Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður, var málshefjandi í sérstakri umræðu um rafeldsneytisframleiðslu á Alþingi í vikunni. Sagði hún að spara mætti gjaldeyri og auka orkusjálfstæði Íslendinga enn frekar og skapa ákveðið forskot. Það verði þó ekki gert nema með skýrum „áherslum stjórnvalda varðandi rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi, svo sem varðandi þýðingu eða vægi hennar í orkuskiptum, hver áætluð innanlandsþörf er, stefnu um framleiðslu umfram innanlandsþörf og öflun eða framboð orku til framleiðslunnar og mögulega samstarfsaðila og eignarhald.“ Rafeldsneyti getur t.d. verið vetni, ammoníak, metanól eða metan.
„Við verðum að horfa til framtíðar og til allra þátta orkuskiptanna. Rafmagn notast ekki beint til orkuskipta á stærri farartækjum, stórum flutningabílum, vinnuvélum, stærri skipum eða í millilandaflugi.
Í stað rafmagns á rafgeymum þarf eldsneyti til að knýja þessi farartæki. Þess vegna þarf að tryggja aðgengi að eldsneyti ef full orkuskipti eiga að nást í samgöngumál á Íslandi og til og frá landinu,“ sagði Líneik Anna.
„Íslendingar ættu að hafa alla burði til að framleiða eigið rafeldsneyti úr innlendri endurnýjanlegri orku, spara þannig gjaldeyri og auka orkusjálfstæði enn frekar. Raunar má segja að Íslendingar gætu haft ákveðið forskot inn á þennan markað, en ekkert gerist af sjálfu sér.“
Fjöldi álitaefna þarf að ræða
„Framleiðsla af þessu tagi yrði stórframleiðsla raforku á alþjóðasamkeppnismarkaði og framleiðslan félli því í flokk stórnotenda eins og stóriðja. Þá er ljóst að viðskipta- og tækniumhverfið er býsna flókið. Framleiðsla er eitt og notkun innan lands annað og það er ekkert sem segir að framleiðsla og innleiðing notkunar innan lands haldist í hendur í upphafi, hvorki hvað varðar magn né tegund eldsneytis,“ sagði Líneik Anna og hélt áfram, „[þ]ví velti ég fyrir mér hvort fram hafi farið greining á ávinningi af því að framleiða rafeldsneyti á Íslandi og hvaða áskoranir og tækifæri kunni að fylgja slíkri framleiðslu í ljósi sjálfbærni og skuldbindinga Íslands í loftslagsmálum.
- Hafa stjórnvöld látið greina innanlandsþörfina og hvort innanlandsþörf ein geti staðið undir hagkvæmri framleiðslu?
- Ef grundvöllur framleiðslunnar kallar á framleiðslu til útflutnings samhliða, hversu mikla endurnýjanlega orku úr íslenskri náttúru erum við sem samfélag tilbúin að nota til framleiðslu eldsneytis til útflutnings?“
Ræða Líneikar Önnu í heild sinni á Alþingi:
„Virðulegi forseti. Ég vil þakka hæstv. umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra fyrir að koma hér til að ræða um rafeldsneytisframleiðslu. Sumum kann að þykja sérstakt að setja þessa umræðu í forgang í ljósi stöðu á raforkumarkaði þessi misserin. En það verður að segjast eins og er að fátt bar hærra í kjördæmaviku okkar þingmanna í Norðausturkjördæmi en raforkuskortur sem sett hefur fyrirtæki í þá stöðu að auka olíunotkun eða draga úr framleiðslu þannig að við verðum af gjaldeyristekjum alla daga. Þrátt fyrir þessa stöðu, sem auðvitað er afleit, vil ég leggja á það áherslu að samhliða því að greiða úr viðfangsefnum dagsins í dag verðum við að horfa til framtíðar og til allra þátta orkuskiptanna. Rafmagn notast ekki beint til orkuskipta á stærri farartækjum, stórum flutningabílum, vinnuvélum, stærri skipum eða í millilandaflugi. Í stað rafmagns á rafgeymum þarf eldsneyti til að knýja þessi farartæki. Þess vegna þarf að tryggja aðgengi að eldsneyti ef full orkuskipti eiga að nást í samgöngumál á Íslandi og til og frá landinu.
Ýmsar áskoranir fylgja því að binda orkuna í rafeldsneyti. Þar er t.d. mikilvægt að sem minnst orka tapist í vinnsluferlinu, eldsneyti taki ekki of mikið pláss, sé auðvelt í flutningi og framleiðslan valdi ekki mengun eða óafturkræfum umhverfisáhrifum. Rafeldsneyti getur t.d. verið vetni, ammoníak, metanól eða metan. Íslendingar ættu að hafa alla burði til að framleiða eigið rafeldsneyti úr innlendri endurnýjanlegri orku, spara þannig gjaldeyri og auka orkusjálfstæði enn frekar. Raunar má segja að Íslendingar gætu haft ákveðið forskot inn á þennan markað, en ekkert gerist af sjálfu sér. Þess vegna er mikilvægt að ræða þennan þátt orkuskiptanna hér í þingsal og í umræðunni kalla ég eftir áherslum stjórnvalda varðandi rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi, svo sem varðandi þýðingu eða vægi hennar í orkuskiptum, hver áætluð innanlandsþörf er, stefnu um framleiðslu umfram innanlandsþörf og öflun eða framboð orku til framleiðslunnar og mögulega samstarfsaðila og eignarhald.
