Author: einar

Opnun Landeyjahafnar árið 2010 markaði mikil tímamót í samgöngumálum íbúa og fyrirtækja í Vestmannaeyjum. Fyrsta árið nær tvöfaldaðist farþegafjöldi Herjólfs á og fyrir ári síðan var annað framfaraskref stigið þegar fargjöld íbúa í Vestmannaeyjum voru lækkuð og sama gjald tryggt, óháð í hvora höfnina er siglt.
Landeyjahöfn var frá upphafi hönnuð með nýtt skip í huga og til stóð að taka hvort tveggja í notkun á sama tíma, nýja höfn og nýtt skip sem yrði sérhannað fyrir höfnina með a.m.k. 1,5 metra minni djúpristu en gamli Herjólfur. Til stóð að semja um smíði á nýju skipi á síðustu mánuðum ársins 2008 en eftir hrun bankanna voru ekki lengur forsendur til þess. Það hefur legið fyrir að Landeyjahöfn myndi ekki nýtast að fullu fyrr en ný sérhönnuð ferja hæfi þangað siglingar og að ekki yrði hægt að þróa höfnina að fullu fyrr en reynslan af siglingu slíkt skips lægi fyrir.
Nýr Herjólfur hóf siglingar síðastliðið sumar. Skipið hefur þegar sannað gildi sitt, stjórnhæfni þess er góð og ferðum hefur fjölgað. Þá hefur Vestmannaeyjabær tekið við stjórn rekstrarins. Ákveðinni óvissu hefur því þegar verið eytt. Endanlegri þróun Landeyjahafnar er þó ekki lokið og er skiljanlegt að Vestmannaeyinga sé farið að lengja eftir því. Ég hef áður sagt og stend við það að ég hef hug á því að þeirri þróun ljúki sem fyrst. Það er í samræmi við vilja Alþingis sem ályktaði í desember síðastliðnum að hefja óháða úttekt á Landeyjahöfn í samræmi við samgönguáætlun fyrir árin 2019–2033 og fimm ára samgönguáætlun fyrir árin 2019–2023 og að henni verði lokið eigi síðar en 31. ágúst 2020.
Ráðuneytið auglýsti því með svokölluðu örútboði eftir óháðum sérfræðingum til að rýna gögn Vegagerðarinnar og rannsóknir sem hafa verið gerðar á Landeyjahöfn og koma með vel rökstuddar og skilgreindar tillögur til úrbóta sem væri hægt að framkvæma strax eða prófa í líkani. Örútboð er fljótvirk útboðsaðferð og í samræmi við innkaupareglur.
Tillögurnar verða nýttar til að sníða útboð til endurbóta á höfninni. Mikilvægt er að úttektin einskorðist ekki aðeins við gögn og rannsóknir varðandi dýpi Landeyjahafnar heldur verði einnig litið til annarra þátta sem geta haft áhrif á nýtingu hafnarinnar. Ég bind vonir við að hægt verði að ráðast strax í úrbætur að lokinni úttektinni. Ef í ljós kemur að rannsaka þurfi einstaka lausnir betur, verður það gert. Það yrði annað sjálfstætt verk.
Það er brýnt að vandað verði til verka þegar aflað er svara um hvað þurfi að gera til að tryggja að Landeyjahöfn geti þjónað hlutverki sínu að fullu. Svörin þurfa að byggja á skilningi á þeim flóknu aðstæðum sem eru við höfnina og vandaðri greiningu. Það mun skila mestum árangri til framtíðar. Áfram veginn.
Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar.
 
 
 

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar, segir í yfirlýsingu í gær að rétt viðbrögð ráði mestu um áhrif áfalla. „Yfirvofandi hættu þarf að mæta með mikilli röggsemi, en einnig er mikilvægt er að horfa á samhengi hlutanna svo fyrstu viðbrögð verði ekki þau einu. Fyrsta skrefið í baráttunni við kórónaveiruna sem orsakar COVID-19 snýr að heilsuvernd, enda nauðsynlegt að hefta útbreiðslu hennar.“

Mennta­kerfið: Kennsla held­ur áfram
„Eitt mik­il­væg­asta sam­fé­lags­verk­efnið á þess­um tíma­punkti er að tryggja að skólastarf rask­ist sem minnst. Skóla­stjórn­end­ur og kenn­ar­ar hafa sýnt mikla yf­ir­veg­un við þess­ar óvenju­legu aðstæður, þar sem mark­miðið er að halda uppi starf­sem­inni eins lengi og unnt er. Í upp­færðum áætl­un­um skól­anna er gert ráð fyr­ir ýms­um aðstæðum; hlut­verki kenn­ara í fjar­kennslu og heima­námi ef sam­komu­bann tek­ur gildi, líðan nem­enda og stuðningi við þá sem mest þurfa á að halda. Von­andi þarf ekki að grípa til þeirra aðgerða sem hafa verið und­ir­bún­ar, en það er mjög traust­vekj­andi að vita af þeirri und­ir­bún­ings­vinnu sem þegar hef­ur verið unn­in,“ segir Lilja Dögg í grein í Morgunblaðinu í gær.

