Category: Fréttir

Stefán Vagn Stefánsson, alþingismaður, vakti máls í störfum þingsins á stöðu verknámsskóla landsins og þeim niðurskurði sem nú blasir við. Hann minnti á að undanfarin ár hafi verið lögð mikil áhersla á að efla verknám á framhaldsskólastigi vegna mikils skorts á iðnmenntuðu starfsfólki. „Það var því afar mikilvægt að ráðast í þetta átaksverkefni og fjölga iðnmenntuðum einstaklingum og auka og styrkja verknám í skólum landsins,“ sagði hann.

Stefán Vagn sagði að verkefnið hefði skilað árangri: „Það bar árangur því að nú er svo komið að um 800-1.000 einstaklingar sem sækjast eftir að komast inn í verknám fá ekki inngöngu sökum þess að verknámsskólar landsins eru sprungnir og geta því ekki tekið við þeim sem við þurfum svo sannarlega á að halda.“

Hann lagði áherslu á að á síðasta kjörtímabili hafi verið unnið markvisst að stækkun verknámsskólanna. „Við fórum í vinnu við að stækka Verkmenntaskólann á Akureyri, Fjölbrautaskóla Norðurlands vestra á Sauðárkróki, á Ísafirði og í Reykjanesbæ,“ sagði Stefán Vagn. „Búið var að ná samkomulagi við sveitarfélögin um þeirra hluta, 40%, og komið fjármagn til þess að fara af stað ríkismegin með 60% hluta, og verkefnin voru komin af stað í stjórnsýslunni.“

Stefán Vagn gagnrýndi harðlega ákvörðun ríkisstjórnarinnar í frumvarpi til fjárauka III um að fjármagn til verkefnisins hafi verið tekið út á þessu ári. „Verkefninu er slaufað. Það er ekki hægt að tala um stefnuleysi því að stefnan er komin fram: Þetta er ekki í forgangi hjá þessari ríkisstjórn. Uppbygging verknámsskólanna á landsbyggðinni á ekki upp á pallborðið hjá ríkisstjórninni.“

Hann spurði einnig hvort samráð hefði verið haft við viðkomandi skóla eða sveitarfélög. „Var haft samráð við umrædda skóla varðandi þessa ákvörðun? Er búið að ræða við sveitarfélögin sem eru með þetta fjármagn inni í sínum fjárhagsáætlunum á þessu ári og sínum langtímaplönum?“ spurði hann. „Eftir því sem ég kemst næst er svarið nei, ekkert.“

Stefán Vagn áréttaði að allar vangaveltur um fjármögnun verkefnisins væru úr sögunni. „Öllum vangaveltum um það hvort verkefnið hafi verið fjármagnað á síðasta kjörtímabili hefur nú verið svarað, virðulegur forseti, og plan nýrra stjórnvalda er ljóst: Verknámsskólarnir hafa verið slegnir af.“

Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, lýsti í störfum þingsins eftir stuðningi stjórnvalda við Grindvíkinga og kallaði eftir ábyrgð og fyrirsjáanleika eftir náttúruhamfarir sem hafa haft mikil áhrif á atvinnulíf og fjölskyldur í bænum.

„Það er gríðarlega mikilvægt að stjórnvöld standi áfram með samfélaginu í Grindavík, annars er hætt við að ljósin í bænum slokkni og vonin reki á haf út,“ sagði Halla Hrund. Hún sagðist hafa upplifað einstaka samheldni og sóknarhug meðal íbúa þegar hún heimsótti Grindavík á sjómannadaginn um síðustu helgi.

„Ég hitti smið í bænum sem rekur hönnunarverslun. Ég var hreint út sagt orðlaus að sjá nýsköpun hans og metnað,“ sagði hún og bætti við að það hefði minnt hana á „hvernig blómlegt samfélag er byggt upp, bæði af íbúum og fjölbreyttum fyrirtækjum, akkúrat eins og það var í Grindavík.“

Halla Hrund gagnrýndi harðlega ákvörðun stjórnvalda í mars síðastliðnum um að hætta rekstrarstuðningi við fyrirtæki í bænum með tveggja vikna fyrirvara. „Fyrir fyrirtækin var þessi niðurstaða í mars um að hætta rekstrarstuðningi með tveggja vikna fyrirvara eitthvað sem verulega þyngdi róðurinn,“ sagði hún.

