Author: einar

Stefán Vagn Stefánsson, alþingismaður, lagði áherslu á í störfum þingsins á Alþingi að ljúka jöfnun á dreifikostnaði raforku um land allt. Hann lýsti málinu sem „réttlætismáli“ og sagði eðlilegt að heimili og fyrirtæki, óháð búsetu, stæðu jafnfætis í grunnkostnaði vegna raforku.

„Að mínu mati er hér um réttlætismál að ræða, að allir íbúar landsins sitji við sama borð er kemur að kostnaði heimila eða fyrirtækja vegna raforku,“ sagði Stefán Vagn. „Fyrir okkur á landsbyggðinni, sem höfum verið að berjast fyrir uppbyggingu og öflugu atvinnulífi, er þetta einn af þeim þáttum sem skipta miklu máli.“

Stefán Vagn rifjaði upp að Alþingi hafi árið 2004 samþykkt lög um jöfnun kostnaðar við dreifingu raforku. Markmið laganna væri að mæta hærri kostnaði í dreifbýli með sérstökum jöfnunargjaldi sem rynni í gegnum dreifiveiturnar. Þrátt fyrir það hefði misræmið haldið áfram að vaxa og full jöfnun ekki náðst.

„Kostnaður við dreifingu raforku er mismikill í dreifbýli og þéttbýli og hefur farið vaxandi,“ sagði hann og bætti við að fjármunum úr jöfnunarkerfinu væri skipt í hlutfalli við notkun og kostnað dreifiveitna, en að það nægði ekki til að brúa bilið að fullu.

Hvað kostar að ljúka jöfnun?

Stefán Vagn nefndi og vísaði til að tæplega 420 kr. hækkun á mánaðarreikningi heimila á höfuðborgarsvæðinu nægja til að jafna leikinn.

„Til þess að ná fullri jöfnun þarf að hækka orkureikninga íbúa á höfuðborgarsvæðinu um tæplega 420 kr. á mánuði. Þá standa íbúar alls landsins jafnfætis þegar kemur að kostnaði vegna nýtingar okkar sameiginlegu auðlinda og innviða.“

„Þetta er sanngirnismál sem við hljótum að vera sammála um að leysa.“

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, gagnrýndi í störfum þingsins ný áform mennta- og barnamálaráðherra um að setja á laggirnar fjórar til sex svæðisskrifstofur sem taki yfir rekstrartengd verkefni framhaldsskóla. Þessi áform ganga gegn frumvarpi ráðherrans sjálfs sem veiti skólum víðtækar heimildir til samstarfssamninga um stoðþjónustu og rekstur.

Svæðisskrifstofurnar eiga að yfirtaka verkefni á borð við rekstur, mannauðsmál og stoðþjónustu. Á vef ráðuneytisins sé jafnframt rökstutt að sameining stjórnsýslu tryggi „betri þjónustu og markvissari stjórnsýslu“ á sama tíma og skólarnir haldi sérstöðu sinni og nafni.

„Þetta þýðir með öðrum orðum að stjórnendur framhaldsskóla missa umboð sitt til að taka ákvarðanir og gera samninga,“ sagði Ingibjörg og bætti við að slíkt jafngilti því að „leggja til nýtt stjórnsýslustig“.

Ráðherrann hefur mælt fyrir frumvarpi sem veitti framhaldsskólum víðtækar heimildir til að gera samstarfssamninga um rekstrartengd mál og stoðþjónustu, svo sem fjármál, bókhald, laun, mannauð, upplýsingakerfi, innkaup, húsnæði og stjórnsýslu.

„Hér er verið að leggja til að skólar fái frekari heimildir til að gera samninga og bæta rekstur sinn á sama tíma og verið er að taka hlutverkið af þeim annars staðar.“

Ingibjörg segir að svör ráðherrans í gær hafa komið á óvart, þar sem hann hefði fullyrt að engin tengsl væru á milli frumvarpsins um samstarfssamninga og áforma um svæðisskrifstofur.

„Á sama tíma og ráðherra vill auka sjálfstæði framhaldsskóla … eru í gangi áform um að færa einmitt þau málefni … undir svæðisskrifstofur,“ sagði Ingibjörg og vísaði til þess að þetta kæmi fram í gögnum ráðuneytisins sjálfs. „Þrátt fyrir þetta fullyrti ráðherra í gær að það ætti ekki að færa rekstur framhaldsskóla yfir til svæðisskrifstofa, þrátt fyrir að það standi skýrum stöfum á vef Stjórnarráðsins.“

Ingibjörg sagði eðlilegt að Alþingi gerði athugasemdir þegar „boðuð stefnumótun stjórnvalda er hvorki samrýmd né skiljanleg“ og spurði hver væri framtíðarsýnin í málaflokknum.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður, varaði við því í störfum þingsins að háir vextir væru farnir að vinna gegn markmiðum um eðlilegan hagvöxt, nýsköpun og framþróun. Þórarinn Ingi sagði að flest bendi til þess að Seðlabankinn lækki ekki vexti þegar peningastefnunefnd bankans tekur næstu ákvörðun á morgun, miðvikudag 8. október.

