Author: einar

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningar­málaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 5. mars 2020.

Ásmundur Einar Daðason, fé­lags- og barna­málaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 5. mars 2020.

Traust er ein af mik­il­væg­ustu und­ir­stöðum lýð­ræð­is­legra sam­fé­laga. Traust mælist hátt til opin­berra stofn­ana á Norð­ur­löndum í sam­an­burði við mörg önnur ríki. Norð­ur­löndin tala stundum um traustið sem „nor­ræna gullið“. Falskar fréttir og upp­lýs­inga­óreiða eru raun­veru­leg ógn við lýð­ræð­ið. Þegar fólk getur ekki treyst þeim upp­lýs­ingum sem það fær þá er ómögu­legt að taka upp­lýsta ákvörðun og upp­fylla lýð­ræð­is­lega skyldu sína. Við höfum ekki efni á að glata gull­inu okk­ar.

Stöndum vörð
Ísland fer með for­mennsku í Norð­ur­landa­ráði 2020. Yfir­skrift for­mennsku­á­ætl­unar okkar er „Stöndum vörð“ og þar undir eru gildi sem Norð­ur­löndin leggja alla jafna áherslu á; þ.e. lýð­ræði, líf­fræði­leg fjöl­breytni og nor­rænu tungu­mál­in. Nýlega bár­ust þær fréttir frá frétta­miðl­inum NRK í Nor­egi að Aften­posten, Dag­bla­det, NRK, TV 2 og VG not­uðu efni frá Inter­net Res­e­arch Agency, sem er rúss­neskur fals­frétta­mið­ill.

Saman erum við sterk­ari
Dreif­ing vill­andi og falskra upp­lýs­inga er aðferð sem hefur oft verið skipu­lega beitt í deilum og átök­um. Með þeirri bylt­ingu sem orðið hefur í net- og upp­lýs­inga­tækni, ekki síst með til­komu og hröðum vexti sam­fé­lags­miðla, hefur þessi ógn tekið á sig ugg­væn­legri mynd.

Hægt er að safna marg­vís­legum upp­lýs­ingum um not­endur miðl­anna og beina í kjöl­farið að þeim sér­sniðnum fals­fréttum og áróðri sem ætla má að þeir séu mót­tæki­legir fyr­ir. Ljóst er að stjórn­völd geta ekki ein ráðið fram úr þessum vanda. Við þörfum öll að taka höndum saman og verj­ast þess­ari nýju ógn.

Eldra fólk deilir frekar fölskum fréttum
Það kom m.a. fram á mál­þingi Þjóðar­ör­ygg­is­ráðs, utan­rík­is­ráðu­neyt­is­ins og Alþjóða­mála­stofn­unar Háskóla Íslands, sem haldið var fyrir skömmu að fólk 60 ára og eldra er lík­leg­ast til að deila fölskum fréttum á sam­fé­lags­miðl­um. Börn og ung­menni eru almennt tæknilæs­ari en eldra fólk og alast upp við að birtar upp­lýs­ingar séu ekki endi­lega sann­ar. Við erum því að fást við breytta heims­mynd og nýjar ógn­ir. Alltaf þarf að velta fyrir sér með gagn­rýnum hætti hvaðan upp­lýs­ing­arnar koma, hvort heim­ildin sé áreið­an­leg.

Með því að setja lýð­ræði og falskar fréttir á dag­skrá í for­mennsku­á­ætlun okkar árið 2020 von­umst við til að skapa meiri umræðu um mál­efnið og auka með­vit­und og þekk­ingu almenn­ings.

Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingismaður Fram­sókn­ar og for­seti Norð­ur­landa­ráðs.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 4. mars 2020.

Ísland og Pólland hafa bundist sterkum böndum á undanförnum áratugum. Tæplega 21 þúsund Pólverjar búa á Íslandi og hafa verið virkir þátttakendur í samfélaginu. Þeir hafa auðgað íslenska menningu, sinnt mikilvægum störfum í hagkerfinu og almennt komið sér vel fyrir í nýju landi.

