Author: Einar Gunnar

Categories
Greinar

Á­form um einka­væðingu á vatns­veitu Sand­gerðis

Deila grein

13/10/2024

Á­form um einka­væðingu á vatns­veitu Sand­gerðis

Í nútímasamfélagi er eitt mikilvægasta verkefni okkar að tryggja jafnan aðgang að grunninnviðum eins og vatni og rafmagni. Nú liggja fyrir áform um einkavæðingu á vatnsveitu Sandgerðis í Suðurnesjabæ, áform sem geta haft víðtækar og ófyrirséðar afleiðingar fyrir íbúa. Samkvæmt tillögu núverandi meirihluta bæjarstjórnar – Sjálfstæðisflokks, Samfylkingar og Bæjarlistans – er til skoðunar að selja vatnsveituna til HS Veitna. Við teljum þetta mál kalla á athygli og þátttöku íbúa.

Ákvörðun um einkavæðingu grunninnviða á borð við vatnsveitu á ekki aðeins við um rekstur heldur snýr hún beint að því hvernig við tryggjum jafnan og sanngjarnan aðgang að nauðsynlegum auðlindum. Með því að selja vatnsveituna til einkaaðila, eins og núverandi meirihluti leggur til, er verið að opna á möguleika þess að þjónusta muni fara frá almannaeign yfir í hendur einkafjárfesta, með ófyrirséðum afleiðingum. Þar sem þjónustugæði og verðlagning geta ráðist af arðsemiskröfum fjárfesta frekar en samfélagslegum hagsmunum.

Við þekkjum dæmi þar sem slík sala hefur farið fram áður, til dæmis í Garði, þar sem vatnsveitan var seld einkaaðilum. Þar missti sveitarfélagið yfirráð yfir mikilvægum vatnsréttindum við Árnarétt, sem nú gegnir lykilhlutverki á Reykjanesi vegna jarðhræringa. Nú er rekstur vatnsveitunnar í höndum HS Veitna, fyrirtækis sem er að stórum hluta í eigu einkafjárfesta. Reynslan ætti því að vera okkur víti til varnar þar sem slík sala hefur ekki endilega leitt til aukinna hagsbóta fyrir íbúa.

Upptaktur að einkavæðingu

Á 56. fundi framkvæmda- og skipulagsráðs Suðurnesjabæjar lagði Einar Jón Pálsson, oddviti Sjálfstæðisflokksins og formaður ráðsins, fram starfsáætlun fyrir vatnsveituna. Þar kom í ljós að viðræður væru hafnar við HS Veitur um möguleg kaup á vatnsveitunni í Sandgerði, án þess að formleg umræða hefði átt sér stað innan stjórnsýslu Suðurnesjabæjar. Því er afar mikilvægt að íbúar Suðurnesjabæjar viti hvaða afleiðingar einkavæðing getur haft og hvaða áhrif hún hefur á rekstur og stjórnun vatnsveitunnar. Með því að vera vel upplýst og taka virkan þátt í umræðunni getum við tryggt að hagsmunir íbúa séu settir í forgang.

Grunninnviðir í eigu almennings

Grunninnviðir eins og vatnsveita eru lífsnauðsynlegir fyrir samfélagið. Opinber eign á slíkum innviðum tryggir aðgang allra óháð búsetu eða efnahag. Þegar auðlindir og grunninnviðir færast í hendur einkaaðila, er hætta á að þjónustan verði ekki lengur veitt á jafnræðisgrundvelli, þar sem hagsmunir fjárfesta geta orðið fyrirferðarmiklir.

Gagnsæi og aðkoma íbúa

Við eigum að standa vörð um vatnsveituna sem almannaeign og tryggja að hún haldist í opinberri eigu. Það er á ábyrgð okkar að tryggja að auðlindir okkar séu ekki seldar frá okkur án þess að við fáum tækifæri til að segja okkar skoðun.

Aðkoma íbúa að svona stórum ákvörðunum er lykilatriði. Stöndum saman og tryggjum að grunnþjónusta, eins og vatnsveitan, verði áfram í höndum almennings. Það er mikilvægt að íbúar séu vel upplýstir um slík áform og fái tækifæri til að koma skoðunum sínum á framfæri þegar kemur að sölu á sameiginlegum innviðum.

Anton Guðmundsson og Úrsúla María Guðjónsdóttir bæjarfulltrúar Framsóknar í Suðurnesjabæ.
Sunneva Ósk Þóroddsdóttir varabæjarfulltrúi Framsóknar.
Magnús Sigfús Magnússon óháður bæjarfulltrúi.

Categories
Fréttir

Hjördís Guðný nýr formaður Kvenna í Framsókn

Deila grein

13/10/2024

Hjördís Guðný nýr formaður Kvenna í Framsókn

Hjördís Guðný Guðmundsdóttir var um liðna helgi kjörin nýr formaður á Landsþingi Kvenna í Framsókn. Fráfarandi formaður Guðveig Lind Eyglóardóttur gaf ekki kost á sér til endurkjörs og eru henni færðar þakkir fyrir mikilvægt og óeigingjarnt starf.

