Category: Greinar

Samkvæmt stjórnskipun landsins gengur stjórnarskráin framar öðrum lögum. Lagafrumvörpum og þingsályktunartillögum sem eru lagðar fram í þinginu sem stríða gegn stjórnarskránni skal skýlaust vísað frá á lagatæknilegum grunni. Lagasetning hér á landi er ófullnægjandi í samanburði við Norðurlöndin og fjöldi dómsmála staðfestir það, nú síðast t.d. Árna Páls lögin. Ég hef því í sjöunda sinn lagt fram frumvarp, ásamt öðrum þingmönnum, um Lagaskrifstofu Alþingis sem hafi það hlutverk að samræma reglur um samningu lagafrumvarpa og undirbúning löggjafar. Lagaskrifstofan skuli vera til ráðgjafar um undirbúning löggjafar og skal einkum líta til þess að frumvörp standist stjórnarskrá og alþjóðasamninga. Eftir að hafa verið þingmaður í rúm sex ár hef ég sannfærst um að búið sé að vinna mikið tjón á þinginu innan frá með sífelldum breytingum á þingsköpum undanfarin 10-15 ár. Alþingi er komið í öngstræti og stundum vart starfhæft og er það mikið áhyggjuefni fyrir þjóðþing sjálfstæðar þjóðar. Þingmenn hafa gengið á lagið vegna óskýrra þingskapa. Lagahyggjan er mikil – og leysa á öll mál með nýrri löggjöf um bókstaflega allt. Þá er ekki verið að huga að »lagabótum« á ýmsum þáttum lagakerfis okkar því sífellt færist það í aukana að kollsteypa á sér stað og heilu lagabálkarnir eru endurskrifaðir með fjölmörgum »laumufarþegum« og eldri lögum beinlínis hent. Hér á ég t.d. við boðuð ný frumvörp um Umboðsmann Alþingis og Ríkisendurskoðun. Hverjum er verið að þjóna? Hver biður um slíkt? Ekki verður rætt hér um áhlaupið sem gert var á stjórnarskrána á síðasta kjörtímabili.

Ég var því afar undrandi þegar forsætisnefndarmenn og formenn þingflokka lögðu fram þingsályktunartillögu um siðareglur þingmanna í annað sinn. Þessi þingsályktunartillaga er marklaus þar sem í 47. gr. stjórnarskrárinnar segir: »Sérhver nýr þingmaður skal vinna drengskaparheit að stjórnarskránni, þegar er kosning hans hefur verið tekin gild« og í 48. gr. er kveðið skýrt á um að: »Alþingismenn eru eingöngu bundnir við sannfæringu sína og eigi við neinar reglur frá kjósendum sínum.« Er þessum stjórnarskrárákvæðum fylgt eftir í lögum um þingsköp Alþingis til framkvæmda, sbr. 2. gr. »Sérhver nýr þingmaður skal vinna svofellt drengskaparheit að stjórnarskránni undireins og búið er að viðurkenna að kosning hans sé gild, sbr. 47. gr. stjórnarskrárinnar: Ég undirskrifaður/uð, sem kosin(n) er þingmaður til Alþingis Íslendinga, heiti því, að viðlögðum drengskap mínum og heiðri, að halda stjórnarskrá landsins. Meðan þingmaður hefur ekki unnið heit samkvæmt þessari grein má hann ekki taka þátt í þingstörfum.« Ég veit ekki hver hefur verið flutningsmönnum til ráðgjafar í þessu siðareglna-máli. En eitt er víst að um vanþekkingu er að ræða á stjórnskipun landsins. Í greinargerð þingsályktunartillögunnar er bent á siðareglur Evrópuráðsþingsins, sem eru settar fyrir fjölþjóðasamkomu en ekki þjóðþing hvers ríkis. Þarna opinberast aftur vanþekking – að ætla að tefla slíkum reglum gegn stjórnarskrárvörðum réttindum alþingismanna. Þeir eru einungis bundnir sannfæringu sinni og Alþingi hefur engar valdheimildir til að framfylgja slíkum siðareglum. Það eru landsmenn sjálfir sem endurmeta umboð og frammistöðu þingmanna í alþingiskosningum í síðasta lagi á fjögurra ára fresti. Virðing Alþingis verður endurheimt þegar þingið sjálft fer í einu og öllu að stjórnskipun Íslands sem mælt er fyrir um í stjórnarskrá og fer að sinna störfum sínum af alvöru.

