Author: Einar Gunnar

Íslenskt samfélag hefur tekið umtalsverðum breytingum til hins betra frá því að Alþingi hlaut löggjafarvald í ýmsum sérmálum með stjórnarskránni árið 1874. Fyrir það fyrsta, þá var Ísland enn hluti af danska konungsveldinu og átti stjórnmálabaráttan eftir að litast af þeirri stöðu. Þjóðartekjur á mann voru með því lægsta í Evrópu á þessum tíma. Að sama skapi voru allir þingmenn þjóðarinnar 36 talsins karlmenn. Ljóst er að samfélagsleg þróun hefur verið okkur Íslendingum hagstæð þegar litið er til vaxtar þjóðartekna og að þingið í dag endurspeglar mun betur samfélag sitt, til að mynda er hlutfall kvenna og karla á þingi jafnt.

Áskoranirnar sem við stöndum frammi fyrir í dag eru að öðrum toga en viðfangsefnið er alltaf hið sama, þ.e. hvernig bætum við íslenskt samfélag. Hvernig tryggjum við að gæði velferðarsamfélagsins séu á meðal þess besta sem gerist í veröldinni? Vinna þarf betur að ýmsum málum. Leyfi ég mér að nefna þrennt sem ætti að vera forgangsmál á komandi þingvetri: efla þarf heilbrigðisþjónustu og minnka þarf greiðsluþátttöku sjúklinga, bæta þarf stöðu eldri borgara og styðja verður betur við menntakerfið. Við munum hins vegar ekki bera gæfu til þess að ná árangri nema að við tryggjum að grunnatvinnuvegir þjóðarinnar séu samkeppnishæfnir. Stöðugt hagkerfi og traust efnahagsstjórn er lykilforsenda þess.

Áhrif þingsins og þverrandi traust á það hefur verið til umræðu undanfarin misseri. Þetta er stórvarasöm þróun því að hún grefur undan þrískiptingu valdsins í lýðræðisþjóðfélögum. Ef löggjafarvaldið er veikburða hefur það áhrif á alla stjórnmálaþátttöku, þ.e. áhugi á stjórnmálum sem hreyfiafli fer dvínandi og áhrif þess eru ófyrirséð. Hvað er til ráða? Að mínu mati er framvindan í höndum þingmanna þjóðarinnar. Þingmenn hafa það í valdi sínu að koma fram með umbótamál og vinna þeim fylgi. Efling löggjafarvaldsins liggur fyrst og síðast hjá okkur þingmönnum. Þeir þingmenn sem reyna að varpa ábyrgðinni á aðra eru á villigötum. Allur þingheimur þarf að huga að því mun betur hvernig megi auka traust og ásýnd þingsins. Það verður best gert með málefnalegri framgöngu og leita leiða til að bæta samfélagið okkar.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, þingmaður og varaformaður Framsóknarflokksins

Greinin birtist í Fréttablaðinu 12. september 2017

Mikið er rætt og ritað um uppbyggingu á Vestfjörðum þessa dagana. Eftir margra ára varnarbaráttu samfélaganna fyrir vestan hafa nú í nokkurn tíma verið vonir og væntingar um uppbyggingu með bættum innviðum og fjölbreyttara atvinnulífi. Þrátt fyrir að mikið hafi áunnist á undanförnum árum vantar herslumuninn uppá að fjórðungurinn sé á pari við aðra hvað varðar innviði. Einkum eru það þrjú mál sem eru í brennidepli í dag, veglagning um Teigskóg, virkjanir á norðanverðum Vestfjörðum og laxeldi en að mínu viti þarf aðkomu okkar þingmanna kjördæmisins að öllum þessum málum.

Teigskógur- lagasetning eina leiðin

Nú þegar er vinna er hafin við Dýrafjarðargöng og undirbúningur fyrir nýjan veg um Dynjandisheiði er langt kominn, er aðeins einn kafli eftir í stóru samgönguæðum Vestfirðinga sem er ekki boðlegur en það er vegurinn um Ódrjúgsháls og Hjallaháls. Teigskógur er með þekktari “skógum” á landinu þrátt fyrir að vera að mestu kjarr sem finna má víða á Íslandi. Í raun er með ólíkindum að landeigendur sem búsettir eru á höfuðborgarsvæðinu skuli geta komið í veg fyrir að Vestfirðingar njóti samgangna, öryggis og betri lífsgæða. Nýr vegur um Teigskóg hefur þvælst í stjórnkerfinu alltof lengi og þau svör sem við þingmenn höfum fengið hafa aldrei staðist þegar við höfum ýtt á eftir málinu. Í ljósi nýjustu frétta um mögulegar seinkanir er aðeins eitt í boði, að alþingi samþykki lög um Teigskóg svo framkvæmdir geti hafist. Annað er ekki boðlegt. Mun ég flytja slíkt mál geri aðrir það ekki.