Á hverju ári fæðast pólskum foreldrum um 600 börn á Íslandi. Það er mikilvægt að ríki og sveitarfélög tryggi að þau njóti sömu þjónustu og tækifæra og börn íslenskra foreldra, ekki síst í menntakerfinu. Nú eru um 3.000 pólskumælandi börn í íslenskum skólum, sem eru misvel búnir til að mæta þörfum þeirra. Það á líka við um börn með önnur móðurmál og dæmi eru um að í einum og sama skólanum séu töluð yfir 30 tungumál. Skýrsla starfshóps, sem settur var á fót í byrjun síðasta árs, um úrbætur og aðgerðir til að styðja við þennan hóp er á lokametrunum. Hvernig við mætum þessum nýju Íslendingum í skólum landsins getur skipt sköpum, ekki einungis fyrir einstaklingana sjálfa heldur einnig fyrir samfélagið í heild.

Málefni og menntun pólskra skólabarna á Íslandi hefur verið til umræðu í opinberri heimsókn Guðna Th. Jóhannessonar, forseta Íslands, til Póllands í vikunni. Þjóðirnar hafa unnið vel saman og í gær rituðu íslensk og pólsk menntamálayfirvöld undir samstarfsyfirlýsingu um að efla enn frekar samstarf landanna á sviði menntunar. Lögð verður áhersla á að nemendur af pólskum uppruna hafi aðgang að menntun á móðurmáli sínu, hvatt er til aukins samstarfs menntastofnana og samskipta ungmenna, kennara og skólastarfsfólks.

Góð móðurmálsþekking er forsenda þess að barn nái góðum tökum á öðru tungumáli. Góð íslenskukunnátta tryggir börnum af erlendum uppruna betri tækifæri en ella, eykur þekkingu þeirra á samfélaginu, félagsfærni og hjálpar börnum að blómstra. Það er markmið okkar allra, að börnin okkar verði hamingjusöm og njóti jafnra tækifæra í lífinu, hver sem bakgrunnur þeirra kann að vera. Það á að vera eitt af einkennum Íslands.

Lillja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 4. mars 2020.

Mennta­tæki­færi hafa marg­feld­isáhrif í sam­fé­lag­inu en ekki síst fyr­ir smærri byggðarlög. Þegar for­eldr­ar ákveða bú­ferla­flutn­inga leika mennt­un­ar­tæki­færi barna þeirra og ung­menna stórt hlut­verk, og það sama gild­ir um aðgengi þeirra að íþrótta- og tóm­stund­a­starfi.

Gríp­um til aðgerða

Nú blas­ir við mik­ill slaki í efna­hags­líf­inu og hag­kerf­inu. Tölu­verð óvissa rík­ir um inn­lenda efna­hagsþróun á kom­andi miss­er­um, af inn­lend­um or­sök­um en ekki síður vegna auk­inn­ar óvissu um alþjóðleg­ar hag­vaxt­ar­horf­ur.

Til þess að koma í veg fyr­ir lít­inn eða jafn­vel eng­an hag­vöxt á næsta ári þarf að grípa til aðgerða og veita viðspyrnu. Það er því rétti tím­inn fyr­ir öll sveit­ar­fé­lög og rík­is­valdið að for­gangsraða í þágu mennt­un­ar.

Betri fjár­hags­staða náms­manna

Rík­is­stjórn­in hef­ur nú þegar á teikni­borðinu áform um aukna fjár­fest­ingu í mennta­kerf­inu hér á landi. Nýtt frum­varp um Mennta­sjóð náms­manna fel­ur í sér grund­vall­ar­breyt­ingu á stuðningi við náms­menn. Það mun leiða til betri fjár­hags­stöðu náms­manna og skuld­astaða þeirra að námi loknu mun síður ráðast af fjöl­skylduaðstæðum, þar sem for­eldr­ar í námi fá fjár­styrk en ekki lán til að fram­fleyta börn­um sín­um. Það stuðlar að betri nýt­ingu fjár­muna, auk­inni skil­virkni og þjóðhags­leg­um ávinn­ingi fyr­ir sam­fé­lagið.

