stuðningur við atvinnu í dreifbýli. Ég er mjög stolt af þeirri vinnu sem við fórum í sem skilaði þeirri niðurstöðu að heimagisting er takmörkuð allverulega í þéttbýli en bændur geta enn haft heimagistingu á jörð sinni. 

Hér má sjá þegar ég flutti framsöguræðu um málið eftir að það var búið í atvinnuveganefnd. 

Hér má sjá þegar þáverandi ráðherra, Lilja Alfreðsdóttir, mælti fyrir frumvarpinu. 

Hvað þýða hugmyndir nýju ríkisstjórnarinnar í alvöru? 

En nú hefur ný ríkisstjórn – undir forystu Samfylkingarinnar – ákveðið að snúa þessari vernd við. Nýtt frumvarp leggur til að heimagisting verði aðeins heimiluð á lögheimili viðkomandi og í einni annarri fasteign utan þéttbýlis. Þessi breyting beinist beint gegn bændum – þeim sem eru með tvö til þrjú smáhýsi eða fleiri – og skerðir möguleika þeirra til að byggja upp litla, sjálfbæra ferðaþjónustu á eigin jörð. 

Í greinargerð nýja frumvarpsins stendur: 

„Með frumvarpi þessu er lögð til sú breyting að skráningarskyld heimagisting afmarkist við lögheimili einstaklings og eina aðra fasteign í eigu hans utan þéttbýlis, en húsnæðisvandi sem leitast er við að greiða úr með frumvarpinu á ekki við utan þéttbýlissvæða.“ 

Akkúrat! Húsnæðisvandinn á ekki við utan þéttbýlissvæða! Af hverju eru þá áhrif nýja frumvarpsins nær eingöngu utan þéttbýlissvæða? 

Er það vegna þess að það var búið að herða lögin á öllum öðrum sviðum og því var þetta það eina sem var eftir? 

Þau þurftu að koma bara með eitthvað til að fólk myndi trúa því að þau væru að fara í raunverulegar aðgerðir fyrir húsnæðismarkaðinn á höfuðborgarsvæðinu. Sem þau eru ekki að gera. 

Eina stóra takmörkunin sem hægt er að fara í – varðar bændur 

Þetta er því ekki bara tæknilegt atriði í húsnæðismálum – heldur pólitísk aðgerð gegn landsbyggðinni. Það var sérstaklega biturt að heyra atvinnuvegaráðherra flytja framsöguræðu um þetta mál þar sem aðeins er rætt um leigumarkað og fjárfesta í þéttbýli, en ekkert minnst á þá sem verða raunverulega fyrir áhrifum: bændur á landsbyggðinni, fyrr en í andsvörum alveg í lokin og það svar varð ekki til þess að minnka áhyggjur mínar. Ég vil ekki trúa því að ríkisstjórnin ætli í alvöru að sparka svona harkalega í bændur – en ef þau taka þetta úr frumvarpinu þá er frumvarpið orðið mjög þunnt. 

Þetta er árás á dreifbýlið. 

Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir, varaþingmaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst á visir.is 14. maí 2025.

Categories
Fréttir

 „Erum við að fá besta verðið?“

Deila grein

13/05/2025

 „Erum við að fá besta verðið?“

Almennt útboð Íslandsbanka hófst í dag en málið kom til umræðu á Alþingi þar sem Stefán Vagn Stefánsson, alþingismaður, lýsti yfir efasemdum um bæði tímasetningu og verð við söluna. Hann beindi spurningum til þingsins um hvort ríkið væri að fá rétt verð fyrir eignarhlut sinn í bankanum.

Gagnrýni á tímasetningu og framkvæmd

Í ræðu sinni lagði Stefán Vagn áherslu á að ekki væru liðnir margir dagar síðan fyrirkomulag útboðsins var samþykkt á Alþingi. Hann minnti á að þrátt fyrir almennan stuðning að þessu sinni, hafi málið áður mætt andstöðu. Hann vakti athygli á því að formaður Flokks fólksins hafi í atkvæðaskýringu lýst yfir andstöðu við söluna, þótt flokkurinn hafi greitt henni atkvæði.

„Það er þetta með prinsippin,“ sagði Stefán Vagn og gagnrýndi þá mótsögn sem hann telur birtast í því að greiða atkvæði með máli sem menn telji í grundvallaratriðum rangt.