Ég geri mér ljóst að fjöldi álitaefna kunni að vera uppi en það eru einmitt þau sem við þurfum að ræða. Framleiðsla af þessu tagi yrði stórframleiðsla raforku á alþjóðasamkeppnismarkaði og framleiðslan félli því í flokk stórnotenda eins og stóriðja. Þá er ljóst að viðskipta- og tækniumhverfið er býsna flókið. Framleiðsla er eitt og notkun innan lands annað og það er ekkert sem segir að framleiðsla og innleiðing notkunar innan lands haldist í hendur í upphafi, hvorki hvað varðar magn né tegund eldsneytis. Því velti ég fyrir mér hvort fram hafi farið greining á ávinningi af því að framleiða rafeldsneyti á Íslandi og hvaða áskoranir og tækifæri kunni að fylgja slíkri framleiðslu í ljósi sjálfbærni og skuldbindinga Íslands í loftslagsmálum. Hafa stjórnvöld látið greina innanlandsþörfina og hvort innanlandsþörf ein geti staðið undir hagkvæmri framleiðslu? Ef grundvöllur framleiðslunnar kallar á framleiðslu til útflutnings samhliða, hversu mikla endurnýjanlega orku úr íslenskri náttúru erum við sem samfélag tilbúin að nota til framleiðslu eldsneytis til útflutnings?
Það liggur fyrir að erlendir fjárfestar sem hafa sérþekkingu á framleiðslu rafeldsneytis telja framleiðslu fýsilega hér á landi og hafa töluverðan áhuga á að fjárfesta, bæði í orkuöflun og innviðum til framleiðslu. Þessir sömu aðilar búa líka yfir mikilvægri þekkingu á framleiðslunni og a.m.k. sumir hafa yfirsýn um framtíðarþörf og uppbyggingu markaða á heimsvísu. Í því ljósi álít ég mikilvægt að við ræðum kosti og galla erlendra fjárfestinga á þessu sviði og hvort og þá hvernig stjórnvöld hvetji til fjárfestinga í rafeldsneytisframleiðslu. Ef rafeldsneytisframleiðsla á að verða að veruleika þarf meiri orku og hefur verið horft til nýtingar vindorkunnar í því sambandi. Nýting vindorku kallar á jöfnunarraforku frá vatnsafli. Það er því ljóst að lög og reglur varðandi virkjun vindsins og sátt um afgjald vegna orkuframleiðslu til nærsamfélaga mun hafa áhrif á áform um framleiðslu rafeldsneytis.
Að lokum vil ég spyrja hæstv. ráðherra: Er eitthvað í núverandi lagaumgjörð sem stendur í vegi fyrir rafeldsneytisframleiðslu hér á landi og hvaða ákvarðanir þurfa stjórnvöld og löggjafinn að taka til þess að slík framleiðsla gæti hafist?“
Deila
Prenta grein
13/03/2024
„Mér fannst umræðan ná nýrri lægð síðustu vikurnar“Brynja Dan Gunnarsdóttir, varaþingmaður, fór í störfum þingsins yfir mikilvægi aðgerðaráætlunar gegn hatursorðræðu og að sveitarfélög búi yfir skýru verklagi og viðbragði við rasisma.
„Á síðasta þingi var lögð fram aðgerðaáætlun gegn hatursorðræðu sem náði því miður ekki fram að ganga en það þýðir ekki að ráðuneytin og sveitarfélögin geti ekki farið í fræðslu fyrir sína starfsmenn um þessi mál. Þess vegna hef ég lagt fram fyrirspurnir til innviðaráðherra um fræðslu hjá sveitarfélögum og til allra ráðherra um fræðslu innan þeirra ráðuneyta,“ sagði Brynja Dan.
„Ég vil einhvern veginn aldrei vera viðkvæm eða setja sjálfa mig inn í þessa jöfnu en það er víst þannig að minn veruleiki er að vissu leyti annar en ykkar flestra og ég á til að mynda önnur samtöl við barnið mitt en þið flest sem hér inni sitja,“ sagði Brynja Dan og hélt áfram, „[é]g bý við forréttindastöðu þegar kemur að mörgu en ég finn sterkt í ýmsum aðstæðum að ég er oft ein eða ein af mjög fáum með annan húðlit. Ísland hefur verið einstaklega einsleitt samfélag en það er sem betur fer að breytast. Það væri svo frábært ef öll sveitarfélög væru með verklag, forvarnir og aðgerðaáætlun þegar upp kemur rasismi í skólum, leikskólum, innan íþróttahreyfingarinnar eða annars staðar í samfélaginu. Það myndi veita öryggi, traust og utanumhald fyrir jaðarsetta hópa.“
„Ég hvet því allar sveitarstjórnir til að taka þessu alvarlega, að setja af stað einhvers konar aðgerðaáætlun sem unnin er með fagfólki, taka af skarið og vera leiðandi. En staðreyndin er sú að þeir sem eru af erlendu bergi brotnir búa við annan veruleika og það þarf að hafa skýrt verklag og viðbragð við rasisma.
Að því sögðu vil ég nota tækifærið og hrósa Menntaskólanum að Laugarvatni fyrir afdráttarlausa afstöðu og vönduð vinnubrögð í síðustu viku þegar mál af þessum toga kom upp,“ sagði Brynja Dan að lokum.
***
Ræða Brynju Dan í heild sinni á Alþingi:
„Virðulegi forseti. Á síðasta þingi var lögð fram aðgerðaáætlun gegn hatursorðræðu sem náði því miður ekki fram að ganga en það þýðir ekki að ráðuneytin og sveitarfélögin geti ekki farið í fræðslu fyrir sína starfsmenn um þessi mál. Þess vegna hef ég lagt fram fyrirspurnir til innviðaráðherra um fræðslu hjá sveitarfélögum og til allra ráðherra um fræðslu innan þeirra ráðuneyta. En af hverju er ég að tala um þetta núna? Jú, því að mér fannst umræðan ná nýrri lægð síðustu vikurnar. Ég vil einhvern veginn aldrei vera viðkvæm eða setja sjálfa mig inn í þessa jöfnu en það er víst þannig að minn veruleiki er að vissu leyti annar en ykkar flestra og ég á til að mynda önnur samtöl við barnið mitt en þið flest sem hér inni sitja. Ég bý við forréttindastöðu þegar kemur að mörgu en ég finn sterkt í ýmsum aðstæðum að ég er oft ein eða ein af mjög fáum með annan húðlit. Ísland hefur verið einstaklega einsleitt samfélag en það er sem betur fer að breytast. Það væri svo frábært ef öll sveitarfélög væru með verklag, forvarnir og aðgerðaáætlun þegar upp kemur rasismi í skólum, leikskólum, innan íþróttahreyfingarinnar eða annars staðar í samfélaginu. Það myndi veita öryggi, traust og utanumhald fyrir jaðarsetta hópa. Ég hvet því allar sveitarstjórnir til að taka þessu alvarlega, að setja af stað einhvers konar aðgerðaáætlun sem unnin er með fagfólki, taka af skarið og vera leiðandi. En staðreyndin er sú að þeir sem eru af erlendu bergi brotnir búa við annan veruleika og það þarf að hafa skýrt verklag og viðbragð við rasisma.
