Category: Forsíðuborði

Öflugt menntakerfi er forsenda framfara og leggur grunninn að áframhaldandi velsæld þjóðarinnar. Í sáttmála ríkisstjórnarinnar er boðað til stórsóknar í menntamálum þar sem skapandi og gagnrýnin hugsun, læsi og þátttaka í lýðræðissamfélagi verður áfram undirstaða íslenska skólakerfisins. Í fjárlögum þessa árs má sjá skýr merki þess að sóknin sé hafin og munu nemendur og starfsfólk skólanna verða vör við á komandi misserum.

Yfir 4 milljarða hækkun milli ára
Fjárveitingar til framhalds- og háskólastigsins hækka um tæpa 4,2 milljarða króna miðað við fjárlög 2017 eða um 5,8%. Það er veruleg og kærkomin innspýting í báða málaflokka. Aukin framlög til menntamála bæta samkeppnishæfni þjóðarinnar til lengri tíma litið og styðja við uppbyggingu fjölbreyttara hagkerfis. Ísland er auðlindadrifið hagkerfi og því er mikilvægt að renna fleiri stoðum undir það, stoðum sem byggjast á hugviti og nýsköpun. Nýsköpun á sér stað í öllum atvinnugreinum og er drifin áfram af færni, þekkingu og getu til þess að þróa nýjar hugmyndir og hrinda þeim í framkvæmd. Skólakerfið þarf að taka mið af þessu og undirbúa nemendur fyrir að leysa flókin viðfangsefni. Þannig gerum við Ísland að gildandi þátttakanda í þeirri tækniþróun sem á sér stað um heim allan og hefur áhrif á daglegt líf fólks.

Tökum á brotthvarfi
Um 18.000 nemendur stunda nám við rúmlega 30 framhaldsskóla um land allt. Ríkisstjórnin vill tryggja framhaldsskólum frelsi og fjármagn til eigin stefnumótunar innan ramma framhaldsskólalaga. Framlög til þessara stofnana hækka um 1.290 milljónir króna miðað við fjárlög 2017, eða 4,4%. Okkur er full alvara með því að efla framhaldsskólastigið og með auknum fjárveitingum er lögð meiri áhersla á að ná markmiðum um fjármögnun framhaldsskólastigins og takast á við þær áskoranir sem helst er við að etja eins og brotthvarf úr námi. Þannig rennur aukningin að stórum hluta í að auka þjónustu við nemendur sem búa yfir lítilli hæfni í íslensku og stærðfræði við lok grunnskóla og til þess að hækka hlutfall þeirra sem ljúka námi til stúdentsprófs á tilsettum tíma í 60% á árinu 2018. Í mennta- og menningarmálaráðuneytinu er þegar hafin vinna við kortlagningu framhaldsskólakerfisins og ítarlega greiningu á stöðu og þróun framhaldsskólanna. Þá verður unnin aðgerðaráætlun til að sporna enn frekar gegn brotthvarfi.

Öflugra háskólastig
Hver króna sem sett er í háskólastigið skilar sér áttfalt til baka. Því leggur ríkisstjórnin mikla áherslu á að efla háskólastigið og að fjármögnun þess nái meðaltali OECD-ríkjanna fyrir árið 2020 og Norðurlandanna árið 2025 í samræmi við áætlanir vísinda- og tækniráðs. Mikilvægt skref í þessa átt er stigið í fjárlögum ársins 2018 þar sem framlög til háskólastigsins eru aukin um tæpa 2,9 milljarða eða 6,9% miðað við fjárlög 2017. Með þessari hækkun er ætlunin að efla bæði kennslu og rannsóknir svo bæta megi þjónustu við nemendur og styrkja alþjóðlegt samstarf. Ég get glöð tekið undir það sem kom fram í bókun háskólaráðs Háskóla Íslands um að hér sé stigið áþreifanlegt skref í átt að sambærilegri fjármögnun Háskóla Íslands og háskóla annars staðar á Norðurlöndum. Þannig er stuðlað að því að háskólar á Íslandi standi jafnfætis nágrannaríkjunum að gæðum háskólamenntunar og rannsókna. Framlög til rannsókna eru einmitt aukin með 136 m.kr hækkun til rannsóknarstofnanna á háskólastigi eða 11,8%, með 390 m.kr aukningu í Aldarafmælissjóð Háskóla Íslands en það jafngildir tæplega 56% hækkun. Markmið með þeim sjóði er að efla rannsóknir og nýsköpun sem munu efla atvinnulífið og auka verðmætasköpun fyrir þjóðarbúið.

Listaháskólinn kominn á dagskrá
Liður í því að styðja við hugverkadrifið og skapandi hagkerfi er að hlúa að listum og öðrum skapandi greinum. Listaháskóli Íslands gegnir mikilvægu hlutverki í að varða þá leið og mennta nemendur í listskapandi greinum. Á þessu ári munu framlög til skólans hækka um tæpar 73 m.kr eða 6,7%. Er hækkuninni m.a. ætlað að efla rannsóknarstarf við skólann og koma til móts við bráðavanda skólans í húsnæðismálum. Að auki verður 30 m.kr varið til þarfagreiningar og hönnunarsamkeppni um nýtt hús fyrir Listaháskólann. Í dag er skólinn í fimm mismunandi byggingum í borginni og er ástand þeirra misgott. Það er því ánægjulegt en ekki síður mikilvægt að unnið sé að varanlegri lausn sem mun efla skólann til framtíðar.