Vet­ur­inn er að hopa og fram und­an eru jafn­dæg­ur að vori. Ég er sann­færð um að í sam­ein­ingu náum við tök­um á COVID-19. Við verðum að for­gangsraða í þágu sam­fé­lags­ins, því eins og John Stu­art Mill sagði: „Þegar til lengd­ar læt­ur, velt­ur gildi rík­is­ins á mann­gild­um þegn­anna.“

• Gerum það sem þarf
• „Við leggjum áherslu á gott samstarf og góð viðbrögð“

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar, segir í yfirlýsingu í gær að kortlagning sé í gangi um auknar hafnarframkvæmdir til að byggja undir framtíðartekjur og útflutning. „Í fluginu erum við að horfa til öryggissjónarmiða og að opna fleiri gáttir til landsins. Í vegaframkvæmdum eru fjölmörg verkefni tilbúin og hægt að klára á styttri tíma. Á næstunni mun ég leggja fram frumvarp um samvinnuverkefni um vegaframkvæmdir sem getur stuðlað að enn öflugri fjárfestingargetu til framtíðar.“
Ríkisstjórnin samþykkti á fundi sínum í gær aðgerðir til að bregðast við kólnun í íslensku efnhagslífi og áhrifum af COVID-19 veirunni. Það eru fordæmalausar aðstæður þar sem óvissan er mikil. Ljóst er að forsendur fjármálastefnunnar eru brostnar og ný áætlun væntanleg um miðjan maí. Sigurður Ingi kynnti, ásamt forystumönnum hinna stjórnarflokkanna, tillögur á fundi í Ráðherrabústaðnum. Þær fela það meðal annars í sér að veita á fyrirtækjum sem lenda í tímabundnum rekstrarörðugleikum lengri fresti til að standa skil á sköttum og opinberum gjöldum.
Sigurður Ingi þakkaði viðbragðsaðilum hvernig tekið hefði verið á útbreiðslu COVID-19 veirunnar og almenningi fyrir viðbrögðin. Hann ítrekaði að fólk ætti að reyna að lifa sem eðlilegustu lífi innan breyttra aðstæðna en taka tillit til regla og leiðbeininga heilbrigðisyfirvalda um smitvarnir og hreinlæti. Hann treysti heilbrigðiskerfinu til að takast á við heilbrigðisvána en aðgerðir ríkisins væru miðaðar að því að taka utan um fyrirtækin í landinu.

• Viðspyrna fyrir íslenskt efnahagslíf
• „Erum að tala um 20-25 millj­arða á ári næstu 3 ár“
• „Við leggjum áherslu á gott samstarf og góð viðbrögð“