Vigdís Hauksdóttir

Greinin birtist í Morgunblaðinu 19. september 2015.

Flest eigum við uppáhaldsstaði í íslenskri náttúru. Fjölbreytileiki náttúrunnar er margslunginn og landslagið síbreytilegt hvort sem er uppi til fjalla, niður til sjávar eða í fallegum dal.

Undirstaða alls gróðurs og lífs er að finna í því sem í daglegu tali nefnist mold og Steinn Steinarr nefndi, „Drottningu lífsins, móður og lífgjafa allra lifandi“. Jarðvegur á Íslandi er um margt einstakur og breytilegur. Það má til sanns vegar færa að moldin líkt og maðurinn mótast af umhverfi og atlæti.

Uppgræðsla hér á landi er saga um ótrúlega elju og eldmóð þeirra sem hafa starfað að vernd jarðvegs og gróðurs í meira en heila öld. Að þessu hafa vísindamenn og bændur unnið af mikilli natni og nákvæmni, leitað leiða til að hefta sandfok, lagað og grætt til að nýta landið á sjálfbæran og vistvænan hátt og skapað verðmæti í þágu samfélagsins alls. Það þekkir enginn betur landið en sá sem yrkir jörðina samkvæmt bestu mögulegu þekkingu og varðveitir auðlindina fyrir komandi kynslóðir. Sá sem hlustar á hjartslátt jarðarinnar, þekkir sitt nánasta umhverfi og vill virkja þann kraft sem býr í náttúrunni, er hinn sanni náttúruverndarsinni.

Sjálfbær nýting lands felur í sér að ekki sé gengið á auðlind heldur að gróður og náttúra viðhaldist og eflist. Ánægjulegt er að erlendir gestir sýna óspilltri íslenskri náttúru mikinn áhuga en um leið hefur umferð ferðamanna talsverð áhrif. Sé þess gætt að virða og verja má á sama tíma njóta og nýta. Stefna í ferðaþjónustu þarf því að haldast í hendur við náttúruvernd til að nýting lands til ferðamennsku sé sjálfbær. Við markaðssetningu áfangastaða er brýnt að hafa í huga viðkvæma náttúru og stuðla að samfélagslegri ábyrgð til að upplifun verði eins og lagt var af stað með.

Ánægður ferðamaður deilir gjarnan sögum og myndum þegar heim er komið. Íslendingar eiga þó ekki síður efni til að deila um íslenska náttúru. Í tilefni dagsins hvet ég sem flesta til að deila með hverjum öðrum hugmyndum sínum, ljóðum og myndum af náttúrunni og nota myllumerkin #stadurinnminn og #DÍN. Til hamingju með daginn.

Sigrún Magnúsdóttir

Greinin birtist í Fréttablaðinu 16. september 2015.

Ég hef frekar haldið mig til hlés í umræðunni um Landeyjarhöfn í þeirri von að betur horfði í þessu mikilvæga samgöngumáli Vestmannaeyja. Ég get ekki lengur á mér setið að setja nokkrar línur á blað. Samkvæmt vef Vegagerðarinnar á að opna tilboð í sanddælingu í og við Landeyjarhöfn þann 11 ágúst nk. Þar er gert ráð fyrir að dæla 750 þúsund rúmmetrum af sandi á næstu þremur árum en fyrri áætlanir um magn í sanddælingu hafa ekki staðist. Áætlað var í upphafi að dæla 30 þúsund rúmmetra á ári en það hefur engan veginn staðist og ég óttast að sama verði uppi á teningnum að þessu sinni. Ég hef lagt mig eftir því að hlusta á þær raddir sem best þekkja aðstæður af eigin raun, raddir þeirra sem þekkja vel til ferjusiglinga og þeirra sem mikla reynslu hafa af hafnargerð. Því miður hafa spár þeirra og reynsla af Landeyjarhöfn orðið að staðreynd en höfnin og innsiglingin virka ekki sem sú samgöngubót fyrir Vestmannaeyinga eins og til var ætlast nema hluta úr árinu.

