Category: Fréttir

Categories
Fréttir

Þingstörf á haustþingi

Deila grein

08/01/2024

Þingstörf á haustþingi

Þingfundum Alþingis, 154. löggjafarþings, var frestað 16. desember en það hóf störf 12. september sl.. Þingfundir voru samtals 55 og stóðu í rúmar 247 klst. og voru þingfundadagar alls 46.

Þinghaldi Alþingis er skipt í þrjú tímabil, haustþing, vetrarþing og vorþing. Haustþing er frá því að þing kemur saman aðra vikuna í september og stendur fram að jólum. Vetrarþing hefur verið frá miðjum janúar og fram að páskum. Vorþing hefst eftir páska og er fram í júní.

Hér að neðan er samantekt á þingstörfum þingmanna Framsóknar á þessu haustþingi.

Ágúst Bjarni Garðarsson, alþingismaður,

á sæti í efnahags- og viðskiptanefnd, framtíðarnefnd og stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd. Hefur hann flutt alls 35 ræður á þessu þingi og talað í 3,5 klst.

Ágúst Bjarni hefur lagt fram þrjár tillögur til þingsályktunar, um skattalega hvata vegna launa keppnis- og afreksíþróttafólks, um að koma upp klasa opinberra fyrirtækja og stofnanna og um að kom á fót þjónustu- og þekkingarmiðstöð fyrir einhverfa.

  • Skattalegir hvatar vegna launa keppnis- og afreksíþróttafólks.
    Tillagan gengur út á að fela mennta- og barnamálaráðherra í samvinnu við fjármála- og efnahagsráðherra að skipa starfshóp sem fái það verkefni að útfæra skattalega hvata til launagreiðanda hvort sem er á opinberum eða almennum markaði vegna launa keppnis- og afreksíþróttafólks. Markmiðið er að keppnis- og afreksíþróttafólk fái greidd laun að hluta eða að fullu frá launagreiðanda þegar það þarf að mæta á æfingar eða íþróttamót og launagreiðandi fái skattaívilnun á móti greiddum launum.
  • Uppbygging klasa opinberra fyrirtækja og stofnana.
    Tillagan gengur út á að fela fjármála- og efnahagsráðherra að skipa starfshóp sem geri tillögu að uppbyggingu klasa opinberra fyrirtækja og stofnana. Markmið starfshópsins verði að koma opinberum fyrirtækjum og stofnunum fyrir á sama stað til þess að ná fram rekstrarlegri hagræðingu og öðrum samlegðaráhrifum. Unnið verði að uppbyggingu slíks klasa í nánu samstarfi við einkaaðila og sveitarfélög.
  • Þjónustu og þekkingarmiðstöð fyrir einhverfa.
    Tillagan gengur út á að fela félags- og vinnumarkaðsráðherra í samvinnu við mennta- og barnamálaráðherra að koma á fót þjónustu- og þekkingarmiðstöð fyrir einhverfa. Markmiðið er að kom á fót þjónustu- og þekkingarmiðstöð fyrir einhverfa þar sem öll sú þekking sem til er um einhverfu verði dregin saman á einn stað og börn jafnt sem fullorðnir geti fengið þjónustu með þarfir þeirra í huga.

Yfirlit yfir greinarskrif Ágústs Bjarna frá því í haust:

Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir, alþingismaður,

á sæti í utanríkismálanefnd, allsherjar- og menntamálanefnd og Íslandsdeild Norðurlandaráðs 2021. Hefur hún flutt alls 14 ræður á þessu þingi og talað í 47,05 mínútur.

Hafdís Hrönn hefur lagt fram frumvarp, um breytingu á lögum um ættleiðingar (ættleiðendur) og þrjár tillögur til þingsályktunar, um bættar vegasamgöngur yfir Hellisheiði, um ókeypis fræðslu og þjálfun foreldra barna með ADHD og um upplýsingamiðlun um heimilisofbeldismál.

  • Breyting á lögum um ættleiðingar (ættleiðendur).
    Í breytingunni felst að einstaklingur sem hefur verið í sambúð eða hjúskap við annað foreldrið en síðar slitið samvistum við það, geti óskað eftir að ættleiða barnið án þess að lagatengsl rofni við hitt foreldrið. Einnig er lögð til heimild til að ættleiða barn eða kjörbarn einstaklings sem hefur fallið frá. Hér er um að ræða að sá sem ættleiðir kemur í stað annars foreldris, þ.e. að barn hafi eftir ættleiðingu lagatengsl við tvo aðila.
  • Bættar vegasamgöngur yfir Hellisheiði.
    Tillagan gengur út á að fela innviðaráðherra að stofna starfshóp sem hafi það að markmiði að greina og koma með tillögur um hvernig bæta megi vegasamgöngur yfir Hellisheiði svo að ekki þurfi að koma til ítrekaðra lokana yfir vetrarmánuði.
  • Ókeypis fræðsla og þjálfun foreldra barna með ADHD.
    Tilllagan gengur út á að fela mennta- og barnamálaráðherra og heilbrigðisráðherra að koma á fót fræðslu og þjálfun foreldra barna, allt að 16 ára, með ADHD strax við greiningu. Fræðslan og námskeiðin standi til boða þeim að kostnaðarlausu.
  • Upplýsingamiðlun um heimilisofbeldismál.
    Tillagan gengur út á að fela dómsmálaráðherra að setja á fót starfshóp sem verði falið að móta tillögur um bætt verklag um miðlun upplýsinga um heimilisofbeldismál á milli kerfa barnaverndaryfirvalda, félagsþjónustu sveitarfélaga, heilbrigðisstofnana, skóla og lögregluembætta. Starfshópnum verði m.a. falið að móta tillögur um rýmri lagaheimildir til miðlunar upplýsinga um heimilisofbeldi milli félagsmálayfirvalda, heilbrigðisyfirvalda, menntamálayfirvalda og lögreglu og koma á fót samstarfsvettvangi stjórnvalda.

Yfirlit yfir greinarskrif Hafdísar Hrannar frá því í haust:

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður,

á sæti í stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd og umhverfis- og samgöngunefnd. Hún hefur flutt alls 26 ræður á þessu þingi og talað í 2 klst.

Halla Signý hefur lagt fram sex tillögur til þingsályktunar, um aukin verðmætasköpun við nýtingu þörunga, um eignarhald í laxeldi, um endurskoðun á laga- og reglugerðaumhverfi sjókvíaeldis, um endurskoðun á lagaumhverfi fyrir smávirkjanir, um flutningur höfuðstöðva Rariks ohf. á landsbyggðina og um miðstöð íslenskrar þjóðtrúar á Ströndum.

  • Aukin verðmætasköpun við nýtingu þörunga.
    Tillagan gengur út á að fela matvælaráðherra í samráði við umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að skipa starfshóp sem hafi það að markmiði að kanna möguleika á aukinni verðmætasköpun við nýtingu þörunga.
  • Eignarhald í laxeldi.
    Tillagan gengur út á að fela matvælaráðherra að skipa starfshóp sem hafi það að markmiði að: a. koma fram með tillögur um hvernig takmarka megi samþjöppun eignarhalds á laxeldisleyfum, b. skoða hvort takmarka eigi eignarhald erlendra aðila á laxeldisleyfum.
  • Endurskoðun á laga- og reglugerðaumhverfi sjókvíaeldis.
    Tillagan gengur út á að fela innviðaráðherra, fjármála- og efnahagsráðherra og matvælaráðherra að skipa starfshóp til þess að yfirfara laga- og reglugerðaumhverfi sjókvíaeldis með hliðsjón af gjaldtöku af fiskeldi.
  • Endurskoðun á lagaumhverfi fyrir smávirkjanir.
    Tillagan gengur út á að fela umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra og háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra að endurskoða lög og reglugerðir sem gilda um leyfisveitingar til uppsetningar smávirkjana með það að markmiði að einfalda umsóknarferli í tengslum við þær.
  • Flutningur höfuðstöðva Rariks ohf. á landsbyggðina.
    Tillagan gengur út á að fela fjármála- og efnahagsráðherra að stefna að flutningi höfuðstöðva Rariks ohf. á landsbyggðina og að kanna á grundvelli hagsmuna félagsins hvar væri hentugast að byggja upp höfuðstöðvarnar og efla starfsstöðvar Rariks um landið.
  • Miðstöð íslenskrar þjóðtrúar á Ströndum.
    Tillagan gengur út á að fela menningar- og viðskiptaráðherra að beita sér fyrir því að stofnuð verði miðstöð íslenskrar þjóðtrúar í Rannsóknasetri Háskóla Íslands á Ströndum. Stofnun miðstöðvar um íslenska þjóðtrú myndi efla vinnu við grunnrannsóknir í bland við markvissa miðlun með fjölbreyttum leiðum og jafnframt upplýsingaþjónustu á þessu sviði menningararfsins.

Yfirlit yfir greinarskrif Höllu Signýjar frá því í haust:

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar,

á sæti í umhverfis- og samgöngunefnd, Íslandsdeild þingmannanefnda EFTA og EES (formaður) og þingmannanefnd Íslands og ESB. Hún hefur flutt alls 24 ræður á þessu þingi og talað í 1,5 klst.

