Category: Nýjast

Íslensk­an er sprelllif­andi tungu­mál. Hún er und­ir­staða og fjör­egg ís­lenskr­ar menn­ing­ar og hún er skóla­málið okk­ar. Hinn 1. apríl nk. skipu­legg­ur mennta- og menn­ing­ar­málaráðuneytið ráðstefnu um ís­lensku­kennslu í skól­um lands­ins í sam­vinnu við Há­skóla Íslands, Há­skól­ann á Ak­ur­eyri, Kenn­ara­sam­band Íslands og Sam­band ís­lenskra sveit­ar­fé­laga. Við hvetj­um skóla­fólk og alla vel­unn­ara ís­lensk­unn­ar til þátt­töku.

Ráðstefn­an er liður í aðgerðum okk­ar til þess að efla ís­lensku sem op­in­bert mál hér á landi en þær eru meðal ann­ars kynnt­ar í þings­álykt­un þess efn­is sem lögð var fyr­ir á Alþingi fyrr í vet­ur. Eitt af mark­miðum aðgerðanna er að efla ís­lensku­kennslu á öll­um skóla­stig­um. Á ráðstefn­unni mun­um við meðal ann­ars horfa til niðurstaðna rann­sókn­ar á stöðu ís­lensku­kennslu sem miðlað er í bók­inni Íslenska í grunn­skól­um og fram­halds­skól­um sem ný­verið kom út í rit­stjórn Kristjáns Jó­hanns Jóns­son­ar og Ásgríms Ang­an­týs­son­ar. Um er að ræða fyrstu heild­stæðu rann­sókn­ina sem fram fer á öll­um þátt­um ís­lensku­kennslu hér á landi. Að henni standa sjö ís­lensku­kenn­ar­ar við Há­skóla Íslands og Há­skól­ann á Ak­ur­eyri auk meist­ara- og doktorsnema við skól­ana. Niður­stöðurn­ar sýna já­kvætt og virðing­ar­vert starf en einnig ým­is­legt sem bet­ur má fara.

Það eru blik­ur á lofti og ým­is­legt bend­ir til þess að viðhorf til ís­lensk­unn­ar sé að breyt­ast. Þekkt­ar eru tölu­leg­ar upp­lýs­ing­ar um hrak­andi lestr­ar­færni og lesskiln­ing ís­lenskra nem­enda. Nem­end­um sem hafa annað móður­mál en ís­lensku vegn­ar verr í skóla­kerf­inu og þeim er hætt­ara við brott­hvarfi úr námi. Fram­boð á afþrey­ing­ar­efni á ensku hef­ur auk­ist gríðarlega og merki eru um að fleira ungt fólk velji að lesa á ensku. Sam­fara minnk­andi bók­lestri er raun­veru­leg hætta á því að það sem áður var talið eðli­legt rit­mál fari að þykja tyrfið og tor­lesið.

Við ætl­um að snúa vörn í sókn fyr­ir ís­lensk­una. Kenn­ar­ar og skóla­fólk eru lyk­ilaðilar í því að vekja áhuga nem­enda á ís­lensku máli en slík­ur áhugi er for­senda þess að ís­lensk­an þró­ist og dafni til framtíðar. Að sama skapi er áhuga- og af­stöðuleysi það sem helst vinn­ur gegn henni. Við náum ár­angri með góðri sam­vinnu og á ráðstefn­unni mun gef­ast gott tæki­færi til að fræðast, greina stöðuna og skipt­ast á skoðunum um stöðu og framtíð ís­lensku­kennslu í skól­um lands­ins. Ég hvet alla sem hafa brenn­andi áhuga á þessu mik­il­væga mál­efni til þess að mæta á ráðstefn­una.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 18. mars 2019.

Um þess­ar mund­ir stend­ur Verkiðn fyr­ir náms- og starf­s­kynn­ingu fyr­ir nem­end­ur í efri bekkj­um grunn­skóla í tengsl­um við Íslands­mót iðn- og verk­greina sem nú fer fram í Laug­ar­dals­höll und­ir yf­ir­skrift­inni Mín framtíð. Þar munu 33 skól­ar á fram­halds­skóla­stigi kynna fjöl­breytt náms­fram­boð, bæði verk­legt og bók­legt, og svara spurn­ing­um um náms­fram­boð og inn­töku­skil­yrði. Þessi viðburður er jafn­an fjöl­sótt­ur enda gefst þar ein­stakt tæki­færi til þess að kynn­ast náms­fram­boði og starf­stæki­fær­um sem standa til boða hér á landi.