Hjördís Guðný hefur gegnt margvíslegum trúnaðarstörfum fyrir Framsókn frá árinu 2017 og er meðal annars sitjandi formaður Framsóknar í Garðabæ. Hún er fulltrúi Framsóknar og minnihluta bæjarstjórnarinnar í Garðabæ í málefnahópi um málefni fatlaðs fólks og sem áheyrnarfulltrúi í skólanefnd Garðabæjar. Áður hefur Hjördís setið sem aðalmaður í stjórn Tónlistarskóla Garðabæjar og stjórn Kvenréttindafélags Íslands. Er Hjördís þá einnig varamaður í útflutnings- og markaðsráði, skipuð af Lilju Dögg Alfreðsdóttur, menningar- og viðskiptaráðherra.

Hjördís Guðný er með B.Ed gráðu frá Háskóla Íslands og stundaði meistaranám í mannauðsstjórnun við sama skóla. Hefur hún starfað sem stjórnandi í grunnskóla um árabil og þar áður sinnt grunnskólakennslu og stigsstjórn.

Kröftugt þing Kvenna í Framsókn

„Var landsþingið kröftugt og rödd kvenna einróma í því að jafnrétti skuli setja á oddinn í málefnavinnu flokksins og að bakslag það sem sést hefur í samfélaginu hvað jafnrétti varðar sé áskorun sem stjórnvöld og félagasamtök verða að mæta af fullum krafti. Verkefnið sé ærið og snertir alla kima stjórnsýslunnar og samfélagsins,“ segir Hjördís Guðný.

Aðrar kjörnar í framkvæmdastjórn Kvenna í Framsókn eru þær Ásdís Helga Bjarnadóttir, Liv Åse Skarstad, Linda Hrönn Þórisdóttir, Margrét Vala Marteinsdóttir og Ragnheiður Ingimundardóttir. Til vara eru þær Ragnheiður Ingimundardóttir og Karítas Ríkharðsdóttir.

Landsstjórn Kvenna í Framsókn skipa:
Díana Hilmarsdóttir (Suður)
Fanný Gunnarsdóttir (Reykjavík norður)
Svava H. Friðgeirsdóttir (Suðvestur)
Rakel Dögg Óskarsdóttir (Reykjavík suður)
Sunna Hlín Jóhannesdóttir (Norðaustur)
Sonja Lind Estrajher Eyglóardóttir (Norðvestur)
Drífa Sigfúsdóttir (Suður)
Ingveldur Sæmundsdóttir (Reykjavík suður)
Magnea Gná Jóhannesdóttir (Reykjaík norður)
Pálína Margeirsdóttir (Norðaustur)
Ragnheiður Ingimundardóttir (Norðvestur)
Þórey Anna Matthíasdóttir (Suðvestur)

Skoðunarmenn reikninga voru kjörnar:
Hildur Helga Gísladóttir og
Þorbjörg Sólbjartsdóttir

Categories
Fréttir

„Aðeins tveir aðilar uppfylla skilyrðin og því ríkir algjört upplausnarástand í eyjunni“

Deila grein

11/10/2024

„Aðeins tveir aðilar uppfylla skilyrðin og því ríkir algjört upplausnarástand í eyjunni“

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, fór yfir ákvörðun matvælaráðuneytisins og Byggðastofnunar að ekki stæði til að vera með frekari undanþágur frá vinnsluskyldu vegna úthlutunar á sértækum byggðakvóta til Grímseyjar. Fyrri undanþágur voru vegna byggðaþróunarverkefnisins Brothættar byggðir.

„Aðeins tveir aðilar uppfylla skilyrðin og því ríkir algjört upplausnarástand í eyjunni,“ sagði Ingibjörg.

„Aðrir sem vilja fá þennan sértæka byggðakvóta þurfa að koma upp vinnslu úti í eyjum með tilheyrandi kostnaði, mannskap, sem ekki er til staðar, og flytja hann í land með ferjunni með enn meiri kostnaði, ferju sem ekki alltaf er til staðar.“

„Staðan úti í eyju er því þannig að líklega er hluti íbúa að horfa nú til flutnings. Þessi ákvörðun vekur furðu þar sem hún er hrikalegt bakslag fyrir byggð í Grímsey. Grímsey er eðli málsins samkvæmt ekki rík af auðlindum en hún er sannarlega rík af nálægðinni við sjóinn og hafa Grímseyingar alla tíð lifað af því sem sjórinn og eyjan gefa af sér. Það hefur ekki alltaf verið auðvelt að búa í Grímsey en Grímseyingar hafa alla tíð verið duglegir til vinnu og hafa náð að skapa sér verðmæti með því að sækja sjóinn og nú á síðustu árum byggt upp ferðaþjónustu að sumri, sem er tímabil sem er alltaf að lengjast. Frekar eigum við að horfa til þess að styðja við búsetu í eyjunni með góðum samgöngum og innviðauppbyggingu, því þó svo að Grímsey sé ekki lengur þátttakandi í verkefni Byggðastofnunar um brothættar byggðir þá er byggðin enn brothætt og hefur líklega aldrei verið brothættari en nú.

Með öðrum orðum sagt: Eftir mörg hundruð ára sögu um búsetu í eyjunni er hún mögulega að líða undir lok og það er á okkar ábyrgð. Það er sorglegt að sjá okkur taka skref aftur á bak hvað varðar stuðning ríkisins við brothættar byggðir í landinu því að þegar öllu er á botninn hvolft er það ákvörðun að halda byggð í landinu, halda byggð í öllu landinu,“ sagði Ingibjörg að lokum.