Ingibjörg hefur lagt fram frumvarp, um breytingu á lögum um fæðingar- og foreldraorlof, nr. 144/2020 (vernd gegn uppsögn vegna tæknifrjóvgunar) og þrjár tillögur til þingsályktunar, um aðgerðaáætlun til að efla Sjúkrahúsið á Akureyri, um einföldun á ferli umsókna um sérstök útgjöld og um rannsókn á orsakaferli í kjölfar sjálfsvígs.

  • Breyting á lögum um fæðingar- og foreldraorlof, nr. 144/2020 (vernd gegn uppsögn vegna tæknifrjóvgunar).
    Í breytingunni felst að það sé skýrt í íslenskum lögum að óheimilt sé að segja starfsmanni upp á því tímabili sem hann undirgengst tæknifrjóvgun og meðferðir þeim tengdar þar sem oft getur verið um að ræða langt og erfitt ferli. Frjósemismeðferðir geta tekið á bæði andlega og líkamlega og starfsmenn sem þurfa að undirgangast slíkar meðferðir hafa ekki sömu möguleika og aðrir til þess að halda fyrir sig áformum sínum um að eignast barn og standa því höllum fæti gagnvart vinnuveitanda sínum á þeim tíma sem þeir freista þess að eignast barn og stofna til fjölskyldu.
  • Aðgerðaáætlun til að efla Sjúkrahúsið á Akureyri.
    Tillagan gengur út á að fela heilbrigðisráðherra að skipa starfshóp sem hafi það hlutverk að móta stefnu og aðgerðaáætlun til að efla Sjúkrahúsið á Akureyri með tilliti til vísinda og mennta. Samhliða því markmiði verði stuðlað að bættri heilbrigðisþjónustu á upptökusvæði sjúkrahússins ásamt því að laða að sérhæft heilbrigðisstarfsfólk.
  • Einföldun á ferli umsókna um sérstök útgjöld.
    Tillagan gengur út á að fela dómsmálaráðherra að flýta þróun rafrænna samskipta og einfalda ferli umsókna hjá sýslumanni um sérstök útgjöld. Áhersla verði lögð á að auðvelda aðgengi milli ríkisaðila að upplýsingum og gögnum vegna umsókna um sérstök útgjöld.
  • Rannsókn á orsakaferli í kjölfar sjálfsvígs.
    Tilllagan gengur út á að fela ríkisstjórninni að skipa starfshóp sem rannsaki afturvirkt mögulegt orsakaferli, áföll, lýðfræðilegar breytur, komur/innlagnir á heilbrigðisstofnanir og breytingar í lífi einstaklinga í undanfara sjálfsvígs. Starfshópurinn skili skýrslu með tölfræði og tillögum að aðgerðum, bæði fyrirbyggjandi og í forvarnarstarfi til framtíðar. Tillagan er sett fram í kjölfar samtala við heilbrigðisstarfsfólk, m.a. við verkefnastjóra sjálfsvígsforvarna hjá embætti landlæknis.

Yfirlit yfir greinarskrif Ingibjargar frá því í haust:

Jóhann Friðrik Friðriksson, alþingismaður,

á sæti í fjárlaganefnd og efnahags- og viðskiptanefnd, Íslandsdeild Alþjóðaþingmannasambandsins og Íslandsdeild NATO-þingsins. Hann hefur flutt alls 42 ræður á þessu þingi og talað í 2 klst.

Jóhann Friðrik hefur lagt fram tvær tillögur til þingsályktunar, um heilsugæslusel í Suðurnesjabæ og um innleiðingu lýðheilsumats í íslenska löggjöf.

  • Heilsugæslusel í Suðurnesjabæ.
    Tillagan gengur út á að fela heilbrigðisráðherra að klára vinnu við að festa í sessi lýðheilsumat hér á landi. Sérfræðihópur verði skipaður með þátttöku fagráðuneyta, fræðasamfélags og Embættis landlæknis er leggi til leiðir sem tryggja rýni allra stjórnarfrumvarpa sem lögð eru fyrir Alþingi út frá áhrifum þeirra á heilsu þjóðarinnar.
  • Innleiðing lýðheilsumats í íslenska löggjöf.
    Tillagan gengur út á að fela heilbrigðisráðherra að hefja vinnu við að opna heilsugæslusel í Suðurnesjabæ í takt við stefnu Heilbrigðisstofnunar Suðurnesja 2020–2023. Fjárframlög til stofnunarinnar taki mið af því verkefni svo að þjónustan geti hafist sem fyrst.

Yfirlit yfir greinarskrif Jóhanns Friðriks frá því í haust:

Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir, alþingismaður,

á sæti í framtíðarnefnd (formaður), velferðarnefnd, atvinnuveganefnd og í Íslandsdeild þings Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu. Hún hefur flutt alls 16 ræður á þessu þingi og talað í 43,34 mín.

Lilja Rannveig hefur lagt fram eina tillögu til þingsályktunar, um ókeypis getnaðarvarnir fyrir einstaklinga yngri en 25 ára.

  • Ókeypis getnaðarvarnir fyrir einstaklinga yngri en 25 ára.
    Tillagan gengur út á að fela heilbrigðisráðherra að gera getnaðarvarnir aðgengilegar einstaklingum undir 25 ára þeim að kostnaðarlausu. Markmiðið er að ungt fólk verði gripið með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á almennt kynheilbrigði og lýðheilsu þjóðarinnar.

Lilja Rannveig var málshefjandi í sérstakri umræðu um slysasleppingar í sjókvíaeldi og var matvælaráðherra til andsvara.

Yfirlit yfir greinarskrif Lilju Rannveigar frá því í haust:

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður,

á sæti í allsherjar- og menntamálanefnd, velferðarnefnd og Íslandsdeild þingmannaráðstefnunnar um norðurskautsmál (formaður). Hún hefur flutt alls 60 ræður á þessu þingi og talað í 3,9 klst.

Líneik Anna hefur lagt fram þrjár tillögur til þingsályktunar, um fjarnám á háskólastigi, um nýsköpunar-, rannsókna og þróunarsjóð ferðaþjónustunnar og um skráningu og bókhald kolefnisbindingar í landi.

  • Fjarnám á háskólastigi.
    Tillagan gengur út á að fela háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra að skipa starfshóp til að vinna aðgerðaáætlun um frekari eflingu fjarnáms með áherslu á þróun stafrænna kennsluhátta á háskólastigi.
    Markmið vinnunnar verði að greina hvernig íslenskir háskólar geti ávallt verið í fremstu röð í notkun stafrænna kennsluhátta og þannig aukið aðgengi að námi og gæði alls náms, hvort sem nemandi stundar námið innan veggja háskóla eða í fjarnámi.
  • Nýsköpunar-, rannsókna og þróunarsjóður ferðaþjónustunnar.
    Tillagan gengur út á að fela háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra að undirbúa stofnun nýsköpunar-, rannsókna- og þróunarsjóðs í þágu ferðaþjónustu í samvinnu við menningar- og viðskiptaráðherra.
    Markmið þingsályktunartillögunnar er að koma á fót nýsköpunar-, rannsókna- og þróunarsjóði til eflingar ferðaþjónustu. Tilgangur sjóðsins væri að efla íslenska ferðaþjónustu með því að tryggja fjármagn til rannsókna, og hagnýtingar rannsókna, með nýsköpun og þróun.
  • Skráning og bókhald vegna kolefnisbindingar í landi.
    Tillagan gengur út á að fela matvælaráðherra, í samstarfi við umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra, að taka saman upplýsingar og skýra verklag við skráningu og bókhald kolefnisbindingar í landi sem umráðamenn lands þurfa að taka tillit til þegar þeir selja kolefniseiningar eða nýta þær til kolefnisjöfnunar í eigin rekstri.

Yfirlit yfir greinarskrif Líneikar Önnu frá því í haust:

Stefán Vagn Stefánsson, alþingismaður,

á sæti í fjárlaganefnd (formaður). Hann hefur flutt alls 46 ræður á þessu þingi og talað í 3 klst.

Stefán Vagn hefur lagt fram tvær tillögur til þingsályktunar, um stofnun ríkisfélags um rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi og um Tröllaskagagöng milli Skagafjarðar og Eyjafjarðar.

  • Stofnun ríkisfélags um rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi.
    Tillagan gengur út á að fela ríkisstjórninni að taka til frumathugunar stofnun ríkisfélags um rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi. Litið verði við þessa frumathugun til starfsemi Equinor í Noregi, fyrrum Statoil.
Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður,

á sæti í atvinnuveganefnd (formaður) og Íslandsdeild Vestnorræna ráðsins. Hann hefur flutt alls 32 ræður á þessu þingi og talað í 2,7 klst.

Þórarinn Ingi hefur lagt fram frumvarp, um breytingu á búvörulögum, nr. 99/1993 (afurðastöðvar í kjötiðnaði) og fimm tillögur til þingsályktunar, um fyrirkomulag matvælaframleiðslu til neyðarbirgða, um heildarendurskoðun á þjónustu og vaktakerfi dýralækna, um leyfi til veiða á álft, grágæs, heiðagæs og helsingja utan hefðbundins veiðitímabils, um sérstaka tímabundna ívilnun við endurgreiðslu námslána til lánþega í dýralæknanámi og um þjóðarátak í landgræðslu og skógrækt.