Halla Hrund sagði enn fremur að þau fyrirtæki sem nú sætu uppi með „svartapétur“ hefðu ekki unnið sér inn þá stöðu vegna mistaka í rekstri heldur vegna náttúruhamfara. „Þessi fyrirtæki þurfa ekki auknar skuldir og þau þurfa ekki ráðgjöf – þau þurfa bara fyrirsjáanleika og stuðning til að geta hjálpað sér sjálfum að sækja fram.“

Að lokum skoraði Halla Hrund á fjármálaráðherra að bregðast hratt við og tryggja að Grindavík fái þann stuðning sem þarf, svo „ljósin logi í Grindavík á ný“.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður, ræddi í störfum þingsins um tvöföldun veiðigjalda. Hann vakti athygli á fjölda umsagna frá sveitarfélögum víða um land þar sem lýst er áhyggjum af áhrifum frumvarpsins á atvinnulíf og tekjur sveitarfélaga.

„Það er ágætt að sjá hversu mörg sveitarfélög hafa sent inn umsagnir þar sem þau lýsa sínum áhyggjum af þeim áhrifum sem þetta frumvarp getur haft,“ sagði Þórarinn Ingi.

„Mig langar hér, virðulegur forseti, með þínu leyfi, að grípa niður í nokkra punkta í umsögnum þessara sveitarfélaga sem sent hafa inn umsögn og þá byrja ég bara á lestrinum hvað það varðar.

• Suðurnesjabær segir að núverandi ríkisstjórn sé ekki að bæta samskipti ríkis og sveitarfélaga eins og lofað hafi verið.

• Grindavíkurbær: Aðgerðirnar „veiki forsendur atvinnulífs í bænum …“

• Vestmannaeyjar koma þarna á eftir og segja óásættanlegt að ráðherra og ríkisstjórn leggi fram frumvarp um tvöföldun veiðigjalda án þess að hafa betri upplýsingar.

• Sveitarfélagið Hornafjörður: Frumvarpið fullnægi ekki „kröfum um lög og góðar stjórnsýsluvenjur …“

• Fjarðabyggð: Frumvarpið geti „grafið undan rekstrarhæfni útgerða í brothættum byggðum …“

• Langanesbyggð sér fram á að missa bróðurpartinn af útsvarstekjum sínum.

• Norðurþing: Þar skortir að þeirra mati mat á fjárhagslegum áhrifum, m.a. vegna þess að vinnslan fer oft fram í öðrum sveitarfélögum en þar sem útgerðin á t.d. lögheimili.

• Hjá Grýtubakkahreppi kemur fram að of seint sé að fara í ákveðna greiningarvinnu þegar neikvæð áhrif hafi þegar komið fram.

Þórarinn Ingi tók skýrt fram í ræðu sinni: „Ég neita að trúa því að svo sé komið fyrir ríkisstjórnarflokkunum að ekki eigi að hlusta á þessar áhyggjur fyrrgreindra sveitarfélaga.“

• Umsögn Samtaka sjávarútvegssveitarfélaga
• Athugasemdir Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi
• Greining Deloitte á áhrifum fyrirhugaðra hækkana veiðigjalds og kolefnisgjalds á rekstrarafkomu sjávarútvegsfélaga

„Efnahagsmynd Íslands er allt önnur en sú sem núverandi stjórnarflokkar kynntu fyrir kosningar,“ sagði Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknarflokksins, á Alþingi í störfum þingsins.

Lífskjör í hæsta gæðaflokki

Sigurður Ingi sagði að samkvæmt mælikvörðum Sameinuðu þjóðanna væru lífskjör almennings á Íslandi í fyrsta sæti á heimsvísu. Hann benti jafnframt á að þegar litið væri til fleiri þátta en hagvaxtar, samkvæmt velsældarmælikvörðum, þá skipaði Ísland einnig efsta sætið.

Kaupmáttur hefur aukist en raunvextir hækkað

„Kaupmáttur hefur aukist meira hér en annars staðar, og ársreikningar sveitarfélaga sýna betri afkomu en búist var við,“ sagði Sigurður Ingi. Hins vegar vakti hann athygli á að raunvextir væru mjög háir og hefðu verið það lengi.