Stórsókn í menntamálum
Ríkisstjórnin hefur hafið stórsókn í menntamálum líkt og ofangreind yfirferð sýnir svart á hvítu. Á yfirstandandi kjörtímabili verða fleiri skref stigin til þess að efla menntun í landinu. Þessi vinna mun skila sér í öflugra samfélagi og betri lífskjörum fyrir þjóðina. Ég hlakka því til að leiða þá vinnu í samstarfi við hagsmunaaðila menntakerfisins. Tækifærin eru fjölmörg, það er okkar að nýta þau.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra

Greinin birtist í Morgunblaðinu 6. janúar 2017.

Breska þjóðin ákvað í þjóðaratkvæðagreiðslu á síðasta ári að ganga úr Evrópusambandinu og því mun framtíðarskipulag Evrópu taka breytingum. Til að tryggja vandaðan undirbúning af hálfu íslenskra stjórnvalda fyrir viðræður um framtíðarsamskipti Íslands og Bretlands skipaði utanríkisráðherra fimm vinnuhópa um Brexit sl. sumar. Mennta- og menningarmálaráðuneytið tekur þátt í þremur þessara vinnuhópa. Hér verður farið yfir nokkur af þeim brýnu málum eins og gagnkvæma viðurkenningu á faglegri menntun og hæfi, samstarfsáætlanir á sviði mennta- og menningarmála og vísinda ásamt hugverka- og höfundaréttindum.

EES-samningurinn tryggir gagnkvæma viðurkenningu á menntun og hæfi á sameiginlega vinnumarkaðnum. Einstaklingi sem hefur aflað sér faglegrar menntunar og hæfis til starfs í einu af aðildarríkjum EES-samningsins er heimilt að starfa hvar sem er innan Evrópska efnahagssvæðisins með sömu réttindum og skyldum og heimamenn. Við útgöngu Bretlands úr Evrópusambandinu verða bresk stjórnvöld ekki skuldbundin til að viðurkenna menntun sem aflað er á Íslandi til að gegna þeim lögvernduðu störfum. Á sama hátt verður íslenskum stjórnvöldum ekki skylt að viðurkenna menntun sem aflað hefur verið í Bretlandi. Eitt meginmarkið íslenskra stjórnvalda er að tryggja að áfram verði hægt að viðhalda skilvirkni núverandi viðurkenningarkerfis og komast að gagnkvæmu samkomulagi.

Bókun 31 við EES-samninginn um samvinnu á sérstökum sviðum utan marka fjórþætta frelsisins gerir Íslandi kleift að taka þátt í samstarfsáætlunum Evrópusambandsins á sviði mennta-, menningar- og vísindamála. Þátttakan hefur skilað miklu fyrir bæði einstaklinga og mennta-, menningar- og vísindakerfið í landinu. Hinn 8. desember sl. náðist samkomulag um þátttöku Breta í samstarfsáætlunum ESB á sviði mennta-, menningar- og vísindamála til ársins 2020. Íslensk stjórnvöld telja að mikill ávinningur hafi náðst í þessu samstarfi og leggja ríka áherslu á að svo verði áfram í framtíðinni.

EES-samningurinn hefur að geyma reglur um hugverkaréttindi og óskráð réttindi á borð við höfundarétt. EES-samningurinn felur í sumum tilfellum í sér aukna vernd hugverka- og höfundaréttinda umfram alþjóðasamninga á því sviði og á öðrum sviðum auðveldar samningurinn skráningu og skilvirka vernd slíkra réttinda á Evrópska efnahagssvæðinu. Íslenskir höfundar njóta þannig aukinnar verndar á verkum sínum umfram það sem gengur og gerist í ýmsum alþjóðlegum samningum. Brýnt er að tryggja hagsmuni þessu tengda í framtíðinni. Íslensk stjórnvöld munu halda áfram að sinna hagsmunagæslu vegna Brexit og fylgjast náið með framvindu úrsagnarferlisins. Það er mikilvægt að viðhalda góðum og nánum samskiptum við Breta, sem eru okkar helsta viðskiptaþjóð, og efla þau til framtíðar.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra

Greinin birtist í Morgunblaðinu, 3. janúar 2018

Allt frá upphafi byggðar á Íslandi hefur íþróttaiðkun fylgt þjóðinni og verið mikilvæg bæði fyrir sýn Íslendinga á heilbrigði og hreysti en ekki síður gefið þjóðinni gleðistundir þegar att hefur verið kappi við aðrar þjóðir í hinum ýmsu greinum íþrótta.

Sterk umgjörð íþróttastarfs skilar árangri
Umgjörð íþróttastarfs á Íslandi þróaðist að mestu frá miðri 19. öld og fram að miðja 20. öldina. Stofnun íþrótta- og ungmennafélaga í byrjun 20. aldar leiddi fljótlega til stofnunar heildarsamtaka Ungmennafélags Íslands (UMFÍ) árið 1907 og síðan Íþróttasambands Íslands (ÍSÍ) árið 1912. Íþrótta- og ungmennafélögin höfðu mikil áhrif á útbreiðslu og fjölda íþróttagreina á hér á landi. Það er merkilegt að elstu íþróttafélög landsins hafa starfað lengur en stjórnmálaflokkarnir og hefur grunnskipulag í kringum þau verið að mestu óbreytt og starfsemin gegnir nú sem fyrr mikilvægu og fjölbreyttu samfélagslegu hlutverki. Vissulega hefur orðið breyting á hvernig horft er á þetta hlutverk og má segja að í dag sé hlutverk íþrótta margþættara en áður. Hinir fjölmörgu sjálfboðaliðar sem starfa innan íþróttahreyfingarinnar eiga mikið lof skilið fyrir framlagi sitt í þágu íþróttahreyfingarinnar.