Ræða Ingibjargar í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegur forseti. Í gær komust matvælaráðuneytið og Byggðastofnun að þeirri niðurstöðu að ekki stæði til að vera með frekari undanþágur frá vinnsluskyldu vegna úthlutunar á sértækum byggðakvóta til Grímseyjar, en fyrri undanþágur voru vegna byggðaþróunarverkefnisins Brothættar byggðir. Aðeins tveir aðilar uppfylla skilyrðin og því ríkir algjört upplausnarástand í eyjunni. Aðrir sem vilja fá þennan sértæka byggðakvóta þurfa að koma upp vinnslu úti í eyjum með tilheyrandi kostnaði, mannskap, sem ekki er til staðar, og flytja hann í land með ferjunni með enn meiri kostnaði, ferju sem ekki alltaf er til staðar.

Staðan úti í eyju er því þannig að líklega er hluti íbúa að horfa nú til flutnings. Þessi ákvörðun vekur furðu þar sem hún er hrikalegt bakslag fyrir byggð í Grímsey. Grímsey er eðli málsins samkvæmt ekki rík af auðlindum en hún er sannarlega rík af nálægðinni við sjóinn og hafa Grímseyingar alla tíð lifað af því sem sjórinn og eyjan gefa af sér. Það hefur ekki alltaf verið auðvelt að búa í Grímsey en Grímseyingar hafa alla tíð verið duglegir til vinnu og hafa náð að skapa sér verðmæti með því að sækja sjóinn og nú á síðustu árum byggt upp ferðaþjónustu að sumri, sem er tímabil sem er alltaf að lengjast. Frekar eigum við að horfa til þess að styðja við búsetu í eyjunni með góðum samgöngum og innviðauppbyggingu, því þó svo að Grímsey sé ekki lengur þátttakandi í verkefni Byggðastofnunar um brothættar byggðir þá er byggðin enn brothætt og hefur líklega aldrei verið brothættari en nú.

Með öðrum orðum sagt: Eftir mörg hundruð ára sögu um búsetu í eyjunni er hún mögulega að líða undir lok og það er á okkar ábyrgð. Það er sorglegt að sjá okkur taka skref aftur á bak hvað varðar stuðning ríkisins við brothættar byggðir í landinu því að þegar öllu er á botninn hvolft er það ákvörðun að halda byggð í landinu, halda byggð í öllu landinu.“

Categories
Fréttir

Göng milli Vestmannaeyja og lands

Deila grein

11/10/2024

Göng milli Vestmannaeyja og lands

Jóhann Friðrik Friðriksson, alþingismaður, ræddi í störfum þingsins vinnu starfshóps um skoðum á hversu fýsilegt er að leggja göng milli Vestmannaeyja og lands. Sigurður Ingi Jóhannsson, þáverandi innviðaráðherra, skipaði starfshópinn til þess að skoða málið gaumgæfilega.

„Nú berast mér fréttir um að hópurinn sé á lokametrunum að skila af sér skýrslu til núverandi innviðaráðherra, Svandísar Svavarsdóttur, og er það vissulega mikið fagnaðarefni,“ sagði Jóhann Friðrik.

Starfshópurinn er skipaður öflugu fólki og vinna hópsins hefur gengið vel þó um sé að ræða ærið verkefni. Í framhaldi velti Jóhann Friðrik fyrir sér hver gæti orðið möguleg niðurstaða skýrslunnar.

„Ég er auðvitað að vonast eftir því að hún verði jákvæð fyrir Vestmannaeyinga og landsmenn alla. Það er mjög mikilvægt að við skoðum gaumgæfilega hvaða skref er hægt að taka ef það er á annað borð fýsilegt að leggja göng til Vestmannaeyja. Það hefði gríðarlega jákvæð áhrif á lífskjör Vestmannaeyinga, og landsmanna allra, segi ég. Það hefur auðvitað verið gríðarleg uppbygging í Vestmannaeyjum á undanförnum árum og ég leyfi mér að segja sú mesta frá því fyrir gos, þar sem bæði landeldi og ferðaþjónusta hefur verið að blómstra, Vestmannaeyingum hefur verið að fjölga og það verður mjög fróðlegt að heyra niðurstöður þessarar skýrslu. Ég hlakka til og vonast til þess að geta verið viðstaddur þegar sú kynning fer fram þannig að við getum tekið næstu skref í þessari vegferð fyrir Eyjamenn,“ sagði Jóhann Friðrik að lokum.

