Category: Nýjast

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra, er þátttakandi í opinberri sendinefnd forseta Íslands, Höllu Tómasdóttur, og Björns Skúlasonar eiginmanns hennar, í tengslum við ríkisheimsókn til Danmerkur. Hefð er fyrir því að fyrsta ríkisheimsókn nýs forseta í embætti sé til Danmerkur. Þetta er jafnframt fyrsta ríkisheimsóknin sem Danir bjóða til eftir að Friðrik X. varð konungur. Markmið heimsóknarinnar er að styrkja söguleg tengsl Íslands og Danmerkur og efla enn frekar hið nána samband þjóðanna.

Íslenskum handritum gert hátt undir höfði

Íslenska handritaarfinum verður gert mun hærra undir höfði á næstu árum. Lilja Alfreðsdóttir menningar- og viðskiptaráðherra og Christina Egelund, mennta- og vísindamálaráðherra Danmerkur, undirrituðu í dag sameiginlega yfirlýsingu um gildi handritasafns Árna Magnússonar og leiðir til að auka þekkingu á því og efla áframhaldandi samstarf og samvinnu landanna á þessu sviði.

Handritasafn Árna Magnússonar er einstakt á heimsvísu og hefur að geyma heimildir sem eru að miklu leyti undirstaða að sögu Íslands og Norðurlandanna. Handritasafnið er varðveitt í tveimur söfnum í tveimur löndum, í Árnasafni í Kaupmannahöfn og á Árnastofnun í Reykjavík. Handritasafnið var í heild sinni sett á sérstakan varðveislulista UNESCO árið 2009 sem kallast Minni heimsins sem undirstrikar mikilvægi þess fyrir heimsbyggðina.

,,Handritasafn Árna Magnússonar er ein af birtingarmyndum framlags Íslands til heimsbókmenntanna. Á undanförnum árum höfum við lagt ríka áherslu á að gera þessum menningararfi hærra undir höfði og gera hann aðgengilegri almenningi. Til að mynda verður bylting í aðgengi fyrir almenning með tilkomu handritasýningarinnar sem mun opna í Eddu á degi íslenskrar tungu, 16. nóvember næstkomandi, þar sem gersemar eins og Snorra-Edda, Eddukvæði og handrit Íslendingasagna munu loksins koma fyrir augu almennings. Þessi yfirlýsing milli Íslands og Danmerkur er liður í því að varðveita, rannsaka og kynna þennan menningararf okkar eins og hann á sannarlega skilið,‘‘ sagði Lilja Alfreðsdóttir menningar- og viðskiptaráðherra.

Guðrún Nordal forstöðumaður Árnastofnunar, Lilja Dögg Alfreðsdóttir menningar- og viðskiptaráðherra, Christina Egelund, mennta- og vísindamálaráðherra Danmerkur og Anne Mette Hansen dósent við Kaupmannahafnarháskóla.

Til Íslands aftur eftir 300 ár 

Á undanförnum árum hafa Ísland og Danmörk unnið að leiðum til þess að gera handritaarfinum hærra undir höfði. Yfirlýsingin er niðurstaðan af þeirri vinnu og fjallar um eftirfarandi atriði:

1. Samkomulag Árnastofnunar í Reykjavík og Árnasafns í Kaupmannahöfn um að liðka fyrir lánum á handritum milli landanna. Þetta þýðir að fleiri íslensk handrit munu koma til Íslands á komandi árum til rannsókna og sýninga, þar á meðal handrit sem hafa ekki komið til Íslands í rúm 300 ár.
2. Rannsóknir á handritum úr handritasafni Árna Magnússonar verða styrktar með það að markmiði að auka skilning á mikilvægi þessa sameiginlega menningararfs og þýðingu hans fyrir Norðurlöndin.
3. Stóraukna kynningu á handritunum úr handritasafni Árna Magnússonar, þar sem megináherslan verður á börn og ungmenni og læsi þeirra á menningararfinum. Ævintýraheimur handritanna er endalaus uppspretta skapandi hugsunar á öllum sviðum menningarlífsins.
4. Haldnar verða tvær alþjóðlegar ráðstefnur um menningararfinn sem handritin eru grundvöllur að, önnur í Reykjavík en hin í Kaupmannahöfn.
5. Heildarstafvæðingu á handritum úr handritasafni Árna Magnússonar. Þetta er afar mikilvægt skref í langtímavarðveislu á menningararfinum og tryggir tilvist handritanna á tíma gervigreindar og annarra hátækniþróunar.