  • Búvörulög (afurðastöðvar í kjötiðnaði).
    Í breytingunni felst að þrátt fyrir ákvæði samkeppnislaga er afurðastöðvum í kjötiðnaði heimilt að sameinast, gera með sér samkomulag um verkaskiptingu og hafa með sér annars konar samstarf til þess að halda niðri kostnaði við framleiðslu, geymslu og dreifingu kjötvara. Leggja skal upplýsingar um slíka samninga og samstarf fyrir ráðherra til upplýsingar. Markmiðið með frumvarpinu er að veita innlendum kjötiðnaði tækifæri til að hagræða og til að bregðast við ört vaxandi samkeppni að utan. Í alþjóðlegum samanburði eru innlendar afurðastöðvar í kjötiðnaði örsmáar og því ekki samkeppnishæfar við afurðastöðvar á erlendum mörkuðum sem eru mun stærri og hagkvæmari rekstrareiningar. Innlendur kjötiðnaður er engu síður í vaxandi samkeppni við afurðir af erlendum mörkuðum. Afurðastöðvum í kjötiðnaði er mjög óhægt um vik að sameinast þar sem það er í andstöðu við ákvæði samkeppnislaga. Það skilar sér í of háum rekstrarkostnaði, háu verði til neytenda og lágu afurðaverði til bænda. Miðar frumvarpið að því að breyta því þannig að unnt sé að hafa yfirsýn yfir birgðastöðu og afurðastöðvar geti hagað framleiðslu sinni í samræmi við þarfir markaðarins.
  • Fyrirkomulag matvælaframleiðslu til neyðarbirgða.
    Tilllagan gengur út á að fela matvælaráðherra að útfæra fyrirkomulag vegna neyðarbirgða landbúnaðarafurða sem hægt er að framleiða hér á landi við endurskoðun búvörusamninga árið 2023 þar sem markmiðið yrði að tryggja lágmarksbirgðir af landbúnaðarafurðum í landinu hverju sinni.
  • Heildarendurskoðun á vaktakerfi dýralækna.
    Tilllagan gengur út á að fela matvælaráðherra að setja af stað vinnu við heildarendurskoðun á þjónustu og vaktakerfi dýralækna.
  • Leyfi til að veiða álft o.fl. utan hefðbundins veiðitíma.
    Tilllagan gengur út á að fela umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að útbúa tillögur um heimild til tímabundinna og skilyrtra veiða á eftirfarandi tegundum fugla utan hefðbundins veiðitíma þeirra.
    Leyfin verði veitt á þeim svæðum þar sem þörf er talin á aðgerðum vegna verulegs ágangs fugla á tún og kornakra.
    Ráðherra geri einnig stjórnunar- og verndaráætlun fyrir álftir og gæsastofna á Íslandi í samvinnu við Umhverfisstofnun og hagsmunaaðila.
  • Sérstök tímabundin ívilnun við endurgreiðslu námslána til lánþega í dýralæknanámi.
    Tilllagan gengur út á að fela háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra, í samráði við matvælaráðherra og innviðaráðherra, að vinna skýrslu með aðkomu Sambands íslenskra sveitarfélaga og Byggðastofnunar um sérstaka tímabundna ívilnun við endurgreiðslu námslána til lánþega í dýralæknanámi.
  • Þjóðarátak í landgræðslu.
    Tilllagan gengur út á að fela umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra í samráði við matvælaráðherra að koma fyrir lok árs 2023 á samstarfi stjórnvalda, bænda, Landgræðslunnar, atvinnulífs og almennings sem miði að því að auka þátttöku almennings í kolefnisbindingu með landgræðslu og hefja þar með þjóðarátak í landgræðslu.

Yfirlit yfir greinarskrif Þórarins Inga frá því í haust:

Categories
Fréttir Greinar

Sam­vinnu­verk­efni um lægri verð­bólgu og vexti

Deila grein

08/01/2024

Sam­vinnu­verk­efni um lægri verð­bólgu og vexti

Jákvæður tónn var sleginn í kjaraviðræðum Samtaka atvinnulífsins og stærstu stéttarfélaga á almennum vinnumarkaði þegar sameiginleg yfirlýsing var send út nú rétt fyrir áramót. Í yfirlýsingunni er sérstaklega tiltekið mikilvægi þess að semja til lengri tíma svo auka megi fyrirsjáanleika og stöðugleika í efnahagslífinu. Þessi yfirlýsing er skynsamlegt innlegg í okkar mikilvægasta verkefni sem er að ná niður verðbólgu og háum vöxtum og hefur hvarvetna fengið jákvæð viðbrögð. Mesta kjarabótin fyrir fólk og fyrirtæki í landinu er óumdeilt að ná niður vöxtum.

Það er svo sannarlega ánægjulegt að finna hversu rík samstaða er á meðal aðila vinnumarkaðsins í þessu stóra verkefni því hér er enginn eyland ef svo má segja, heldur þurfa allir aðilar að taka þátt, allt samfélagið og þá gildir einu hvort horft sé til aðildarfyrirtækja SA, ríkis eða sveitarfélaga; allir þurfa að ganga í takt og sameinast um þetta mikilvæga verkefni svo vel takist til. Þetta finna allir og með jákvæðu viðhorfi til verkefnisins eru auknar líkur á að markmið okkar takist. Haldi þessi taktur áfram er nokkuð víst að við munum ná tökum á vöxtum og verðbólgu á þessu ári.

Hvað þarf til?

Það er til mikils að vinna að lenda farsælum langtímakjarasamningum. Þó svo að ríkisstjórnin eigi ekki formlega aðkomu að kjarasamningsgerðinni hafa aðilar vinnumarkaðarins kallað eftir því að stjórnvöld liðki fyrir gerð kjarasamninga. Verkalýðshreyfingin krefst þess að ríkið auki útgjöld sín til barna-, húsnæðis- og vaxtabóta um 20-25 milljarða króna. Stjórnvöld hafa líkt og áður ríkan vilja til þess að koma að kjaraviðræðum með einhverjum hætti. Horfa má til þess að ríkisstjórnin hefur nú þegar komið inn með aðgerðir á húsnæðismarkaði þegar kemur að almennum íbúðum og veitingu hlutdeildarlána til kaupa á hagkvæmu húsnæði, en aðra hópa þarf nú að taka inn. Stjórnvöld hafa markvisst verið að auka framboð af húsnæði fyrir tekju- og eignaminni fjölskyldur og einstaklinga ásamt því að hækka húsaleigubætur. Þá hafa barnabætur hækkað og unnið er að fyrirkomulagi á greiðslu samtíma barnabóta.

Þessu til viðbótar er nauðsyn á samstilltu átaki þegar kemur að verð- og gjaldskrárhækkunum í samfélaginu en þar hefur ríkið stigið nokkuð varfærin skref á meðan sveitarfélögin mörg hver stigu stærri og verri skref. Það er þó jákvætt að heyra síðustu daga forystufólk hinna ýmsu sveitarfélaga taka jákvætt í þátttöku í þessu mikilvæga samvinnuverkefni og boða gjaldskrárlækkanir sem innlegg í gerð skynsamlegra langtímakjarasamninga. Gerum þetta saman, það er allra hagur.

Ágúst Bjarni Garðarsson, þingmaður Framsóknar í Suðvesturkjördæmi og 1. varaformaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis.

Greinin birtist fyrst á visir.is 7. janúar 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Horfur í heimsbúskapnum 2024 og íslenska hagkerfið

Deila grein

06/01/2024

Horfur í heimsbúskapnum 2024 og íslenska hagkerfið

Heims­bú­skap­ur­inn stend­ur á mik­il­væg­um tíma­mót­um um þess­ar mund­ir eft­ir tals­verðan darraðardans und­an­far­in fjög­ur ár. Mikl­ar vend­ing­ar hafa orðið í alþjóðahag­kerf­inu á þeim tíma sem á einn eða ann­an hátt hafa snert öll ríki í heim­in­um. Heims­far­ald­ur, hnökr­ar í aðfanga­keðjum, aukn­ar höml­ur og viðskipta­hindr­an­ir í alþjóðaviðskipt­um ásamt stríðsátök­um hafa þannig fram­kallað stór­ar áskor­an­ir fyr­ir stjórn efna­hags­mála og enn er ekki séð fyr­ir end­ann á þeim. Þrátt fyr­ir þetta eru góð teikn á lofti með hækk­andi sól.

Já­kvæð þróun í heims­bú­skapn­um …

Það er ánægju­legt að sjá vís­bend­ing­ar um að áhrif fyrr­nefndra at­b­urða séu í rén­un. Þannig hef­ur verg heims­fram­leiðsla tekið bet­ur við sér en bú­ist var við og mæld­ist á þriðja árs­fjórðungi 2023 rúm­lega 9% meiri en fyr­ir heims­far­ald­ur, sam­kvæmt alþjóðlegri sam­an­tekt Fitch Rat­ings.