Ræða Jóhanns Friðriks í heild sinni á Alþingi:

„Frú forseti. Svo það komi fram þá hyggst ég ekki fara að pakka neinu saman í bili en ég er hér kominn upp í störfunum til að lyfta upp mikilvægu máli sem snýr að Vestmannaeyjum. Vestmannaeyingar, ásamt bæjarstjórninni þar, hafa kallað eftir því að við skoðum almennilega hversu fýsilegt er að leggja göng milli Vestmannaeyja og lands. Sú áskorun kom fyrir svolitlu síðan og Sigurður Ingi Jóhannsson, þáverandi innviðaráðherra, skipaði starfshóp til þess að skoða málið gaumgæfilega. Nú berast mér fréttir um að hópurinn sé á lokametrunum að skila af sér skýrslu til núverandi innviðaráðherra, Svandísar Svavarsdóttur, og er það vissulega mikið fagnaðarefni. Þessi starfshópur, sem var settur á laggirnar að mig minnir í fyrra, er skipaður ansi öflugu fólki. Þar er bæði fagleg og svæðisbundin þekking. Það er Kristín Jónsdóttir, eldfjalla- og jarðskjálftafræðingur hjá Veðurstofunni, sem leiðir hópinn en einnig eiga sæti í hópnum jarðeðlisfræðingurinn Freysteinn Sigmundsson, Freyr Pálsson fyrir hönd Vegagerðarinnar, Anton Kári Halldórsson fyrir Rangárþing eystra og Gylfi Sigfússon fyrir Vestmannaeyjabæ. Frá því að hópurinn hóf störf skilst mér að vinnan hafi gengið vel. Þetta er að sjálfsögðu ærið verkefni.

Virðulegi forseti. Ég velti fyrir mér hver niðurstaðan verður. Ég er auðvitað að vonast eftir því að hún verði jákvæð fyrir Vestmannaeyinga og landsmenn alla. Það er mjög mikilvægt að við skoðum gaumgæfilega hvaða skref er hægt að taka ef það er á annað borð fýsilegt að leggja göng til Vestmannaeyja. Það hefði gríðarlega jákvæð áhrif á lífskjör Vestmannaeyinga, og landsmanna allra, segi ég. Það hefur auðvitað verið gríðarleg uppbygging í Vestmannaeyjum á undanförnum árum og ég leyfi mér að segja sú mesta frá því fyrir gos, þar sem bæði landeldi og ferðaþjónusta hefur verið að blómstra, Vestmannaeyingum hefur verið að fjölga og það verður mjög fróðlegt að heyra niðurstöður þessarar skýrslu. Ég hlakka til og vonast til þess að geta verið viðstaddur þegar sú kynning fer fram þannig að við getum tekið næstu skref í þessari vegferð fyrir Eyjamenn.“

Categories
Fréttir Greinar

Arð­semi vetrarþjónustu

Deila grein

11/10/2024

Arð­semi vetrarþjónustu

Fyrsti vetrardagur er að nálgast, þótt haustið hafi verið milt þá eru veðurspárnar farnar að boða breytta tíma.

Okkur hefur auðnast að byggja upp, á köflum, ágætt vegakerfi um landið. Þjóðvegakerfið á Íslandi er um 13.000 km. Það er baráttumál íbúa allra landshluta að byggja upp traust og örugg samgöngumannvirki, en hvað þarf til að þau virki sem slík allt árið um kring? Jú, það er öflug vetrarþjónusta.

Breytt samfélag

Það er mikil umferð um vegi landsins allt árið um kring og vetrarþjónusta á vegum landsins er því alltaf að verða mikilvægari. Í dag eru uppi allt aðrar aðstæður heldur en voru hér um aldamótin. Á þeim tíma var samfélagsgerðin önnur. Þá var innan hvers byggðarlags eitt samfélag, þar sem íbúar sóttu sína vinnu, skóla, heilsugæslu og félagslíf innan byggðarlagsins. Í dag eru landfræðileg mörk byggðarlaga og samfélaga mun stærri. Atvinnusóknarsvæði eru stöðugt að stækka, fólk sækir vinnu lengra, keyrir börnin í skólann og jafnvel í leikskóla um langan veg og þjónustan færist svo sífellt á færri staði.

Snjómokstursreglur

Snjómokstursreglur Vegagerðarinnar eru frá árinu 2011. Það hefur margt gerst í lífi þjóðarinnar frá þeim tíma, ferðaþjónusta og fiskeldi, samfélög hafa sameinast og vegaumbætur hafa orðið víða. Þó að snjómokstursreglur hafi verið uppfærðar að hluta á sumum stöðum hefur heildarendurskoðun ekki farið fram.

Styttri opnunartími getur hamlað uppbyggingu atvinnulífs og samfélaga og samkeppnishæfni sveitarfélaga veikist. Það munar nokkuð á milli landshluta þegar litið er til þjónustutíma. Ef við horfum til Vestfjarða þá hefur uppbygging stofnvega verið umtalsverð síðasta áratug, fiskeldi og ferðaþjónusta sívaxandi en þjónustutími vetrarþjónustu ekki fylgt sömu þróun. Þeir sem búa eða eiga erindi á sunnan- og norðanverða Vestfirði þurfa að sætta sig við töluvert skemmri þjónustutíma heldur en íbúar fyrir norðan og á austanverðu landinu.

Við tölum um kostnað á vetrarþjónustu og kostnaðurinn fari vaxandi, 5-6 milljarðar króna er há tala og vissulega erfitt að áætla þennan kostnað og á meðan við höfum sett okkur markmið og vetrarþjónustureglur þá getur sá kostnaður sveiflast.

Ávinningur vetrarþjónustu

Við getum litið á vegakerfið sem æðakerfi landsins, sem ber næringu og orku til og frá byggðarlögum landsins, þar sem samfélagið er undir. Helstu stoðir íslensks efnahagslífs renna líka eftir vegakerfi landsins, ferðaþjónusta, sjávarútvegur og fiskeldi. Allar tafir á því rennsli er hreint tekjutap fyrir þjóðina og þau byggðarlög sem búa ekki við öruggar samgöngur allt árið um kring missa afl.