Úrlausn handritamálsins á sínum tíma var til eftirbreytni og margar þjóðir líta til samkomulagsins sem þá var gert sem fyrirmynd að því að menningarminjum verði skilað til upprunalandanna í sátt beggja aðila.

Heimild: stjr.is

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, ræddi í störfum þingsins tillögur Viðskiptaráðs sem sjá mátti á síðum Morgunblaðsins í dag. Þar er m.a. lagt til að falla frá kjarasamningstengdum aðgerðum og að vaxtabótakerfið og hlutdeildarlánin verði afnumin.

„Það vekur furðu að lagt sé til að ríkið eigi að brjóta gegn meginreglu samningsréttar um að samninga skuli halda, hvort sem það varðar kjarasamninga eða aðrar skuldbindingar. Að eiga aðild að samningum er ábyrgð sem ber að sinna af heiðarleika og heilindum,“ sagði Ingibjörg.

„Það er rétt sem Viðskiptaráð bendir á að ríkið skal taka þátt í kjaraviðræðum af varfærni en síðastliðinn mars steig ríkið inn í viðræður af ábyrgð og framsýni og eðlilega eru skiptar skoðanir um aðkomu ríkisins. Hins vegar megum við aldrei skapa ríkinu það vantraust til framtíðar að ganga gegn skuldbindingum. Þegar búið er að gefa fyrirheit er mikilvægt að standa við það sem lagt hefur verið fram. Um er að ræða aðgerðir sem hafa það að markmiði að styðja við lífskjör launafólks.“

Vildi Ingibjörg ítreka að einn þriðji af byggingu húsnæðis ár hvert hafi verið með aðkomu ríkisins og sveitarfélaga, m.a. með stofnframlögum eða hlutdeildarlánum.

„Hlutdeildarlán fyrir fyrstu kaupendur eru komin til að vera og ríkisstjórnin hefur nú þegar samþykkt að veita 4 milljarða til hlutdeildarlána á þessu ári. Sú ríkisstefna að auðvelda tekjulágum fyrstu kaupendum að eignast hagkvæmt húsnæði er eitthvað sem við í Framsókn höfum lagt höfuðáherslu á.“

„Íhlutun ríkisins í húsnæðismarkaði er nauðsynleg til að tryggja stöðugleika og draga úr neikvæðum áhrifum á hagkerfið. Því viljum við í Framsókn stuðla að því að áfram verði unnið með þann grundvöll sem þegar hefur verið lagður. Það sem eftir situr eftir lestur morgunsins er að Viðskiptaráð virðist ekki bera mikla virðingu fyrir samningum,“ sagði Ingibjörg að lokum.

Ræða Ingibjargar í heild sinni á Alþingi:

Deila

Prenta grein

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra, mælti á Alþingi fyrir tillögu til þingsályktunar um bókmenntastefnu fyrir árin 2025–2030 og aðgerðaáætlun.

Í stjórnarsáttmála Framsóknarflokks, Sjálfstæðisflokks og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs frá því í nóvember 2021 er fjallað um áhersluatriði ríkisstjórnarinnar. Þar segir: „Menning og listir eru bæði uppspretta og birtingarmynd fjölbreytts og sterks samfélags. Við ætlum áfram að tryggja undirstöður íslensks menningar- og listalífs og skapa ný tækifæri fyrir íslenska listamenn. … Íslensk tunga er dýrmæt auðlind og á stóran þátt í að skapa sterkt samfélag. Íslenskan er tenging okkar við sögu okkar og menningu og mikilvægt að huga enn betur að íslenskukennslu. Við ætlum að styðja við tunguna með því að leggja áherslu á að íslenskan sé skapandi og frjór hluti af umhverfi okkar.“