Íþróttir gera samfélagið öflugra
Rannsóknir hér á landi hafa sýnt að íþróttir eru mikilvægar í uppeldi barna okkar og unglinga. Þjóðin er einhuga um að hlúa vel að íþróttastarfi og efla það enn frekar. Stuðningur ríkis, sveitarfélaga, og atvinnulífs við uppbyggingu aðstöðu og grasrótarstarfs íþróttahreyfingarinnar leggja grunninn að því að öflugt íþróttastarf haldi áfram að vaxa og dafna. Forvarnargildi skipulagðs íþróttastarfs hefur sannað gildi sitt. Rannsóknir hafa sýnt að skipulagt íþróttastarf þar sem aðstaða er góð og unnið er undir handleiðslu ábyrgra og vel menntaðra þjálfara og leiðbeinenda hefur meira forvarnargildi þegar kemur að ýmiskonar áhættuhegðun. Einnig eru sterkar vísbendingar og fleiri rannsóknir sem sýna fram á sterkt samband á milli aukinnar hreyfingar og frammistöðu í námi. Því skiptir miklu máli að áfram verði haldið á þeirri braut að efla umgjörð og gæði í starfi skipulagðs íþróttastarfs.

Jafnt aðgengi að íþróttastarfi mikilvægt
Íþrótta- og tómstundastarf er oft á tíðum dýrt. Brýnt er að aðgengi að slíku starfi sé öllum börnum fært, sérstaklega í ljósi þess hversu mikið lífsgæði barna aukast. Sveitarfélög hafa stigið mikilvægt skref í þá átt að gera börnum og unglingum kleift að stunda íþróttir með frístundakortum. Þetta virkar sem ákveðið jöfnunartæki þegar kemur að aðgengi að skipulögðu íþróttastarfi. Á sama tíma er mikilvægt að íþróttahreyfingin efli enn frekar áherslur sínar á faglega umsjón með iðkendum með vel menntuðum og hæfum þjálfurum og öruggri umgjörð að öðru leyti.

Afreksíþróttir og stórmót framundan
Á undanförnum árum hefur afreksfólk okkar Íslendinga náð einstökum árangri. Fyrst og fremst er það afreksfólkið sjálft sem hefur lagt á sig þrotlausar æfingar til þess að ná því markmiði að geta keppt við besta íþróttafólk veraldar. En hitt skiptir einnig miklu að sköpuð séu skilyrði fyrir afreksfólk til þess að hægt sé að ná langt. Þátttaka Íslands í stórum íþróttamótum hefur ávallt verið talin mikilvæg og gríðarlegur metnaður er til staðar hjá íþróttafólki að standa sig vel í alþjóðlegum samanburði. Stjórnvöld hafa með nýlegum samningum við íþróttahreyfinguna lagt til aukinn stuðning til afreksstarfs til þess að styðja betur við þessa þróun og efla árangur afreksíþróttafólks enn frekar. Mörg stórmót eru framundan á árinu. Íslenska karlalandsliðið í handknattleik heldur í byrjun næsta árs til Króatíu og tekur þátt í Evrópukeppninni. Vetrarólympíuleikarnir í PyeongChang í Suður-Kóreu eru í febrúar og svo er heimsmeistaramótið í knattspyrnu karla næsta sumar. Án efa munu margir Íslendingar leggja leið sína á þessi mót til þess að styðja okkar fólk.

Íþróttamaður ársins
Kjör á íþróttamanni ársins fer fram í dag. Þessi viðburður á sér sögu frá árinu 1956 þegar nokkrir starfandi íþróttafréttamenn stofnuðu Samtök íþróttafréttamanna til þess að vinna að betri aðstöðu fyrir störf sín á vettvangi. Aðalhvatamenn voru þeir Atli Steinarsson, Hallur Símonarson og Sigurður Sigurðsson.

Síðan þá hafa samtökin staðið fyrir þessu kjöri sem orðið er að mikilvægri hefð í íslensku íþróttalífi þar sem hvert ár er gert upp. Íþróttafólk ársins í öllum greinum kemur saman og tekur við viðurkenningum fyrir góðan árangur á árinu sem er að líða. Íþróttamaður ársins er kjörinn úr hópi sem að mati íþróttafréttamanna eru taldir hafa skarað fram úr á árinu. Eftir að samtökin tóku upp samstarf við ÍSÍ, þar sem öllum íþróttagreinum eru gerð skil áður en íþróttamaður ársins er kjörinn úr hópi 10 efstu íþróttamanna, hefur viðburðurinn stækkað talsvert.