Endurmetin hagvaxtarspá

Þingmaðurinn minnti á að ríkisrekstur hefði verið í miklu aðhaldi á síðasta ári, sem leiddi til samdráttar í ýmsum þáttum. „Hagvexti var spáð 2,5 prósent í fjárlögum, en nú hefur sú spá verið lækkuð í 1,6 prósent, jafnvel aðeins 1 prósent fyrir yfirstandandi ár,“ sagði hann. Hann benti á að þessi þróun eigi sér stað eftir aðeins 100 daga í starfi nýrrar ríkisstjórnar.

Ríkisstjórnin gagnrýnd fyrir skattabreytingar

Sigurður Ingi gagnrýndi einnig ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fyrir að hafa lofað því að lækka verðbólgu með „sleggju og látum,“ án þess að það hafi gengið eftir. Þvert á móti, sagði hann, boði ríkisstjórnin skattabreytingar sem muni bitna á sveitarfélögunum sem nú sýni góða afkomu.

Hætta á minni verðmætasköpun

„Það er hætta á að dregið verði úr verðmætasköpun og þrótti samfélaganna vítt og breitt um landið,“ sagði Sigurður Ingi að lokum.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður, beindi fyrirspurn til forsætisráðherra á Alþingi vegna frumvarps um veiðigjald sem nú er til meðferðar hjá atvinnuveganefnd. Hann lagði áherslu á að fyrir lægi næg gögn og greiningar áður en frumvarpið yrði samþykkt.

„Við í atvinnuveganefnd erum að fjalla um mál nr. 351, sem varðar veiðigjaldið. Það hafa borist 57 umsagnir frá hagsmunaaðilum og almenningi, samtals um 400 blaðsíður af efni,“ sagði Þórarinn Ingi. Hann benti á að nefndarmenn væru að fara yfir öll þessi gögn og ræða við gesti til að rýna málið ítarlega.

„Veiðigjaldið gæti hækkað um 80% hjá smærri útgerðum“

Þórarinn Ingi lagði áherslu á að Framsókn hefði ekki verið á móti því að ræða breytingar á veiðigjaldi, þar á meðal mögulegar hækkanir, en að mikilvægt væri að allar upplýsingar lægju fyrir áður en ákvörðun yrði tekin.

„Í viðtali í Sprengisandi um helgina sagði hæstvirtur forsætisráðherra að það væru fyrst og fremst stórar útgerðir sem bæru mestu byrðarnar. En samkvæmt þeim gögnum sem við í atvinnuveganefnd fengum fyrir helgina virðist frítekjumarkið, sem átti að vernda smærri útgerðir, ekki tryggja það. Þvert á móti gæti veiðigjaldið hækkað um allt að 80% hjá þeim,“ sagði Þórarinn Ingi og spurði:

„Eigum við ekki aðeins að staldra við og vinna málið betur áður en við tökum þessi skref?“

Vilja tryggja réttmæta dreifingu veiðigjalda

Forsætisráðherra svaraði Þórarni Inga og tók undir að fjölmörg sjávarútvegsfyrirtæki greiða veiðigjöld í dag. Hún benti á að um 30 fyrirtæki greiði um 90% af þeirri hækkun sem nú er til umræðu.

„Það er rétt að það eru miklu færri fyrirtæki sem verða fyrir þessari hækkun en öll þau sem greiða í dag,“ sagði forsætisráðherra. Hún lagði áherslu á að atvinnuveganefnd hefði tekið við ábendingum og væri að skoða málið gaumgæfilega. Hún minnti á að í aðdraganda frumvarpsins hefði frítekjumark verið hækkað til að hlífa smærri útgerðum við miklum útgjöldum.

„Ég veit að það er vilji til að reyna að gera þetta með skynsamlegum hætti,“ bætti hún við en tók jafnframt fram að hún sæti ekki í atvinnuveganefnd og gæti því ekki gert grein fyrir öllum þeim umræðum sem þar færu fram. Hún ítrekaði þó að allar málefnalegar ábendingar sem berast yrðu teknar til skoðunar af fullri alvöru.