Rétt eins og fyrisjáanleika þarf í sjávarútvegi og stöðuleika í atvinnulífi þá þarf stöðuleika í samgöngumál og örugga tengingu við flutningskerfi landsins bæði innanlands og ekki síður fyrir útflutning hvort heldur sem er við millilandasiglinar eða alþjóða flugvöllinn í Keflavík þar sem útflutningur á ferskum fiskafurðum fer ört vaxandi.

Afhendingaröryggi er hluti af gæðum fiskvinnslunnar í landinu og stjórnun veiða og vinnslu í samráði við kaupendur á erlendum ferskfiskmörkuðum lykillinn að aukinni verðmætasköpun í greininni. Samgöngur eru því hluti að gæðakerfi vinnslunnar en yfir helmingur af allri fiskvinnslu á landinu er innan við 100 kílómetra frá Keflavíkurflugvelli. Landeyjarhöfn er veikur hlekkur í þeirri virðiskeðju fyrir Vestmannaeyinga.

Ekki er það síður mikilvægt fyrir ferðaþjónustuna í Vestmannaeyjum að hafa öruggar samgöngur þar sem hægt er bjóða upp á reglulegar ferðir allt árið þegar ferðatímabilið er sífellt að lengjast og teygja sig fram á veturinn.

Endurskoðum verkefnið frá upphafi til enda, möguleika hafnarinnar og hvernig ferjur standa sig best í þeim aðstæðum sem eru við Landeyjarhöfn. Það er hægt að leigja ferjur sem geta hjálpað til við að endurskoða verkefnið frá grunni. Stöldrum við í því að moka sandi fram og til baka í Landeyjunum og einbeitum okkur að því sem við þekkjum og reynsla manna um allan heim hefur kennt okkur. Við þurfum ekki að eyða opinberum fjármunum í að finna upp hjólið. Allar hugsanlegar ferjutegundir eru til af öllum stærðum og gerðum sem reynsla er komin á.

Við sem höfum verið til sjós vitum að stundum verður að breyta um stefnu þegar við náttúruöflin er að etja og því fyrr sem horfst er í augu við það því betra. Ég tel að sá tími sé kominn í Landeyjahöfn. Landeyjarhöfn mun nýtast fyrir grunnristar farþegaferjur sem verða fljótar á milli lands og Eyja þegar veður leyfir meðan vöruflutningar verða með alvöru skipum til Þorlákshafnar. Lausleg könnun á Internetinu segir mér að ferja sem væri stærri og öflugri og gengi helmingi hraðar en Herjólfur kosti um 3 milljarða. Jafnvel þótt hún kosti meira en það þá yrði það mikil samgöngubót og varanleg fjárfesting.

Mikil fjárþörf liggur fyrir hjá mörgum höfnum landsins og ekki síst hér á Suðurlandi og má þar nefna Grindavík, Sandgerði og Hornarfjörð og í Þorlákshöfn en þar er áætlað að bæta og breyta innviðum hafnarinnar fyrir 2,2 milljarða á næstu árum. Aflagjöld standa engan veginn undir öðru en rétt reglulegum rekstri fiskihafna í dag og Hafnarbótasjóður sem á að styðja við bakið á þessum höfnum hefur verið sveltur í mörg ár. Faxaflóahafnir standa mjög vel og hyggja á milljarðafjárfestingar á sínu svæði enda bæði með meginhlutann af inn og útflutningi landsmanna. Við Íslendingar erum rétt um 330 þúsund eða eins og mjög lítið sjávarþorp í Evrópu. Er ekki kominn tími til að hugsa málin heildstætt í stað þess að vera að berjast hver í sínu horni og dreifa litlum fjármunum á of marga staði?