Fiskeldi – beita verður mótvægisaðgerðum og opna Djúpið

Í minni sjávarútvegsráðherratíð síðasta haust setti ég af stað starfshóp sem vinna átti stefnumótun í fiskeldi og skilaði hópurinn niðurstöðu nú í lok ágúst. Fiskeldi eða eldi hverskonar er vaxandi um allan heim enda ljóst að fæðuþörf heimsins verður ekki annað með hefðbundnum búskap eða fiskveiðum. Íslendingar hafa ekki fylgt þeirri þróun eldismála sem skyldi og eflaust eru margar skýringar á því. Nú er staðan önnur, eldi er komið til að vera á Íslandi. Fiskeldi er einn helsti vaxtarbroddur atvinnulífs á Vestfjörðum og sóknarfærin einnig mikil fyrir austan. Niðurstöður starfshópsins ullu mér nokkrum vonbrigðum. Ég hafði vonast eftir skýrari markmiðum og sýn fyrir greinina á næstu árum líkt og fiskeldisþjóðirnar í kringum okkur hafa sett sér. Megin verkefnið var að gera tillögur um umgjörð greinarinnar og átta sig á þjóðhagslegu mikilvægi hennar, þar er lykillinn að meta félagslega og efnahagslega þætti en ekki var gerð tilraun til þess. Þrátt fyrir margt ágætt í vinnu hópsins virðist mér að hann hafi villst frá meginmarkmiðum vinnunnar. Áherslan á „sátt“ milli eldis og veiðiréttarhafa, gjaldtöku af greininni ásamt uppboðsleið Viðreisnar virðist hafa tekið megin tíma hópsins. Ég sakna þess hve lítið er gert með jákvæð áhrif fiskeldis á efnahagslífið, samfélagsþróunina (þrátt fyrir úttekt Byggðastofnunar) sem og hvernig við ætlum að mennta allt það fólk sem greinin þarfnast eða búa um frekari innviði sem fylgja uppbyggingunni.
Viðreisn nær að koma hugmyndum sínum um uppboðsleið þarna inn sem er athyglisvert í ljósi þess að ætlaður forystuflokkur ríkisstjórnarinnar hefur verið andsnúinn þeirri leið í sjávarútvegi. Maður veltir því fyrir sér hvort þetta eigi að vera tilraunaverkefni fyrir sjávarútveginn.
Lagt er til að lögfesta lokun Ísafjarðardjúps fyrir laxeldi á grundvelli áhættumats Hafrannsóknarstofnunar sem er hálfs árs gamalt. Til viðmiðunar má benda á að það tók Hafró langan tíma að þróa aflaráðgjöfina sem þokkaleg sátt hefur myndast um og á hverju ári er niðurstaðan rýnd af ICES, í tilfelli áhættumats á fiskeldi fer vísindalega rýnin fer fram eftir að búið er að loka Djúpinu. Áhættumat Hafrannsóknarstofnunar er nýtt og frumraun stofnunarinnar á þessum vettvangi. Ljóst er að of margar spurningar eru uppi um aðferðarfræði, gögn og annað er liggur til grundvallar matinu að hægt sé að nýta það til ákvarðanatöku á þessu stigi. Á fundi þingflokks- og landsstjórnar Framsóknarflokksins á Vopnafirði nú fyrir skömmu sagði ég mikilvægt að erlendir aðila yrðu fengnir til að rýna vinnu Hafrannsóknarstofnunar og formaður Framsóknarflokksins hefur tekið undir það í grein er hann ritaði. Ég er reyndar þeirrar skoðunar að setja eigi á fót sérstaka rannsóknarstofnun við t.d. Háskólann á Hólum eða Auðlindadeild Háskólans á Akureyri sem hafi m.a. það hlutverk að rýna rannsóknir annarra í sjávarútvegi og fiskeldi þar á með talið Hafrannsóknarstofnunar. Með þessu er ég ekki að kasta rýrð á vísindamenn stofnunarinnar heldur myndi slík rýni væntanlega staðfesta og þannig renna enn styrkari stoðum undir þeirra vinnu.
Ennfremur er ekki tekið tillit til mótvægisaðgerða en bæði einstaka framkvæmdaraðili og Hafró hafa komið fram með mótvægisaðgerðir sem þýða að hægt sé að fara af stað strax í Djúpinu undir eftirliti þannig að hvorki lífræn mengun né erfðablöndun ógni nokkrum stofnum í Djúpinu. Reyndar kom fram á sameiginlegum fundi Atvinnuvega- og Umhverfis- og samgöngunefndar sl. miðvikudag að innan hópsins hafi illa gengið að ná saman og því haldinn sérstakur fundur þar sem leitað var sátta milli “deiluaðila”.
Skýrsluna um fiskeldi þurfum við þingmenn að gaumgæfa mjög vel á komandi dögum í þinginu þannig að náist ásættanleg niðurstaða fyrir samfélögin og náttúruna. Þannig er því ekki farið í dag og verður ekki fyrr en fiskeldi fer af stað í Ísafjarðardjúpi.