Töl­um við tæk­in á ís­lensku

Meðal annarra mik­il­vægra fjár­fest­inga­verk­efna má einnig nefna mál­tækni­áætl­un stjórn­valda, sem þegar hef­ur verið fjár­mögnuð. Það er afar mik­il­vægt að gera ís­lensk­una gjald­genga í sta­f­ræn­um heimi og þróa tækni­lausn­ir sem gera okk­ur kleift að eiga sam­skipti við snjall­tæk­in okk­ar á ís­lensku. Jafn­framt hef­ur verið fjár­fest ríku­lega í fram­halds­skóla­mennt­un og þá hef­ur rekstr­ar­for­send­um starfs­mennta­skóla verið gjör­breytt.

Nýir skól­ar á teikni­borðinu

Meðal innviðafjár­fest­inga sem eru einnig fram und­an í mennta­kerf­inu má nefna bygg­ingu Húss ís­lensk­unn­ar sem nú er í full­um gangi, bygg­ingu fé­lagsaðstöðu við Fjöl­brauta­skóla Suður­nesja, viðbygg­ingu við Fjöl­brauta­skól­ann í Breiðholti og upp­bygg­ingu við Mennta­skól­ann í Reykja­vík. Jafn­framt er á teikni­borðinu und­ir­bún­ing­ur að nýj­um lista­há­skóla og nýj­um Tækni­skóla.

Jöfn tæki­færi til mennt­un­ar

Mennt­un er lyk­ill­inn að framtíðinni. Á okk­ur hvíl­ir nú sú skylda að horfa fram á við, setja metnaðarfull mark­mið og grípa til verka. Það er dauðafæri til að koma með meiri inn­spýt­ingu og flýta fram­kvæmd­um. Marg­ar þess­ara fram­kvæmda eru löngu tíma­bær­ar og mark­mið þeirra allra er að efla mennt­un og menn­ingu í land­inu. Það er mik­il­vægt að all­ir hafi jöfn tæki­færi til mennt­un­ar og geti fundið nám við sitt hæfi. Við vilj­um tryggja öll­um börn­um og ung­menn­um slík tæki­færi.

Silja Dögg Gunnarsdóttir og Þórarinn Ingi Pétursson alþingismenn Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 3. mars 2020.

Ávorþingi 2019 varð breyting á löggjöf um innflutning á matvælum, vegna niðurstöðu EFTA-dómstólsins, sem heimilar innflutning á hráu kjöti og ferskum matvælum. Í kjölfarið tók ríkisstjórnin þá ákvörðun að Íslendingar yrðu fyrsta þjóðin í heiminum til að banna dreifingu og sölu á matvælum sem innihalda ákveðnar tegundir af sýklalyfjaónæmum bakteríum. Samhliða samþykkti Alþingi aðgerðaáætlun um matvælaöryggi og vernd búfjárstofna í 17 liðum til að efla matvælaöryggi, tryggja vernd búfjárstofna og bæta samkeppnisstöðu innlendrar matvælaframleiðslu. Málið er nú í höndum viðkomandi ráðherra sem vinna að kortlagningu á umfangi sýklalyfjaónæmra baktería á íslenskum matvælamarkaði.

Sýklalyfjaónæmis- og súnusjóður stofnaður

Mikilvægur áfangi í þeirri vegferð náðist á dögunum þegar sjávar­útvegs- og landbúnaðarráðherra og heilbrigðisráðherra skrifuðu undir samkomulag um stofnun sýklalyfjaónæmis- og súnusjóðs. Sjóðnum er ætlað að fjármagna verkefni undir formerkjum „One health“, sem snúa að grunnrannsóknum á sýklalyfjaónæmi. Þetta er mikilvægt skref í baráttunni gegn sýklalyfjaónæmi en betur má ef duga skal. Framsóknarflokkurinn hefur alla tíð unnið ötullega að því að tryggja heilnæmi matvæla, gæta að heilsu fólks, aðbúnaði og heilsu búfjár. Við breytingu á lögum um innflutning matvæla settu þingmenn Framsóknarflokksins það skilyrði að aðgerðaáætlunin yrði samþykkt fyrir afgreiðslu málsins og þar með að Ísland verði í fararbroddi í aðgerðum til að draga úr útbreiðslu sýklalyfjaónæmis.

