Category: Greinar

Ný fjögurra ára framkvæmdaáætlun í barnaverndarmálum var samþykkt á Alþingi fyrir þinglok. Þar kveður við nýjan tón á ýmsum sviðum enda er gert ráð fyrir 600 milljóna fjáraukningu til þess að byggja upp og þróa ný úrræði og þjónustu við börn. Unnið verður að því að efla grunnvinnslu barnaverndarmála á fyrstu stigum, stuðla að snemmtækri íhlutun, auka samvinnu ríkis og sveitarfélaga og fjölga gagnreyndum úrræðum.

Framkvæmdaáætlunin er liður í heildarendurskoðun í málefnum barna og mikilvægt skref í átt að því að skapa heildarsýn og samfellu í þeirri þjónustu og í þeim úrræðum sem standa börnum og foreldrum til boða. Hún er metnaðarfull og unnin í góðu samráði við helstu hagsmunaaðila.

Eitt af meginmarkmiðunum er að koma fyrr að vanda barna. Rannsóknir sýna að börn sem verða fyrir áföllum eða búa við vanrækslu í æsku eru líklegri til að leiðast út af braut í lífinu. Þeim er jafnframt hættara við ýmsum sjúkdómum. Það er því til mikils að vinna fyrir samfélagið allt að koma þeim sem á þurfa að halda til hjálpar með gagnreyndum úrræðum – og það sem fyrst.

Til þess þarf að tryggja samstarf þeirra kerfa sem þjónusta börn og horfa á þjónustuna með heildstæðum hætti. Hagsmunir barna krefjast þess. Gera þarf kröfu um skýra ábyrgð og samþættingu þjónustu og úrræða og er mikill vilji fyrir því innan ríkisstjórnarinnar. Þá þyrfti í mörgum tilfellum að grípa miklu fyrr til aðgerða en þegar þröskuldur til inngripa á grundvelli barnaverndarlaga næst, en hann miðast við að börn búi við óviðunandi aðstæður eða stofni heilsu sinni og þroska í hættu.

Það hefur verið gefandi að taka þátt í að móta ofangreinda framkvæmdaáætlun og verkefnið nú er að fylgja henni eftir af festu. Þessi framsækna áætlun sýnir að okkur er alvara þegar við segjumst ætla að gera betur fyrir börnin okkar.

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 25. júní 2019.

Í stefnumótandi byggðaáætlun 2018 til 2024 er lagt upp með að Ísland verði í fararbroddi með nútímainnviði, framsækna þjónustuog verðmætasköpun. Aðlífsgæði verði jöfn, sveitarfélög öflug oggeti annast staðbundin verkefni. Að þau getiveitt íbúum hagkvæma og góða þjónustu með markmið sjálfbærrar þróunar að leiðarljósi. Hérna skiptir byggðaþróun og atvinnuuppbygging á landinu miklu máli.

Í Grænbók, stefnu um málefni sveitarfélaga,sem nýlega varísamráðsgátt stjórnvalda, er tafla frá Byggðastofnun, spá um þróun mannfjölda á Íslandi 2017-2030 byggðá miðspá Hagstofu Íslands. Samkvæmt þeirri spá er ekki gert ráð fyrir viðsnúningi á mannfjöldaþróun síðustu áratuga sem þýðir að áfram verður aukningin mest á stór-Reykjavíkursvæðinu og áhrifasvæði þess, þ.e. á Suðurnesjum og Suðurlandi. Þá er spáð fólksfækkun á Vestfjörðum, Norðurlandi vestra og Austurlandi á þessu tímabili. Sá þáttur sem spilar hvað fyrst inn í hjá fólki sem íhugar búferlaflutninga af þessum svæðum til suðvesturhornsins er einhæft atvinnulíf á núverandi búsetusvæði.

Þessari þróun verður að snúa við því sveitarfélög eiga að vera sjálfbær og óháðþví að jöfnunarsjóður haldi þeim á floti vegna fólksfækkunar. Það verður ekki gert nema meðskipulögðuinngripi af hálfu ríkisvaldsins.

Þarna er aðgerðin „störf án staðsetningar“ ekki nóg. Þó ráðið sé í starf án staðsetningar og sá ráðni staðsettur fjarrihöfuðborginni er tilhneigingin sú að einstaklingurinn endar á að flytja á stór-Reykjavíkursvæðið innan fárra ára þar sem höfuðstöðvar starfseminnar eru.