Uppbygging raforkukerfisins – hringtenging Vestfjarða

Ég hef sett mig vel inní áform um virkjanir á norðanverðum Vestfjörðum og heimsótti fyrirhuguð virkjanarsvæði á Ófeigsfjarðarheiði síðastliðið sumar. Ég ætla hinsvegar að láta það vera í bili að fjalla um skrif læknisins sem veit hvað Vestfirðingum er fyrir bestu.
Til þess að bæta raforkuöryggi Vestfirðinga þarf hringtengingu (n-1 tengingu). Fyrir liggja þrjú skref svo slíkt verði að veruleika.
1.skref: Öflun raforkunnar: Finna þarf skynsamleg mörk milli nýtingu á fallvötnum, milli þess að friða og nýta. Pólitíkin hefur komið sér upp mjög viðamiklu ferli til þess enda geta þessi skynsamlegu mörk verið mjög á reiki, það ferli kallast rammaáætlun. Ég hef gagnrýnt það ferli enda alls ekki fullkomið. Hins vegar er það ferlið sem við miðum við í dag og nýtum til ráðgjafar. Bæði Hvalá og Austurgilsvirkjun á norðanverðum Vestfjörðum eru í nýtingarflokki rammaáætlunar sem er lykilatriði.

2. skref: Tengipunktur: Virkjunaraðilar þurfa að geta afhent framleiðslu sína til Landsnets svo hægt sé að miðla henni. Horft hefur verið til þess að tengipunktur fyrir Hvalárvirkjun, Austurgilsvirkjun og hugsanlega Skúfnavatnavirkjun verði innarlega í Ísafjarðardjúpi, mögulega við Nauteyri. Annar áfangi af hringtenginu Vestfjarða er því að koma slíkum tengipunkti fyrir. Landsnet hyggst leggja þaðan línu suður í Kollafjörð þar sem línan myndi tengjast við “landsnetið”. Við þetta annað skref er ekki komin hringtenging en raforkuöryggi batnar samt sem áður þar sem bilanir austan við Kollafjörð hætta að hafa áhrif á Vestfirðinga. Á línunni frá Kollafirði að Gilsfirði eru margir staðir með mikilli ísingarhættu og bilanir tíðar eins og sést á myndinni hér fyrir neðan frá Landsneti. Endapunktinum er þó ekki náð með þessu skrefi.

Græna línan er möguleg tenging úr Djúpi í Kollafjörð.Fjölmargir ísingarhættustaðir, merktir gulir, appelsínugulir og rauðir frá Kollafirði í Gilsfjörð detta út við 2. skref að hringtengingu Vestfjarða.

3. skref: Hringtenging raforku: Bent hefur verið á að Landsnet hafi ekki gefið út að til standi að leggja út línu út Djúp. Í mínum huga er það ekki einkamál Landsnets hvernig raforkukerfi Vestfirðingar búi við, ekki frekar en það sé einkamál Skipulagsstofnunar hvernig veglagningu á landinu er háttað. Hringtenging raforku á Vestfjörðum er pólitísk ákvörðun, það má benda á að síðastliðið haust var samþykkt í ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks, tillögur Vestfjarðarnefndar en ein af tillögunum þar var að fela Orkustofnun að finna út hagkvæmustu tengingu frá Nauteyri til Ísafjarðar. Frá ríkisstjórnarskiptum hefur þessi tillaga ekki fengið framgang frekar en aðrar tillögur nefndarinnar sem núverandi stjórnarflokkarnir sýna engan áhuga. 
Málið er einfalt í mínum huga, Orkustofnun verði falið líkt og Vestfjarðarnefndin lagði til að finna hagkvæmustu tengingu frá Nauteyri til Ísafjarðar og Alþingi gefi út stefnumarkandi ákvörðun um að ráðist verði í hringtengingu sem fyrst.
Skora ég á Þórdísi Reykfjörð Gylfadóttur ráðherra raforkumála og þingmann Norðvesturkjördæmis að fela Orkustofnun að hefja þá vinnu.