Að því sögðu vil ég nota tækifærið og hrósa Menntaskólanum að Laugarvatni fyrir afdráttarlausa afstöðu og vönduð vinnubrögð í síðustu viku þegar mál af þessum toga kom upp.“
Deila
Prenta grein
13/03/2024
Samstaða um aukna velsældSkrifað hefur verið undir langtíma kjarasamning milli Samtaka atvinnulífsins og SGS, Eflingar og Samiðnar – breiðfylkingar stéttarfélaga á almennum vinnumarkaði. Það er rétt að hrósa samningsaðilum fyrir þeirra góðu vinnu og þann metnað sem lagður var í það verkefni að ná saman. Samningarnir skipta okkur sem samfélag gríðarlega miklu máli, sér í lagi í baráttunni við að ná niður verðbólgu. Hér hefur fólk ákveðið að standa bak í bak með það að markmiði að bæta lífskjör hér á landi, lækka vexti, minnka verðbólgu og auka kaupmátt.
Á samningstímanum verða lagðir allt að 80 milljarðar í aðgerðir sem eiga að m.a. að stuðla að heilbrigðari húsnæðismarkaði og fjölskylduvænna samfélagi samhliða. Með þessum aðgerðum munu ráðstöfunartekjur fjölskyldna aukast verulega á samningstímanum, eða um allt að 500 þúsund krónur á ári.
Mikill ávinningur
Ríkisstjórnin og Samband íslenskra sveitarfélaga lögðu lóð á vogarskálarnar við gerð þessara samninga með aðgerðum til næstu fjögurra ára. Hér vilja allir leggjast á eitt við að auka velsæld. Almennt má segja að kjarasamningarnir samrýmist þeim spám sem hafa komið út nýlega og gera ráð fyrir áframhaldandi markverðri lækkun verðbólgu í ár sem tryggja á lækkun vaxta.
Mikill ávinningur er af lækkun á vaxtastigi hvort sem er fyrir heimilin í landinu, fyrirtæki, ríki og sveitarfélög. Fyrir heimili sem skuldar 40 m.kr. húsnæðislán er 1% lækkun um 400 þús. kr. á ári. Ef við horfum til sveitarfélaganna má gera ráð fyrir að 1% lækkun á vöxtum samsvari um 5,7-6,0 milljörðum króna. Þá er rétt að það komi fram að skuldir ríkissjóðs eru með föstum kjörum. Það þýðir að vaxtalækkun hefur eingöngu áhrif á nýjar lántökur. Fyrir hvern 1 milljarð sem ríkið tekur að láni þýða 1% lægri vextir 10 m.kr. lægri vaxtagjöld á ári. Það er fljótt að safnast saman við hverja prósentulækkun og til mikils að vinna.
Öruggt heimili fyrir alla
Aukinn stöðugleika á húsnæðismarkaði og vinna gegn auknum kostnaði almennings vegna húsnæðis er forgangsmál og nú þegar er búið að fjármagna þær aðgerðir. Heilbrigður húsnæðismarkaður er mikilvæg kjarabót fyrir almenning í landinu. Til að mæta auknum vaxtakostnaði heimila nú um stundir verða á árinu 2024 greiddir út allt að 7 milljarðar króna í sérstakan vaxtastuðning til heimila með íbúðalán. Stuðningurinn tekur mið af vaxtagjöldum ársins 2023 og kemur til viðbótar almennum vaxtabótum. Þessu til viðbótar og til að daga úr íþyngjandi húsnæðiskostnaði leigjenda verða húsnæðisbætur hækkaðar frá 1. júní nk. og munu grunnfjárhæðir húsnæðisbóta til leigjenda hækka um 25%, auk þess sem tillit verður tekið til fjölskyldustærðar þannig að greiddar verða húsnæðisbætur fyrir allt að sex heimilismenn í stað fjögurra áður.
Fyrir fjölskyldurnar í landinu
Sérstök áhersla er lögð á stuðla að fjölskylduvænna samfélagi með aðgerðum sem miða að því að auka velsæld barnafjölskyldna. Auka á framlög til barnabóta um 18 milljarða króna á samningstímanum. Barnabætur verða hækkaðar og dregið verður úr tekjuskerðingum sem mun fjölga þeim foreldrum sem fá stuðning um 10.000. Þá verður útfærð leið til að skólamáltíðir grunnskólabarna verði gjaldfrjálsar frá og með ágúst 2024. Þessum lið fögnum við sérstaklega enda mikilvægt að öll börn eigi kost á hollum og staðgóðum skólamáltíðum. Hér er um lýðheilsu- og jafnréttismál að ræða. Við í Framsókn höfum í gegnum árin lagt mikla áherslu á að bæta fæðingarorlofskerfið og með þeim aðgerðum sem hér hafa verið lagðar til verða hámarksgreiðslur úr Fæðingarorlofssjóði hækkaðar í þremur áföngum á næstu tveimur árum. Þá munu stjórnvöld og sveitarfélögin taka höndum saman og vinna með markvissum hætti að því að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla á samningstímanum með því að tryggja öllum börnum leikskólavist.