Ein stærsta ógn samtímans

Sýklalyfjaónæmi er ein stærsta ógnin við heilsu manna og dýra nú og næstu áratugina. Rannsóknir hafa sýnt að skýrt samhengi er á milli mikillar notkunar á sýklalyfjum við framleiðslu matvæla og tíðni sýkinga með sýklalyfjaónæmum bakteríum í fólki. Hefðbundin sýklalyf eru hætt að virka á ákveðnar bakteríur og ekki sér fyrir endann á þeirri þróun. Við Íslendingar erum í einstakri stöðu þar sem notkun á sýklalyfjum við matvælaframleiðslu hérlendis er með því minnsta sem gerist í heiminum. Okkur ber skylda til að vernda sérstöðu okkar nú sem endranær. Aukin tíðni sýkinga af völdum sýklalyfjaónæmis í heiminum er ógn við lýðheilsu. Framsókn vill tryggja að íslenskir neytendur fái á sitt borð matvöru í hæsta gæðaflokki og mun fylgja aðgerðaráætluninni fast eftir, með lýðheilsu að leiðarljósi.

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 27. febrúar 2020.

Það er staðreynd að við erum að ganga inn í kóln­andi hag­kerfi eft­ir upp­sveifl­una und­an­far­in ár. Líkt og í þeim lægðum sem dunið hafa á okk­ur skipt­ir und­ir­bún­ing­ur­inn mestu máli. Ennþá er hægt að draga úr niður­sveifl­unni með rétt­um ákvörðunum. Rík­is­stjórn­in hef­ur nú þegar brugðist við með því að fjár­festa í innviðum og marg­vís­leg­um fram­kvæmd­um en það þarf meira að koma til. Auka þarf verðmæta­sköp­un í land­inu.

Byggj­um und­ir fisk­eldið

Fisk­eldið er ný at­vinnu­grein sem hef­ur verið að byggj­ast upp á und­an­förn­um ára­tug. Á síðasta ári var út­flutn­ings­verðmæti um 25 ma.kr. og hef­ur því tvö­fald­ast á milli ára. Talið er að ef fram­leiðslan fari í það magn sem burðaþols­geta þeirra svæða sem fisk­eld­inu er af­markað seg­ir til um verði út­flutn­ings­verðmætið nær 65 ma.kr. Þá væri einnig hægt að auka um­svif og verðmæti fisk­eld­is­ins með því að auka full­vinnslu afl­ans og fjölga þar með þeim störf­um sem snúa að þess­ari at­vinnu­grein, líkt og Fær­ey­ing­um hef­ur tek­ist. Fjár­fest­ing upp á tugi millj­arða ligg­ur í grein­inni og frek­ari fjár­fest­ing bíður eft­ir frek­ari leyf­um til rekstr­ar.

Upp­bygg­ing innviða

Það þarf líka að huga að upp­bygg­ingu sam­gangna í þeim byggðarlög­um sem byggja á fisk­eldi svo at­vinnu­grein­in geti eflst enn frek­ar. Sam­göngu­áætlun ger­ir ráð fyr­ir að grunnn­et sam­gangna á Vest­fjörðum verði fært til nú­tím­ans inn­an fimm ára en við eig­um ekki að stoppa þar, held­ur að huga enn frek­ar að viðhaldi og end­ur­gerð vega á milli þétt­býl­isstaða. Þannig tryggj­um við leiðslurn­ar sem veita aukið víta­mín í efna­hags­lífið.

Það þarf að styrkja stofn­an­ir sem sjá um eft­ir­lit og leyf­is­veit­ing­ar svo þær geti sinnt starfi sínu, þannig sjá­um við til þess að leik­regl­urn­ar bygg­ist alltaf á bestu fá­an­legu vís­ind­um og rann­sókn­um. Við yf­ir­vof­andi efna­hags­lægð verðum við að gefa fisk­eld­inu meiri gaum og þar með auk­um við inn­spýt­ingu í hag­kerfið.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 25. febrúar 2020.