Kjöri íþróttamanns ársins hefur í áranna rás verið lýst í beinni útsendingu í sjónvarpi og þannig öðlast fastan sess í jólahaldi landsmanna. Sitt sýnist þó hverjum um valið hverju sinni, sem er til merkis um þá ástríðu sem Íslendingar hafa fyrir íþróttum. Að lokum óska ég öllum gleðilegrar hátíðar og farsældar á nýju ári.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra

Greinin birtist í Morgunblaðinu 28. desember 2017

Jól og áramót er tími samverustunda með fjölskyldum og vinum. Þá lítum við gjarnan yfir farinn veg, rifjum upp helstu viðburði og metum hvernig árið hefur verið fyrir okkur og þeim sem standa okkur næst. Sumum breytingum fögnum við, öðrum ekki eins og gengur. Óhætt er að segja að árið sem senn er á enda hefur verið viðburðaríkt og lærdómsríkt á hinu pólitíska sviði.

Kosningabaráttan á árinu var gefandi og skemmtileg og er ég gríðarlega þakklátur fyrir þann stuðning og traust sem kjósendur sýndu okkur. Óeigingjörn vinna frá sterku baklandi skilaði sér þegar á brattann var að sækja allt fram á síðustu stundu. Dýrmætt og ómetanlegt var að finna einlæga gleði frá sameinuðum og sterkum hóp flokksmanna.

Þetta rifjar upp þá samstöðu og þann baráttuvilja sem ríkti meðal bænda sem komu saman til fundar að Þjórsártúni fyrir meira en hundrað árum síðan og vildu berjast fyrir jákvæðari byggðaþróun og uppbyggingu landsins. Framsóknarflokkurinn er umbótaflokkur og vill beita aðferðum vísinda og þekkingar til að ryðja framþróuninni braut. Um allt land var verk að vinna, rétt eins og nú. Sé litið til síðustu 100 ára hafa tæknibreytingar á öllum sviðum fært okkur úr stöðnuðum heimi fortíðar inn í nútímann sem frjáls og fullvalda þjóð.

Á öllum sviðum hefur þjóðin náð að nýta sjálfstæði sitt til framfara og þróunar. Vegir, hafnir, brýr, flugvellir, allt þetta varð að byggja frá grunni. Í því sambandi má minnast þess að þegar fyrir lá að Friðrik VIII Danakonungur heimsækti landið fyrir rúmri öld síðan réðust landsmenn í að byggja veg til að þjóðhöfðinginn gæti ferðast um Suðurland og séð áhugaverðustu ferðamannastaðina. Engir bílfærir vegir voru á landinu svo heitið gæti enda hafði fyrsti bíllinn komið til landsins einungis þremur árum áður.

Sterkt samfélag
Mikið vatn hefur runnið til sjávar síðan fyrsti ferðamannavegurinn var lagður. Atvinnuhættir þar sem áherslur hafa breyst frá landbúnaði yfir í sjávarútveg og síðan yfir í þjónustu og tæknistörf hafa tekið miklum stakkaskiptum. Tæknibreytingar og vélvæðing hafa leitt til fækkunar einhæfra starfa og margar blómlegar byggðir eiga undir högg að sækja, oft vegna skorts á öruggum samgöngum, raflögnum og nettengingum. Nú er svo komið að í einstökum byggðarlögum heyrir föst búseta jafnvel til undantekninga og sveitarfélög eiga í erfiðleikum með að halda uppi grunnþjónustu sem er hverju samfélagi nauðsynleg.

Núverandi ríkisstjórnarsamstarf þriggja stærstu þingflokkanna á Alþingi byggist á sameiginlegri sýn ólíkra flokka og hafa það sameiginlega markmið að vinna að ákveðnum lykilverkefnum sem koma Íslandi í fremstu röð. Þar skiptir mestu að auka samkeppnishæfni landsins til að unga fólkið okkar velji Ísland til búsetu. Efling atvinnulífs og nýsköpun þarf að vera í forgangi svo að Ísland verði í fararbroddi í verðmætasköpun, menntun og lífsgæðum um land allt. Einstaka svæði eiga í vök að verjast og leita þarf leiða til að snúa við vítahring íbúafækkunar og einhæfs atvinnulífs hjá fámennum byggðarlögum. Liður í því er að virkja námslánakerfið til að efla búsetu á þeim svæðum sem lið í uppbyggingu. Samgöngur og fjölbreyttir atvinnumöguleikar þurfa að haldast hönd í hönd og verka á hvert annað til að styrkja innviði samfélagsins. Sterk vinnusóknarsvæði með skilvirkum samgöngum sem tengja saman byggðakjarna þar sem landsmenn hafi jafnan aðgang að ásættanlegri heilbrigðisþjónustu og möguleikum til að afla sér menntunar, atvinnutækifærum og lífskjörum er forsenda þess að byggð haldist um landið.

Traust á tækninni
En samgöngur eru ekki einungis flutningur fólks og varnings eftir vegum, á láði eða í lofti. Þeim hefur jafnan fylgt flutningur upplýsinga og hugmynda. Á sama hátt og þær tengja svæði þarf að tryggja að landið sé tengt öðrum löndum með sæstrengjum sem búa yfir mikilli getu til gagnaflutninga. Ljósleiðartenging til allra landsmanna sem verður lokið innan þriggja ára mun skipa okkur í fremstu röð upplýsinga- og tæknisamfélaga. Atvinnutækifærum landsmanna fjölgar og velferð fólks eykst.