Markvisst er unnið að því að draga úr kostnaði við að sækja heilbrigðisþjónustu fjarri heimabyggð. Á síðasta ári bætti heilbrigðisráðherra við þriðju flugferðinni og með þessum aðgerðum eru þær nú orðnar fjórar. Þá á að gera breytingar á lögum um Menntasjóð námsmanna sem lúta að því að létta vaxtabyrði og draga úr skyndilegum og ófyrirséðum hækkunum vegna verðbólgu og vaxta á afborganir námslána. Þá líkt og lengi hefur verið kallað eftir á að afnema ábyrgðarmannakerfi námslána. Fleiri aðgerðir eru hér lagðar til og um þær má lesa á vef Stjórnarráðsins, en allar miða þær að sama marki; styðja með öflugum hætti við fólkið í landinu og lækkun verðbólgu og vaxta.
Mál málanna
Allt of lengi höfum við verið að berjast við að ná niður verðbólgunni og vaxtakostnaður hefur rokið upp úr öllu valdi með tilheyrandi hækkunum og þar með minnkandi ráðstöfunartekjum. Með þessum samningum og sér í lagi loforðum ríkis og sveitarfélaga um að halda aftur að gjaldskrárhækkunum er verið að bregðast við með markvissum hætti. Við höfum áður rætt um hvað einkennir gott samfélag, það er að standa saman og rétta fram hjálparhönd. Um þessar mundir reynir á að sýna samstöðu og samfélagslega ábyrgð í því verkefni að ná niður verðbólgu. Því vil viðbótar köllum við eftir að hin „breiðu bök“ standi nú með þjóðinni á vegi til aukinnar velsældar.
Fyrir þetta stendur Framsókn – framtíðin ræðst á miðjunni.
Ágúst Bjarni Garðarsson, þingmaður Framsóknar
Halla Signý Kristjánsdóttir, þingmaður Framsóknar
Þórarinn Ingi Pétursson, þingmaður Framsóknar
Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir, þingmaður Framsóknar
Ingibjörg Isaksen, þingmaður Framsóknar
Greinin birtist fyrst á visir.is 13. mars 2024.
Deila
Prenta grein
12/03/2024
„Sameiginlegt markmið að ná niður verðbólgu og vaxtastigi í landinu“„Nú er það í annað sinn sem ríkisstjórn sem er skipuð Framsókn, Sjálfstæðisflokki og Vinstri hreyfingunni- Grænu framboði nær samtali við aðila vinnumarkaðarins og ég held að það sé engin tilviljun. Það var einnig gert í Lífskjarasamningunum á sínum tíma og þá var einnig horft til kjarasamnings til nokkurra ára,“ sagði Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra og formaður Framsóknarflokksins, í þættinum Silfrinu á RÚV í gær.
„Nú þegar við erum að horfa til fjögurra ára þá getur ríkið og sveitarfélög komið fram með þetta sameiginlega markmið, sem er aðalatriðið, að ná niður verðbólgu og vaxtastigi í landinu. Og ef allir einblíndu á það, þá gátum við miðað okkar aðgerðir að því og höfðað til þess að fleiri kæmu að borðinu í kjölfarið og það höfum við verið að sjá nú þegar.“
Aðrir þátttakendur í pallborðinu voru Elliði Vignisson bæjarstjóri í Ölfusi, Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar og Hanna Katrín Friðriksson alþingismaður. Var helsta umræðuefni þáttarins um kjarasamningana á almenna vinnumarkaðnum og tugmilljarða aðkomu ríkisins.
Deila
Prenta grein
11/03/2024
Fundað með fulltrúum smærri fyrirtækja í GrindavíkÞingflokkur Framsóknar fundaði síðastliðinn föstudag með fulltrúum smærri fyrirtækja í Grindavík. Fundurinn var fjölmennur og einkenndist af hreinskiptnu samtali og góðum umræðum.
Þær áskoranir sem blasa við Grindvíkingum eru stórar og margvíslegar. Mikill kraftur hefur einkennt atvinnulífið í Grindavík og verðmætasköpun fyrirtækja í Grindavík skiptir þjóðarbúið verulegu máli.
Samstaða fólksins er aðdáunarverð þrátt fyrir allt sem við blasir og þá óvissu sem ríkir enn um sinn. Á fundinum kom fram skýrt ákall um stuðning og aukinn fyrirsjáanleika.
Deila
Prenta grein
11/03/2024
„Rétt næring er liður í forvörnum og lýðheilsu“Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður, tók undir ályktun sveitarstjórnarráðs Framsóknar, í störfum þingsins, um að sveitarfélög tryggi gjaldfrjálsar skólamáltíðir í grunnskólum líkt og að ríkisstjórnin hafi þegar samþykkt. Sú áhersla væri enda í anda Framsóknar að setja fjölskyldufólk í forgang.
Sagði hún miklvægt að þjóðarsátt sé um slíkar áherslur, enda „liður í átt að markmiðum okkar um að ná niður verðbólgu og vöxtum í landinu enda myndu allir vinna með því, bæði heimili og sveitarfélög,“ sagði Halla Signý.