Þrátt fyrir að kostnaður við slíka tengingu gæti virst þónokkur er ávinningurinn mikill, hægt er að slökkva á olíkyndingu og olíuvarafli sem væri í takt við umhverfisskuldbindingar Íslands, raforkuöryggi Vestfirðinga stórbatnar og loks verður til staðar raforka fyrir minni iðnað. Einnig má benda á að til rannsóknar eru minni virkjanir í Djúpinu sem gætu tengst inná þá línu og lækkað kostnaðinn. Aðrir kostir við að hringtengja rafmagn á Vestfjörðum eins og að tvöfalda Vesturlínu eru líka mjög dýrir en í mínum huga er miklu físilegari leið að að virkja fallvötnin við Djúp og í Hvalá til hagsbóta fyrir samfélögin þar vestra og stuðla að bættu raforkuöryggi í leðinni.

Ef að þingmenn koma sér saman að gera fyrrnefnd þrjú atriði að veruleika er ég sannfærður um að eftir standi kröftug sjálfbær samfélög á Vestfjörðum.

Gunnar Bragi Sveinsson, þingmaður Framsóknarflokksins

Greinin birtist á bb.is, 11. september 2017

Vandi sauðfjárbænda er augljós og hefur verið sýnt framá hve gríðarlegur tekjumissir bænda verður ef allt fer á versta veg. Hann verður 2.400 milljónir króna á tveimur árum. Bændur hafa síðan í vetur reynt að fá stjórnvöld til að opna augun fyrir vandanum með litlum árangri. Útspil ríkisstjórnarinnar kom seint og um síðir án þess að taka á vandanum í heild. Vandi greinarinnar er í raun ekki framleiðsluvandi heldur markaðsvandi. Víða í verslunum er erfitt eða ekki hægt að kaupa læri eða hryggi. Birgðavandinn er því væntanlega að mestu í öðrum vörum. Ef framleiðslan verður minnkuð um 20% líkt og ríkisstjórnin virðist stefna að þá verður augljóslega enn frekari vöntun á þessum vörum á næsta ári. Mun þá koma fram krafa frá Félagi atvinnurekenda um að fá að flytja inn lambakjöt í stórum stíl? Framleiðendur og verslanir hafa um árabil ekki sinnt markaðnum sem skyldi og metnaðarleysi verið þar ráðandi. Meðan fiskur, kjúklingur, svín ofl. var hanterað fyrir markaðinn var lítill metnaður í lambakjötinu. Það hefur þó breyst síðustu ár m.a. hefur Krónan boðið uppá nútímalegar sölueiningar. Þróunin er því á réttri leið, en það er heilmikið óunnið. Landbúnaðurinn þarf að verða mun meira markaðsdrifinn – ekki framleiðsludrifinn. Það er það sem verður að breytast.

Undirritaður beitti sér fyrir því sem landbúnaðarráðherra að 100 milljónir króna voru settar í markaðsmál fyrir erlenda markaði til að létta á birgðavandanum. Markaðssóknin verður að vera markviss og hafa það að markmiði að auka verðmæti hverrar einingar. Þrír aðilar þurfa að koma að málum, stjórnvöld, afurðastöðvar og bændur. Nefni ég hér örfá dæmi um hvað stjórnvöld geta gert:

1. Nú þegar á að taka upp sveiflujöfnun sem bændur hafa kallað eftir þannig að hægt sé að losa nú þegar um þær birgðir sem safnast hafa upp. Skv. hugmyndum bænda hefði ráðherra vald til að stöðva útflutning sé hætta á skorti á innanlandsmarkaði og því væri það að hans valdi að jafna sveiflur á markaðnum.
2. Á fundi þingflokks Framsóknarflokksins sl. mánudag kynnti ég þingmál sem ég hyggst leggja fram. Að sveiflujöfnunin yrði fest í lög og að undanþága frá samkeppnislögum yrði lögfest fyrir landbúnaðinn í heild. Það er mjög mikilvægt að okkar litli landbúnaður geti unnið sem ein heild t.d. er kemur að útflutningi en í dag er það ekki hægt. Fyrirkomulagið í mjólkurframleiðslu hefur reynst vel fyrir neytendur og framleiðendum tekist vel að tryggja gæðavörur á hagstæðu verði. Ef framþróun í útflutningi á að eiga sér stað verða framleiðendur að geta unnið saman.
3. 500 milljónum króna verði varið til markaðs og vöruhönnunar átaks þar sem áherslan verður lögð á nútímalegar vörur fyrir innanlandsmarkað og útflutning.
4. 100 milljónum króna verði varið í að styrkja frumkvöðlastarf í gegnum Landbúnaðarklasann.
5. Bændur sem hafa verið að þróa “beint frá býli” og/eða netsölu á framleiðslu sinni fái sérstakan stuðning.