Að því sögðu mun tækniþróunin sem slík ekki hljóta framgang ef öryggi og traust á henni er ekki til staðar. Á sama hátt og við erum stöðugt að efla öryggi samgangna, sem er lykillinn að framförum að okkar samfélagi og lífsgæðum fólks, þurfum við að geta treyst því að upplýsingarnar fari eftir öruggum leiðum í netheimum. Án trausts á tækninni nýtum við ekki fjarskiptamöguleikana til samskipta, viðskipta eða öflunar fróðleiks. Örugg upplýsingatækni  mun jafnframt hafa mikil áhrif á samgöngur framtíðarinnar. Í því sambandi má nefna að auknir möguleikar til eftirlits og sjálfsstýringar geta dregið úr slysum í samgöngum, sem er ekki einungis mannlegur harmleikur, heldur einnig beinn og óbeinn þjóðfélagslegur kostnaður.

Tölum íslensku
Þó að tæknin og sjálftæknivæðing geti ýtt undir verðmætasköpun þá megum við ekki slá af kröfum til varðveislu tungumálsins okkar. Íslenskan og fjarlægð þess voru okkur áður viss vörn gegn mörgum ógnum en svo er ekki lengur. Varðveisla tungumálsins sem sameinar okkur sem þjóð og stöðu hennar í hinum starfræna heimi er verkefni sem okkur ber stöðugt að vinna að. Aðgerðaráætlun um máltækni hefur nú verið hrundið fram og fyrstu skref tekin í áttina að því að íslenskan verði hluti af stafrænum heimi framtíðarinnar. Við þurfum að tryggja að hægt sé að nota íslensku í samskiptum við tæki og í allri upplýsingavinnslu til að varðveita hana eins og best verður á kosið, eins og okkur sem búum hér, er falið að gera.

Góðir landsmenn.
Við sem búum hér hundrað árum eftir að fyrsti bíllinn kom til landsins stöndum frammi fyrir einstöku tækifæri í samgöngumálum. Loftslagsbreytingar og tækninýjunar munu hafa áhrif á þróun samgangna, uppbyggingu þeirra í þéttbýli og í allri byggðaþróun. Tryggja þarf örugga raforku fyrir alla landsmenn til að flutnings- og dreifikerfið mæti betur þörfum atvinnulífs og almennings.

Með skýrri stefnu í samgöngumálum getum við náð forskoti á aðrar þjóðir í innleiðingu tækninýjunga í orkuskiptum. Við forgangsröðun í samgöngum verður litið til ólíkra stöðu svæða, ferðaþjónustu og öryggisjónarmiða. Við þurfum að spyrja okkur hvernig við getum sem best tryggt að byggð haldist um landið og þjónað íbúum og ferðamönnum við að komast á öruggan hátt á milli svæða.

Innanlandsflug þarf að vera mikilvægari hluti af almenningssamgöngum sem við þurfum að tengja betur við alla landshluta og verða hagkvæmari kostur fyrir íbúa landsbyggðanna. Samgöngunetið þarf að tvinnast saman, verða ein heild og hver hluti tengjast öðrum í byggðarkjörnum svo hér fái allir sem jafnasta þjónustu. Ákvarðanir um staðsetningu flugvalla hljóta alltaf að þurfa að taka mið af hvað sé best fyrir landsmenn til lengri tíma.

Já, skrefin eru vissulega mörg og sum munu taka lengri tíma en  önnur. Það sem skiptir mestu máli er að þetta séu verkefni sem skipta velferð íbúa landsins miklu. Það mun hjálpa til séum við öll sammála um hvert við erum að fara. Það er hægt og þá mun okkur farnast vel um ókomna framtíð.

Ég óska ykkur öllum gleðilegs nýs árs.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknarflokksins.

Greinin birtist í Morgunblaðinu 31. desember 2017.

Kæru vinir og félagar!

Nú er árið að renna sitt skeið og vart ofmælt að það hafi verið viðburðarríkt. Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar og Bjartrar framtíðar tók við í ársbyrjun eftir langar og strangar viðræður, formlegar og óformlegar, milli allra flokka. Staðan var flókin. Öll þekkjum við framhaldið, kosið var á ný í október 2017. Að þeim loknum töluðum við Framsóknarmenn fyrir mikilvægi þess að mynda sterka stjórn með breiða skírskotun frá hægri til vinstri um miðjuna. Enda varð ekki annað lesið úr skilaboðum kjósenda, en að spurn væri eftir slíkri stjórn. Og svo virðist sem kannanir staðfesti þetta mat okkar.

Í aðdraganda stjórnarmyndunar unnum við af heilindum og komum hreint fram í öllum samskiptum. Samtöl voru góð og uppbyggileg og skýrðu stöðuna og verkefnið vel, sem fram undan var. Markmið allra flokka er að búa þannig um hnúta að hér á landi verði gott að lifa og starfa fyrir unga sem aldna. Auðvitað er það svo að ólíkir flokkar hafa ólíka sýn á það hvernig nálgast skuli verkefnið. En þrátt fyrir það, er það frumskylda stjórnmálamanna að koma til móts við óskir kjósenda og axla ábyrgð á stjórn landsins, öllum til heilla. Í þriggja flokka samstarfi þarf að gefa eftir og sammælast um lausnir. Það var gert við myndun nýrrar stjórnar, en ég held að okkur hafi tekist að halda gildum Framsóknarflokksins vel til haga.