Faxaflóamótelið hefur reynst mjög vel og er ekki að sjá að Akranes hafi farið halloka í því samstarfi. Því spyr ég hvort ekki megi skoða þann möguleika að taka Þorlákshöfn og hafnir á Reykjanesi inn í Faxaflóahafnir. Faxaflóahafnir hafa það afl sem þarf til að byggja Þorlákshöfn upp sem viðkomustað stærri millilandaskipa ef horft yrði til lengri tíma. Því er það freistandi að samnýta mannvirkin fyrir öfluga Vestmannaeyjaferju sem færi vel með farþega í 90 mín. siglingu til Þorlákshafnar þó slæmt væri í sjóinn og örugga tengingu vöruflutninga við önnur flutningskerfi hvort sem er flug eða sjófragt.

Ég veit að þeir sem mesta trú hafa á því að sérfræðingar viti hvernig Landeyjarhöfn verði breytt svo hún verði sú lífhöfn sem hún þarf að vera, vilja vel. Bæjarstjóri Vestmannaeyja sem er mjög öflugur málsvari Vestmannaeyja er sannfærður um að sérfræðingar og stjórnvöld geti staðið við fyrri loforð sín um heilsárshöfn í Landeyjum og er duglegur að koma því á framfæri. Kannski ætti bæjarstjórinn að líta sér nær og hlusta meira á sitt eigið fólk og í þessu tilfelli á þaulreynda skipstjóra og sjómenn sem þekkja suðurströndina og sjólagið þar af eigin raun.

Fróðlegt verður að sjá tilboðstölur í væntanlega sanddælingu við Landeyjahöfn, en hverjir treysta sér til að dæla sandi við þessar erfiðu aðstæður allt árið um kring. Því miður er ég þeirrar skoðunar að það verði erfitt verkefni og ég er þess fullviss að minna skip en núverandi Herjólfur er ekki framtíðarlausn fyrir Eyjamenn.

Páll Jóhann Pálsson

Greinin birtist í sunnlenska.is 7. ágúst 2015.

Að mínu frumkvæði sem formanns fjárlaganefndar, var haldinn fundur í fjárlaganefnd þann 24. ágúst s.l. Á dagskrá var útgjaldaauki ríkissins sem varðar þann málaflokk sem snýr að örorkulífeyri. Frá árinu 2000 hefur öryrkjum fjölgað um tæp 80%. Útgjöld ríkissins voru árið 2005 rúmir 11 milljarðar en eru nú tæpir 30 milljarðar. Það er hækkun um 165% á 10 árum. Fjöldi þeirra sem þáðu öryrkjalífeyrir árið 2005 voru rúmir 13.000 einstaklingar en árið 2015 eru þeir rúmlega 17.000 sem er fjölgun um 29%. Forstjóri Tryggingastofnunar lagði fram gögn úr gagnagrunni stofnunarinnar, sem studd eru með áliti ríkisendurskoðunar til Alþingis frá því í febrúar 2013 sem ber heitið „EFTIRLIT TRYGGINGASTOFNUNAR MEÐ BÓTAGREIÐSLUM“