„Fyrirtæki bíða með að þróa nýjar lausnir og fresta tækjakaupum. Frumkvöðlar taka litla sem enga áhættu,“ sagði Þórarinn Ingi og bætti við að lítil og meðalstór fyrirtæki greiði nú „allt að 11% vexti“ af fimm ára lánum. Að hans mati leiti fyrirtæki í vaxandi mæli í verðtryggð lán „rétt eins og almenningur“, sem hann sagði merki um þunga vaxtabyrði.

Landbúnaður og sjávarútvegur undir álagi

Þórarinn Ingi nefndi sérstaklega landbúnað, matvælaframleiðslu og sjávarútveg sem greinar sem þegar glími við hærri aðfanga- og launakostnað, auk óvissu um eftirspurn og afkomu. „Þegar vextir haldast svo háir til lengri tíma hverfa fjárfestingar eins og dögg fyrir sólu.“

Til að undirstrika áhrifin vísaði þingmaðurinn í dæmi: Óverðtryggt 15 milljóna króna lán til fimm ára geti í dag borið tæplega 1,3-1,5 milljónir króna í árlega vexti. „Hver getur tekið slíka áhættu?“

Kallar eftir þverpólitískri sátt

Í lok ræðunnar hvatti Þórarinn Ingi til þess að nýsköpun hægði ekki á „út árið 2026“ og lagði til að komandi fjárlagaumræða snerist um þverpólitíska sátt um hallalaus fjárlög fyrir árið 2026. „Það er kominn tími til,“ sagði hann að lokum.

Hrafn Splidt Þorvaldsson kjörinn nýr formaður Sambands ungra Framsóknarmanna á 50. Sambandsþingi SUF helgina 4.–5. október sl.

Samband ungra Framsóknarmanna hélt sitt 50. Sambandsþing í Garðabæ helgina 4. til 5. október. Á þinginu var Hrafn Splidt Þorvaldsson kjörinn nýr formaður sambandsins. Hann tekur við af Gunnari Ásgrímssyni sem gaf ekki kost á sér aftur eftir tveggja ára formennsku. 

Hrafn Splidt Þorvaldsson er 25 ára viðskiptafræðingur frá Mosfellsbæ og hann starfar nú hjá Strætó bs. Hann hefur verið virkur í flokknum síðan 2021 og sér í lagi í starfi SUF þar sem hann hefur verið í framkvæmdastjórn frá árinu 2023, fyrst sem viðburðastjóri og nú síðast sem varaformaður. Einnig hefur hann setið í málefnanefnd flokksins og stjórn Kjördæmasambands Framsóknar í Reykjavík. 

Þá var einnig kjörin ný stjórn SUF, hana skipa: Arnþór Birkir Sigþórsson, Árdís Lilja Gísladóttir, Berglind Sunna Bragadóttir, Birgitta Birgisdóttir, Dísa Svövudóttir, Elín Karlsdóttir, Karítas Ríkharðsdóttir, Kjartan Helgi Ólafsson, Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson, Stefán Atli Rúnarsson, Steinþór Ólafur Guðrúnarson og Ýmir Örn Hafsteinsson.

Á þinginu var unnið metnaðarfullt málefnastarf og 47 ályktanir samþykktar. Meðal annars var ályktað gegn þátttöku Íslands í Eurovision á meðan lönd, þar sem ríkisstjórnir beita sóknarsinnuðum hernaði, á borð við Ísrael og Aserbaísjan, eru ekki útilokuð frá þátttöku. Þá hvatti ungt Framsóknarfólk til þess að flokksþing Framsóknar fari fram með góðum fyrirvara á næsta ári, fyrir sveitastjórnarkosningar, eigi síðar en í febrúar 2026.

Þar að auki voru samþykktar ályktanir um margvísleg samfélagsmál, meðal annars:

• Að frídagar sem lenda á helgi skuli færast á næsta virka dag, eins og tíðkast víða erlendis, t.d. í Bretlandi, svokallaðir bankafrí- eða brúardagar.
• Að skoða leiðir til að auka tekjur sveitarfélaga af fjármagnstekjuskatti, þar sem útsvar miðast nú eingöngu við launatekjur.
• Að endurskoða skerðingarreglur Tryggingastofnunar vegna fjármagnstekna maka og barna. Núverandi fyrirkomulag getur valdið því að einstaklingar missa bótarétt eða þurfa að greiða til baka háar fjárhæðir vegna tekna maka eða barna.
• Að fjölga opinberum störfum á landsbyggðinni, meðal annars með flutningi stofnana eða stofnun útibúa.
• Að breyta skattkerfi landsins svo þau sem búa í hinum dreifðari byggðum borgi lægri skatta vegna fjarlægðar frá þjónustu líkt og gert er í Noregi.
• Að sjókvíaeldi sé mikilvæg atvinnugrein á landsbyggðinni, en að huga þurfi að langtímaáhrifum á umhverfi og aðra atvinnuvegi. Hvetja beri til nýsköpunar í átt að lokuðum kvíum og geldum laxi.