Saman og sameinuð
Framsóknarflokkurinn er ekki einn maður, hann samanstendur ekki bara af kjörnum fulltrúum. Nei, kæru félagar, við erum öll Framsóknarflokkurinn. Í gegnum 101 árs sögu höfum við sýnt styrk, kjark og þor í umróti tímans; þetta hefur sameinað okkur, hert okkur og í mínum huga leikur enginn vafi á því að hlutverk Framsóknarflokksins í framförum og farsæld þjóðarinnar er enn veigamikið. Ég hef sagt það áður og segi enn að baráttan fyrir félagslegu jafnrétti, þar sem manngildi er sett ofar auðgildi, lýkur aldrei.

Við göngum bjartsýn og sameinuð til móts við árið 2018. Þingflokkurinn mun í upphafi nýs árs fara í fundarferð um landið. Ég hlakka til að hitta ykkur sem flest. Framundan eru sveitarstjórnarkosningar og undirbúningur þeirra er hafinn. Markmiðið er að byggja á þeim góða árangri sem við höfum náð á undanförnum mánuðum og árum, bæði inn á við og út á við, og vinna sigur í komandi sveitarstjórnarkosningum. „Getum við ekki öll verið sammála um það?“

Kæru vinir
Um leið og ég þakka ykkur kærlega fyrir samstarfið og samveruna á liðnu ári óska ég þér og þínum gleðilegs nýs árs með von um að það verði árangurs- og gleðiríkt. Sannkallað Framsóknarár.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknarflokksins

Brýnt er að hraða uppbyggingu í vegamálum og öðrum samgönguinnviðum bæði með nýjum framkvæmdum og viðhaldi. Ríkisstjórnin ætlar á næstu árum að bæta enn við fjárframlög til vegaframkvæmda og taka á uppsöfnuðum vanda sem blasir við hringinn í kringum landið. Í fjögurra ára samgönguáætlun sem samþykkt var á Alþingi í október í fyrra voru áætlaðar framkvæmdir fyrir um 13 milljörðum krónum meira en þær fjárheimildir sem Alþingi samþykkti. Þessi munur á milli samgönguáætlunar og fjárheimilda hefur minnkað og er nú kominn í rúma 7 milljarða. Eigi að síður þá þarf samgönguáætlun að vera í takt við þær fjárheimildir sem eru til umráða hverju sinni. Ljóst er að aukin fjárframlög eru nauðsynleg enda verkefnin brýn og því er mikilvægt að ákveðinn fyrirsjáanleiki sé til staðar sem verður tryggður með að samhljómur verði á milli samgönguáætlunar og fjármálaáætlunar.

Ný samgönguáætlun
Almenn umræða um samgöngumál er nauðsynleg og því er gott þegar þau eru rædd af hreinskilni og ástríðu í hverju byggðarlagi. Því er skiljanlegt að umræðan sé hvað hressilegust þegar fram kemur annars vegar samgönguáætlun og hins vegar fjárlagafrumvarp og menn sjá dæmið ekki ganga alveg upp. Samræming þessara áætlana er því forgangsmál.

Í fyrsta lagi er vinna nú að hefjast við nýja samgönguáætlun sem ætlun er að leggja fram á Alþingi á nýju ári. Horfa þarf til umferðaröryggis, umferðarþunga, vinnusóknarsvæða og þensluáhrifa.

Í öðru lagi verða nýjar línur lagðar samhliða henni í fjármálaáætlun fyrir næstu ár kjörtímabilsins og líta þær dagsins ljós í apríl.

Í þriðja lagi þurfa báðar þessar áætlanir síðan að vera í takt við þær fjárheimildir sem Alþingi er tilbúið að samþykkja.

Samgönguáætlun á ekki að vera óskalisti í aðdraganda kosninga heldur raunsæ og tímasett áætlun um samgöngukerfið sem er lífæð hverrar þjóðar.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra

Greinin birtist í Morgunblaðinu 22. desember 2017

Fjórða iðnbyltingin er ekki lengur handan við hornið, hún er þegar hafin. Birtingarmyndir hennar eru sjáanlegar á öllum sviðum þjóðlífsins, hvort sem litið er til aukinnar sjálfvirknivæðingar í atvinnulífinu eða snjallsímanotkunar almennings. Mörg tækifæri felast í breytingum sem þessum, en jafnframt miklar og krefjandi áskoranir. Ein stærsta áskorunin snýr að tungumálinu okkar, íslenskunni, og stöðu hennar í hinum stafræna heimi. Eitt af stórum málum ríkisstjórnarinnar er ný og fullfjármögnuð máltækniáætlun fyrir íslensku 2018-2022, sem er svarið við þessari áskorun. Markmið hennar er að tryggja að hægt sé að nota íslensku í samskiptum við tæki og í allri upplýsingavinnslu, og um leið varðveita dýrmæta tungumálið okkar til framtíðar.

En hvað felst í þessari framandi og viðamiklu áætlun? Í grunninn má skipta verkefnunum í fimm þætti. Sá fyrsti er talgreining, en í henni felst að þegar þú talar við tækið þitt á íslensku umbreytir tækið talmálinu í ritmál. Þannig verður fólki auðveldað að eiga samskipti við tölvur og tæki með þeim hætti sem flestum þykir eðlilegast: með því að tala. Annar þátturinn er talgerving. Talgervlar eru notaðir til þess að lesa texta, til dæmis úr greinum, af vefsíðum eða jafnvel heilu bækurnar, og breyta þeim í talað mál.