Afsláttur meiri en áður

Einn af helstu áhyggjupunktum Stefáns Vagns laut að verðlagningu hlutabréfanna. Hann benti á að verðið í útboðinu sé byggt á meðalgengi síðustu 15 viðskiptadaga, sem nú er 112,17 krónur. Frá því verði sé veittur 5% afsláttur sem leiði til útboðsgengis upp á 106,56 krónur á hlut.

„Dagslokagengi í gær, daginn fyrir útboðið, var 114,5 krónur. Afslátturinn er því tæplega 7% miðað við markaðsgengi. Í síðasta útboði fengust 117 krónur á hlut og afslátturinn var 4,1%,“ sagði hann.

Stefán Vagn spurði hvort þetta væri skynsamleg nýting á sameiginlegum auð og hvatti þingheim til að íhuga hvort útboðið tryggi raunveruleg verðmæti fyrir ríkið.

Ábyrgðin hjá öðrum

Stefán Vagn sagðist ekki ætla að fullyrða hvort salan væri rétt ákvörðun á þessu stigi, en krafðist þess að þeir sem stýra sölunni beri ábyrgð og geri grein fyrir afstöðu sinni.

„Er þetta rétti tíminn? Ég get ekki svarað því, því verða aðrir að svara og aðrir að bera ábyrgð á,“ sagði hann og bætti við að mikilvægt væri að læra af reynslu fyrri sölu Íslandsbanka þar sem gagnrýni hefði komið fram, einkum vegna skorts á gagnsæi og lægra söluverðs en búist var við.

Grilla gullgæsina

Stefán Vagn lauk máli sínu með því að rifja upp orð ráðherra og formanns Flokks fólksins sem í umræðu líkti sölu Íslandsbanka við að „grilla gullgæsina“. Hann ítrekaði nauðsyn þess að ganga varlega um arðbæra eign ríkisins.

Categories
Fréttir

150 störf í hættu á Húsavík

Deila grein

13/05/2025

150 störf í hættu á Húsavík

Möguleg rekstrarstöðvun hjá kísilverksmiðjunni PCC BakkaSilicon á Húsavík um mitt sumar vekur djúpar áhyggjur og óvissu um framtíð um 150 starfa og um 50 milljarða fjárfestingu. Jónína Brynjólfsdóttir, varaþingmaður, ræddi málið á Alþingi og hvatti ríkisstjórnina til tafarlausra aðgerða.

„Ef við setjum þetta í samhengi við stærð samfélagsins í Norðurþingi jafngildir þetta því að um 600 manns misstu vinnuna á Akureyri eða 4.200 í Reykjavík,“ sagði þingkonan. „Slík áhrif yrðu samfélaginu þungbær.“

Alþjóðleg samkeppni og undirboð ógna rekstrinum

Rekstraróvissan hjá PCC má rekja til erfiðra aðstæðna á alþjóðamörkuðum. Einkum hefur tollastríð og samkeppnishalli vegna undirboðs á kísilmálmi – aðallega frá Kína – haft áhrif á stöðu fyrirtækisins. Kína framleiðir nú um 80% af allri heimsframleiðslu á kísilmálmi og selur hann á verðum sem margir telja ósanngjörn.

„Verksmiðjan á Húsavík framleiðir hágæðavöru með lágu kolefnisspori, en það virðist ekki metið til verðs á markaði,“ sagði Jónína. Hún tók fram að PCC hafi átt gott samstarf við bæði sveitarfélagið og stéttarfélög og sé lykilþáttur í atvinnulífi á svæðinu.

Kallar eftir stuðningi við ábyrgari iðna

Jónína sagði nauðsynlegt að Ísland endurmeti forsendur fyrir rekstrarhæfi slíkra grænna iðnfyrirtækja og leggi þeim lið, m.a. með því að krefjast upprunavottorða í hráefnakaupum og hvetja íslensk álver til að versla innanlands.

„Það er ekki forsvaranlegt að íslensk álver kaupi kísilmálm frá kolakyntum verksmiðjum þar sem mannréttindi eru jafnvel fótum troðin, þegar við höfum hér umhverfisvæna og ábyrga framleiðslu,“ sagði hún.