Formaður stjórnar Tryggingastofnunar, Stefán Ólafsson prófessor hefur farið mikinn í fjölmiðlum í liðinni viku og telur mig fara með staðlausa stafi. Ég hef ekki viljað tjá mig um orð prófessorsins og fara niður á sama plan og hann. Í pistli sem hann birti á heimasíðu sinni og ber heitið „Rangfærslur Vigdísar Hauks um öryrkja“ eru hvorki meira né minna sex staðreyndavillur varðandi fjölda öryrkja og samanburð við Norðurlöndin. Prófessorinn fór síðan í viðtal á Bylgjuna og þar opinberaði hann algjörlega vanþekkingu sína á málaflokknum og ruglar saman bótasvikum og uppgjöri í stargreiðslukerfi lífeyristrygginga. Hann telur bótasvik vera alvarlegt mál „en þegar menn eru að slá því fram að bótasvik gætu verið hér um 4 milljarðar á ári, þá eru það tölur sem eru ekki ígrundaðar heldur yfirfærðar frá Danmörku og séu í reynd umdeildar tölur í Danmörku.“ Hann telur jafnframt að inní í þessari upphæð séu líka rangar greiðslur á þann hátt að „menn“ gætu fengið of mikið eða of mikið lítið miðað við tekjur sem síðan sé leiðrétt þegar skatturinn kemur í ágúst á hverju ári, og síðan segir prófessorinn að „þessi frávik frá skattinum eru ekki bótasvik.“ Í árlegum endurreikningi og uppgjöri í staðgreiðslukerfis lífeyristrygginga er ekki litið svo á að um bótasvik sé um að ræða. Árlegur endurreikningur og uppgjör í staðgreiðslukerfis lífeyristrygginga er eðlilegur þáttur þess og hefur ekkert með bótasvik eða starfsemi eftirlitseiningar Tryggingastofnunar að gera. Þar er einungis verið að gera upp árið og tryggja að allir fái þann lífeyri sem þeir eiga rétt á lögum samkvæmt. Algerlega sambærilegt við árlega álagningu skatta. Afar alvarlegt er að gera hér ekki greinarmun á. Í raun er það eins og að fullyrða að allir sem fá einhverja leirðréttingu við álagningu skatta séu til meðferðar vegna hugsanlegra skattsvika. Ég er því afar hugsi yfir framgöngu formanns stjórnar Tryggingastofnunar, Stefáns Ólafssonar í þessu máli.

Vigdís Hauksdóttir

Greinin birtist á vigdish.is 3. september 2015.

Mikill órói var á vinnumarkaði síðastliðið vor, þar sem hart var tekist á í viðræðum um kjarasamninga. Tekist var á um hve háa upphæð hver og einn ætti að fá í launaumslagið. Eins og oftast áður var ekki unnt að klára samninga einungis með því að einblína á launa­umslag hvers og eins, heldur þurftu stjórnvöld einnig að koma að borðinu með ýmis framfaramál fyrir okkar þjóðfélag.

Yfirlýsing stjórnvalda frá 28. maí varð til þess að púsluspilið gekk upp og því lykillinn að því að langtímakjarasamningar tókust. Yfirlýsingin er því grundvallarplagg sem unnið verður eftir. Í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar vegna kjarasamninganna eru ellefu liðir sem lúta að ýmsum sviðum skatta-, velferðar- og húsnæðismála sem og úrbótum á sviði hagstjórnar og opinberra fjármála. Þar má nefna að með aðgerðunum mun lækkun á tekjuskatti einstaklinga nema allt að 16 milljörðum króna á kjörtímabilinu. Það samsvarar tæpum 13% af tekjum ríkissjóðs af tekjuskatti einstaklinga miðað við áætlun fjárlaga 2015. Ríkisstjórnin skuldbindur sig einnig til að skapa bætt skilyrði fyrir uppbyggingu á húsnæðismarkaði. Þannig verði stuðlað að fjölgun ódýrra og hagkvæmra íbúða með það að markmiði að tryggja tekjulágum fjölskyldum leiguhúsnæði til lengri tíma og ráðist í átak um byggingu 2.300 félagslegra íbúða á tímabilinu 2016-19.

Einnig verður stuðlað að lækkun byggingarkostnaðar, meðal annars með endurskoðun byggingarreglugerðar og gjaldtöku sveitarfélaga. Húsnæðisbætur verða hækkaðar til að styðja við almennan leigumarkað og lækka húsnæðiskostnað efnaminni leigjenda og skattlagningu breytt í þeim tilgangi að lækka leiguverð og auka framboð á leigumarkaði. Þá verður komið sérstaklega til móts við þá sem kaupa sína fyrstu íbúð, m.a. með því að ungu fólki verði heimilt að nýta séreignarsparnað til þess. Fleiri aðgerðir, s.s. vegna lækkunar á kostnaði sjúklinga og aukinna framlaga til starfsmenntunar, eru í yfirlýsingunni en hana má finna á vef forsætisráðuneytisins.

Margar þessara aðgerða krefjast nokkurrar vinnu á Alþingi vegna lagabreytinga. Við framsóknarmenn munum greiða fyrir framgangi þeirra.

Þórunn Egilsdóttir

Greinin birtist í Fréttablaðinu 31. ágúst 2015.