For­gangs­mál

Í stjórn­arsátta­mál­an­um er kveðið á um mik­il­vægi þess að efla iðn-, verk- og starfs­nám og að því höf­um við unnið öt­ul­lega síðustu miss­eri. Það er gleðilegt að sjá að vís­bend­ing­ar eru um að aðgerðir í þá veru séu farn­ar að skila ár­angri, m.a. með fjölg­un um­sókna í iðnnám. Sem mennta­málaráðherra hef ég beitt mér fyr­ir betra sam­tali milli mennta­kerf­is­ins og at­vinnu­lífs­ins en ráðuneytið og hags­muna­fé­lög á þeim vett­vangi standa sam­eig­in­lega að ýms­um hvatn­ing­ar­verk­efn­um sem þessu máli tengj­ast, t.d. Verk­smiðjunni, nýrri hug­mynda­sam­keppni fyr­ir nem­end­ur í efstu bekkj­um grunn­skóla, #Kvenn­astarf sem miðar að því að fjölga kon­um í iðn- og verk­grein­um og GERT-verk­efnið sem teng­ir skóla og fyr­ir­tæki með það að mark­miði að auka áhuga nem­enda á raun­vís­ind­um og tækni. Þá höf­um við for­gangsraðað fjár­mun­um í þágu starfs- og verk­náms með því að hækka reikni­flokka þess náms, af­numið efn­is­gjöld og tryggt fram­lög til að efla kennslu­innviði fyr­ir verk- og starfs­nám, t.d. með bættri verk­námsaðstöðu í Fjöl­brauta­skól­an­um í Breiðholti og Borg­ar­holts­skóla.

Fjölg­um iðn- og verk­menntuðum

For­senda vel­ferðar og lífs­gæða á Íslandi er öfl­ugt og fjöl­breytt at­vinnu­líf þar sem til staðar eru störf fyr­ir menntað fólk sem stuðlar að ný­sköp­un og þróun. Fjórða iðnbylt­ing­in hef­ur hafið inn­reið sína og hún fel­ur í sér sjálf­virkni­væðingu á öll­um sviðum at­vinnu­lífs og sam­fé­lags sem leiðir af sér mik­il tæki­færi til að þróa starfs­mennt­un til móts við nýj­ar kröf­ur. Stjórn­völd leggja sér­staka áherslu á mik­il­vægi starfs- og tækni­náms enda mik­ils að vænta af fram­lagi þess til verðmæta­sköp­un­ar framtíðar­inn­ar. Í alþjóðleg­um sam­an­b­urði er hlut­fall há­skóla­menntaðra hér á landi á sviði tækni, vís­inda, verk- og stærðfræði mjög lágt, aðeins 16%. Mik­il­vægt er að fjölga þeim sem eru með mennt­un á þeim sviðum til þess að við séum bet­ur búin und­ir að mæta áskor­un­um framtíðar­inn­ar.

Spenn­andi tím­ar

Náms­fram­boð í starfs- og tækni­námi hér á landi er afar fjöl­breytt. Þau tæki­færi sem bjóðast að námi loknu eru bæði mörg og spenn­andi enda mik­il spurn eft­ir slíkri mennt­un í at­vinnu­líf­inu. Til marks um gæði náms­ins sem í boði er má geta þess að ís­lensk­ir kepp­end­ur náðu sín­um besta ár­angri í Evr­ópu­keppni iðnnema á síðasta ári en hóp­ur­inn hlaut þá þrjár viður­kenn­ing­ar fyr­ir framúrsk­ar­andi ár­ang­ur auk silf­ur­verðlauna Ásbjörns Eðvalds­son­ar sem keppti þar í raf­einda­virkj­un.

Spreyttu þig

Alls taka um þrjá­tíu iðn-, verk- og tækni­grein­ar þátt í kynn­ing­unni Mín framtíð og á morg­un, laug­ar­dag, eru fjöl­skyld­ur sér­stak­lega boðnar vel­komn­ar. Hvatt er til þess að gest­ir komi og prófi sem flest­ar þeirra og spreyti sig t.d. á því að teikna grafík í sýnd­ar­veru­leika, smíða, stýra vél­menni, splæsa net eða krulla hár. Þessi kynn­ing er mik­il­væg því það að sjá, upp­lifa og taka þátt tendr­ar oft meiri áhuga og inn­sýn en að lesa bæk­linga eða skoða heimasíður.