Jónína greindi einnig frá því að PCC hefði nýlega kært undirboð frá Kína til fjármála- og efnahagsráðuneytisins og krafist viðskiptaverndar – með fordæmi frá bæði Evrópusambandinu og Bandaríkjunum. Þá benti hún á að sambærilegar verksmiðjur í Noregi njóti sérstakra hvata og afslátta á raforku til að styðja við rekstur þeirra.

„Ábyrgðin er okkar allra“

Að lokum skoraði Jónína á ríkisstjórnina að bregðast tafarlaust við stöðu PCC og sýna málinu sömu alvöru og ef fjöldi starfa í höfuðborginni væri í húfi. „Það þarf að grípa til aðgerða núna – með sömu alvöru og ef um væri að ræða 4.200 störf í Reykjavík. Ábyrgðin er okkar allra.“

Categories
Fréttir Greinar

Tími til um­bóta í byggingar­eftir­liti

Deila grein

13/05/2025

Tími til um­bóta í byggingar­eftir­liti

Húsnæðismál eru eitt stærsta hagsmunamál almennings. Þegar fólk fjárfestir í íbúð, leggur það oft stærstu fjárhagslegu skuldbindingu ævi sinnar undir. Þá skiptir öllu máli að sú íbúð sé örugg, vönduð og án leyndra galla. Því miður hefur íslenskt kerfi í mannvirkjagerð um árabil dregist aftur úr og núverandi fyrirkomulag byggingareftirlits veitir hvorki neytendum næga vernd né stuðlar að faglegri og skilvirkri uppbyggingu.

Ný skýrsla Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, sem unnin var í framhaldi af vinnu sem ég sem innviðaráðherra beitti mér fyrir, dregur þetta skýrt fram. Þar er lagður fram vegvísir að breyttu eftirliti á Íslandi, sem setur fram djörf en nauðsynleg markmið fyrir íslenskan mannvirkjaiðnað.

Um er að ræða kerfisbreytingar sem lúta að ytra eftirliti, ábyrgð í framkvæmd og tryggingum. Meðal tillagna er að leggja niður byggingarstjórakerfið, koma á fót óháðum skoðunarstofum sem framkvæma eftirlit og festa í sessi lögbundna byggingargallatryggingu sem verndar kaupanda, jafnvel ef byggingaraðili verður gjaldþrota. Þessar breytingar eru ekki einungis til að auka gæði í mannvirkjagerð – þær eru líka efnahagslega skynsamlegar.

Kostnaður vegna byggingargalla er nú metinn á að minnsta kosti 25 milljarða króna árlega. Með því að færa ábyrgð til þeirra aðila sem raunverulega ráða yfir verkinu – hönnuða, iðnmeistara og einkum verkeiganda – má draga úr ósýnilegum áhættuþáttum sem valda skaða fyrir neytendur og samfélagið í heild. Lögbundin byggingargallatrygging, að danskri fyrirmynd, getur þar orðið lykilatriði.

Skýrslan undirstrikar einnig mikilvægi stafrænnar þróunar, samræmingar umsóknarferla og gagnsæis í framkvæmdum. Með því að nýta Mannvirkjaskrá sem miðlægt kerfi má einfalda stjórnsýsluna, draga úr kostnaði og tryggja rekjanleika. Þetta eru raunhæfar og framkvæmanlegar tillögur sem eiga sér fyrirmynd í árangursríkum breytingum á rafmagnseftirliti frá árinu 1997.

Umbætur af þessu tagi gerast ekki á einni nóttu. Þær krefjast samráðs, aðlögunar og samstöðu. En með réttum skrefum má byggja upp kerfi sem umbunar vönduðum aðilum og ver neytendur gegn dýrum og oft ósýnilegum byggingargöllum.

Nú er rétti tíminn til að hrinda þessum breytingum í framkvæmd. Húsnæðis- og mannvirkjastofnun hefur lagt traustan grunn. Næsta skref er pólitísk forysta og breið samstaða um að framtíð mannvirkjagerðar á Íslandi eigi að byggjast á ábyrgð, gagnsæi og hagsmunum almennings. Það er mikilvægt að nú verði unnið hratt og vel að framgangi málsins sem snýr að grundvallarhagsmunum fyrir alla landsmenn.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 13. maí 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Aldrei aftur

Deila grein

10/05/2025

Aldrei aftur

Ég man svo vel eftir ritgerð sem ég skrifaði sem nemandi í háskólanum um þjóðarmorðin í Rwanda.