„Mikilvægi skólamáltíða fyrir skólastarfið sjálft er mikið. Góð næring er nauðsynleg fyrir skóladaginn og mikilvægur liður í því að jafna kjör og aðstæður barna að öll börn eigi kost á hollum og staðgóðum skólamáltíðum. Það er ekki aðeins brýnt til að draga úr ójöfnuði heldur einnig heilsufarslegt og uppeldislegt atriði. Næring er þýðingarmikil fyrir þroska nemenda og starfsorku og rétt næring er liður í forvörnum og lýðheilsu.“
„Börnin búa við misjöfn kjör og koma úr misjöfnum aðstæðum en þegar þau setjast við morgunhressinguna í skólanum koma þau öll að sama borði. Börn í Reykjavík greiða að jafnaði 12.836 kr. á mánuði fyrir skólamáltíð og eru það um 115.000 kr. yfir veturinn fyrir barnið. Foreldrar greiða þó ekki nema fyrir tvö börn og fá frítt fyrir það þriðja. Þótt þetta sé ekki há upphæð þá getur munað um 230.000 kr. yfir veturinn.“
„Mörg sveitarfélög bjóða nú upp á gjaldfrjálsar skólamáltíðir, t.d. Fjarðabyggð og Vogar, og enn fleiri sveitarfélög hafa lagt mikið kapp á það á undanförnum árum að niðurgreiða skólamáltíðir í grunnskólum. Nú er hins vegar tímabært að taka af skarið og stíga skrefið til fulls,“ sagði Halla Signý að lokum.
Ræða Höllu Signýjar í heild sinni á Alþingi:
„Virðulegi forseti. Ég er sammála ályktun sveitarstjórnarráðs Framsóknar sem kemur inn á að sveitarfélög tryggi gjaldfrjálsar skólamáltíðir í grunnskólum, eins og ríkisstjórnin hefur samþykkt, enda er það í anda Framsóknar að setja fjölskyldufólk í forgang. Kjarasamningar eru í vinnslu og þessi aðgerð myndi greiða fyrir gerð þeirra. Það er mikilvægt að þjóðarsátt náist um jafn mikilvægt mál, öllum til heilla. Það væri liður í átt að markmiðum okkar um að ná niður verðbólgu og vöxtum í landinu enda myndu allir vinna með því, bæði heimili og sveitarfélög. Mörg sveitarfélög í landinu eru skuldug og finna því áþreifanlega fyrir hærri verðbólgu og því vaxtastigi sem nú ríkir í landinu. Mikilvægi skólamáltíða fyrir skólastarfið sjálft er mikið. Góð næring er nauðsynleg fyrir skóladaginn og mikilvægur liður í því að jafna kjör og aðstæður barna að öll börn eigi kost á hollum og staðgóðum skólamáltíðum. Það er ekki aðeins brýnt til að draga úr ójöfnuði heldur einnig heilsufarslegt og uppeldislegt atriði. Næring er þýðingarmikil fyrir þroska nemenda og starfsorku og rétt næring er liður í forvörnum og lýðheilsu. Börnin búa við misjöfn kjör og koma úr misjöfnum aðstæðum en þegar þau setjast við morgunhressinguna í skólanum koma þau öll að sama borði. Börn í Reykjavík greiða að jafnaði 12.836 kr. á mánuði fyrir skólamáltíð og eru það um 115.000 kr. yfir veturinn fyrir barnið. Foreldrar greiða þó ekki nema fyrir tvö börn og fá frítt fyrir það þriðja. Þótt þetta sé ekki há upphæð þá getur munað um 230.000 kr. yfir veturinn.
Virðulegi forseti. Mörg sveitarfélög bjóða nú upp á gjaldfrjálsar skólamáltíðir, t.d. Fjarðabyggð og Vogar, og enn fleiri sveitarfélög hafa lagt mikið kapp á það á undanförnum árum að niðurgreiða skólamáltíðir í grunnskólum. Nú er hins vegar tímabært að taka af skarið og stíga skrefið til fulls.“
Deila
Prenta grein
11/03/2024
„Það skiptir mjög miklu máli að vera í góðu sambandi“„Það er okkur flestum eðlislægt að hringja eða svara símanum. Hér á landi eru aftur og aftur á móti margir sem geta það ekki heima hjá sér eða á svæðinu í kringum heimili sitt sökum lélegs símasambands,“ sagði Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir, alþingismaður, í störfum þingsins.
Benti hún á að fólk nái ekki að virkja rafræn skilríki, enda þurfi símasamband til. Fólk hafi því þann einn kost að ferðast frá heimili sínu til að reka erindi sem felstum örðum þykir sjálfsagt að gera heima hjá sér.
„Það að vera í góðu símasambandi snýst ekki einungis um hentugleika heldur er þetta fyrst og fremst öryggismál, bæði innan sem utan heimilis. Það er ekki einungis mikilvægt að huga að góðu símasambandi á heimili fólks því á vegum landsins eru líka margir staðir þar sem er lítið eða ekkert símasamband og það hefur margoft skapað mjög erfiðar aðstæður vegna slysa eða annarra vandræða sem koma upp,“ sagði Lilja Rannveig.
„Það var því mjög gott að sjá fréttir vikunnar þar sem samið var um að byggja upp 24 fjarskiptasenda við stofnvegi á Vestfjörðum. Sú aðgerð skiptir miklu máli fyrir öryggi fólks á vegum landsins sem og þeirra sem búa í nágrenni við sendana. Meðan við fögnum því höldum við samt áfram að þrýsta á frekari uppbyggingu við stofnvegi um allt land sem og tengivegi og heimili fólks. Sjálf hefði ég viljað að áherslan hefði fyrst verið lögð á að byggja upp símasamband við heimili fólks en ég fagna þó öllum þeim framförum sem eiga sér stað í fjarskiptamálum á Íslandi því að það skiptir mjög miklu máli að vera í góðu sambandi,“ sagði Lilja Rannveig að lokum.