„Framtíðarsýn okkar er sú að íslensk ritmenning verði áfram kröftug og metnaðarfull og byggist á sköpunarkraftinum sem í okkur býr. Við viljum að á Íslandi þrífist fjölbreytt útgáfustarfsemi sem treystir stoðir íslenskrar tungu og lætur okkur í té bækur og bókmenntir á heimsmælikvarða. Við viljum að starfsumhverfi rithöfunda og myndhöfunda sé hvetjandi og við viljum stuðla að framgangi íslenskra bókmennta á innlendum og erlendum vettvangi. Lykilatriðið fyrir okkur sem bókaþjóð er að lesendur á öllum aldri hafi aðgang að margvíslegu og vönduðu lesefni og að lestur verði hluti af daglegu lífi okkar. Það skiptir svo miklu máli fyrir allt samfélagið að landsmenn séu vel læsir á upplýsingar, stundi gagnrýna hugsun, skilji og virði mikilvægi málfrelsis og sjái í gegnum upplýsingaóreiðuna sem á okkur hefur dunið,“ sagði Lilja Dögg.

• Tillaga til þingsályktunar um bókmenntastefnu fyrir árin 2025-2030.

Deila

Prenta grein

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun tekur á ný á móti umsóknum um hlutdeildarlán. Lánin eru veitt fyrir allt að 20% kaupverðs og koma þá til viðbótar lánum frá öðrum lánastofnunum. Hlutdeildarlán eru hluti af aðgerðum ríkisins til stuðnings fjögurra ára kjarasamningum á vinnumarkaði.

Ríkisstjórnin samþykkti í sumar að setja auka milljarð í hlutdeildarlán sem eiga að auðvelda tekjulágum fyrstu kaupendum að eignast hagkvæmt húsnæði.

Hlutdeildarlánum ætlað að hjálpa fólki að komast af leigumarkaði

Hlutdeildarlán eru veitt fyrir allt að 20% kaupverðs og þarf lántaki sjálfur að reiða fram a.m.k. 5% í eigið fé. Lánin bera ekki vexti og ekki þarf að greiða af þeim mánaðarlegar greiðslur. Lán eru greidd til baka eftir 10-15 ár, eða við sölu íbúðar.

Markmið lánanna er að auðvelda kaupendum að brúa bilið við fasteignakaup og komast af leigumarkaði. Þau standa þeim til boða sem eru að kaupa sína fyrstu fasteign, hafa ekki átt fasteign síðastliðin fimm ár og eru undir ákveðnum tekjumörkum.

„Skref í þá átt að lækka þröskuld ungs fólks og tekjulágra“

Við samþykkt laga um hlutdeildarlán á Alþingi í september 2020, sagði Ásmundur Einar Daðason, þáverandi félags- og barnamálaráðherra:

„Ég er gríðarlega ánægður með að hlutdeildarlánin hafi verið samþykkt á Alþingi í dag og með því erum við að stíga mikilvægt skref í þá átt að lækka þröskuld ungs fólks og tekjulágra inn á fasteignamarkaðinn, og þar með auka öryggi fjölskyldna landsins þegar kemur að húsnæðismálum. Þessi aðgerð hefur reynst afskaplega vel í Skotlandi og lánin munu hafa jákvæð áhrif á byggingu húsnæðis á landsbyggðinni.“

• Nánari upplýsingar um hlutdeildarlán á Ísland.is
• Nánari upplýsingar um stofnframlög á hms.is

Menntaþing var haldið á mánudag þar sem næstu aðgerðir í menntastefnu til ársins 2030 voru kynntar.

„Ástæðan fyrir því að við erum hér er að til þess að ná utan um unga fólkið okkar, og hvernig við getum stuðlað að því að það nái árangri í námi, hvernig við tryggjum farsæld þess, vegna þess að þau eru þau sem ætla að byggja landið okkar,“ sagði Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, í opnunarávarpi sínu á Menntaþingi í morgun.

Ásmundur fór yfir ýmsa tölfræði sem liggur fyrir hjá ráðuneytinu, til að mynda PISA og norrænu rannsóknina QUINT, kennaraskort í grunnskólum, brotthvarf úr framhaldsskóla og stöðutöku nemenda og kennara með erlendan tungumála- og menningarbakgrunn.