Þetta mun auka lífsgæði fólks með lestrarörðugleika og gera því kleift að njóta þeirrar fjölbreyttu flóru upplýsinga sem ritmálið geymir. Fólk mun meðal annars geta valið um mismunandi karl- og kvenraddir til að hlýða á. Þriðji þátturinn er vélþýðingar, sem eru sjálfvirkar þýðingar milli tungumála. Það er vöntun á þýðingahugbúnaði sem skilar þýðingum nálægt fullnægjandi gæðum. Eitt af markmiðum máltækniverkefnisins er að smíða opna þýðingavél sem þýðir mili íslensku og ensku. Það mun auka aðgengi að heiminum fyrir fólk sem stendur höllum fæti í enskri tungu og sömuleiðis fyrir þá fjölmörgu sem sýna landinu okkar áhuga og vilja eiga samskipti við okkur. Fjórði þátturinn er málrýni, opinn og aðgengilegur villupúki sem nemur textavillur af ýmsum gerðum og aðstoðar við að leiðrétta þær. Í krefjandi náms- og starfsumhverfi, þar sem tímapressa er meiri, getur hugbúnaður sem þessi nýst til hægðarauka við að skila af sér vel unnum textum sem standast gæðakröfur. Að lokum er það fimmti þátturinn, málgögnin, mikið magn texta sem mynda munu gagnagrunninn.

Með slíkum gögnum verða ofangreind kerfi mötuð og tækjunum þannig kennt það sem skiptir máli. Það verður virkilega ánægjulegt þegar þessi metnaðarfulla áætlun verður að fullu framkvæmd. Slíkt skiptir verulegu máli fyrir framtíð íslenskunnar og málþroska barnanna okkar.
Í stað þess að segja „Talk to me in English“ við símann sinn munu þau geta sagt „talaðu við mig íslensku“. Það er fagnaðarefni.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist í Morgunblaðinu 20. desember 2017.

Við eigum ekki að líta á skattívilnanir sem kostnað heldur leið til að auka tekjur okkar til framtíðar. Þar sem hagsveiflur tengdar auðlindagreinum hafa verið umtalsverðar er eftirsóknarvert að byggja upp iðnað, sem felur í sér meiri fjölbreytileika og er minna háður auðlindum jarðar. Rannsóknir sýna að 60% af framtíðarstörfum barna okkar eru óskilgreind í dag, því er mikilvægt fyrir stjórnvöld að leggja grunn að því að þessi nýju störf geti þróast hér á landi.

Uppgangur hugverkaiðnaðarins á Íslandi sem fjórða stoðin í hagkerfinu, til viðbótar við ferðaþjónustu, stóriðju og sjávarútveg, býður Íslendingum upp á þann möguleika að efla stoð sem ekki er háð takmörkuðum auðlindum. Stoðin þróar í eðli sínu þekkingu og eftirsóknarverð hálaunastörf með vörum og lausnum, sem skila miklum virðisauka, fyrir viðskiptavini á alþjóðlegum markaði.

Hér á landi eru fjölmörg sprotafyrirtæki sem og stærri nýsköpunarfyrirtæki eins og CCP, Marel og Össur, sem eru stöðugt að þróa framúrstefnuleg verkefni á heimsmælikvarða. Lög um nýsköpunarfyrirtæki sem voru sett í apríl 2016 voru afar jákvætt skref en þau eru takmörkuð þar sem skattaívilnandi þakið er of lágt, en í Bretlandi t.d. er ekkert þak á skattaívilnanir til þróunarverkefna. Nú er staðan þessi að stærri nýsköpunarfyrirtæki þurfa sum hver að færa þróunarverkefni sín til annarra landa, ef þau hafa tækifæri til þess, þar sem það er mun hagkvæmara fyrir þau. Ef við ætlum að verða samkeppnishæf þá verðum við að beita sértækum aðgerðum og stuðningi þar sem gengissveiflur eru íslenskum fyrirtækjum erfiðar, við erum langt frá mörkuðum og það er oft erfitt að fá hæft starfsfólk í þau störf sem um ræðir.

Í ljósi þessa þá er ánægjulegt að lesa sáttmála nýrrar ríkisstjórnar og sjá að þar er áhersla lögð á nýsköpun, rannsóknir og þróun. Móta á heildstæða nýsköpunarstefnu fyrir Ísland í nánu samráði við atvinnulífið og vísindasamfélagið. Hún verður samþætt við framtíðarsýn í menntamálum, frá leikskóla til háskóla, í samráði við skólasamfélagið. Að auki á að endurskoða fyrirkomulag endurgreiðslna vegna þróunarverkefna í því skyni að afnema þak sem verið hefur á slíkum endurgreiðslum.

Silja Dögg Gunnarsdóttir, þingmaður

Greinin birtist í Fréttablaðinu, 11. desember 2017

Það er ánægjulegt að lánshæfiseinkunn ríkissjóðs Íslands hafi hækkað hjá Fitch Ratings í A-flokk. Batnandi lánshæfi þýðir að traust á íslensku efnahagslífi er að aukast og að vaxtakostnaður fer lækkandi á alþjóðlegum mörkuðum. Hækkunin kemur á fyrstu dögum nýrrar ríkisstjórnar og er til marks um traust á núverandi stöðu.
Það eru einkum fjórir þættir sem matsfyrirtækið bendir á að hafi styrkt lánshæfið.