Þegar ég fór yfir söguna greiptist hún fast í huga mér. Þar féllu þúsundir Tútsa fyrir framan augu heimsins og enginn svaraði kallinu. Slátrun Tútsa var síðar staðfest sem þjóðarmorð. Í kjölfar þess stigu fjöldi ríkja fram og leiðtogar heimsins kepptust við að segja; aldrei aftur. Aldrei aftur munum við láta söguna þróast með þessum hætti.

Í dag virðist sagan þó endurtaka sig á Gaza. Og aftur horfir heimurinn þögull á hryllingsmynd í beinni.

Í aðdraganda þeirra kosninga sem haldnar á Íslandi á síðasta ári kepptust leiðtogaefni um að fara yfir hvernig þau myndu leggja hönd á plóg kæmust þau til valda. Hvernig þau ætluðum að nýta rödd sína og áhrif sem boðberar friðar, beita sér í samvinnu við Norðurlöndin og svo lengi mætti telja.

Síðan þá hefur afar lítið gerst þó svo að staðan hafi hríðversnað – en frá því í janúar hafa yfir 30 þúsund látið lífið, mest konur og börn.

Það er ekki boðlegt að leiðtogaefni keppist um að stíga fram sem friðardúfur í aðdraganda kosninga og þegi svo þunnu hljóði úr valdastóli. Afboði sig á mikilvægan friðarviðburð í Auschwitz, gefist strax upp á að ná saman með Norðurlöndum um aðgerðir, og tjái sig takmarkað fyrr en allt í einu um Eurovision þegar þátttaka þjóða í keppninni liggur þegar fyrir.

Sameiginleg yfirlýsing ráðherra í vikunni var þó jákvæð ljóstíra úr dimmum dal deyfðar á málinu miðað við yfirlýsingar. Vert er að undirstrika að allir gera sér grein fyrir að staðan er afar flókin og krefst mikillar vandvirkni.

Kæru ráðamenn þjóðar vor; verið sannar í orðum ykkar og gjörðum. Þið eruð fyrirmyndir, ekki síst fyrir unga fólkið okkar um hvað loforð og yfirlýsingar í raun þýða. Þeim fylgir ábyrgð. Nú þarf að rísa undir þeirri ábyrgð.

Hvar standið þið og þjóðin öll þegar nemendur framtíðarinnar rýna í söguna?

Halla Hrund Logadóttir, þingmaður Framsóknarflokksins.

Greinin birtist fyrst á visir.is 10. maí 2025.

Categories
Fréttir Greinar

Samvinnuhreyfingin á Íslandi

Deila grein

10/05/2025

Samvinnuhreyfingin á Íslandi

Sam­einuðu þjóðirn­ar hafa helgað þetta ár sam­vinnu­hreyf­ing­um um all­an heim und­ir yf­ir­skrift­inni „Sam­vinna um betri heim“. Þar er horft til já­kvæðra sam­fé­lags­legra áhrifa sam­vinnu­fé­laga og hvernig þau hafa leyst marg­ar áskor­an­ir sam­tím­ans, einkum á sviði efna­hags- og fé­lags­mála.

Sam­vinnu­hreyf­ing­in á Íslandi á ræt­ur að rekja til árs­ins 1882, þegar Kaup­fé­lag Þing­ey­inga var stofnað. Á þess­um tíma höfðu kjör bænda versnað veru­lega, einkum vegna hás vöru­verðs og ein­ok­un­ar kaup­manna. Bænd­ur vildu tryggja sér betri viðskipta­kjör með því að sam­ein­ast um vöru­kaup og sam­eig­in­lega sölu afurða. Stofn­un fé­lags­ins markaði upp­haf nýrr­ar fjölda­hreyf­ing­ar meðal Íslend­inga og inn­an fárra ára­tuga spruttu kaup­fé­lög upp víða um land.