Helstu atriði:

• Íslensk skólabörn fengu færri stig í niðurstöðum PISA-könnunar 2022 en meðaltal OECD-ríkjanna er. Mæld eru náttúruvísindi, lesskilningur og stærðfræði meðal grunnskólanemenda. Grunnhæfni er lægri.
• Frá 2008 til 2023 hækkaði hlutfall barna með erlendan bakgrunn í leikskólum úr 19 í 27 prósent og úr 16 í 29 prósent í grunnskólum.
• Hlutfall ófaglærðra við kennslu er hátt og hlutfall fyrstu kynslóðar innflytjenda sem starfar í leikskólum 2016 til 2022 hefur hækkað. 2016 var það mest 43 prósent en árið 2022 var það orðið 88 prósent.
• Ráðherra nefndi líka að kennarar skili sér síður í kennslu eftir nám eða hverfi oftar frá kennslu í aðra vinnu. Þeir hafa hins vegar fyllt stækkandi hóp deildarstjóra og millistjórnenda í skólum. Frá 2016 til 2023 hefur stöðugildum deildarstjóra í grunnskólum fjölgað um 95 prósent en á sama tíma fjölgaði nemendum um tæp 7 prósent.

„Við sjáum að fleiri börnum gengur verr í námi. Við vitum að það skortir kennara og fagfólk, sjáum að börnum sem þurfa umfangsmeiri stuðning í skóla hefur fjölgað og á sama tíma eru vísbendingar um að uppruni og félagslegar aðstæður séu að hafa meiri áhrif á námsárangur og tækifæri þeirra í námi.“

Opnunarávarp ungmenna á Menntaþingi

Á þinginu var rætt um stöðu menntakerfisins, hvað verið er að gera og næstu skref í menntaumbótum. Fyrirhugaðar aðgerðir voru kynntar fyrir fullum sal á Hilton Reykjavík Nordica.

• Upptaka af Menntaþingi 2024

Fagmennska, kennaramenntun, virðing og samvinna stóðu upp úr í könnun meðal þinggesta um hvað sé mikilvægast til að efla menntakerfið.

Að lokinni kynningu á fyrirhuguðum aðgerðum komu fram sjónarmið ungmenna, foreldra, kennara, fræðafólks, sveitarfélaga og atvinnulífsins. Í kjölfarið hófst hópvinna um aðgerðirnar.

Hópvinna á Menntaþingi

Áhugasamir sem ekki sáu sér fært að taka þátt eru hvattir til að kynna sér upptökuna og koma tillögum og áherslum á framfæri hér að neðan fyrir 10. október:

• Veita endurgjöf á fyrirhuguðum aðgerðum

Eftir að unnið hefur verið úr niðurstöðum þingsins verður önnur aðgerðaáætlun kynnt í Samráðsgátt stjórnvalda.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra, skipaði á síðasta ári starfshóp um greiningarvinnu í tengslum við ákveðna þætti fasteignalána til neytenda og neytendalána með það að markmiði að efla neytendavernd á sviði fjármálaþjónustu og auka fjármálalæsi. Starfshópurinn fór m.a. yfir skjal frá Neytendastofu varðandi upplýsingar sem lánveitendum ber að veita lántökum skv. lögum um neytendalán og lögum um fasteignalán og er lokaafurð hópsins nýtt og endurbætt upplýsingaskjal.

Starfshópinn skipuðu Axel Hall, lektor við Háskólann í Reykjavík (formaður), Einar B. Árnason, hagfræðingur í menningar- og viðskiptaráðuneyti, Rósa Björk Sveinsdóttir, sérfræðingur í Seðlabanka Íslands og Þórunn Anna Árnadóttir, forstjóri Neytendastofu.

Verkefni starfshópsins var margþætt og var lögð áhersla á að skoða hvaða upplýsingum og leiðbeiningum þarf að koma á framfæri til neytenda um mismunandi lánaform, áhrif vaxta og verðbólgu og hvernig megi miðla þeim upplýsingum með skilvirkum hætti. Starfshópurinn kannaði einnig hvernig staðið er að upplýsingamiðlun og leiðbeiningum til lántaka, sem og eftirlitshlutverk Neytendastofu og Seðlabanka Íslands í því samhengi. Greinagerð starfshópsins má finna hér.