Ég hvet sem flesta til þess að gera sér ferð í Laug­ar­dals­höll og kynna sér nám og störf í iðn- og tækni­grein­um því marg­breyti­leiki þeirra mun án efa koma flest­um á óvart. Við lif­um á spenn­andi tím­um þar sem störf eru að þró­ast og breyt­ast en nægt rými er fyr­ir atorku og hug­kvæmni ungs fólks.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 15. mars 2019.

Öll getum við verið sammála um að börnin okkar séu besta fjárfesting samfélagsins. Um leið og við sammælumst um þá staðreynd þurfum við sem samfélag að mæta þeirri áskorun af festu að tryggja öllum börnum sem best uppvaxtarskilyrði. Við þurfum að grípa börn í áhættu áður en það er um seinan, bregðast við með viðeigandi hætti og tryggja þeim stuðning og nauðsynlega þjónustu svo þau geti tekið virkan þátt í samfélaginu frá bernsku til fullorðinsára.

Um síðustu áramót varð sú breyting á stjórnskipan að félagsmálaráðuneytið setti aukna og sérstaka áherslu á málefni barna. Mikil vinna er í gangi í tengslum við þessar breytingar og hluti af henni er endurskoðun barnaverndarlaga sem og endurskoðun á félagslegri umgjörð og stuðningi við börn á Íslandi. Við vinnuna er lögð áhersla á víðtækt samstarf og samvinnu, hvort sem um ræðir breytingar á lögum, á reglugerðum eða framkvæmd þjónustu.

Ég hef skipað þverpólitíska nefnd þingmanna til að hafa yfirumsjón með mótun þessarar vinnu. Hún starfar með fagfólki og notendum kerfisins víða að. Samhliða því hefur verið settur upp stýrihópur stjórnarráðsins í málefnum barna sem skipaður er fulltrúum sex ráðuneyta enda hafa þessi mál snertifleti víða í samfélaginu og þvert á kerfi.

Með það að markmiði að fá sem flesta að borðinu og ná fram heildarsýn í því hvernig eigi að stuðla að aukinni velferð barna á Íslandi sendi ég út bréf til aðila sem hafa málefni barna með höndum, eða til um 600 viðtakenda. Í bréfinu var óskað eftir athugasemdum, ábendingum og þátttöku viðtakenda og annarra í opnum hliðarhópum sérfræðinga um tiltekin málefni.

Í þeirri vinnu sem fram fer er ekki síst mikilvægt að hlusta á raddir sem sjaldan fá að heyrast. Ég vil hvetja alla sem vilja koma skoðunum á framfæri til að fara inn á vef félagsmálaráðuneytisins en þar má finna frekari upplýsingar um vinnuna og koma ábendingum á framfæri. Á vormánuðum eru fyrirhugaðir opnir fundir þar sem fyrstu útlínur vinnunnar verða kynntar.

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birist fyrst í Fréttablaðinu 15. mars 2019.

Um þess­ar mund­ir stend­ur Verkiðn fyr­ir náms- og starf­s­kynn­ingu fyr­ir nem­end­ur í efri bekkj­um grunn­skóla í tengsl­um við Íslands­mót iðn- og verk­greina sem nú fer fram í Laug­ar­dals­höll und­ir yf­ir­skrift­inni Mín framtíð. Þar munu 33 skól­ar á fram­halds­skóla­stigi kynna fjöl­breytt náms­fram­boð, bæði verk­legt og bók­legt, og svara spurn­ing­um um náms­fram­boð og inn­töku­skil­yrði. Þessi viðburður er jafn­an fjöl­sótt­ur enda gefst þar ein­stakt tæki­færi til þess að kynn­ast náms­fram­boði og starf­stæki­fær­um sem standa til boða hér á landi.