Ræða Lilju Rannveigar í heild sinni á Alþingi:
„Hæstv. forseti. Það er okkur flestum eðlislægt að hringja eða svara símanum. Hér á landi eru aftur og aftur á móti margir sem geta það ekki heima hjá sér eða á svæðinu í kringum heimili sitt sökum lélegs símasambands. Þau lenda t.d. í vandræðum með að virkja rafræn skilríki því það krefst þess að viðkomandi sé í símasambandi og því þurfa þau að ferðast frá heimili sínu til að vinna að ýmsu sem mörg okkar telja sjálfsagt. Það að vera í góðu símasambandi snýst ekki einungis um hentugleika heldur er þetta fyrst og fremst öryggismál, bæði innan sem utan heimilis. Það er ekki einungis mikilvægt að huga að góðu símasambandi á heimili fólks því á vegum landsins eru líka margir staðir þar sem er lítið eða ekkert símasamband og það hefur margoft skapað mjög erfiðar aðstæður vegna slysa eða annarra vandræða sem koma upp. Það var því mjög gott að sjá fréttir vikunnar þar sem samið var um að byggja upp 24 fjarskiptasenda við stofnvegi á Vestfjörðum. Sú aðgerð skiptir miklu máli fyrir öryggi fólks á vegum landsins sem og þeirra sem búa í nágrenni við sendana. Meðan við fögnum því höldum við samt áfram að þrýsta á frekari uppbyggingu við stofnvegi um allt land sem og tengivegi og heimili fólks. Sjálf hefði ég viljað að áherslan hefði fyrst verið lögð á að byggja upp símasamband við heimili fólks en ég fagna þó öllum þeim framförum sem eiga sér stað í fjarskiptamálum á Íslandi því að það skiptir mjög miklu máli að vera í góðu sambandi.“
Deila
Prenta grein
11/03/2024
Kjarasamningar fyrir börn og barnafjölskyldurÍ samfélagi nútímans hefur mikilvægi þess að skapa styðjandi vinnuumhverfi fyrir fjölskyldur aldrei verið meira. Sem mennta- og barnamálaráðherra er ég stoltur stuðningsmaður þeirrar mikilvægu vinnu sem áunnist hefur með nýundirrituðum kjarasamningum breiðfylkingarinnar og samtaka atvinnulífsins, með öflugri aðkomu ríkis og sveitarfélaga. Þeir samningar sem hér um ræðir eru ekki aðeins lögfræðileg skjöl; þeir eru vitnisburður um skuldbindingu ofangreindra aðila við að byggja samfélag sem metur velferð hverrar fjölskyldu og hvers barns.
Framganga sveitarstjórnarfólks Framsóknar á þessari vegferð hefur fyllt mig stolti. Enn fremur er full ástæða til að hrósa aðilum vinnumarkaðar og þá sérstaklega breiðfylkingunni og verkalýðshreyfingunni í heild fyrir að taka skýra afstöðu með börnum og fjölskyldum þeirra, en ekki síður að hafa tekið af fullum þunga þátt í því að skapa grundvöll fyrir velsæld og stöðugleika í landinu.
Ég er fullviss um að afdráttarlaus aðkoma ríkis og sveitarfélaga að samningunum hafa í för með sér framfaraskref fyrir þjóðina og er það á ábyrgð okkar allra nú að leggjast á eitt til að ná þeim markmiðum saman. Umfram allt er það mikið fagnaðarefni að í aðgerðapakka stjórnvalda sé skýr áhersla á að fjárfesta í börnum og barnafjölskyldum. Það hefur aldrei verið brýnna að forgangsraða í þágu jafnra tækifæra og lífsgæða þess hóps, samhliða því sem við sjáum aukin merki þess að efnislegur skortur og ójöfnuður meðal barna sé að aukast.
Aðgerðapakki stjórnvalda mun stuðla að auknum lífsgæðum og jöfnuði meðal barna- og fjölskyldna. Ein af stærri áherslum aðgerðapakkans er breytingar á barnabótakerfinu. Barnabætur verða hækkaðar, samhliða því sem dregið verður úr tekjuskerðingu þeirra. Um 10.000 fleiri foreldrar og forsjáraðilar munu fá greiddar barnabætur.
Öllum börnum á grunnskólaaldri verða tryggðar gjaldfrjálsar skólamáltíðir. Reynsla nágrannaríkja á borð við Finnland hefur sýnt að hér er um að ræða risastórt skref í átt að auknum jöfnuði fyrir öll börn. Skólakerfið er langöflugasta jöfnunartækið okkar og með því að fjárfesta í gjaldfrjálsum skólamáltíðum eflum við það enn frekar. Það er gaman að geta þess að þessi aðgerð er einnig í samræmi við eitt af áhersluatriðum Barnaþings. Barnaþingsmenn síðustu ára hafa lagt ríka áherslu á að komið verði á gjaldfrjálsum skólamáltíðum, með jöfnuð að leiðarljósi.
Þá verða fæðingarorlofsgreiðslur hækkaðar í þremur áföngum yfir samningstímann, til að treysta markmiðið um samvistir barna við báða foreldra. Þá er samstaða allra samningsaðila um að vinna saman að mótun aðgerða til að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla á samningstímanum. Það er okkur sem samfélagi lífsnauðsynlegt og þar ber sérstaklega að hrósa sveitarfélögunum fyrir vilja þeirra til að ráðast í það verkefni.
Kjarasamningar eru að mörgu leyti hornsteinn þess að hægt sé að skapa samfélag á Íslandi sem gefur svigrúm fyrir jafnvægi í lífi vinnandi foreldra og forsjáraðila. Þeir eru rammi utan um þá þætti sem stuðla að auknum lífsgæðum, sveigjanleika vinnutíma og samvistum foreldra og barna. Slíkar ráðstafanir gera foreldrum kleift að taka virkari þátt í lífi barna sinna, allt frá því að mæta á skólaatburði og að geta verið viðstödd þau augnablik sem mestu máli skipta.
Kjarasamningar eru að mörgu leyti uppskrift að því hvernig samfélag varðveitir gildi sín um það sem skiptir mestu máli fyrir lífsgæði og velsæld. Það þarf ekki að fara mörgum orðum hversu stóru hlutverki slíkur samfélagssáttmáli gegnir í lífi barna og fjölskyldna. Þegar við horfum fram á veginn skulum við halda áfram að vinna saman – ríkið, sveitarfélögin, atvinnulífið og verkalýðsfélög – til að móta samfélag sem endurspeglar sameiginleg gildi og vonir okkar. Með þann hugsunarhátt að leiðarljósi erum við ekki aðeins að auka lífsgæði núverandi kynslóða, heldur einnig að ryðja veginn fyrir framtíð þar sem hvert barn á Íslandi getur dafnað.
Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra.
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 9. mars 2024.
Deila
Prenta grein
11/03/2024
Stöðugleikakjarasamningar í þágu þjóðarHagsæld þjóða byggist á samspili fjölmargra þátta sem huga þarf að og stilla saman. Þar spila kjarasamningar meðal annars veigamikið hlutverk. Íslenska hagkerfið er þróttmikið og sagan kennir okkur að það á til að bregðast hratt við þegar áföll ríða yfir. Viðspyrna hagkerfisins í framhaldi af heimsfaraldrinum er enginn undantekning. Hagvöxtur hefur verið meiri en víða í nágrannaríkjunum frá því að draga tók úr áhrifum heimsfaraldursins á árinu 2022.
Samkvæmt endurskoðuðum tölum Hagstofunnar mældist hagvöxtur 8,9% árið 2022 og 4,1% 2023. Þessar tölur voru talsvert hærri en jafnvel nýjustu spár gerðu ráð fyrir og hefur hagvöxtur hér á landi verið með hæsta móti hjá OECD-ríkjum.
Ísland var fljótt að jafna sig eftir heimsfaraldurinn vegna þess þróttar sem er í íslensku efnahagslífi. Að sama skapi virkuðu stuðningsaðgerðir stjórnvalda vel, eða eins og efnahagsleg loftbrú. Nýlegar leiðréttingar Hagstofunnar á mannfjöldatölum sýna jafnframt að hagvöxtur á mann hefur verið mikill og meiri en fyrstu tölur gerðu ráð fyrir, eða um 5,9% á árinu 2022 og 2,1% á árinu 2023, þannig að þær umræður sem urðu um að hagvöxtur á mann væri lítill áttu sér ekki stoð í raun. Hagkerfið hefur því í raun verið mun heitara en búist var við.
Nýlegar hagtölur benda hins vegar til þess að jafnvægi sé að nást, en samkvæmt nýjustu tölum Seðlabanka Íslands var afgangur á viðskiptajöfnuði við útlönd eftir nokkurra ára hlé og hagkerfið virðist vera að kólna hratt ef horft er til einkaneyslu. Aukinn þjónustuútflutningur, sem skýrist aðallega af framlagi ferðaþjónustu, hélt uppi hagvexti á síðasta ári. Á síðustu vikum og mánuðum hafa verið teikn uppi um að mögulega sé að hægja á starfsemi ferðaþjónustu og má einkum rekja það til áhrifa af eldsumbrotunum a Reykjanesi. Þrátt fyrir þetta eru verðbólga og verðbólguvæntingar áfram þrálátar. Það er ljóst að það mun hægjast á hagvexti á komandi misserum eins og víða í nágrannalöndunum. Til að byggja undir almenna hagsæld er nauðsynlegt að fara í aðgerðir sem snúa að hagvexti til framtíðar og orkuskiptunum. Hagkerfið býr yfir mun meiri fjölbreytni en á árum áður og þarf ekki að vera áhyggjuefni þótt dragi tímabundið saman í hagvexti. Hins vegar til að byggja undir almenna hagsæld fer að verða tímabært að hefja samtal um að huga að aðgerðum sem snúa að hagvexti til framtíðar.
Langtíma kjara- samningar í höfn
Nýir kjarasamningar á almennum vinnumarkaði sem undirritaðir voru til fjögurra ára skipta hagkerfið miklu máli. Með þeim er leiðin fram á við mörkuð í átt að bættum lífskjörum, en stærsta verkefni hagstjórnarinnar er að ná niður verðbólgu og þar með vöxtum, sem mun skila sér í auknum kaupmætti fólks. Eina raunhæfa leiðin til þess að ná því markmiði er samstillt átak hins opinbera, vinnumarkaðarins og peningastefnunnar í landinu. Það er jákvætt að samkomulag hafi náðst til fjögurra ára en tímalengd samninganna stuðlar að auknum fyrirsjáanleika á vinnumarkaði. Aðgerðir sem stjórnvöld kynntu til að greiða fyrir gerð kjarasamninganna eru margþættar og er markmið þeirra að stuðla að vaxandi velsæld í landinu. Um er að ræða umfangsmiklar aðgerðir sem nema allt að 80 milljörðum króna á samningstímanum. Þannig hafa stjórnvöld tekið ákvörðun um að forgangsraða fjármunum ríkisins með skýrum hætti í þágu stöðugleika á vinnumarkaði næstu árin. Á sama tíma er mikilvægt að ríkið rýni í eigin rekstur, til dæmis með því að nýta fjármuni betur, stuðla að aukinni hagkvæmni hjá hinu opinbera og tryggja samkeppnishæfa umgjörð um atvinnulífið til þess að standa undir verðmætasköpun fyrir samfélagið.