Mark­mið rík­is­stjórn­ar­inn­ar er að styðja við ný­sköp­un og hug­vits­drifið hag­kerfi til framtíðar. Við ætl­um að efla ís­lenskt mennta­kerfi með mark­viss­um aðgerðum í sam­starfi við skóla og at­vinnu­líf, þannig að færniþörf sam­fé­lags­ins verði mætt á hverj­um tíma. Hraðar tækni­breyt­ing­ar auka þörf­ina á skil­virk­ari mennt­un.

Eitt af því sem hef­ur verið ein­kenn­andi fyr­ir mennta­kerfið okk­ar er að mun færri sækja starfs- og tækni­nám á Íslandi en í sam­an­b­urðarlönd­um. Á Íslandi út­skrif­ast um 30% úr starfs- og tækni­námi en það hlut­fall er 50% í Nor­egi. Af­leiðing­in er sú að efla þarf færn­ina á ís­lensk­um vinnu­markaði í þágu sam­fé­lags­ins. Sam­kvæmt Efna­hags- og fram­fara­stofn­un­inni (e. OECD) er fram­leiðni á Íslandi und­ir meðaltali Norður­landa­ríkj­anna, sem skýrist af færni­m­is­ræmi á vinnu­markaði. Fram kem­ur í skýrslu Rík­is­end­ur­skoðunar frá ár­inu 2017 að yf­ir­völd mennta­mála hafi í gegn­um tíðina eytt mikl­um tíma og fjár­mun­um í grein­ing­ar en illa hafi gengið að koma aðgerðum til fram­kvæmda. Rík­is­end­ur­skoðun seg­ir jafn­framt að brýnt sé að stjórn­völd grípi til mark­vissra aðgerða sé raun­veru­leg­ur vilji til þess að efla starfs­nám eins og ít­rekað hafi verið lýst yfir.

Á síðustu árum höf­um við verið að for­gangsraða fjár­mun­um og áhersl­um í þágu starfs- og tækni­náms og séð veru­lega aukn­ingu í aðsókn víða, eins og til að mynda rafiðn, húsa­smíði, pípu­lögn­um og fleiri grein­um. Jafn­framt sjá­um við fram á aukna innviðafjár­fest­ingu í upp­bygg­ingu í skól­un­um okk­ar ásamt því að starfs- og tækni­skól­arn­ir hafa verið að fjár­festa í nýj­um tækj­um og búnaði. Þetta er fagnaðarefni.

Við vilj­um fylgja enn frek­ar eft­ir þess­ari sókn sem við sjá­um. Við boðum aðgerðir sem eru til framtíðar og til þess falln­ar að auka færni í sam­fé­lag­inu okk­ar. Við ætl­um að efla verk-, tækni og list­greina­kennslu í grunn­skól­um. Við vilj­um veita ungu fólki og for­eldr­um betri inn­sýn í starfs- og tækni­nám á fram­halds­skóla­stigi og hvaða mögu­leika og tæki­færi slíkt nám veit­ir til framtíðarstarfa. Jafn­framt ætl­um við að jafna aðgengi fram­halds­skóla­nema að há­skól­um, svo dæmi séu nefnd. Við ætl­um að vinna að því að ein­falda skipu­lag starfs- og tækni­náms, svo að námið verði í aukn­um mæli á ábyrgð skóla frá inn­rit­un til út­skrift­ar. Jafn­framt þarf að auka fyr­ir­sjá­an­leika í starfs­námi á vinnustað og að það verði án hindr­ana.

Breyt­ing­ar verða aðeins gerðar ef marg­ir taka hönd­um sam­an. Slíkt sam­starf er nú í burðarliðnum, þar sem lyk­ilaðilar hafa sam­mælst um mark­viss­ar aðgerðir til að fjölga starfs- og tækni­menntuðum á vinnu­markaði. Nú verður farið í enn mark­viss­ari aðgerðir til að efla starfs- og verk­nám til að auka færni í sam­fé­lag­inu okk­ar.

Lilja Dögg Al­freðsdótt­ir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtst fyrst í Morgunblaðinu 25. febrúar 2020.