Áhersla á vandaða vinnu Alþingis

Í seinni fyrirspurn sinni lagði Þórarinn Ingi ríka áherslu á mikilvægi þess að atvinnuveganefnd Alþingis fari ítarlega yfir allar umsagnir sem berast nefndinni vegna lagafrumvarpa.

„Það hafa komið fram verulegar athugasemdir í umsögnum sem snúa að því hvort um leiðréttingu sé að ræða og hvort við séum að miða við réttan markað, meðal annars hvað varðar norskan makríl,“ sagði hann. Hann taldi nauðsynlegt að nefndin færi yfir allar athugasemdir — ekki aðeins fáar og útvaldar — svo niðurstaðan yrði rétt og í samræmi við hagsmuni landsins.

Veiðigjaldið er reiknuð stærð sem krefst nákvæmrar skoðunar

Forsætisráðherra svaraði að veiðigjaldið væri í raun reiknuð stærð sem byggði á mörgum forsendum og krefðist vandaðrar úttektar.

„Ég kasta nú bara einu dæmi hér fram: til dæmis eru vaxtagjöld, sem eru frádráttarbær frá stofni veiðigjalds, ígildi afskriftarprósentu sem er kannski í kringum 10–12%, sem ég efast um að stærstu útgerðarfyrirtækin borgi í vaxtakostnað,“ sagði hún. Hún minnti einnig á að breytingar hefðu verið gerðar á síðasta eða þarsíðasta kjörtímabili sem lækkuðu veiðigjaldið.

„Það var einhverju breytt þá sem merkilega dró niður stofninn og lækkaði veiðigjaldið. Það hefði kannski þurft að fá smá gaumgæfilega skoðun,“ sagði hún. Að lokum undirstrikaði hún mikilvægi þess að atvinnuveganefnd færi rækilega yfir öll þessi atriði.

„Auðvitað þarf að skoða þetta allt saman, en í lok dags er verið að leitast við að finna einhvern mælikvarða sem kemur manni nærri einhverjum sannleika. En í lok dags er þetta reiknuð stærð. Það verður alltaf eitthvert mat á þessu, en ég vænti þess að vinnan sé góð í nefndinni og að þið rennið yfir þetta saman,“ sagði forsætisráðherra.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, gagnrýnir ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fyrir að hafa ekki staðið við loforð um að lækka vexti og verðbólgu.

Í ræðu á Alþingi í dag rifjaði Sigurður Ingi upp að Kristrún Frostadóttir, formaður Samfylkingarinnar, hefði fyrir kosningar lofað landsmönnum að „negla niður vexti og verðbólgu“. Hún hefði meira að segja komið fram í sjónvarpi með risavaxna sleggju til að undirstrika þessi fyrirheit. Kjósendur hefðu því treyst henni fyrir því að bæta stöðu heimila landsins.

„Þegar kosið var til Alþingis hafði verðbólgan lækkað úr 10,2% í febrúar 2023 niður í 4,8% og hafði lækkað samfleytt síðustu fjóra mánuði,“ sagði Sigurður Ingi. „Seðlabankinn hafði jafnframt hafið vaxtalækkunarferli og almennt var litið svo á að hlutirnir væru á réttri leið.“

Sigurður Ingi sagði að miklar vonir hefðu verið bundnar við ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur, en nú væru blikur á lofti. „Fyrstu 100 daga ríkisstjórnarinnar lækkuðu vextir og verðbólga áfram, þó hægar. En eftir að ríkisstjórnin hélt 100 daga afmæli sitt í embætti jókst verðbólga í fyrsta sinn í níu mánuði í apríl og Seðlabankinn hefur síðan hægt á vaxtalækkunum. Seðlabankastjóri virðist hafa sett vaxtalækkunarferlið á pásu þar til búið verður að ná tökum á verðbólgunni.“

Sigurður Ingi spurði forsætisráðherra beint út hvort þetta væri samkvæmt plani. „Formaður Samfylkingarinnar sagði fyrir kosningar að lækkun vaxta og verðbólgu væri pólitísk ákvörðun. Hún lofaði að negla þau niður þegar hún yrði forsætisráðherra. Nú hefur hið gagnstæða gerst: verðbólga hefur hækkað og vaxtalækkun er komin á pásu. Hvar er sleggjan?“