Fyrstu kaup­fé­lög­in voru hluti af þjóðern­is­vakn­ingu og sjálf­stæðis­bar­áttu 19. ald­ar. Fjöldi sam­vinnu­fé­laga var stofnaður, einkum á Norður­landi og Aust­ur­landi. Þar má nefna Kaup­fé­lag Eyf­irðinga (KEA), stofnað 1886, og Kaup­fé­lag Skag­f­irðinga (KS), stofnað 1889, auk fjöl­margra smærri fé­laga um land allt. Áhrif hreyf­ing­ar­inn­ar voru víðtæk og um tíma var þriðjung­ur þjóðar­inn­ar fé­lag­ar í sam­vinnu­fé­lög­um.

Fram­gang­ur sam­vinnu­hreyf­ing­ar­inn­ar skipti sköp­um fyr­ir efna­hags­lega þróun Íslands á 20. öld. Efna­hags­leg framþróun Íslands varð hraðskreiðari og bjó til meiri jöfnuð vegna sam­vinnu­hug­sjón­ar­inn­ar. Sam­vinnu­hreyf­ing­in kom að mörg­um mik­il­væg­um fé­lags­leg­um verk­efn­um, til dæm­is í hús­næðismál­um, þar sem bygg­ing­ar­sam­vinnu­fé­lög reistu fjöl­býl­is­hús víða um þétt­býli. Þannig ruddi hreyf­ing­in braut­ina fyr­ir at­vinnuþróun og innviðaupp­bygg­ingu í fjöl­mörg­um byggðarlög­um, oft í sam­starfi við bænda- og verka­lýðshreyf­ing­ar.

Sam­vinnu­fé­lög eru stofnuð af ein­stak­ling­um til að vinna að sam­eig­in­leg­um hags­mun­um og eru jafn­an rek­in á lýðræðis­leg­um grunni. Hagnaði þeirra er ráðstafað til sam­eig­in­legra sjóða og upp­bygg­ing­ar frem­ur en að vera greidd­ur út sem arður. Meg­in­mark­miðið er að byggja upp nærsam­fé­lagið og veita fé­lags­mönn­um hag­kvæma þjón­ustu. Níu kaup­fé­lög eru starf­andi í dag og eru öll að efla nærsam­fé­lag sitt.

Sam­vinnu­formið á enn fullt er­indi í nú­tíma­legt ís­lenskt rekstr­ar­um­hverfi. Með samþykkt nýrr­ar lög­gjaf­ar á síðasta þingi hef­ur stofn­un sam­vinnu­fé­laga verið ein­földuð; lág­marks­fjöldi stofn­enda var lækkaður úr 15 í 3 aðila. Á sama tíma og gervi­greind mun hafa djúp­stæð áhrif á vinnu­markaðinn gef­ast ný tæki­færi til ný­sköp­un­ar og at­vinnu­upp­bygg­ing­ar með aðstoð sam­vinnu­fé­laga.

Stærstu breyt­ing­ar á vinnu­markaði í ára­tugi eru fram und­an. Ísland býr yfir öll­um for­send­um til að nýta gervi­greind­ina til að auka hag­vöxt og vel­sæld. Til þess þarf sam­vinnu­hug­sjón­ina – nú meira en nokkru sinni fyrr.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, vara­formaður Fram­sókn­ar og fv. viðskiptaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 10. maí 2025.

Categories
Fréttir

„Austurland skilar sínu – nú þarf að skila til baka“

Deila grein

08/05/2025

„Austurland skilar sínu – nú þarf að skila til baka“

Jónína Brynjólfsdóttir, varaþingmaður, kallaði eftir því á Alþingi að ríkisstjórnin heimili tafarlaust útboð á Fjarðarheiðargöngum. Göngin séu lykilatriði í því að tryggja samgöngur og atvinnuöryggi á Austurlandi.

Samgöngubót sem hefur dregist of lengi

Haustið 2017 skipaði þáverandi samgönguráðherra verkefnahóp til að undirbúa ákvörðun um Seyðisfjarðargöng. Nú, átta árum síðar, liggur hönnun fyrir og verkefnið bíður útboðs. Jónína segir tímanum komið og að tafirnar verði ekki lengur réttlættar.