Það er einkum þrennt sem skýr­ir þessa þróun. Í fyrsta lagi hef­ur hin alþjóðlega aðfanga­keðja náð betra jafn­vægi eft­ir heims­far­ald­ur­inn, ásamt því að fyr­ir­tæki í Evr­ópu hafa getað brugðist bet­ur við verðhækk­un­um á orku frá Rússlandi en leit út fyr­ir í fyrstu.

Í öðru lagi hef­ur verðbólga hjaðnað hraðar en fyrstu spár bentu til. Verðbólga á heimsvísu var 8,9% í fyrra og spáð er að hún verði kom­in niður í 5,1% í árs­lok 2024. Hrávara hef­ur verið að lækka en óstöðugt orku­verð held­ur áfram að vera áskor­un. Verðbólga í mat­væl­um, allt frá hveiti til eld­unar­ol­íu, hef­ur hjaðnað.

Í þriðja lagi hafa vænt­ing­ar markaðsaðila verið mikl­ar um að alþjóðleg­ir vext­ir fari að lækka, sem myndi óneit­an­lega létta und­ir með heim­il­um og fyr­ir­tækj­um. Þetta er að ger­ast þrátt fyr­ir fall svæðis­bund­inna banka í Banda­ríkj­un­um og fall Cred­it Suis­se sem vakti áhyggj­ur um fjár­mála­stöðug­leika. Á und­an­förn­um vik­um hafa fjár­mála­markaðir tekið veru­lega við sér. Þannig voru helstu vísi­töl­ur ná­lægt eða náðu nýj­um met­hæðum í lok árs 2023 og birt­ist það jafn­framt í sterkri stöðu skulda­bréfa­markaða.

Í Banda­ríkj­un­um eru all­ar lík­ur á að hag­kerfið nái mjúkri lend­ingu á þessu ári. Þannig tók banda­ríska hag­kerfið kröft­ug­lega við sér og virðist lítið lát þar á þrátt fyr­ir um­tals­verðar vaxta­hækk­an­ir, en vinnu­markaður og eft­ir­spurn í land­inu fór fram úr vænt­ing­um. Þannig voru hag­töl­ur fyr­ir þriðja árs­fjórðung vest­an­hafs mun sterk­ari en flest­ir markaðsaðilar gerðu var ráð fyr­ir, en um mitt síðasta ár var það ein­róma skoðun sér­fræðinga að vaxta­hækk­an­ir myndu leiða til stöðnun­ar á þessu ári.

Í Evr­ópu hef­ur vöxt­ur­inn verið minni, en þar setti orkukreppa strik í reikn­ing­inn. Þar hef­ur þó ríkt nokk­ur upp­gang­ur þrátt fyr­ir vaxta­hækk­an­ir. Hins veg­ar hafa ný­leg­ar töl­ur bent til stöðnun­ar eða sam­drátt­ar m.a. í Þýskalandi og er það áhyggju­efni fyr­ir evru­svæðið. Ný­markaðsríki og fá­tæk­ari lönd virðast koma bet­ur und­an áföll­um síðustu ára en nokk­ur þorði að vona, en bú­ist var við greiðslu­erfiðleik­um í kjöl­far far­ald­urs­ins og vaxta­hækk­ana í Banda­ríkj­un­um.

… en blik­ur halda áfram að vera á lofti

Alþjóðlega efna­hags­kerfið stend­ur engu að síður á mik­il­væg­um tíma­mót­um. Heims­bú­skap­ur­inn mót­ast af sam­spili stjórn­mála­legra og efna­hags­legra áhrifa. Síðustu miss­eri hafa ein­kennst af spennu á milli stór­velda og al­var­leg­um svæðis­bundn­um átök­um í Úkraínu, Mið-Aust­ur­lönd­um og Afr­íku. Í sam­skipt­um stór­velda skap­ar umrót á banda­lög­um áhættu fyr­ir heims­bú­skap­inn. Meðal helstu svæða sem horft er til eru Aust­ur-Evr­ópa, Mið-Aust­ur­lönd og Suður-Kína­haf, þar sem at­b­urðir á þess­um svæðum gætu mögu­lega raskað aðfanga­keðjum á ný, haft áhrif á viðskipta­stefnu og grafið und­an efna­hags­leg­um stöðug­leika í heims­bú­skapn­um.

Hag­vöxt­ur í Kína hef­ur verið und­ir vænt­ing­um eft­ir los­un covid-hafta og kunna þar að vera á ferðinni kerf­is­læg vanda­mál eft­ir mik­inn vöxt und­an­farna ára­tugi. Það er áhyggju­efni fyr­ir heims­bú­skap­inn þar sem Kína er með stærstu ríkj­um. Á sama tíma þarf að fást við lýðfræðileg­ar breyt­ing­ar í stór­um lönd­um þar sem ald­ur íbúa fer vax­andi. Á síðasta ári spratt fjórða iðnbylt­ing­in fram í öllu sínu veldi meðal ann­ars með gervi­greind­inni. Í því fel­ast gríðarleg tæki­færi en að sama skapi áskor­an­ir sem ríki heims verða að ná utan um í sam­ein­ingu. Þessu tengt er staða fjöl­miðla áfram erfið og hætta á að upp­lýs­inga­óreiða kunni að hafa áhrif á fram­vindu stjórn­mála og lýðræðis.

Síðustu vik­ur hafði ríkt bjart­sýni um að verðbólga væri í rén­un og að vext­ir yrðu lækkaðir hratt beggja vegna Atlantsála sem eins og áður seg­ir mátti greina á mikl­um upp­gangi skulda- og hluta­bréfa­markaða. Á allra síðustu dög­um hafa von­ir um hraða lækk­un vaxta hins veg­ar dvínað og má bú­ast við því að ekki hafi verið full inn­stæða fyr­ir þeirri bjart­sýni sem ríkt hef­ur á mörkuðum og lengri tíma gæti tekið að ná verðbólg­unni í mark­mið en markaðsaðilar hafa reiknað með, og gæti það sett strik í reikn­ing­inn varðandi hag­vöxt á þessu ári. Stjórn­völd og seðlabank­ar standa því enn frammi fyr­ir þeirri áskor­un að tak­ast á við að skapa jafn­vægi í ein­stök­um lönd­um í kjöl­far far­ald­urs­ins.

Þró­un­in hér­lend­is í okk­ar eig­in hönd­um

Ísland hef­ur ekki farið var­hluta af fyrr­nefnd­um darraðardansi í heims­bú­skapn­um. Hér hef­ur há verðbólga hins veg­ar reynst þrálát­ari en í lönd­un­um í kring­um okk­ur, þó svo að hún hafi fram­an af mælst sú næst­lægsta í Evr­ópu. Hef­ur þetta meðal ann­ars birst okk­ur í hækk­andi stýri­vöxt­um sem eru helsta stjórn­tæki Seðlabanka Íslands gagn­vart verðbólgu.

Á ár­inu 2023 slógu hækk­andi stýri­vext­ir á inn­lenda eft­ir­spurn á sama og mik­ill kraft­ur var í þjón­ustu­út­flutn­ingi, sem skýrðist aðallega af um­svif­um í ferðaþjón­ustu. Sam­drátt­ur varð í einka­neyslu á þriðja árs­fjórðungi eft­ir nokkuð kröft­ug­an vöxt árs­fjórðung­ana þar á und­an. Spáð er að jafn­vægi ná­ist í viðskipt­um við út­lönd sem sag­an kenn­ir okk­ur að sé mik­il­vægt fyr­ir þjóðarbúið. Það skipt­ir miklu máli að út­flutn­ings­grein­arn­ar verði ekki fyr­ir frek­ari áföll­um, en jarðhrær­ing­ar á Reykja­nesskaga fela vissu­lega í sér áskor­un. Gríðarleg­ar út­flutn­ings­tekj­ur eru skapaðar í Grinda­vík og ná­grenni! Hag­vaxt­ar­horf­ur sam­kvæmt spám eru ásætt­an­leg­ar eft­ir mik­inn vöxt 2022 og 2023. Brýn­asta hags­muna­mál þjóðfé­lags­ins er að ná niður verðbólgu og vöxt­um en það er mesta kjara­bót­in fyr­ir fólk og fyr­ir­tæki í land­inu. Þó svo að Ísland sé ekki ónæmt eyríki í alþjóðahag­kerf­inu hvíla ör­lög verðbólguþró­un­ar­inn­ar nú að stór­um hluta í okk­ar eig­in hönd­um. Þar mun ábyrgð, raun­sæi og góð sam­vinna rík­is og sveit­ar­fé­laga, Seðlabanka Íslands og aðila vinnu­markaðar­ins ráða úr­slit­um.

Rík­is­stjórn­in hef­ur kynnt aðhalds­samt fjár­laga­frum­varp, þar sem Stjórn­ar­ráðið tek­ur á sig hvað mest aðhald. Það sama má segja um launa­hækk­un æðstu emb­ætt­is­manna rík­is­ins sem lækkuð var niður í 2,5%, sem kall­ast á við verðbólgu­mark­mið Seðlabank­ans og gjald­skrár­hækk­an­ir tak­markaðar við 3,5%. Með þessu vilja stjórn­völd leiða með góðu for­dæmi. Hag­felld­ir kjara­samn­ing­ar til langs tíma munu ráða miklu um þróun verðbólg­unn­ar.

