Category: Nýjast

Sigurður Bessason, formaður Eflingar, sendi mér opið bréf í Morgunblaðinu í gær um þá kjarasamninga sem framundan eru. Sigurður er rökfastur maður og öflugur talsmaður verkafólks. Ég átti fund með Sigurði og félögum hans í forystusveit Alþýðusambandsins síðastliðinn þriðjudag og var um flest sammála honum, ekki síst um nauðsyn þess að bæta stöðu fólks með lágar tekjur og millitekjur.

Eins og Sigurður bendir réttilega á hef ég talað fyrir því að við gerð kjarasamninga sé í auknum mæli litið til krónutöluhækkana, enda sé það sanngjörn leið og líkleg til að leiða til sátta. Oft hafa krónutöluhækkanir á lægstu laun ratað upp allan launastigann í formi prósenta, en slíkt er ekki náttúrulögmál. Það er t.d. athyglivert að í nýrri skýrslu heildarsamtaka á vinnumarkaði, »Í aðdraganda kjarasamninga«, sést að launadreifing var jafnari á árinu 2014 en á árinu 2006 – að laun þeirra launalægstu eru nú stærri hluti af launum þeirra launahæstu en áður. Það er mikilvægt að áfram sé haldið á sömu braut og í þeirri vinnu eru krónutöluhækkanir e.t.v. besta verkfærið. Að sama skapi er mikilvægt að draga úr neikvæðum jaðaráhrifum skatt- og velferðarkerfisins, sem leiða oft til þess að kauphækkanir skila sér ekki til fulls í hærri ráðstöfunartekjum. Slíkt er ótækt og brýnt að ríkisvaldið, launþegahreyfingar og vinnuveitendur taki höndum saman til að vinna á vandanum.

Því hefur verið haldið fram að kjarasamningar ríkisins hafi raskað jafnvægi á vinnumarkaði og hækkanir á launum ríkisstarfsmanna hafi verið úr takti við aðra launaþróun. Sú er ekki raunin, enda hefur ríkið samið við tæp 90% starfsmanna sinna með líkum hætti og almenni vinnumarkaðurinn hafði áður gert. Samningar við lækna og framhaldsskólakennara, sem samtals eru um 10% starfsmanna ríkisins og 1,5% af vinnumarkaði í heild, skera sig þó úr. Í þeim samningum voru gerðar verulegar breytingar á vinnufyrirkomulagi og launauppbyggingu stéttanna. Samningarnir eru einnig til mun lengri tíma, eða tæpra þriggja ára. Þeir geta því ekki gefið fordæmi fyrir þá samninga sem framundan eru á vinnumarkaði. Ég deili hins vegar áhyggjum með Sigurði af því að fámennir hópar geti í krafti aðstöðu sinnar knúið viðsemjendur sína til verulegra frávika frá markaðri launastefnu. Þetta er vandi í hinu íslenska vinnumarkaðslíkani sem stjórnvöld og aðilar vinnumarkaðarins verða sameiginlega að taka á.

Kaupmáttur launa hefur aukist um 5,3% síðastliðna tólf mánuði, sem verður að teljast verulega góður árangur. Margir eiga þátt í þeim árangri, sem m.a. skýrist af ábyrgum kjarasamningum á síðasta ári. Þar var samið um 6,6% hækkun sem skilaði sér að nær öllu leyti í auknum kaupmætti vegna þess mikla verðstöðugleika sem ríkti á tímabilinu. Raunar er árangurinn sögulegur, því kaupmáttur launa mældist í nóvember síðastliðnum hærri en nokkru sinni áður eins og upplýsingar frá Hagstofu Íslands sýna glögglega. Lægri skattaálögur á heimili og leiðrétting fasteignaskulda hafa svo enn frekar aukið kaupmátt heimilanna. Staðan er því betri en oftast áður og sem betur fer er eitthvað til skiptanna. Nú ríður hins vegar á að óttinn við að missa af hlutdeild í afrakstrinum verði ekki til þess að minna verði til skiptanna fyrir alla.

Sigurður Bessason hefur starfað í verkalýðshreyfingunni frá því fyrir gerð þjóðarsáttarsamninganna fyrir réttum 25 árum síðan. Hann veit hversu mikilvægur stöðugleikinn er fyrir íslenska launþega og hefur unnið ötullega að því að viðhalda honum.

Það er mikilvægt að kunna að takast á við velgengni jafnt sem mótlæti. Við skulum halda áfram á leið aukins kaupmáttar með sameiginlegu átaki því það kemur heimilum og fyrirtækjum best. Félagsleg velferð og öflugt atvinnulíf haldast í hendur. Kveðum verðbólgudrauginn niður og stöndum saman að því að auka kaupmátt enn meira.

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson

Greinin birtist í Morgunblaðinu 19. febrúar 2015.