For­gangs­mál

Í stjórn­arsátta­mál­an­um er kveðið á um mik­il­vægi þess að efla iðn-, verk- og starfs­nám og að því höf­um við unnið öt­ul­lega síðustu miss­eri. Það er gleðilegt að sjá að vís­bend­ing­ar eru um að aðgerðir í þá veru séu farn­ar að skila ár­angri, m.a. með fjölg­un um­sókna í iðnnám. Sem mennta­málaráðherra hef ég beitt mér fyr­ir betra sam­tali milli mennta­kerf­is­ins og at­vinnu­lífs­ins en ráðuneytið og hags­muna­fé­lög á þeim vett­vangi standa sam­eig­in­lega að ýms­um hvatn­ing­ar­verk­efn­um sem þessu máli tengj­ast, t.d. Verk­smiðjunni, nýrri hug­mynda­sam­keppni fyr­ir nem­end­ur í efstu bekkj­um grunn­skóla, #Kvenn­astarf sem miðar að því að fjölga kon­um í iðn- og verk­grein­um og GERT-verk­efnið sem teng­ir skóla og fyr­ir­tæki með það að mark­miði að auka áhuga nem­enda á raun­vís­ind­um og tækni. Þá höf­um við for­gangsraðað fjár­mun­um í þágu starfs- og verk­náms með því að hækka reikni­flokka þess náms, af­numið efn­is­gjöld og tryggt fram­lög til að efla kennslu­innviði fyr­ir verk- og starfs­nám, t.d. með bættri verk­námsaðstöðu í Fjöl­brauta­skól­an­um í Breiðholti og Borg­ar­holts­skóla.

Fjölg­um iðn- og verk­menntuðum

For­senda vel­ferðar og lífs­gæða á Íslandi er öfl­ugt og fjöl­breytt at­vinnu­líf þar sem til staðar eru störf fyr­ir menntað fólk sem stuðlar að ný­sköp­un og þróun. Fjórða iðnbylt­ing­in hef­ur hafið inn­reið sína og hún fel­ur í sér sjálf­virkni­væðingu á öll­um sviðum at­vinnu­lífs og sam­fé­lags sem leiðir af sér mik­il tæki­færi til að þróa starfs­mennt­un til móts við nýj­ar kröf­ur. Stjórn­völd leggja sér­staka áherslu á mik­il­vægi starfs- og tækni­náms enda mik­ils að vænta af fram­lagi þess til verðmæta­sköp­un­ar framtíðar­inn­ar. Í alþjóðleg­um sam­an­b­urði er hlut­fall há­skóla­menntaðra hér á landi á sviði tækni, vís­inda, verk- og stærðfræði mjög lágt, aðeins 16%. Mik­il­vægt er að fjölga þeim sem eru með mennt­un á þeim sviðum til þess að við séum bet­ur búin und­ir að mæta áskor­un­um framtíðar­inn­ar.

Spenn­andi tím­ar

Náms­fram­boð í starfs- og tækni­námi hér á landi er afar fjöl­breytt. Þau tæki­færi sem bjóðast að námi loknu eru bæði mörg og spenn­andi enda mik­il spurn eft­ir slíkri mennt­un í at­vinnu­líf­inu. Til marks um gæði náms­ins sem í boði er má geta þess að ís­lensk­ir kepp­end­ur náðu sín­um besta ár­angri í Evr­ópu­keppni iðnnema á síðasta ári en hóp­ur­inn hlaut þá þrjár viður­kenn­ing­ar fyr­ir framúrsk­ar­andi ár­ang­ur auk silf­ur­verðlauna Ásbjörns Eðvalds­son­ar sem keppti þar í raf­einda­virkj­un.

Spreyttu þig

Alls taka um þrjá­tíu iðn-, verk- og tækni­grein­ar þátt í kynn­ing­unni Mín framtíð og á morg­un, laug­ar­dag, eru fjöl­skyld­ur sér­stak­lega boðnar vel­komn­ar. Hvatt er til þess að gest­ir komi og prófi sem flest­ar þeirra og spreyti sig t.d. á því að teikna grafík í sýnd­ar­veru­leika, smíða, stýra vél­menni, splæsa net eða krulla hár. Þessi kynn­ing er mik­il­væg því það að sjá, upp­lifa og taka þátt tendr­ar oft meiri áhuga og inn­sýn en að lesa bæk­linga eða skoða heimasíður.

Ég hvet sem flesta til þess að gera sér ferð í Laug­ar­dals­höll og kynna sér nám og störf í iðn- og tækni­grein­um því marg­breyti­leiki þeirra mun án efa koma flest­um á óvart. Við lif­um á spenn­andi tím­um þar sem störf eru að þró­ast og breyt­ast en nægt rými er fyr­ir atorku og hug­kvæmni ungs fólks.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 15. mars 2019.