Það gleður mig að sjá þá breiðu sam­stöðu og þann já­kvæða tón sem kveður við í samn­ingaviðræðum aðila vinnu­markaðar­ins, enda er mikið í húfi fyr­ir okk­ur öll. Sé rétt haldið á spil­un­um er ég bjart­sýn á að við mun­um sjá verðbólgu og vexti lækka tals­vert á ár­inu 2024, sem mun gera okk­ur bet­ur í stakk búin til þess að halda áfram þeirri lífs­kjara­sókn sem við vilj­um sjá í land­inu.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 6. janúar 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Við höfum öll þörf fyrir að tjá okkur

Deila grein

05/01/2024

Við höfum öll þörf fyrir að tjá okkur

Táknmál er talað af fólki um víða veröld og er mál þeirra sem heyra illa eða ekkert og geta þess vegna ekki átt í samskiptum með hljóðum.

Táknmál er ekki alþjóðlegt heldur eru mörg táknmal til í heiminum. Þau eru mjög lifandi og hafa þróast hvert og eitt með sínum hætti rétt eins og raddmál hafa gert.

Íslenskt táknmál er fyrsta mál þeirra sem þurfa að reiða sig á það til tjáningar og samskipta og barna þeirra. Þannig er íslenskt táknmál er eina hefðbundna minnihlutamálið á Íslandi og eina málið sem á sér lagalega stöðu utan íslenskrar tungu, líkt og kemur fram í lögum um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls. Á Íslandi er orðið döff notað um heyrnarlaust fólk sem talar táknmál, en það að vera döff er það að er að líta á táknmál sem sitt fyrsta mál og tilheyra samfélagi heyrnarlausra.

Það er skylda íslenskra stjórnvalda að hlúa að íslensku táknmáli og styðja við það, en hver sem hefur þörf fyrir táknmál skal eiga þess kost að læra og nota íslenskt táknmál, jafnskjótt sem máltaka hefst eða frá þeim tíma sem heyrnarleysi eða heyrnarskerðing hefur greinst. Sama rétt eiga nánustu aðstandendur.

Í gær kynnti ég þingsályktun og aðgerðaáætlun í málstefnu íslensks táknmáls sem unnið hefur verið að í ráðuneyti menningarmála og boðuð var í þingsályktun frá árinu 2019 um að efla íslensku sem opinbert mál á Íslandi. Málstefnan, sem er sú fyrsta fyrir íslenskt táknmál, tekur til sex meginstoða sem skipta máli fyrir málstefnu minnihlutamálsins og áhersluþætti innan hverrar meginstoðar, en þær eru: máltaka táknmálsbarna, rannsóknir og varðveisla, jákvætt viðhorf, fjölgun umdæma íslensks táknmáls og lagaumhverfi. Meðfylgjandi aðgerðaáætlun inniheldur aðgerðir sem miðast við að koma þurfi til framkvæmda á næstu þremur árum og hafa stjórnvöld nú þegar tryggt fjármuni til að fylgja þeirri áherslu eftir.

Ég er stolt af þessum áfanga og þakklát öllum þeim sem tóku þátt í vinnunni, en í starfshóp sem vann drög að málstefnu íslensks táknmáls áttu sæti áttu sæti fulltrúar Málnefndar um íslenskt táknmál, Félags heyrnarlausra og Samskiptamiðstöðvar heyrnarlausra og heyrnarskertra sem áttu í samráði við táknmálssamfélagið. Íslenskt táknmál er órjúfanlegur hluti af samfélaginu okkar enda höfum við öll þörf fyrir að eiga í samskiptum og tjá okkur um lífið og tilveruna, hvort sem um er að ræða heyrnarlausa eða heyrandi. Ég hlakka til að vinna enn frekar að því að efla íslenskt táknmál og tryggja stöðu þess til framtíðar.

Hér má finna táknmálstúlkun á þingsályktun um málstefnu íslensks táknmáls 2024-2027 og aðgerðaáætlun henni tengdri.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra og varaformaður Framsóknar

Greinin birtist fyrst á visir.is 5. janúar 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Jarðvegur fyrir framfarir

Deila grein

30/12/2023

Jarðvegur fyrir framfarir

Kæri lesandi.

Í hillu norður í Reykjadal rakst ég á kvæði eftir Huldu, Unni Benediktsdóttur Bjarklind. Kvæðið heitir Mold og birtist í bókinni Segðu mér að sunnan sem kom út árið 1920. Þetta er afar fallegt kvæði, lofsöngur um mold og líf, sem á vel við að rifja upp á þessum kaldasta tíma ársins þegar sól er byrjuð að hækka á lofti á ný.

Þú dökka, raka, mjúka mold,

sem mildi sólar hefur þítt.

Hve ann ég þér, hve óska ég mér,

að um þig streymi sumar nýtt.

Við þekkjum öll mikilvægi moldarinnar, ekki síst við sem búum í sveitum landsins. Moldin er tákn mildi og umhyggju og um leið tákn um vöxt.

Öflugt starf að umbótum

Hlutverk stjórnvalda er ekki síst fólgið í því að skapa frjóan jarðveg til að upp fólk geti nýtt hæfileika sína til að skapa sér og samfélaginu verðmæti. Þau verðmæti geta bæði verið veraldleg og andleg. Oft eru þau hvort tveggja eins og við sjáum á þeirri miklu sókn sem íslensk list er í, bæði hér á landi og erlendis. Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra hefur lagt mikla áherslu á að skapa list og menningu góða umgjörð auk þess sem hún hefur unnið að framtíðarstefnu fyrir ferðaþjónustu og undirstrikað mikilvægi neytendamála. Willum Þór Þórsson, heilbrigðisherra hefur lagt áherslu á að styrkja heilbrigðiskerfið og meðal annars náð samningum við sérfræðilækna og með aðstoð einkaframtaksins náð að lina þjáningar þeirra sem beðið hafa eftir liðskiptum og aðgerðum vegna endómetríósu. Ásmundur Einar Daðson hefur haldið áfram góðum störfum sínum í þágu barna auk þess að hlúa að íþróttastarfi, ekki síst með nýrri afreksstefnu. Þær umbætur sem orðið hafa á vakt þessara dugmiklu ráðherra eiga það sameiginlegt að skapa aðstæður til aukins vaxtar, aðstæður sem gera fólki kleift að springa út.

Nýtt ráðuneyti sannar sig

Innviðaráðuneytið á tveggja ára afmæli um næstu mánaðamót. Með nýju ráðuneyti voru sameinuð undir einum hatti svið samgangna, sveitarstjórnarmála, byggðamála, húsnæðismála og skipulagsmála. Með þessu viðamikla ráðuneyti hefur náðst betri sýn yfir þessa mikilvægu málaflokka og síðast en ekki síst meiri samhæfing. Fyrr í haust lagði ég fyrir þingið stefnumótandi áætlun í málefnum sveitarfélaga sem hefur verið samþykkt. Auk þess lagði ég fyrir þingið samgönguáætlun, landsskipulagsstefnu og húsnæðisstefnu sem allar eru til umfjöllunar í nefndum þingsins. Það sem af er þingi hafa sex frumvörp innviðaráðherra orðið að lögum, þar á meðal lög sem hafa í för með sér nauðsynlega úrbætur í brunavörnum og lög um hagkvæmar íbúðir.

Hlúa þarf að landbúnaði

Landbúnaður er ekki aðeins mikilvæg atvinnugrein fyrir okkur á Íslandi. Landbúnaður er hluti af menningu okkar og varðveitir stofna búfjár og gróðurs og er samtvinnaður menningu okkar frá landnámi. Landbúnaðurinn hefur átt undir högg að sækja vegna aukinnar samkeppni við ódýrar afurðir sem fluttar eru hingað um langan veg frá löndum sem búa oft við lægri laun. Óhagstætt vaxtaumhverfi sem aukin verðbólga hefur leitt af sér hefur einnig lagst þungt á bændur. Ungir bændur hófu upp öfluga raust sína á haustmánuðum til að benda á þessar erfiðu aðstæður. Ríkisstjórnin brást við með aðgerðum sem leggja áherslu á nýliðun og kynslóðaskipti með aðstoð við yngri bændur. Það er þó ekki nóg. Við þurfum að horfa til framtíðar og rífa greinina upp úr hjólförum sem mótuð eru af afskiptaleysi og skort á skilningi á ákveðnum sviðum í íslensku samfélagi.

Lægri vextir eru stórt hagsmunamál

Árið 2023 hefur ekki verið dans á rósum. Við höfum þurft að takast á við verðbólgu sem hefur í för með sér hærri vexti sem leggjast illa á heimili og fyrirtæki. Við sjáum þó að aðgerðir stjórnvalda eru farin að hafa áhrif nú í lok árs. Ábyrg fjárlög skipta þar miklu máli. Einnig er ánægjulegt að sjá að aðilar vinnumarkaðarins ganga fram með það að markmiði að verðbólga lækki. Það er ljóst að stærsta hagsmunamál heimila og fyrirtækja er að vextir lækki og gott að náðst hafi samstaða þar um. Ríkisstjórnin mun leggja sitt a f mörkum til að skapa umgjörð sem stuðlar að skynsamlegum kjarasamningum en þó leggja áherslu á að kjarasamningar eru á ábyrgð samningsaðila.