„Ég hvet því ríkisstjórnina og ráðherra eindregið til þess að heimila útboð á Fjarðarheiðargöngum strax í haust.“

Alþingi og sveitarfélög þegar búin að samþykkja stefnuna

Sagði Jónína Alþingi þegar hafa markað stefnu í þessa átt með samþykkt samgönguáætlunar. Þar eru Fjarðarheiðargöng nefnd sem næstu forgangsgöng eftir Dýrafjarðargöng. Þá hafi svæðisskipulag Austurlands, sem samþykkt var samhljóða af öllum sveitarstjórnum árið 2022, sérstaklega lagt áherslu á mikilvægi hringtengingar Austurlands.

Göngin lykilatriði í byggðaþróun og útflutningi

Tvær óháðar úttektir sem verkefnahópurinn lét vinna staðfesta nauðsyn ganganna. Þær muni ekki aðeins rjúfa vetrareinangrun Seyðisfjarðar heldur styrkja atvinnulíf og byggð í landshlutanum.

Jónína benti einnig á mikilvægi Austurlands fyrir útflutning og gjaldeyristekjur þjóðarinnar:

„Austfirðingar skapa nær fjórðung af öllum vöruútflutningi landsins. Þar verða til yfir 20% útflutnings á sjávarafurðum og um 35% af álframleiðslu landsins. Þegar ferðaþjónustan er tekin með hækkar hlutfall Austurlands í heildargjaldeyristekjum þjóðarinnar verulega.“

Tími til að bregðast við

Jónína segir ríkið nú eiga að sýna í verki að það standi við orð sín um jöfn tækifæri og eflingu landsbyggðarinnar. Göngin séu tilbúin í útboð – nú þurfi aðeins pólitískan vilja til að ráðast í verkið.

„Austurland skilar sannarlega sínu í sameiginlega sjóði. Nú er komið að ríkinu að standa við bakið á svæðinu.“

Categories
Fréttir

„Þingið má ekki vera stimpilpúði ríkisstjórnarinnar“

Deila grein

08/05/2025

„Þingið má ekki vera stimpilpúði ríkisstjórnarinnar“

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, gagnrýnir harðlega þróunina sem hann segir grafa undan sjálfstæði Alþingis og lýðræðislegum ferlum. Í störfum þingsins á Alþingi varaði Sigurður Ingi við því að framkvæmdarvaldið væri farið að hafa of mikil áhrif á störf þingsins og að þróunin færi í ranga átt.

„Staðan á auðvitað að vera þannig að framkvæmdarvaldið kemur með mál til þingsins og afhendir þinginu og þingið tekur við þeim til þess að vinna vinnuna,“ sagði Sigurður Ingi. „Á síðustu árum hefur það færst í vöxt að þingið hefur verið að biðja ráðuneytin um að vinna vinnu […] Það getur verið varasamt að fara of langt.“

Fjármálaáætlun illa unnin og skortur á gögnum

Eitt af þeim málum sem Sigurður Ingi gagnrýndi sérstaklega er hvernig fjármálaáætlun var lögð fram. Þar vantaði nauðsynleg fylgigögn sem skylt er að leggja fram samkvæmt lögum.

„Fjármálaáætlun kom inn í þingið illa unnin, þeim lögbundnu gögnum sem áttu að fylgja var ekki skilað til þingsins og þinginu sagt að það fengi þau bara einhvern tíma seinna,“ sagði hann og bætti við að slíkt sýndi skort á virðingu fyrir Alþingi.

Lýðræðið látið mæta afgangi í stjórnarskipunum

Sigurður Ingi gagnrýndi einnig hvernig gengið hefur verið fram í skipan stjórna ríkisfyrirtækja, þar sem hefðbundin samráð við þingflokka hafi verið sniðgengin:

„Það er bara einn maður sem ákveður hvernig þær stjórnir eigi að vera. Áður fyrr var leitað til flokkanna á þingi um tilnefningar til þess að lýðræðið hefði einhvern tilgang.“

Lögbrot vegna vanrækslu á skipan stjórnar

Sigurður Ingi telur það sérstaklega alvarlegt þegar ráðherra bregðast lögboðnum skyldum. Hann bendir á að félagsmálaráðherra hafi brotið jafnréttislög – og nú einnig lög um skipan stjórnar Tryggingastofnunar með því að láta það vera að skipa stjórn þar til frumvarp verði lagt fram síðar.