Nýkjörinn formaður segir ályktunarpakkann umfangsmikinn og að hann muni reynast gott veganesti fyrir komandi málefnastarf á vettvangi flokksins fyrir komandi flokksþing.

Við í Framsókn óskum Hrafni innilega til hamingju með kjörið og um leið þökkum við Gunnari Ásgrímssyni fráfarandi formanni fyrir vel unnin störf og frábært samstarf.

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, vakti máls í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi uppsagnar ferliverkasamningum við sérfræðilækna á sjúkrahúsinu á Akureyri (SAk). „Það er ljóst að þjónustan mun dragast verulega saman ef ekki finnst lausn á málinu,“ sagði Ingibjörg og benti á að um væri að ræða 13 sérgreinalækna á sviðum hjarta-, krabbameins-, kvensjúkdóma-, meltingar- og lyflækninga. „Þjónusta sem íbúar á Norðurlandi og víðar hafa hingað til getað treyst á og er okkur nauðsynleg.“

Ingibjörg sagði að áhyggjur væru ekki einungis hjá starfsfólki og sjúklingum, heldur einnig hjá heilsugæslulæknum á upptökusvæði SAk og læknum á Landspítala, sem sjái ekki fram á að geta tekið við öllum þeim sjúklingum sem leiti suður ef þjónustan hverfur af Akureyri. „Þetta er því, má segja, kerfislægt vandamál, ekki staðbundið,“ sagði hún.

Ferliverkasamningar lykill að þjónustu utan höfuðborgarsvæðis

Samningarnir hafi verið við lýði í áratugi, boðnir af stofnunum og samþykktir af stjórnvöldum. „Þeir hafa verið lykillinn í því að tryggja sérfræðiþjónustu utan höfuðborgarsvæðisins og hafa reynst aðilum vel og ekki síður sjúklingum.“ Hún lýsti jafnframt manneklu, auknum afleysingum og hlutastörfum lækna sem ekki væru búsettir á svæðinu, sem geri eftirfylgni erfiðari.

Var ráðherra í samráði?

Ingibjörg beindi beinum spurningum til heilbrigðisráðherra:

• hvort ráðherra hafi verið í samráði við stjórn SAk áður en ákvörðunin var tekin,
• hvort ráðuneytið sé virkt í leit að lausn með stjórnendum SAk,
• og hvort ráðherra tryggi að sérfræðiþjónusta haldist á Akureyri „svo landsbyggðarfólk haldi áfram jöfnum rétti til heilbrigðisþjónustu í heimabyggð.“

Verði samningarnir felldir niður eða læknar dragi saman seglin gæti SAk átt erfitt með að sinna hlutverki sínu sem varasjúkrahús. Ingibjörg varaði við að loka þyrfti göngudeildum og senda sjúklinga til rannsókna og meðferðar suður, sem gæti tafið greiningar og meðferð.

„Ef hluti þjónustunnar hverfur nú mun taka mörg ár að endurreisa hana… sérgreinar styðja hver aðra. Ef ein hverfur veikist önnur,“ sagði Ingibjörg.

Sigurður Ingi Jóhannsson, alþingismaður og formaður Framsóknar, spurði forsætisráðherra í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi um mótvægisaðgerðir stjórnvalda í kjölfar uppsagna og samdráttar. Sigurður Ingi benti á mikilvægi þess að næstu skref stjórnvalda væru skýr í kjölfar vaxandi atvinnuleysis, uppsagna á Bakka við Húsavík og áhrifum falls Play á ferðaþjónustu.

Sigurður Ingi lýsti yfir áhyggjum af þróun efnahagsmála þrátt fyrir sterka stöðu ríkisfjármála í nýlegum fjárlagatölum.

„Við þekkjum að það er öflugt atvinnulíf á Íslandi sem býr til mikið af störfum og við höfum blessunarlega búið við það mjög lengi. Á síðustu vikum hafa hins vegar hrannast upp ákveðin óveðursský eða í það minnsta áskoranir.“ Sigurður Ingi vísaði til mats Hagstofunnar um samdrátt á öðrum ársfjórðungi, falls Play og uppsagna „nær allra“ starfsmanna á Bakka við Húsavík.

Atvinnuleysi er að hækka, húsnæðismarkaðurinn er að kólna og þrálát verðbólga ásamt háum vöxtum er að bíta á heimilum og fyrirtækjum. Óskaði Sigurður Ingi eftir skýrum mótvægisaðgerðum stjórnvalda, bæði gagnvart svæðisbundnum áföllum, s.s. á Norðausturlandi, og með beinum stuðningi við ferðaþjónustu yfir vetrarmánuðina. „Kemur til greina að fara í markaðsstarf til að tryggja að það verði ekki svona mikið fall á þessum erfiða tíma?“ spurði hann og bætti við að um væri að ræða áhyggjur „venjulegs fólks“.

Sigurður Ingi beindi jafnframt sjónum að Seðlabankanum og kvað brýnt að stjórnvöld settu fram sínar væntingar og viðbrögð í aðdraganda vaxtaákvörðunar bankans á miðvikudaginn. „Hvers ætlar ríkisstjórnin að grípa til?“ spurði hann forsætisráðherra.