Nú er veturinn á næsta leiti og þegar áætlað fjármagn í vetrarþjónustu er reiknað út verðum við að taka inn þann ávinning sem sú þjónusta skilar í þjóðarbúið. Þá getum við verið sannfærð um að aftur komi vor í dal.

Megi veturinn verða mildur og miskunnsamur

Halla Signý Kristjánsdóttir, þingmaður Framsóknar

Greinin birtist fyrst á visir.is 11. október 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Sam­eigin­legt verk­efni okkar allra

Deila grein

10/10/2024

Sam­eigin­legt verk­efni okkar allra

Í vikunni lagði undirrituð fram tillögu til þingsályktunar um rannsókn á orsakaferli í aðdraganda sjálfsvíga og dauðsfalla vegna óhappaeitrana. Þetta er í annað sinn sem tillagan er lögð fram, nú með nokkrum breytingum sem byggðar eru á góðri þróun, þar sem starfshópur á vegum Lífsbrúar hjá embætti landlæknis hefur tekið til starfa.

Málið snertir okkur öll sem samfélag. Sjálfsvíg og andlát vegna óhappaeitrana eru viðkvæmir og sársaukafullir atburðir sem hafa djúpstæð áhrif á aðstandendur, fjölskyldur og samfélagið í heild. Áhrifin teygja anga sína víða en samkvæmt tölum frá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni verða að meðaltali 135 einstaklingar fyrir áfalli eða samskonar áhrifum í kjölfar sjálfsvígs eins einstaklings. Talið er að um sex þúsund manns verði fyrir áhrifum af sjálfsvígum á hverju ári hér á landi. Sjálfsvíg eru því ekki einungis persónulegur harmleikur, heldur verkefni sem við berum öll ábyrgð á að vinna með virkum hætti.

Þegar andlát á sér stað, er það rannsakað til að gera grein fyrir dánarmeini. Rannsóknir lögreglu og héraðslækna fara fram til að ákveða hvort andlát hafi borið að með saknæmum hætti eða ekki. Sjálfsvíg eru ekki rannsökuð afturvirkt þar sem undanfari þeirra er skoðaður í þaula í leit að þáttum sem komu einstaklingnum í það hugarástand sem hann var í við andlátið. Nauðsynlegt er að slík rannsókn fari fram með þeim hætti að fara afturvirkt yfir lýðfræðilegar breytur, aðstæður, atburði og möguleg áföll sem einstaklingurinn upplifði í undanfara sjálfsvígs eða dauðsfall vegna óhappaeitrunar. Þá er m.a. átt við brottfall úr skóla, atvinnumissi eða langvarandi atvinnuleysi, sambandsslit, makamissi, ofbeldi, neyslu vímugjafa og hvað annað sem getur haft áhrif.

Starfshópur á vegum Lífsbrúar, miðstöðvar sjálfsvígsforvarna hjá embætti landlæknis, hefur þegar hafið mikilvæga vinnu við að rannsaka afturvirkt mögulegt orsakaferli og áhrifaþætti sem geta verið viðvarandi í lífi einstaklinga í undanfara sjálfsvígs og óhappaeitrana. Þessi rannsókn er metnaðarfull og mikilvæg í áframhaldandi vinnu okkar við að bæta forvarnir og myndun fyrirbyggjandi aðgerða í þeirri von að geta komið í veg fyrir andlát af þessu tagi. Markmið tillögunnar er að styðja starfshópinn í vinnu sinni við að afla nauðsynlegra gagna og uppsetningu þeirra svo að rannsóknin skili árangri, sem nýtist til framtíðar, við að ná til einstaklinga í áhættuhópum og öðlast betri skilning á orsakaferli í aðdraganda sjálfsvíga og dauðsfalla vegna óhappaeitrana.

Í lok rannsóknarinnar skal starfshópurinn skila skýrslu til ráðherra með viðeigandi tölfræði og tillögum að aðgerðum, bæði fyrirbyggjandi og í forvarnarstarfi. Einnig þarf að tryggja að hægt verði að skoða ofangreindar breytur reglulega og á aðgengilegan hátt svo að hægt sé meta árangur aðgerða. Í kjölfar þessarar vinnu verði ákveðið hvort koma eigi á fót sambærilegum starfshópi eða rannsóknarnefnd, sem væri varanlegur liður innan stjórnsýslunnar.

Mikilvægi tillögunnar

Þingheimur hefur allur sameinast á bak við tillöguna, þvert á flokka, sem sýnir fram á mikilvægi hennar. Það er fáheyrt að slíkur stuðningur myndist um þingsályktunartillögu þingmanns, og fyrir það er ég þakklát.

Gagnaöflun af þessu tagi þarf að vera yfirgripsmikil svo hægt sé að gefa heildræna mynd af orsakaferlum, vinna árangursríkar forvarnir og greina áhættuhópa í samfélaginu, þ.e. þá hópa sem líklegri eru til að upplifa sjálfsvígshugsanir, gera tilraun til sjálfsvígs eða deyja í sjálfsvígi eða sökum óhappaeitrunar, umfram hefðbundnar breytur á borð við kyn, aldur og búsetu. Það er mikilvægt að öll gögn sem safnað er séu sett fram á skýran og aðgengilegan hátt svo þau nýtist við að stýra stefnumörkun.