Við stöndum með Grindvíkingum

Þær hamfarir sem dunið hafa yfir í næsta nágrenni Grindavíkur eru þó sá atburður sem er mér efst í huga á þeim tímamótum sem áramót eru. Enginn er ósnortinn af þeirri hugprýði og því æðruleysi sem Grindvíkingar hafa sýnt við erfiðar aðstæður. Það er erfitt að gera sér í hugarlund tilfinninguna að þurfa að yfirgefa heimili sitt um lengri tíma vegna umbrota í náttúrunni. Oft er sagt að óvissan sé versti óvinurinn og það er svo sannarlega satt þegar horft er til Grindavíkur. Vísindin og okkar öfluga fólk sem þau stunda eru okkur mikil stoð þegar kemur að hamförum eins og þeim sem dunið hafa yfir en meira að segja þau geta ekki sagt með fullri vissu til um hvað framtíðin ber í skauti sér.

Innviðaráðuneytið hefur lagt sitt af mörkum til að tryggja húsnæði fyrir sem flesta Grindvíkinga, meðal annars með kaupum Bríetar leigufélags á 80 íbúðum sem grindvískar fjölskyldur hafa nú þegar fengið lyklana að eða fá á næstu dögum. Samvinna stjórnarráðsins við yfirvöld í Grindavík hefur verið þétt frá byrjun og verður það áfram svo lengi sem þörf er á.

Fimmtíu ár eru síðan íbúar heils byggðarlags þurftu að yfirgefa heimili sín. Við þessar aðstæður er skylda okkar sem samfélags að standa þétt við bakið á Grindvíkingum. Vonandi getum við brátt séð lengra fram í tímann svo daglegt líf lifni að nýju í Grindavík, þessu öfluga bæjarfélagi.

Þörf fyrir græna uppbyggingu

Náttúran getur verið grimm en hún er einnig gjöful. Það vitum við á Íslandi sem byggt höfum velsæld okkar á gæðum náttúrunnar, hvort sem það er í landbúnaði, sjávarútvegi, ferðaþjónustu eða með orkunni sem veitir heimilum okkar yl og ljós. Við gerum okkur betur ljós fyrir mikilvægi orkuvinnslu þegar hætta steðjar að. Reistir hafa verið varnargarðar um Svartsengi vegna þeirrar mikilvægu starfsemi þar sem fer fram og tryggir Reykjanesinu öllu hita og birtu. Ísland væri ansi fátækt og mannlífið fátæklegt ef ekki væri fyrir framsýni fyrri kynslóða með raf- og hitaveituvæðingu. Við stöndum framar flestum þjóðum þegar kemur að grænni orku. Það er þó ljóst að ráðast verður í skynsamlega virkjanakosti til að viðhalda lífsgæðum á Íslandi, virkjanakosti sem ganga ekki um of á stórkostlega náttúru okkar. Ábyrg uppbygging verður að eiga sér stað á næstu árum.

Kæri lesandi.

Síðustu áramót voru yfirskyggð af stríði í Úkraínu. Það stríð geisar enn. Ári síðar kveðjum við árið 2023 í skugga annars skelfilegs stríðs fyrir botni Miðjarðarhafs. Hjörtu okkar Íslendinga hafa lengið fundið til með Palestínumönnum. Steingrímur Hermannsson hneykslaði einhverja ráðamenn á Vesturlöndum þegar hann átti fund með Yasser Arafat, leiðtoga Palestínumanna, fyrir margt löngu en vakti með því athygli á aðstæðum þeirra. Ísland varð síðar eitt fyrsta ríkið til að viðurkenna sjálfstætt ríki Palestínu. Við hljótum öll að sameinast í bæn um frið.

Við sem búum á Íslandi getum verið þakklát fyrir friðinn sem ríkir á Íslandi. Þakklát fyrir þá samheldni sem einkennir okkur þegar á bjátar. Þakklát fyrir þann jarðveg sem við erum sprottin upp úr. Ég óska ykkur öllum gleðilegs árs og farsældar á árinu 2024 og lýk þessum pistli á orðum Huldu:

Þú byrgir hjörtu, hljóð og köld,

við hjarta þitt, sem fallin strá.

Þér fólu eilíf, óþekkt völd

að endurskapa jarðlíf smá.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 30. desember 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Kvennakraftur í Framsókn

Deila grein

29/12/2023

Kvennakraftur í Framsókn

Það er ánægjulegt að líta yfir árið sem senn er að líða og sjá og finna hve hópur Kvenna í Framsókn er vel skipaður og öflugur. Fjölbreytt fræðslukvöld og viðburðir á vegum félagsins á árinu 2023 hafa verið vel sóttir, gagnlegir og samveran gefandi. Mikil virkni og kraftur er meðal Kvenna í Framsókn og aldrei hafa fleiri konur leitt lista flokksins og setið í sveitarstjórnum á landsvísu. Þennan góða árangur kvenna sem náðst hefur má þakka góðri liðsheild og trausti. Við vitum að framlag okkar og frammistaða muni leiða til árangurs fyrir heildina og það skiptir höfuðmáli.

Sameiginleg markmið

Hvati kvenna til að starfa innan Framsóknar er sprottinn af áhuga og eldmóð fyrir velferð fólks, betri lífskjörum og öflugu atvinnulífi í samfélögum um allt land. Konur í Framsókn starfa á ólíkum vettvangi um allt land og það er ánægjulegt að verða vitni að því hversu vakandi þær eru gagnvart ólíkum hugmyndum og sjónarmiðum og skilja mikilvægi þess að geta sett sig í spor annara. Við hlustum og vinnum málin áfram með það að markmiði að gera gott samfélag betra fyrir alla. Öll höfum við eitthvað fram að færa og þannig höfum við í gegnum tíðina náð sameiginlegum markmiðum og skapað traust. Getan til þess að hlusta og sjá að við erum ekki einsleitur hópur er gríðarlega mikilvægur þáttur í stjórnmálastarfi.

Hlutdeild kvenna í stjórnmálum er enn aðeins um 20% á heimsvísu og örfáir þjóðhöfðingjar heims eru konur. Þrátt fyrir að umhverfi stjórnmálanna sé almennt talið karllægt þá höfum við náð ákveðnum árangri með að brjótast úr því umhverfi hér á landi og mikilvægt er að okkur fari ekki aftur í þeim efnum. Því skiptir máli að raddir kvenna heyrist alla daga. Þá er reynsla kvenna úr stjórnmálum jafnframt besti vitnisburðurinn um stöðuna hér á landi og hvatning og innblástur fyrir næstu kynslóðir kvenna. Sérhver kona sem eitt sinn var stúlka kannast við að hafa speglaði sig í kvenfyrirmyndum. Það eru fyrirmyndirnar sem geta skipt sköpum þegar stígið er inn á svið stjórnmálanna. Heilsteyptar fyrirmyndir með gott siðferði og dómgreind skapa jarðveg fyrir komandi kynslóðir kvenna.

Það búa ekki allir við sömu forréttindi

Einn eftirminnilegasti dagur ársin var 24. október s.l. þegar um hundraðþúsund manns mættu á Arnarhól og samkomur um allt land til þess að taka þátt í Kvennaverkfallsdeginum. Þar varð þjóðinn og heimurinn vitni að stórkostlegri samstöðu fyrir réttlátu samfélagi á baráttudegi fyrir betra samfélagi. Undirrituð telur afar mikilvægt að fólk í forréttindastöðu gleymi ekki mikilvægi baráttunnar því henni er ekki enn lokið. Enn eru konur sem þurfa að sæta óréttlæti, kynbundnu ofbeldi og smánun á hverjum degi. Líkt og kom fram í kynningu fyrir Kvennaverkfallið þá er staðan enn að „Þrátt fyrir áratugalanga baráttu búum við enn í samfélagi þar sem langlífasti og útbreiddasti faraldurinn sem við eigum við að etja er kynbundið ofbeldi, ásamt því að framlag kvenna til samfélagsins er gróflega vanmetið “ Hjörtu okkar slógu í takt þann 24. október 2023. Þvílík stemmning og baráttuandi, höldum áfram að gera betur.

Hvetjum konur til þátttöku í stjórnmálum

Síðust ár hefur þeim konum fjölgað sem hafa gengið til liðs við Framsókn. Konur sem hafa skynjað samvinnukraftinn, viljann og framtakssemina sem einkennir Framsókn. Konur sem hafa upplifað og vita að rödd þeirra hefur áhrif. Konur í Framsókn takk fyrir ykkar framlag, samtölin, innblásturinn og samveruna á árinu sem er að líða. Ég óska ykkur öllum farsældar á komandi ári og hlakka til að ganga inn í nýtt ár með Framsókn.

Guðveig Lind Eyglóardóttir, formaður Kvenna í Framsókn.