Það er engin framtíðarsýn sem ríkisstjórnin er að bjóða með því að hvetja ungt fólk til að snúa baki við sauðfjárframleiðslu. Hér hef ég ekki rætt áhrif þess á samfélagið ef bændur bregða búi í stórum stíl en þau áhrif gætu orðið mikil.

Það er vel hægt að styrkja stöðu sauðfjárbænda til framtíðar en þá þarf að bregðast við strax og lykilatriðin liggja á borðum ríkisstjórnarinnar.

Gunnar Bragi Sveinsson, þingmaður Framsóknarflokksins

Greinin birtist í Morgunblaðinu, 9. september 2017

Akranes er gott samfélag sem er að mínu mati í þægilegri fjarlægð frá Reykjavík og þangað er því auðvelt að sækja m.a. vinnu og háskóla. Fasteignaverð á Akranesi er einnig talsvert lægra en í höfuðborginni Reykjavík, þó fasteignaverð hafi hækkað umtalsvert á síðustu misserum. Á Skaganum eru einnig góðir leik- og grunnskólar og önnur öflug grunnþjónusta sem er vel mönnuð fagfólki á hinum ýmsu sviðum.

Því er ekki annað en hægt að velta fyrir sér, hvers vegna íbúafjölgun á Akranesi er mun lægri en í öðrum nágrannasveitarfélögum höfuðborgarinnar. Í nýlegum fréttum kom fram að íbúum á Akranesi hefur fjölgað um 1,7% á undanförnu ári á meðan fjölgunin er 3,5% í Árborg og 8,5% í Reykjanesbæ.

Reyndar vitum við að skortur hefur verið á íbúðarhúsnæði á Akranesi. En nú eru uppi áform um að koma inn með um 650 íbúðir, til að koma á móts við þann skort sem verið hefur. Það er nauðsynleg aðgerð og í því samhengi þarf að horfa til ýmissa þátta eins og uppbyggingar á félagslegu húsnæði, húsnæði fyrir aldraða og auk þess þarf aukið framboð inn á hinn almenna markað.

En geta aðrir þættir haft áhrif á þessa þróun? Getur verið að fólk í fasteignahugleiðingum horfi frekar til sveitarfélaga eins og t.d. Árborgar og Reykjanesbæjar? Getur verið að Akranes líði fyrir að vera eina sveitarfélagið, úr dæminu sem tekið var fyrir í fréttum, þar sem fólk þarf að greiða veggjöld á leið sinni til og frá Reykjavík?

Í þrígang hef ég lagt fram þingsályktunartillögu á Alþingi um skattaafslátt vegna ferða til og frá vinnu. Sú tillaga hefur einhverra hluta vegna fengið dræmar undirtektir og því ekki náð fram að ganga. Tillagan fjallar um að fólk sem greiða þarf ákveðna upphæð vegna ferða til og frá vinnu eða skóla fá skattaafslátt á móti. Gæti verið ef hún hefði náð fram að ganga, að hún hefði haft áhrif á þessa íbúaþróun?

Það verður ekki litið fram hjá því að Skagamenn og aðrir íbúar Vesturlands búa við ójafnræði hvað varðar kostnað vegna ferða til og frá vinnu. Sumir segja að við höfum val um aðra leið sem er Hvalfjörðurinn. Því er ég ekki sammála.

Við verðum að fara í verulegar vegabætur á Vesturlandsvegi og ráðast sem fyrst í lagningu Sundabrautar. Þá fyrst förum við að tala um raunverulegt val. Skaginn á svo sannarlega sóknarfæri. Ódýrara húsnæði og meiri gæðastundir með fjölskyldunni. Það er þess virði.

Elsa Lára Arnardóttir, þingmaður Framsóknarflokksins

Greinin birtist á Skessuhorni, 7. september 2017