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Ágæti lesandi. Nú styttist að frestur til að samþykkja skuldaleiðréttingu ríkisstjórnarinnar renni út. Nú þegar þetta er ritað hafa um 75% þeirra sem rétt eiga á leiðréttingu staðfest hana. Sá sem hér ritar hefur hitt og/eða heyrt frá allmörgum sem þegar hafa samþykkt leiðréttingu sína. Flestir þeirra virðast sáttir við sinn hlut og telja leiðréttinguna góða viðspyrnu átt að betri fjárhagsaðstæðum heimila sinna. Skuldaleiðréttingin kemur ekki aðeins fram beinni lækkun höfuðstóls lána heldur koma áhrifin af henni fram í lækkaðri greiðslubyrði meðan lánstíma leiðrétts láns stendur. Þannig má taka dæmi:
Mánaðarleg greiðslubyrði af dæmigerðu 10 m.kr láni, sem fær 1,8 milljóna króna leiðréttingu, lækkar um 8.705 kr. (var 78.676 kr., lækkar í 69.972 kr.) Árleg lækkun greiðslubyrðar nemur um 105 þúsund krónum ári. 10 ára líftíma láns lækkar greiðslubyrði því um rúma milljón. Til samanburðar tekur um það bil 10 ár að safna 1,8 milljónum ef einstaklingur leggur 12 þúsund kr. inn á bók mánaðarlega.

Heildaráhrif leiðréttingarinnar í ofangreindu dæmi nema því um 2,8 milljónum króna. Ef einstaklingur hefði staðið straum af svo auknum greiðslum á eigin spýtur hefði hann þurft að auka tekjur sínar um allt að milljónir á tímabilinu. Af þessu dæmi má sjá að verulega munar um skuldaleiðréttinguna fyrir þá sem samþykkja hana. Ég vil því nota tækifærið til að hvetja alla þá sem enn hafa ekki samþykkt skuldaleiðréttingu sína að gera það áður en frestur rennur út. Víst er að hvort sem leiðréttingin er mikil eða lítil munar um hana í heimilisrekstri flestra. Einnig er ástæða til að hvetja alla sem geta nýtt sér sérstakan séreignarsparnað til skuldalækkunar að gera það. Í því tilfelli geta hjón nýtt sér sparnaðinn til skuldalækkunar allt að tveimur milljónum króna á þrem árum. Hefðu sömu hjón einnig notið leiðréttingar líkt og dæminu hér að ofan myndu heildaráhrif til skuldalækkunar nema allt að 4,8 milljónum þegar allt er talið. Það munar um minna fyrir heimili með meðaltekjur eða lægri.

Skuldaleiðrétting ríkisstjórnar Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar er afrek sem mun hafa víðtæk áhrif mjög marga í verulegan tíma. Þegar má greina áhrif leiðréttingarinnar í aukinni bjartsýni sem nú verður vart við þjóðfélaginu. Svo virðist sem almenningur nýti aukin fjárráð vegna skuldaleiðréttingarinnar til þess að endurnýja ýmislegt sem orðið hefur að sitja á hakanum undanfarandi eða einfaldlega að veita sér aftur sjálfsögð gæði sem fólk hefur þurft að neita sér um undanfarin ár. Aukin fjárráð heimilanna munu fljótt skila sér auknum umsvifum í þjóðfélaginu öllu.

Þorsteinn Sæmundsson

Greinin birtist í DV 17. febrúar 2015

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.

Víða á landsbyggðinni var mikið fjallað um jöfnun raforkukostnaðar fyrir síðustu kosningar. Flestir stjórnmálaflokkar og þar með talinn Framsóknarflokkurinn lagði áherslu á að jafna þennan kostnað. Til þess að það náist til frambúðar þá þarf að endurskoða núverandi löggjöf hvað þetta snertir. Þessi stefna er mörkuð í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar en þar segir orðrétt: „Unnið verður að jöfnun raforku- og húshitunarkostnaðar.“ Til að þrýsta á framgang málsins þá hefur undirritaður ítrekað tekið málið upp, nú síðast í umræðum á Alþingi 2. febrúar sl.

Staða málsins er sú að Iðnaðar- og viðskiptaráðherra hefur lagt fram frumvarp um jöfnun á dreifingarkostnaði raforku en það mál er nú í vinnslu á Alþingi og klárast nú á vorþingi. Frumvarpið gerir ráð fyrir að lagt verði sérstakt jöfnunargjald á þá raforku sem fer um dreifikerfi dreifiveitna með það að markmiði að standa undir fullri jöfnun kostnaðar við dreifingu raforku til almennra notenda, þ.e. heimila og fyrirtækja sem fá raforku sína beint frá dreifiveitunum. Þetta þýðir að kostnaður við dreifingu raforku verður sá sami óháð því hvort viðkomandi er búsettur í þéttbýli eða dreifbýli.

Það er einnig réttlættismál að jafna raforkukostnað þeirra sem búa á köldum svæðum og þar hafa verið til skoðunar ýmsar leiðir. Ríkisstjórnin mun á næstu vikum leggja fram þingmál á Alþingi sem miðar að því að jafna að fullu húshitunarkostnað á köldum svæðum. Það er síðan mikilvægt að Alþingi nái að klára það mál nú á vorþingi þannig að þetta komist til framkvæmda sem fyrst.

Ríkisstjórnin mun jafna húshitunarkostnað á köldum svæðum og dreifikostnað raforku í dreifbýli. Það er mikilvægt að aðgerðirnar séu til frambúðar og að þær komist til framkvæmda fyrr en síðar. Með tilliti til byggðasjónarmiða og jafnræðis til búsetuvals, er ekki verjandi að verð á jafn mikilvægum nauðsynjum og rafmagni og húshitunarkostnaði skuli vera jafn breytilegur milli landsvæða og raun ber vitni.

Ásmundur Einar Daðason

Greinin birtist á www.bb.is 3. febrúar 2015.

PS: Ertu á Facebook? Því ekki að verða aðdáandi Framsóknar.