Categories
Fréttir Greinar

Orkuuppbygging er nauðsynleg til framtíðar

Deila grein

29/12/2023

Orkuuppbygging er nauðsynleg til framtíðar

„Nú árið er liðið í ald­anna skaut og aldrei það kem­ur til baka“ seg­ir í texta Valdi­mars Briem. Um ára­mót höf­um við til­hneig­ingu til þess að horfa til baka yfir far­inn veg og velta fyr­ir okk­ur hvernig við höf­um staðið okk­ur í leik og starfi. Á sama tíma horf­um við fram á við á þær áskor­an­ir sem blasa við okk­ur. Lífið líður áfram og það verður aldrei þannig að öll­um verk­efn­um sé lokið. Þessi miss­er­in eru áskor­an­ir í orku­mál­um þjóðar­inn­ar eitt af þeim stóru verk­efn­um sem brýn þörf er á að leysa. Það er afar mik­il­vægt að við sem störf­um á Alþingi náum giftu­ríkri niður­stöðu í þeim mál­um á kom­andi mánuðum.

Eft­ir­spurn um­fram fram­boð

Einn af helstu kost­um þess að búa á Íslandi er gott aðgengi að orku­auðlind­inni og höf­um við borið gæfu til þess að vera fram­sýn í fram­leiðslu á end­ur­nýj­an­legri orku. Öll framtíðar­hag­kerfi eru háð góðu aðgengi að orku. Íslensk heim­ili og at­vinnu­líf hafa getað treyst á gott og hag­kvæmt aðgengi orku og hef­ur það verið lyk­ill­inn að góðum lífs­kjör­um á Íslandi.

For­stjóri Lands­virkj­un­ar skrifaði grein í Morg­un­blaðið þann 27.12. 2023 með yf­ir­skrift­inni „Rán­dýr leki fyr­ir (næst­um) alla“. Í grein­inni er farið vel yfir þær áskor­an­ir sem blasa við orku­vinnslu­fyr­ir­tækj­um og neyt­end­um stór­um sem smá­um, á markaði þar sem eft­ir­spurn eft­ir grænni orku vex en því er ekki að heilsa hvað fram­boð varðar. Í grein­inni kem­ur m.a. fram að pant­an­ir á orku fyr­ir heild­sölu­markaðinn (þ.e. fyr­ir heim­ili og smærri fyr­ir­tæki) á næsta ári séu 25% meiri en sem nem­ur al­menn­um vexti í sam­fé­lag­inu og vek­ur það spurn­ing­ar um hvert ork­an sé að fara.

Al­menn­ing­ur og smærri fyr­ir­tæki á Íslandi hafa hingað til búið við þann munað að hafa haft óheft­an aðgang að grænni orku á hóf­legu verði. En nú eru blik­ur á lofti. Með vax­andi eft­ir­spurn stærri not­enda sem eru til­bún­ir að greiða mun hærra verð fyr­ir raf­orku en geng­ur og ger­ist er hætta á að breyt­ing­ar verði á raf­orku­markaðnum til framtíðar, það er að segja ef ekk­ert verður að gert. Með óbreyttu ástandi skap­ast hætta á að heim­ili í land­inu þurfi að fara að greiða mun hærra verð fyr­ir raf­orku en við höf­um van­ist hingað til. Ég hef litla trú á því að það sé póli­tísk­ur vilji í land­inu að stefna á þá leið að hækka raf­orku­verð til al­menn­ings með þess­um hætti, það er alla­vega ekki minn vilji né vilji okk­ar í Fram­sókn.

Frum­varp at­vinnu­vega­nefnd­ar

Á nýliðnu haustþingi lagði at­vinnu­vega­nefnd Alþing­is að beiðni um­hverf­is-, orku- og lofts­lags­ráðherra fram frum­varp til laga um breyt­ing­ar á raf­orku­lög­um nr. 65/​2003. Þetta frum­varp varð ekki til í ein­hverju tóma­rúmi held­ur er mark­miðið með því að tryggja raf­orku­ör­yggi heim­ila og minni fyr­ir­tækja í land­inu í sam­ræmi við stefnu stjórn­valda. Nái frum­varpið fram að ganga mun það tryggja að heim­ili og minni fyr­ir­tæki hafi ávallt aðgang að svo­kallaðri for­gangsra­f­orku í kerf­inu. Málið fékk efn­is­lega um­fjöll­un inn­an nefnd­ar­inn­ar og fór í gegn­um aðra umræðu. Við þriðju umræðu var það ein­róma niðurstaða at­vinnu­vega­nefnd­ar að fresta af­greiðslu máls­ins fram á nýtt ár 2024.

Ekki vilji til að hækka raf­orku­verð til al­menn­ings en úr­bóta er þörf

Það er mik­il­vægt að lög­festa aðgang al­menn­ings og smærri not­enda að for­gangsra­f­orku tíma­bundið, meðan leitað er allra leiða til frek­ari orku­öfl­un­ar, ork­u­nýt­ing­ar og efl­ing­ar á flutn­ings- og dreifi­kerfi raf­orku. Annað er ekki í boðlegt. Verk­efn­inu er hvergi nærri lokið.

Við í Fram­sókn leggj­um of­urá­herslu á fjöl­breytta þróun á end­ur­nýj­an­legri orku en að sama skapi að horft verði til hag­kvæmra kosta. Ljóst er að ork­u­nýt­ing hef­ur auk­ist til muna ár frá ári og því miður er staðan sem upp er kom­in fyr­ir­sjá­an­leg. Stjórn­völd verða að vera meira af­ger­andi og fram­sýnni í raf­orku­mál­um og mun at­vinnu­vega­nefnd sann­ar­lega leggja sitt af mörk­um í þeirri veg­ferð. Við í at­vinnu­vega­nefnd höld­um áfram þar sem frá var horfið fyr­ir jól og það er mín trú að við náum sam­an góðri og far­sælli niður­stöðu.

Með von í hjarta óska ég þess að bjart­ir og orku­mikl­ir tím­ar bíði okk­ar á nýju ári. Gleðilegt nýtt ár.

Þórarinn Ingi Pétursson, þingmaður Fram­sókn­ar og formaður at­vinnu­vega­nefnd­ar Alþing­is.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 29. desember 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Orka er vinna, vöxtur og velferð

Deila grein

29/12/2023

Orka er vinna, vöxtur og velferð

Árið 1886 komst Ludwig Boltzmann, einn af stofn­end­um varma­fræðinn­ar, að þeirri niður­stöðu að orka væri hjarta alls. Hann sagði að allt líf væri bar­átta fyr­ir frjálsri orku – orka sem væri til staðar til að snúa fólki til trú­ar. Erw­in Schröd­in­ger, sem hlaut Nó­bels­verðlaun­in í eðlis­fræði 1933, tók í sama streng. Sér­hver líf­vera nær­ist á óheftri orku, skrifaði hann, og þær líf­ver­ur sem vinna best úr þeirri orku hafa for­skot í þró­un­ar­sög­unni. Hvað er orka ann­ars? Orðsifjar orðsins, sem nær aft­ur til Grikk­lands hins forna, eru góður byrj­un­ar­reit­ur. Orðið er komið af nafn­orðinu enér­geia, sem myndað er með orðinu ergon, og merk­ir „vinna“. Og það er nokkuð mikið í staðlaðri vís­inda­legri skil­grein­ingu: „Ork­an er hæfi­leik­inn til að vinna verk.“

Orku­öfl­un hef­ur verið burðarás í ís­lenskri lífs­kjara­sókn en orku­fram­kvæmd­ir fortíðar hafa reynst heilla­drjúg­ar fyr­ir þjóðfé­lagið, en sam­hliða auk­inni orku- og verðmæta­sköp­un í sam­fé­lag­inu hef­ur ís­lenskt sam­fé­lag farið úr því að vera eitt fá­tæk­asta ríki Evr­ópu í eitt það rík­asta. Á þess­um tíma hef­ur einnig ís­lenskt hug­vit orðið til þess að Ísland er í fremstu röð er kem­ur að nýt­ingu end­ur­nýj­an­legr­ar orku, en hingað til lands kem­ur fólk víða að úr heim­in­um til að læra af reynslu okk­ar í orku­mál­um. Þannig er ís­lenskt orku­hug­vit orðið út­flutn­ings­vara til ólíkra horna heims­ins þar sem vatns- og jarðhita­auðlind­ir eru til staðar.

Eitt af keppikefl­um alþjóðastjórn­mál­anna til margra ára hef­ur verið að stemma stigu við lofts­lags­breyt­ing­um. Helstu kröf­ur í því sam­hengi snúa að því að draga veru­lega úr notk­un jarðefna­eldsneyt­is og stuðla að al­vöru orku­skipt­um í lofti, láði og legi. Ljóst er að slíkt um­skipti eru meðal ann­ars háð stór­auk­inni fram­leiðslu á end­ur­nýj­an­legri orku. Þannig hafa fjöl­mörg ríki stór­aukið fjár­fest­ingu í slík­um orku­gjöf­um. Öflug og inn­lend orku­fram­leiðsla er líka eitt stærsta þjóðarör­ygg­is­mál ríkja. Það kom ber­sýni­lega í ljós í kjöl­far ólög­legr­ar inn­rás­ar Rússa í Úkraínu. Orku­skort­ur á meg­in­landi Evr­ópu, með ým­is­kon­ar skerðing­um á af­hend­ingu og mikl­um hækk­un­um á orku­verði í álf­unni, komu ríkj­um henn­ar í koll.