Við verðum að horfa á málið með opnum hug og viðurkenna að sjálfsvíg og andlát vegna óhappaeitrana eru oft niðurstaða margra flókinna þátta sem þarf að greina og skilja til hlítar. Með betri skilningi á orsakaferlum og helstu áhrifaþáttum er hægt að styðja betur við þá sem eiga við andlega erfiðleika að stríða, og gera viðeigandi ráðstafanir áður en hættan á sjálfsskaða eykst. Þetta er ein af þeim leiðum sem hægt er að fara til að tryggja að einstaklingar í áhættuhópum fái þá aðstoð sem þeir þurfa til að ná jafnvægi í lífi sínu og komast í gegnum erfiðleikatímabil.

Við viljum alltaf gera betur

Það er ljóst að við höfum öfluga aðila í samfélaginu okkar sem vinna dag hvern að því að bæta líðan fólks og grípa inn í þar sem þörfin er mest. Við höfum marga sem starfa af heilum hug að geðheilbrigðismálum, sjálfsvígsforvörnum og stuðningi við aðstandendur. Það er nauðsynlegt að þessi vinna verði áfram efld og að við höldum áfram að vera vakandi fyrir leiðum til að bæta geðheilbrigði og lýðheilsu í samfélaginu.

Við verðum að sýna samstöðu, hlúa að þeim sem þurfa á hjálp að halda og tryggja að enginn þurfi að ganga einn í gegnum erfiða tíma. Það er sameiginlegt verkefni okkar allra.

Ég vona að sú vinna sem starfshópur Lífsbrúar vinnur skili þeim árangri sem við viljum öll sjá – að draga úr sjálfsvígum og dauðsföllum vegna óhappaeitrana með greinagóðri rannsókn og nýtingu afurðar hennar við að mynda árangursríkar aðgerðir.

Það er vel við hæfi að birta þessa grein í dag þar sem Gulur september, sem tileinkaður er geðheilbrigði og sjálfsvígsforvörnum, lýður undir lok í dag, alþjóða geðheilbrigðisdeginum. Ég vil hvetja öll þau, sem glíma við andleg vanlíðan, að leita hjálpar og brýna fyrir okkur öllum að vera vakandi fyrir merkjum um andleg vanlíðan hjá þeim sem standa okkur nærri og vera til staðar.

Ég vil einnig nýta tækifærið og þakka Guðrúnu Jónu hjá embætti landlæknis og Högna Óskarssyni, geðlækni, fyrir aðstoðina við þetta mikilvæga mál.

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar

Greinin birtist fyrst á visir.is 10. október 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Tíma­mót fyrir kvenheilsu

Deila grein

10/10/2024

Tíma­mót fyrir kvenheilsu

Októbermánuður er tileinkaður vitundarvakningu um brjóstakrabbamein en það er algengasta krabbameinið meðal íslenskra kvennaog um 200 ný tilfelli greinast á hverju ári. Brjóstaskimun gegnir lykilhlutverki í forvörnum og baráttunni gegn sjúkdómnum, þar sem hún eykur verulega líkurnar á árangursríkari meðferð og bata.

Til að ná sem bestum árangri er nauðsynlegt að þátttaka í skimun sé góð. Því er mikilvægt að fræða konur um mikilvægi skimunar og tryggja jafnt aðgengi fyrir allar konur, óháð búsetu eða efnahag.

Lægra komugjald

Til að auka þátttöku í lýðgrunduðum brjóstaskimunum og stuðla að jafnræði, hefur komugjald fyrir brjóstaskimun nú verið lækkað úr 6.000 krónum í 500 krónur, sama gjald og fyrir leghálsskimun. Lýðgrunduð brjóstaskimun felst í því að skima heilbrigt og einkennalaust fólk með það að markmiði að greina krabbamein snemma, áður en einkenni koma fram.

Fyrr á þessu ári fól ég samráðshóp að vinna drög að aðgerðaáætlun til næstu fimm ára í krabbameinsmálum, sú vinna er grunnur að þingsályktunartillögu sem lögð verður fram á Alþingi nú í haust. Í tillögum samráðshópsins kom skýrt fram að vinna þyrfti að bættri þátttöku í krabbameinsskimunum, ákvörðun um að lækka gjaldið er liður í að ná þeim markmiðum.

Hvetjum til þátttöku í skimunum

Embætti landlæknis heldur úti mælaborði um þátttöku í krabbameinsskimun á landsvísu, og þessi gögn gefa mikilvægar upplýsingar um nýtingu skimunarþjónustunnar meðal kvenna. Þar kemur fram að mæting sé mismunandi eftir landshlutum og samfélögum. Þar kemur jafnframt fram að yngri konur og konur af erlendum uppruna skila sér síður í skimun.

Það er brýnt að hvetja þær og aðrar konur til þátttöku í skimunum. Hér getur samfélagið allt lagt sitt af mörkum og vinnuveitendur gegna lykilhlutverki, eins og Samhæfingarstöð skimana hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins hefur verið að kynna síðustu daga. Sérstaklega hefur verið bent á að vinnuveitendur kvenna af erlendum uppruna þurfi að upplýsa þær um rétt til að mæta í skimun á vinnutíma og hvetja til þátttöku.