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra, hefur skipað starfshóp um ræktun og nýtingu orkujurta, s.s. repju. Verkefni hópsins er að kanna forsendur fyrir stórtækri og sjálfbærri ræktun orkujurta á Íslandi til framleiðslu á lífdísil og öðrum afurðum, t.d. fóðurmjöli, áburði og stönglum.
„Efling akuryrkju, ræktun orkujurta og nýting repjuolíu getur dregið úr losun gróðurhúsalofttegunda á margvíslegan hátt. Rannsóknir sýna að hægt er að framleiða hér á landi lífdísil úr repjuolíu sem nýta megi sem eldsneyti á þorra þeirra véla sem gerðar eru fyrir dísilolíu úr jarðolíu. Íslensk framleiðsla sparar innflutning og vinnsla afurðanna skapar atvinnu og eykur sjálfbærni,“ segir ráðherra.
Samgöngustofa og þar á undan Siglingastofnun hefur um langt skeið unnið að rannsóknum á ræktun orkujurta á Íslandi og nýtingu þeirra. Gerðar hafa verið tilraunir með repjuræktun sem hafa gefist vel. Ræktun og notkun repjuolíu væri hagkvæm um leið og hún hafi jákvæð áhrif á umhverfið.
Tilraunir Samgöngustofu benda til þess að repjudísill gefi við brennslu sambærilega orku og hefðbundin dísilolía. Stór markaður er fyrir repjuolíu sem lífdísil, en íslenski fiskiskipaflotinn brennir til dæmis árlega alls um 160 þúsund tonnum af dísilolíu. Reynslan hefur sýnt að hver hektari lands í repjurækt gefur af sér um eitt tonn af repjuolíu. Miðað við 10% íblöndun þyrfti því að rækta repju á um 16.000 hekturum lands.
Sömuleiðis metur Samgöngustofa ávinning felast í ræktun repju í landgræðslu. Tækifæri felast í aukinni akuryrkju sem hefur náð nokkurri hylli íslenskra bænda á undanförnum árum og áratugum. Ræktun á innlendu fóðri sem áður var talin utan seilingar fyrir Íslendinga, hefur verið stunduð með ágætum árangri í öllum landshlutum og verður sífellt stærri þáttur í fóðuröflun bænda. Það eykur möguleika landbúnaðar og gæti orðið mikilvæg nýsköpun hér á landi. Ávinningurinn fer eftir því landi sem valið er en hann er mestur á ógrónu landi svo sem á íslenskum söndum.
Meginverkefni sérfræðingahópsins er annars vegar að greina framleiðslu og framleiðsluverð repjuræktunar ásamt flutningskostnaði og öðrum kostnaði við ræktunina, þ.m.t. hver væru hagkvæmustu ræktunarsvæði landsins. Hins vegar að leggja mat á mögulegan markað fyrir repjuafurðir og markaðsverð. Það verður einnig hlutverk hópsins að vinna að því að uppfylla markmið í þingsályktun Alþingis frá árinu 2017 um að árið 2030 verði 5-10% eldsneytis íslenska skipaflotans íblandað lífeldsneyti.
Starfshópurinn mun skila tillögum og drögum að aðgerðaáætlun fyrir lok september á þessu ári.

Ríkisstjórnin samþykkti á fundi sínum í morgun að beita sér fyrir markvissum aðgerðum til að mæta efnahagslegum áhrifum COVID-19. Aðgerðirnar miða að því að draga úr tjóni, tryggja að neikvæð áhrif á atvinnulíf og efnahag vari sem skemmst og skapa aðstæður fyrir öfluga viðspyrnu í kjölfarið. Þá var tilkynnt að vegna gjörbreyttra efnahagslegra forsendna yrði fjármálaáætlun lögð fram í maí.
Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar, sagði á blaðamannafundi ríkisstjórnarinnar í morgun:

„Við erum að gera þetta til að reyna að taka utan um þennan vanda. Heilbrigðiskerfið mun taka utan um heilbrigðisvána. Aðgerðir ríkisins munu taka utan um fyrirtækin í landinu og stjórnvöld munu eiga samstarf við sveitarfélög og fyrirtæki í landinu. Við leggjum áherslu á gott samstarf og góð viðbrögð. Þá er staða okkar býsna góð þegar því er lokið.“

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar, segir í grein í Morgunblaðinu í dag:

„Rétt viðbrögð ráða mestu um áhrif áfalla. Yf­ir­vof­andi hættu þarf að mæta með mik­illi rögg­semi, en einnig er mik­il­vægt er að horfa á sam­hengi hlut­anna svo fyrstu viðbrögð verði ekki þau einu. Fyrsta skrefið í bar­átt­unni við kór­óna­veiruna sem or­sak­ar COVID-19 snýr að heilsu­vernd, enda nauðsyn­legt að hefta út­breiðslu henn­ar. Sam­hliða þarf að huga að efna­hags­leg­um og ekki síður fé­lags­leg­um viðbrögðum. Nei­kvæð efna­hags­leg áhrif veirunn­ar eru ein­hver þau mestu sem alþjóðakerfið hef­ur séð í lang­an tíma. Þess vegna þarf um­fang efna­hagsaðgerða rík­is­stjórn­ar­inn­ar að vera veru­legt.“

Lífsgæði varin
COVID-19 faraldurinn mun hafa bein áhrif á atvinnulíf og stöðu ríkissjóðs. Geta þjóðarbúsins til að takast á við vandann er góð, en þó er ljóst að hagkerfið er berskjaldað fyrir ytri áhrifum af þeim toga sem hér um ræðir. Þegar má merkja áhrif faraldursins í efnahagslífinu.
Markviss og traust viðbrögð skipta sköpum við aðstæður sem þessar. Til að verja íslenskt efnahagslíf mun ríkisstjórnin beita sér fyrir eftirfarandi aðgerðum:

1. Fyrirtækjum sem lenda í tímabundnum rekstrarörðugleikum vegna tekjufalls verði veitt svigrúm, t.d. með lengri fresti til að standa skil á sköttum og opinberum gjöldum.
2. Skoðað verði að fella tímabundið niður tekjuöflun sem er íþyngjandi fyrir fyrirtæki í ferðaþjónustu, t.d. gistináttaskatt sem verður afnuminn tímabundið.
3. Markaðsátaki verður hleypt af stokkunum erlendis þegar aðstæður skapast til þess að kynna Ísland sem áfangastað, auk átaks til að hvetja til ferðalaga Íslendinga innanlands.
4. Gripið verði til ráðstafana sem örvað geta einkaneyslu og eftirspurn, t.d. með skatta- eða stuðningskerfum.
5. Aukinn kraftur verði settur í framkvæmdir á vegum opinberra aðila á yfirstandandi ári og þeim næstu.
6. Efnt verði til virks samráðs milli stjórnvalda og samtaka fjármálafyrirtækja um viðbrögð þeirra við fyrirsjáanlegum lausafjár- og greiðsluörðugleikum fyrirtækja í ferðaþjónustu.
7. Innstæður ÍL-sjóðs í Seðlabankanum verði fluttar á innlánsreikninga í bönkum til að styðja við svigrúm banka og lánardrottna til að veita viðskiptamönnum sínum lánafyrirgreiðslu.

Fjármálaáætlun frestað
Sökum gjörbreyttra efnahagshorfa eru forsendur gildandi ríkisfjármálastefnu brostnar og er vinna við endurskoðun stefnunnar hafin. Fjármálaráðherra mun fara þess á leit við Alþingi að hún verði tekin til umfjöllunar samhliða fjármálaáætlun, sem verði frestað. Áætlunin ætti að óbreyttu að koma fram fyrir 1. apríl en stefnt er að því að leggja hana fram eftir miðjan maí, enda hafi þá nauðsynlegar forsendur skýrst.
Samhliða vinnu við endurskoðun fjármálastefnu er unnið að sérstöku fjárfestingarátaki sem felur í sér verulega hækkun á fjárfestingastigi ríkissjóðs á næstu árum. Áætlunin gerir m.a. ráð fyrir sölu Íslandsbanka að hluta eða öllu leyti á áætlunartímabilinu, en þó eingöngu ef aðstæður til sölu eru hagfelldar. Á vorþingi verður lagt fram frumvarp um afmarkaðar samstarfsfjárfestingar í vegamálum og þannig stuðlað að enn öflugri fjárfestingargetu til framtíðar.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar, var spurður um undirboð í ferðaþjónustu á Alþingi í liðinni viku.
Sagði Sigurður Ingi að undirboð í ferðaþjónustu á Íslandi hafi farið vaxtandi og hafi haft mjög neikvæð áhrif. Það hefur verið vinna í gangi hvaða leiðir séu til til að koma í veg fyrir undirboð með einhverjum hætti. Margt í ferlinu er flókið og hafa rútufyrirtæki getað á grunni alþjóðlegs regluverks unnið á grunni gistilandaheimild sem er gefin út af landinu sem rútufyrirtækið er frá. „Hér hefur það verið túlkað í tollalögum þannig að þetta sé heimilt til eins árs.“

„Stundum erum við kaþólskari en páfinn í því að framfylgja einhverjum evrópskum regluverkum og sjáum ekki fyrir okkur leiðirnar út úr því.“

Sigurður Ingi sagði aðgerðir er eru á borðinu hjá Dönum og þeir hafa verið að innleiða átt hann fund með kollega mínum, danska ráðherranum, og íslenskir sérfræðingar eru komnir í beint samband við danska samgönguráðuneytið um að fylgja þeim eftir þeirra aðgerðum hér á landi.
„Ég er aftur á móti þeirrar gerðar að ég vil leita allra leiða þegar við erum að verja íslenska hagsmuni og jafnvel stundum aðeins að skora á hólm hið evrópska regluverk. En þegar land eins og Danmörk, sem er innan Evrópusambandsins, gerir það, þá hef ég sagt: Ég vil fylgja þeirra fordæmi. Við erum að fylgjast mjög náið með því hvernig þeir vinna þetta og við erum að setja upp sambærilegt prógramm. Undirbúningur þeirra var þannig að þeir höfðu dálítið samband við þessi fyrirtæki og komu upplýsingum á framfæri um hvað þeir ætluðu að gera. Kannski eru viðbrögðin því orðin meiri nú þegar þó svo að regluverkið sé ekki farið að bíta.“