Þessi at­b­urðarás und­ir­strikaði mik­il­vægi þess fyr­ir okk­ur á Íslandi að búa við sjálf­stæði í orku­mál­um. Í ofanálag greiða ís­lensk heim­ili lágt verð fyr­ir orku en verðlagn­ing henn­ar lýt­ur ekki sömu lög­mál­um og verðlagn­ing á orku á meg­in­landi Evr­ópu, þar sem ís­lenska flutn­ingsnetið er ótengt því evr­ópska.

Sú stöðnun sem hef­ur orðið í orku­mál­um hér á landi er ekki af hinu góða og það þarf að vinda ofan af henni. Verðmæti verða ekki til af sjálfu sér, það þarf að hafa fyr­ir því að búa þau til, í sátt við nátt­úru og menn. Á Íslandi hef­ur vinna, vöxt­ur og vel­ferð sam­fé­lags­ins hald­ist hönd í hönd við nýt­ingu orku­auðlinda lands­ins. Okk­ur hef­ur vegnað vel í þeirri sjálf­bærri nýt­ingu og á þeirri braut eig­um við að halda áfram.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 29. desember 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Svar við á­kalli heil­brigðis­starfs­fólks

Deila grein

28/12/2023

Svar við á­kalli heil­brigðis­starfs­fólks

Það voru ánægjuleg og mikilvæg tímamót fyrir íslenska heilbrigðiskerfið þegar frumvarp um hlutlæga refsiábyrgð var samþykkt samhljóða á Alþingi rétt fyrr jól. Frumvarpið á sér langan aðdraganda og byggir á tillögum sem komu fram í skýrslu starfshóps um alvarleg atvik í heilbrigðisþjónustu ásamt tillögum til úrbóta frá árinu 2015. Á vormánuðum 2022 fól ég starfshóp að rýna tillögur skýrslunnar frá 2015 og skoða áhrif þess ef refsiábyrgð yrði breytt í samræmi við tillögur skýrslunnar. Starfshópurinn vann á breiðum samráðsgrunni og skilaði af sér drögum að frumvarpi í febrúar á þessu ári og var það lagt fyrir Alþingi.

Með nýjum lögum erum við að innleiða hlutlæga refsiábyrgð heilbrigðisstofnana í þeim tilgangi að auka öryggi sjúklinga, að efla öryggismenningu innan heilbrigðiskerfisins, stuðla að umbótum og fækka alvarlegum atvikum. Einnig er tilgangurinn að bæta starfsumhverfi heilbrigðisstarfsfólks með því að skýra og auka réttaröryggi framlínufólks heilbrigðiskerfisins.

Að axla ábyrgð

Starfsumhverfi heilbrigðisstarfsfólks einkennist oft af miklum hraða og óvæntum aðstæðum. Öll ákvarðanataka og hvert handtak krefst því ekki aðeins reynslu, þjálfunar og þekkingar heldur líka trausts. Það traust á og þarf að vera gagnkvæmt. Rannsóknir sýna að orsakir alvarlegra atvika í heilbrigðisþjónustu eru í langflestum tilfellum margir samverkandi og kerfislægir þættir í starfsemi heilbrigðisstofnunar, en sjaldan sök einstaklinga sem vinna verkin.

Með breyttri nálgun laganna verður nú hægt að koma refsiábyrgð á hendur heilbrigðisstofnunar eða rekstraraðila, fremur en einstaka heilbrigðisstarfsmanni, þegar margir samverkandi þættir eða röð atvika eru orsök alvarlegs atviks. Það kallast hlutlæg og uppsöfnuð refsiábyrgð og með henni axlar heilbrigðiskerfið ábyrgð. Breytingarnar eru svar við ákalli heilbrigðisstarfsfólks og sjúklinga um umbætur við meðferð og rannsókn alvarlegra atvika í heilbrigðisþjónustu.

Upplýsa til umbóta

Með lagabreytingunum verður áfram unnið að því að efla rannsóknir á orsökum alvarlegra atvika, gera þær ítarlegri, bæta verkferla og tryggja betur aðkomu sjúklinga og aðstandanda. Sú vinna mun fara af stað á næstunni.

Að rannsaka orsök og upplýsa um ástæður alvarlegra atvika sem upp geta komið við veitingu heilbrigðisþjónustu er mikilvægt til umbóta og sömuleiðis til að fyrirbyggja að slíkt atvik endurtaki sig. Brýnt er að rannsókn kalli fram tillögur til úrbóta fremur en að ákvarða um sök eða ábyrgð.

Öryggismenningin er heilbrigðiskerfinu okkar mikilvæg, og byggir á gagnkvæmu trausti. Sterk öryggismenning eykur gæði og öryggi þjónustunnar ásamt því að stuðla að framþróun og umbótum í heilbrigðiskerfinu.

Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra.

Greinin birtist fyrst á visir.is 28. desember 2023.

Categories
Fréttir Greinar

Loksins kviknað á perunni?

Deila grein

22/12/2023

Loksins kviknað á perunni?

Síðustu daga hafa þingmenn og heilu þingflokkarnir lýst því yfir að þeir ætli að beita sér fyrir aukinni orkuöflun til að mæta yfirvofandi raforkuskorti hér á landi. Ítrekaðar áhyggjur hafa verið hunsaðar og nú, þegar vandinn er farinn að vera virkilega alvarlegur og er orðinn öllum kýrskýr, keppast þingmenn við að koma með háfleygar yfirlýsingar eins og að hulunni hafi verið svipt.

Ég fagna því vissulega að kollegar mínir hafi loksins kveikt á perunni og áttað sig á þeim vanda sem lengi hefur legið í loftinu. Vonandi eru þetta ekki tóm orð í von um aukið fylgi. Því það er ljóst að margir þessara þingmanna þurfa að taka U-beygju á sinni afstöðu t.d. hvað varðar friðun og regluverk.

Takmarkaður áhugi hingað til

Ýmsar aðgerðir hafa verið lagðar til með það að markmiði að geta framleitt meiri orku, nýtt hana betur og efla dreifingu hennar. Lengi hafa sérfræðingar í orkugeiranum bent á yfirvofandi orkuskort og kallað eftir aðgerðum, en undirrituð hefur unnið að því að koma skilaboðum þeirra áleiðis bæði í þingsal, á fundum og í hinum ýmsu fjölmiðlum. Áhugi þingheims fyrir alvöru aðgerðum hefur verið takmarkaður hingað til.

Stjórnkerfið í kringum leyfisveitingar og rannsóknir er óþarflega flókið og hægfara. Það líða jafnvel áratugir frá því að virkjanakostur kemur upp sem hugmynd þar til hann verður að veruleika. Við höfum of lengi beðið eftir aðgerðaráætlun og regluverki í kringum nýtingu nýrra grænna orkukosta eins og vindorku. Friðun vatnasviða og þar með útilokun mögulegra virkjunarframkvæmda er sett á dagskrá þrátt fyrir að þörfin fyrir aukna orku liggur fyrir.

Þörf á hugarfarsbreytingu

Stjórnvöld og samfélagið allt þurfa að horfa á orkumál landsins með öðru viðhorfi. Núverandi hugarfar virkar greinilega ekki og það gengur ekki að seinka mikilvægum fyrirbyggjandi aðgerðum um mörg ár og jafnvel virða þær að vettugi. Við viljum vera sjálfum okkur nóg í orkuöflun og tryggja orkuöryggi hér á landi en við sjáum dæmi erlendis um það hversu mikilvægt það reynist að þurfa ekki að stóla á önnur ríki til að fullnægja grundvallarþörfum samfélagsins.

Standið við stóru orðin

Nú er komið að þingheimi að taka á honum stóra sínum og sýna fram á að yfirlýsingarnar séu ekki bara orðin tóm. Miðað við fjölda yfirlýsinga þingmanna og þingflokka þá ætti það ekki að reynast erfitt að skapa sátt og komast að niðurstöðu.

Ég er, og hef lengi verið, tilbúin í þá vinnu.

Við þurfum að setja okkur markmið; hversu mikla orku þurfum við á að halda til framtíðar? Í kjölfarið getum við sett á laggirnar alvöru aðgerðir til að mæta þeirri framtíðarorkuþörf í stað þess að bregðast við aðstæðum hverju sinni.

Á meðan er það virkilega óábyrgt að ræða frekari friðun heilu vatnasviðanna. Það er óforsvaranlegt að setja friðun á dagskrá þegar við höfum ekki gert áætlun til framtíðar. Við megum ekki við því að útiloka heilu virkjunarmöguleikana í því ástandi sem við erum.

Á ríkisstjórnarborðinu er það nauðsyn að endurskoða rammaáætlun á nýjan leik með það að leiðarljósi að endurskoða friðlýsingu vatnasviða, nýta þau tækifæri sem okkur bjóðast og alls ekki útiloka virkjunarmöguleika til framtíðar.

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar og fyrsti þingmaður Norðausturkjördæmis.

Greinin birtist fyrst á visir.is 22. desember 2023.