Setjum heilsuna í fyrsta sæti

Unnið hefur verið markvisst að því að auka þátttöku kvenna í skimun m.a. með auknu aðgengi og minni hindrunum. Verkefni okkar er að stuðla að betri þátttöku með því að skapa umhverfi þar sem fólk er vel upplýst, fær stuðning og hvatningu til að fara í skimun.

Með því að lækka komugjaldið, samhliða góðri fræðslu og hvatningu í atvinnulífinu, tryggjum við betur að allar konur geti forgangsraðað heilsu sinni með því að mæta í brjóstaskimun. Með því að fara í skimun getur hver kona tekið skref til að vernda eigin heilsu og aukið lífsgæði sín. Til mikils er að vinna bæði fyrir einstaklinga og samfélagið í heild!

Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra.

Greinin birtist fyrst á visir.is 10. október 2024.

Categories
Fréttir

„Brjóstaskimun er grundvallarþáttur í forvörnum og í baráttunni gegn brjóstakrabbameini“

Deila grein

10/10/2024

„Brjóstaskimun er grundvallarþáttur í forvörnum og í baráttunni gegn brjóstakrabbameini“

„Það var ánægjulegt að tilkynna í morgun á Brjóstamiðstöð Landspítalans um aukna greiðsluþátttöku ríkisins í brjóstaskimunum. Brjóstakrabbamein er algengasta krabbameinið meðal kvenna á Íslandi og á hverju ári greinast um 200 konur með sjúkdóminn,“ segir Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra.

„Brjóstaskimun er grundvallarþáttur í forvörnum og í baráttunni gegn brjóstakrabbameini þar sem hún eykur verulega líkur á árangursríkri meðferð og bata. Til að skimun nái tilætluðum árangri er mikilvægt að þátttaka sé góð. Þess vegna er brýnt að fræða konur um gildi skimunar og tryggja jafnt aðgengi fyrir allar konur, óháð efnahag eða búsetu.

Í því skyni að auka þátttöku í lýðgrunduðum brjóstaskimunum og stuðla að jafnræði, hef ég staðfest reglugerð sem lækkar komugjald fyrir brjóstaskimun úr 6.000 krónum í 500 krónur, sama gjald og fyrir leghálsskimun, og tekur breytingin í gildi þann 14. október næstkomandi.

Með því að lækka komugjaldið, samfara góðri fræðslu og hvatningu í atvinnulífinu, stuðlum við að aukinni þátttöku og betri árangri. Með því að fara í skimun getur hver kona tekið skref til að vernda eigin heilsu og auka lífsgæði sín. Til mikils er að vinna bæði fyrir einstaklinga og samfélagið í heild!“

Það var ánægjulegt að tilkynna í morgun á Brjóstamiðstöð Landspítalans um aukna greiðsluþátttöku ríkisins í…

Posted by Willum Þór Þórsson on Fimmtudagur, 10. október 2024

Meðal viðstaddra á fundinum á Brjóstamiðstöð Landspítala voru Alma Möller landlæknir, Sigríður Dóra Magnúsdóttir, forstjóri Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, Halla Þorvaldsdóttir framkvæmdastjóri Krabbameinsfélags Íslands, Erna Magnúsdóttir framkvæmdastýra Ljóssins, og Hulda Hjálmarsdóttir framkvæmdastjóri Krafts.

Sjá einnig:

Categories
Fréttir Greinar

Skrepp í skimun, októ­ber tími um­hugsunar

Deila grein

10/10/2024

Skrepp í skimun, októ­ber tími um­hugsunar

Forvarnir og skimun gegn krabbameinum er eitt stærsta lýðheilsuverkefni sem sett hefur verið á laggirnar hérlendis. Nýgengi krabbameina hefur aukist frá því skráningar hófust fyrir 70 árum. Ýmsar skýringar liggja þar að baki, meðal annars aukinn mannfjöldi, aukin krabbameinsáhætta, hækkandi meðalaldur þjóðar, skimanir og bætt greiningartækni. Tilgangur skimunar fyrir krabbameini er að bjarga mannslífum, draga úr nýgengi (tíðni) og dánartíðni af völdum ákveðinna tegunda krabbameina.

Brjóstakrabbamein er algengasta krabbameinið meðal kvenna og rannsóknir sýna að regluleg skimun fyrir brjóstakrabbameini getur lækkað dánartíðni vegna sjúkdómsins um 20%.

Gjald fyrir brjóstaskimun fer í 500 kr.

Það er verulegt áhyggjuefni að dregið hefur úr þátttöku kvenna í skimunum, bæði fyrir brjóstakrabbameini og leghálskrabbameini. Þetta á við um alla aldurshópa þó mest í yngsta aldurshópnum, þá eru konur í hópi innflytjenda síður líklegar til að mæta í skimun en aðrar. Ástæður sem nefndar eru sem hindrun fyrir að mæta í skimun eru of hátt verð og að þurfa að taka frí frá vinnu til að mæta. Nú hefur heilbrigðisráðherra, Willum Þór Þórsson, ákveðið að mæta gagnrýni um að kostnaður við skimun dragi úr vilja kvenna til að mæta og brjóstaskimun mun því aðeins kosta 500 krónur frá og með 14. október n.k. Það jafn mikið og konur greiða fyrir leghálsskimun hjá heilsugæslunni.