Verulegur stuðningur á húsnæðismarkaði
Aðgerðir stjórnvalda snerta lífskjör fólks með beinum hætti. Þannig er aðgerðunum ætlað að auka ráðstöfunartekjur fjölskyldna um að allt 500 þúsund krónur á ári. Þannig verður sjö milljörðum varið í ár í sérstakan vaxtastuðning til heimila með íbúðalán til að koma til móts við aukinn vaxtakostnað, en stuðningurinn kemur til viðbótar almennum vaxtabótum. Gert er ráð fyrir að sérstakur vaxtastuðningur greiðist beint inn á höfuðstól húsnæðisláns en heimilt verði að óska eftir að nýta hann til lækkunar á afborgunum í tiltekinn tíma. Að sama skapi verður dregið úr íþyngjandi húsnæðiskostnaði leigjenda með hærri húsnæðisbótum en grunnfjárhæðir húsnæðisbóta til leigjenda hækka um 25% þann 1. júní næstkomandi og aukið tillit verður tekið til fjölskyldustærðar þannig að greiddar verða húsnæðisbætur fyrir allt að 6 heimilismenn í stað 4 áður. Kostnaður vegna þessa er um 2,5 milljarðar króna á ársgrundvelli. Að sama skapi verður húsnæðisöryggi leigjenda aukið og skýrari rammi settur um ákvörðun og fyrirsjáanleika leigufjárhæðar með breytingum á húsaleigulögum auk bættrar ráðgjafar og upplýsinga til leigjenda. Að sama skapi verður settur enn meiri kraftur í uppbyggingu íbúðarhúsnæðis á samningstímanum með stofnframlögum og hlutdeildarlánum til uppbyggingu 1.000 íbúða á ári. Sveitarfélögin munu leggja til byggingarhæfar lóðir og stofnframlög til að mæta uppbyggingarþörf og lífeyrissjóðum verða veittar rýmri heimildir til fjárfestinga í íbúðarhúsnæði.
Stutt við barnafjölskyldur
Ráðist verður í umfangsmiklar aðgerðir til þess að styðja betur við barnafjölskyldur á samningstímanum. Þannig verða barnabætur hækkaðar og dregið verður úr tekjuskerðingum, sem mun fjölga þeim foreldrum sem fá stuðning um 10.000. Framlög til barnabóta verða aukin um 18 milljarða króna á samningstímanum. Þá verða hámarksgreiðslur úr Fæðingarorlofssjóði hækkaðar í þremur áföngum á næstu tveimur árum, þann 1. apríl 2024 úr 600.000 þúsund krónum á mánuði í 700.000 kr., frá og með 1. janúar 2025 í 800.000 kr. og frá og með 1. janúar 2026 í 900.000 kr. Það er um tímabæra breytingu að ræða sem mun ýta undir auknar samvistir barna með báðum foreldrum. Ráðist verður í samhent átak til að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla með það að markmiði að tryggja öllum börnum pláss á leikskólum. Þá verða skólamáltíðir grunnskólabarna gerðar gjaldfrjálsar frá og með ágúst 2024 til loka samningstímans.
Samfélag er samvinnuverkefni
Heimsókn nóbelsverðlaunahafans Jósefs Stiglitz í síðustu viku minnti okkur á hvað sú efnahagsskipan sem við búum við á Íslandi hefur reynst gæfurík. Þó að okkur greini á um ýmis mál varðandi stjórn efnahagsmála og skiptingu gæða höfum við sem þjóðfélag náð samstöðu um fjárfestingu í almannagæðum, menntun, sjúkratryggingum og félagslega kerfinu og með samvinnu náð að skapa grundvöll fyrir framsækið markaðshagkerfi þar sem frelsi einstaklingsins er í forgrunni.
Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra og varaformaður Framsóknar.
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 9. mars 2024.
Deila
Prenta grein
07/03/2024
Stórátak á húsnæðismarkaði, lægri verðbólga og umbætur fyrir launafólkRíkisstjórnin og Samband íslenskra sveitarfélaga hafa sameiginlega lagt fram aðgerðir til að greiða fyrir kjarasamningum á vinnumarkaði til næstu fjögurra ára. Fram kemur í fréttatilkynningu ríkisstjórnarinnar að:
„Aðgerðirnar styðja við sameiginlegt markmið stjórnvalda og samningsaðila um að leggja grundvöll að vaxandi velsæld, með auknum kaupmætti og stuðla að lækkun verðbólgu og vaxta.
Heildarumfang aðgerðanna er allt að 80 milljarðar króna á samningstímanum. Í þeim er lögð sérstök áhersla á að stuðla að heilbrigðari húsnæðismarkaði og fjölskylduvænna samfélagi samhliða því að stuðla að lækkun verðbólgu og vaxta. Aðgerðirnar munu auka ráðstöfunartekjur fjölskyldna verulega á samningstímanum, eða um allt að 500 þúsund krónur á ári.“
Heilbrigðari húsnæðismarkaður
Alls nema aðgerðir er lúta að húsnæðismarkaðnum um 50 milljörðum króna á samningstímanum, en meðal aðgerða má nefna uppbyggingu 1.000 íbúða með stofnframlögum og hlutdeildarlánum, sérstakan vaxtastuðning ásamt auknum stuðningi við leigjendur.
Fjölskylduvænt Ísland
Fram kemur að sérstök áhersla er lögð á fjölskylduvænna samfélag með aðgerðum sem miða að velsæld barnafjölskyldna. Meðal aðgerða má nefna hækkun barnabóta, gjaldfrjálsar skólamáltíðir, hærri greiðslur í fæðingarorlofi og samstöðu allra um að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla. Einnig er lögð áhersla á aðgerðir gegn kynbundnum launamun, bætt aðgengi að heilbrigðisþjónustu óháð búsetu og umbætur á menntasjóði námsmanna. Þá verður hámarksábyrgð úr Ábyrgðarsjóði launa hækkuð í þremur skrefum og tækifæri til starfsþjálfunar aukin.
Lægri verðbólga
Til að stuðla að verðstöðugleika munu ríki og sveitarfélög halda aftur af gjaldskrárhækkunum og munu gjaldskrár ríkis almennt ekki hækka umfram 2,5% á árinu 2025. Einnig lýsa sveitarfélögin yfir vilja til að hækka ekki gjaldskrár fyrir árið 2024 umfram 3,5% og að endurskoða gjaldskrár ársins hafi þær hækkað meira með sérstakri áherslu á barnafjölskyldur og fólk í viðkvæmri stöðu.
Lesa má ítarlega um tillögurnar í fréttatilkynningu ríkisstjórnarinnar:
Deila
Prenta grein