Í fyrsta lagi hefur viðskiptajöfnuður verið umtalsverður.

Í öðru lagi hefur raunhagvöxtur verið mikill á Íslandi eða að meðaltali 4,4% á árunum 2013-2017.

Í þriðja lagi hefur verðbólga verið stöðug og undir verðbólgumarkmiði Seðlabanka Íslands.

Í fjórða lagi hafa skuldir hins opinbera lækkað mikið og er gert ráð fyrir að þær verði komnar undir 45% af landsframleiðslu en þetta hlutfall var um 94% árið 2011. Þess ber þó að geta að vaxtakostnaður ríkissjóðs er enn of mikill eða um 60 milljarðar.

Hagþróunin hefur vissulega verið hagfelld á síðustu misserum. Þrátt fyrir þessi góðu skilyrði stendur hagkerfið líka frammi fyrir stórum áskorunum. Einkum þrennt stendur þar uppúr. Í fyrsta lagi þarf þróunin á vinnumarkaði að vera með þeim hætti að stöðugleiki ríki áfram.

Mikill verðbólguþrýstingur mun skaða allt hagkerfið og verður erfitt að vinda ofan af þróun sem mun leiða af sér víxlhækkun launa og verðlags. Í öðru lagi þurfa ríkisfjármálin að vera framsýn og ábyrg. Áframhaldandi skuldalækkun mun skila sér í auknu svigrúmi til handa samfélagslega mikilvægum verkefnum.

Í þriðja lagi er útflutningur á Íslandi viðkvæmur fyrir breytingum á viðskiptakjörum vegna skorts á fjölbreytni. Það er mikilvægt að opinber stefnumótun hafi það að markmiði sínu að skapa skilyrði til þess að auka fjölbreytileika útflutnings og draga þannig úr áhættu. Sóknartækifæri framtíðarinnar verða í nýsköpun og þróun, þar sem áhersla verður lögð á að auka virði íslenskrar framleiðslu. Til þess að auka hagsæld og velsæld á Íslandi þurfum við að fjárfesta í fjölbreyttu menntakerfi, sem undirbýr samfélagið okkar fyrir áskoranir tæknibyltingarinnar, ásamt því að vera besta áhættuvörn hagkerfisins.

Eitt meginmarkmið nýrrar ríkisstjórnar er að efla menntakerfið með hagsmuni alls samfélagsins að leiðarljósi.Það er ánægjulegt að lánshæfiseinkunn ríkissjóðs Íslands hafi hækkað hjá Fitch Ratings í A-flokk. Batnandi lánshæfi þýðir að traust á íslensku efnahagslífi er að aukast og að vaxtakostnaður fer lækkandi á alþjóðlegum mörkuðum. Hækkunin kemur á fyrstu dögum nýrrar ríkisstjórnar og er til marks um traust á núverandi stöðu.
Það eru einkum fjórir þættir sem matsfyrirtækið bendir á að hafi styrkt lánshæfið.

Í fyrsta lagi hefur viðskiptajöfnuður verið umtalsverður.

Í öðru lagi hefur raunhagvöxtur verið mikill á Íslandi eða að meðaltali 4,4% á árunum 2013-2017.

Í þriðja lagi hefur verðbólga verið stöðug og undir verðbólgumarkmiði Seðlabanka Íslands.

Í fjórða lagi hafa skuldir hins opinbera lækkað mikið og er gert ráð fyrir að þær verði komnar undir 45% af landsframleiðslu en þetta hlutfall var um 94% árið 2011. Þess ber þó að geta að vaxtakostnaður ríkissjóðs er enn of mikill eða um 60 milljarðar.

Hagþróunin hefur vissulega verið hagfelld á síðustu misserum. Þrátt fyrir þessi góðu skilyrði stendur hagkerfið líka frammi fyrir stórum áskorunum. Einkum þrennt stendur þar uppúr. Í fyrsta lagi þarf þróunin á vinnumarkaði að vera með þeim hætti að stöðugleiki ríki áfram.

Mikill verðbólguþrýstingur mun skaða allt hagkerfið og verður erfitt að vinda ofan af þróun sem mun leiða af sér víxlhækkun launa og verðlags. Í öðru lagi þurfa ríkisfjármálin að vera framsýn og ábyrg. Áframhaldandi skuldalækkun mun skila sér í auknu svigrúmi til handa samfélagslega mikilvægum verkefnum.

Í þriðja lagi er útflutningur á Íslandi viðkvæmur fyrir breytingum á viðskiptakjörum vegna skorts á fjölbreytni. Það er mikilvægt að opinber stefnumótun hafi það að markmiði sínu að skapa skilyrði til þess að auka fjölbreytileika útflutnings og draga þannig úr áhættu. Sóknartækifæri framtíðarinnar verða í nýsköpun og þróun, þar sem áhersla verður lögð á að auka virði íslenskrar framleiðslu. Til þess að auka hagsæld og velsæld á Íslandi þurfum við að fjárfesta í fjölbreyttu menntakerfi, sem undirbýr samfélagið okkar fyrir áskoranir tæknibyltingarinnar, ásamt því að vera besta áhættuvörn hagkerfisins.

Eitt meginmarkmið nýrrar ríkisstjórnar er að efla menntakerfið með hagsmuni alls samfélagsins að leiðarljósi.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra

Greinin birtist í Morgunblaðinu, 11. desember 2017