Atvinnurekendur með í átakið

Konur eiga rétt á fríi úr vinnu til að mæta í skimun það er ástæða til að atvinnurekendur komi með í átakið „skrepp í skimun“ Það er ánægjulegt að sjá að Félag kvenna í atvinnulífinu taki höndum saman með Krabbameinsfélaginu í árlegri vitundarvakningu um brjóstakrabbamein.

Vinnustaðir þurfa líka að sýna sveigjanleika, sér í lagi úti á landi þar sem brjóstaskimun stendur aðeins yfir í nokkra daga í einu í hverjum landshluta. Þá þarf að koma á móts við konur sem ferðast milli staða til að sækja skimun sem oft þýðir 2-4 klukkustundir frá vinnu. Þegar um stóra kvennavinnustaði er að ræða er mikilvægt að skipuleggja vinnuna þessa daga þannig að svigrúm myndist til að skreppa frá. Það er allra hagur að fylgst sé reglulega með heilsufari á vinnustöðum, skimun fyrir krabbameini er einn liður í því.

Sýnum kærleik og minnum konur á að mæta, á vinnustöðum, innan fjölskyldna og vinahópa. Það er mikilvægt.

Halla Signý Kristjánsdóttir og Líneik Anna Sævarsdóttir, þingmenn Framsóknar og nefndarmenn í velferðarnefnd Alþingis.

Greinin birtist fyrst á visir.is 10. október 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Bókmenntastefna með ríka áherslu á ungt fólk

Deila grein

10/10/2024

Bókmenntastefna með ríka áherslu á ungt fólk

Í vik­unni mælti ég á Alþingi fyr­ir metnaðarfullri bók­mennta­stefnu til árs­ins 2030. Með henni vilj­um við efla ís­lenska rit­menn­ingu og tryggja að ís­lensk tunga dafni til framtíðar. Stefn­an legg­ur áherslu á marg­vís­leg atriði, en í kjarn­an­um er það að tryggja fjöl­breytta og kraft­mikla út­gáfu bóka á ís­lensku og auka lest­ur á öll­um aldri, en með sér­stakri áherslu á yngri kyn­slóðir. En hvað ger­ir út­gáfa bóka á ís­lensku svo mik­il­væga? Hvers vegna þarf þjóðfé­lagið að fjár­festa í henni?

Íslensk­ar bók­mennt­ir eru grund­völl­ur menn­ing­ar okk­ar. Þær varðveita sögu, þjóðsög­ur og hefðir og end­ur­spegla þróun sam­fé­lags­ins í gegn­um tíðina. Bæk­ur eru lyk­ill að því að skilja menn­ingu okk­ar, hug­mynda­fræði og sjón­ar­mið. Aðeins með því að skapa og varðveita ís­lensk­ar bók­mennt­ir get­um við tryggt að framtíðar kyn­slóðir fái að kynn­ast ríkri menn­ing­ar­arf­leifð okk­ar, skilja ræt­ur sín­ar bet­ur og viðhalda tungu­mál­inu.

Það er ekk­ert laun­ung­ar­mál að tungu­málið okk­ar stend­ur frammi fyr­ir áskor­un­um af völd­um snjall­tækja og stór­auk­ins aðgangs að ensku snemma á mál­töku­skeiði. Við sjá­um til að mynda að í ný­legri könn­un­um hef­ur áhugi barna á lestri stór­lega minnkað frá ár­inu 2000. Þetta eru slæm­ar frétt­ir sem þarf að bregðast við með fjöl­breytt­um ætti. Margt hef­ur áunn­ist á und­an­förn­um árum en það eru ýmis tæki­færi til þess að gera bet­ur í þess­um efn­um. Í bók­mennta­stefn­unni er lögð sér­stök áhersla á börn og ung­menni. Má þar til dæm­is nefna að starfs­um­hverfi höf­unda barna- og ung­menna­bóka verði styrkt sér­stak­lega og viðbótar­fjármagni verði tíma­bundið veitt til Barna­menn­ing­ar­sjóðs til að styrkja verk­efni sem byggj­ast á og stuðla að auk­inni miðlun á ís­lensk­um sagna­arfi til barna og ung­menna ásamt því að kannaðir verði mögu­leik­ar á því að styðja sér­stak­lega við þýðing­ar á er­lend­um bók­mennt­um eða sam­bæri­legu efni sem höfðar til barna og ung­menna á ís­lensku. Þá er einnig lagt til að stuðlað verði að auk­inni kynn­ingu og sýni­leika á hlut­verki og störf­um rit­höf­unda, mynd­höf­unda og þýðenda, meðal ann­ars í starfi grunn­skóla og fram­halds­skóla, vegna mik­il­væg­is þeirra fyr­ir ís­lenska tungu og sköp­un­ar­kraft kom­andi kyn­slóða.

Með því að gefa út fjöl­breytt­ar bæk­ur á ís­lensku fyr­ir börn og full­orðna auk­um við notk­un og skiln­ing á tungu­mál­inu. Um ald­ir höf­um við skrifað sög­una á ís­lensku og því ætl­um við að halda áfram um ókomna tíð.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 10. október 2024.