Með það að markmiði að efla og samræma upplýsingagjöf til lántaka endurskoðaði og uppfærði starfshópurinn skjal Neytendastofu varðandi upplýsingar til lántaka, samanber framangreint.

Uppfært upplýsingaskjal Neytendastofu 

Með aukinni tækniþróun, breyttu neyslumynstri og tíðari lánveitingum, m.a. vegna endurfjármögnunar, hefur lánveitendum fjölgað síðustu ár. Aukin samkeppni í þeim efnum kallar á að lánveitendur vilja geta afgreitt lán hratt og sem mest rafrænt. Því fylgir aukin krafa til neytenda um að kynna sér mismunandi lánsform og gaumgæfa það efni sem lánveitendum er skylt að leggja fram, þar á meðal upplýsingaskjal Neytendastofu. Í vinnu starfshópsins var áhersla lögð á að gera þær upplýsingar eins aðgengilegar og skýrar og mögulegt er.

Til að mæta þeim breiða og fjölbreytta hópi sem tekur fasteignalán var útbúið yfirlit fremst í upplýsingaskjalinu. Skjalið var þannig einfaldað og gert heildstæðara og um leið m.a. lagað að efni sem Evrópusambandið hefur útbúið til að efla fjármálalæsi.

Við yfirferð starfshópsins var lögð áhersla á að skýrður væri munurinn á verðtryggðum og óverðtryggðum lánum. Leitast var við að búa til stuttar skýringar sem fjármálastofnanir gætu notað til að veita lántökum upplýsingar.

Upplýsingaskjalinu er ætlað að veita neytendum tilteknar upplýsingar um sögulega þróun verðlags og breytilegra vaxta og áhrif þeirra á höfuðstól og greiðslubyrði auk upplýsinga um þróun verðlags og ráðstöfunartekna s.l. 10 ár. Í skjalinu er þannig m.a. útskýrður munur á lánsformum eins og verðtryggðum og óverðtryggðum lánum og munurinn á jöfnum greiðslum og afborgunum.

Aukið samstarf við eftirlit

Neytendastofa hefur eftirlit með upplýsingagjöf samkvæmt lögum um neytendalán og fasteignalán til neytenda en Fjármálaeftirlit Seðlabanka Íslands hefur almennt eftirlit með viðskiptaháttum fjármálafyrirtækja. Starfshópurinn leggur til að gengið verði frá samstarfssamningi milli stofnananna með það að markmiði að stuðla að skilvirkari neytendavernd í opinberu eftirliti á fjármálamarkaði.

Neytendastofa mun í kjölfar vinnu starfshópsins taka til nánari skoðunar upplýsingagjöf lánveitenda til neytenda og fylgja því eftir að lánveitendur uppfylli skilyrði laga með fullnægjandi hætti. Búið er að uppfæra vefsíðu Neytendastofu varðandi fjármálalæsi og útskýringar á lánaformum auk þess sem samstarfsamningur við Seðlabankann er í undirbúningi, líkt og starfshópurinn lagði til.

Neytendavernd á dagskrá stjórnmála

Menningar- og viðskiptaráðherra lagði nýverið fyrir Alþingi fyrstu heildstæðu neytendastefnu landsins þar sem lögð er áhersla á að auka neytendavernd á Íslandi.

„Þessi vinna er dæmi um slíka aðgerð og er liður í að setja neytendavernd á dagskrá stjórnmála. Fjármalalæsi er ábótavant hérlendis og það er lykilatriði að neytendur séu ekki í uppgjöf gagnvart lánaumhverfinu og séu hreinlega farnir að sætta sig við að skilja ekki svo mikilvæg málefni. Fasteignalán eru stærsta fjárfesting flestra á lífsleiðinni, því hvet ég fólk eindregið til þess að lesa uppfært upplýsingaskjal Neytendastofu og leita eftir frekari fjármálaráðgjöf ef þarf og finna kraftinn sem fylgir því að öðlast dýpri skilning á fjármálaumhverfinu og um leið eigin valkostum,“ segir Lilja Dögg Alfreðsdóttir menningar- og viðskiptaráðherra.