„Það sem verra er, frú forseti, að í samtali í óundirbúnum fyrirspurnatíma á mánudaginn […] tók hæstv. forsætisráðherra undir að það væri eðlilegt að ráðherra skipaði ekki stjórnina vegna þess að fyrirhugað væri að mál kæmi til þingsins, eins og þingið sé stimpilpúði.“

Kallar eftir viðbrögðum umboðsmanns Alþingis

Að lokum hvatti Sigurður Ingi til þess að mál sem þetta yrði tekið til skoðunar af Umboðsmanni Alþingis.

„Þessu verðum við að breyta og ég held að umboðsmaður Alþingis hljóti að skoða nákvæmlega þetta tiltekna mál.“

Categories
Fréttir Greinar

Laxeldi og auðlindir – tryggjum íslensk yfirráð

Deila grein

08/05/2025

Laxeldi og auðlindir – tryggjum íslensk yfirráð

Lax­eldi í sjó hef­ur á und­an­förn­um árum vaxið hraðar en flest­ar aðrar at­vinnu­grein­ar á Íslandi. Þessi ört stækk­andi at­vinnu­grein nýt­ir stór­brotn­ar auðlind­ir okk­ar; hafsvæðið, hreina orku, vatnið og landið sjálft. Í ljósi þess að áður­nefnd­ar auðlind­ir eru tak­markaðar er mik­il­vægt að horfa til framtíðar með lang­tíma­hags­muni þjóðar­inn­ar að leiðarljósi þegar kem­ur að eign­ar­haldi og stjórn þessa geira.

Í dag er staðan sú að stór hluti fyr­ir­tækja í sjókvía­eldi við Íslands­strend­ur er í eigu er­lendra aðila, einkum frá Nor­egi. Er­lend fjár­fest­ing er mik­il­væg ís­lensku sam­fé­lagi, en það má ekki gleym­ast að yf­ir­ráð yfir auðlind­um og lyk­il­innviðum eiga að vera í hönd­um þjóðar­inn­ar sjálfr­ar.

Því er skrefið sem lagt er til í þings­álykt­un­ar­til­lögu, sem ég hef lagt fram á Alþingi ásamt þing­flokki Fram­sókn­ar, um að tak­marka eign­ar­hald er­lendra aðila í sjókvía­eldi við 25% afar mik­il­vægt. Ég vona að aðrir flokk­ar muni styðja við fram­gang þessa mik­il­væga máls á þingi. Þetta mál er í sam­ræmi við aðrar áhersl­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins um að tryggja inn­lent eign­ar­hald á bújörðum og for­gang al­menn­ings að raf­orku, og eru þetta þing­mál sem Fram­sókn hef­ur lagt fram á þessu lög­gjaf­arþingi. Mark­miðið er að tryggja yf­ir­ráð þjóðar­inn­ar yfir lyk­i­lauðlind­um sín­um. Með því styrkj­um við sjálfs­for­ræði Íslend­inga yfir at­vinnu­starf­semi sem bygg­ir á þjóðarauði, rétt eins og gert hef­ur verið í sjáv­ar­út­vegi um ára­bil. Við tryggj­um að ábat­inn verði nýtt­ur inn­an­lands til að efla byggðir, stuðla að ný­sköp­un, standa und­ir vax­andi kröf­um um sjálf­bærni og verja nátt­úru lands­ins.

Lög­gjöf í anda þess­ar­ar til­lögu er ekk­ert eins­dæmi. Í Fær­eyj­um hafa sam­bæri­leg­ar regl­ur tryggt að arður­inn af lax­eldi nýt­ist fær­eysku sam­fé­lagi, og reynsl­an þaðan sýn­ir að sjálf­stæð eign­arstaða styrk­ir bæði at­vinnu­grein­ina og sam­fé­lagið sem styður við hana.

Með skýr­um regl­um um eign­ar­hald í lax­eldi tryggj­um við að auðlind­ir okk­ar verði áfram und­ir okk­ar stjórn, að ís­lenskt sam­fé­lag njóti ávinn­ings­ins og að við byggj­um und­ir framtíðar­vel­ferð í sátt við nátt­úr­una. Það er lyk­il­atriði fyr­ir sjálf­stæði okk­ar sem þjóðar og fyr­ir heill næstu kyn­slóða.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 8. maí 2025.