Alþingi Íslendinga þarf að taka upplýsta ákvörðun um að flytja Ríkisstofnanir og dreifa þeim um landsbyggðirnarmeð markvissum hætti. Þannig eru sveitarfélög styrkt, undið ofan af neikvæðri búsetuþróun og slagkraftur heimamannaaukinn.

Með því að flytja ríkisstofnanir í heilu lagi en ekki einstök störf eða deildir er byggt undir viðkomandi sveitarfélög með verðmætari störfum og breiðari þekkingu inn á svæðin. Þannig styrkist tekjugrunnur sveitarfélagaog ungt fólk sem hefur lokið námi á greiðari aðgang aftur til heimahaganna ef menntastörf eru í boði. Það er eitt af því sem vantar, hvati fyrir ungt fólk á barneignaaldri til að flytjast út um landsbyggðirnar.

Í Grænbók, kafla 6.2. á bls. 35,er fjallað um mögulegar leiðir sem gætu verið líklegar til árangurs. Eru pólitískt fýsilegar, tæknilega álitlegar, leiða til jákvæðra efnahagslegra áhrifa og langtímaáhrifa. Þar er m.a. bent á þá leið að fela tilteknum aðilum rekstur tiltekinna verkefna eða breyta stofnanakerfinu til að ná betur þeim árangri sem stefnt er að. Ofangreind leið, flutningur Ríkisstofnana út um landið, fellur vel að þessu markmiði og ætti að geta orðið mjög vænleg til árangurs til framtíðar litið.Slík byggðaaðgerð myndi hafa jákvæð áhrif á þróun byggðar og búsetu um allt land og myndi þannigstyrkjasveitarstjórnarstigið.

Katrín Sigurjónsdóttir, sveitarstjóri í Dalvíkurbyggð og stjórnarformaður Atvinnuþróunarfélags Eyjafjarðar.

Þrátt fyrir almenna vel­meg­un, þá reyn­ist það mörgum börnum og fjöl­skyldum þeirra erfitt að fóta sig í hinum flókna og hraða veru­leika nútím­ans. Umhverfið getur verið óvæg­ið, streitu­vald­andi og jafn­vel stjórn­laust. Afleið­ing­arn­ar? And­leg veik­indi, van­líðan og ójafn­vægi í fjöl­skyld­unni. Góðu frétt­irnar eru þær að fleiri eru orðnir með­vit­aðir um hversu mik­il­væg and­leg heilsa er og að það er hjálp að fá. Vand­inn er að hjálpin er ekki nægi­lega aðgengi­leg og úrræðin eru of fá. Því ætlum við að breyta – sam­an.

Vilji Alþingis

Alþingi sam­þykkti á dög­unum til­lögu til þings­á­lykt­unar um fram­kvæmda­á­ætlun á sviði barna­verndar til fjög­urra ára. Henni er ætlað að efla grunn­vinnslu barna­vernd­ar­mála á fyrstu stig­um, stuðla að snemmtækri íhlut­un, auka sam­vinnu ríkis og sveit­ar­fé­laga og fjölga gagn­reyndum úrræð­um. Gert er ráð fyrir 600 milljón króna fjár­aukn­ingu til þess að byggja upp og þróa úrræði og þjón­ustu í mála­flokkn­um.

Tím­inn er óvin­ur­inn

Stór hluti barna og ung­linga sem eiga við van­líðan eða geð­röskun að stríða fá oft ekki við­eig­andi aðstoð tím­an­lega. Hið sama gildir um aðra fjöl­skyldu­með­limi, en and­leg veik­indi og van­líðan getur skapað afleiddan alvar­legan vanda fyrir aðra fjöl­skyldu­með­limi, og jafn­vel svo alvar­legan að fjöl­skyldan leys­ist upp. Ástæða þess að börn fá ekki aðstoð tím­an­lega við sínum vanda, er að þau eða for­eldrar þeirra, leita ekki eftir aðstoð þar sem vöntun er á úrræðum og biðin eftir þjón­ustu er oft löng. Einnig er aðkallandi að meiri sam­fella og sam­teng­ing sé á milli opin­berra þjón­ustu­að­ila.

Sam­vinna færir fjöll

Í vetur hefur staðið yfir umfangs­mikil sam­vinna þvert á ráðu­neyti og við þverpóli­tíska þing­manna­nefnd í mál­efnum barna. Auk þess hafa yfir hund­rað ein­stak­lingar verið virkir þátt­tak­endur í hlið­ar­hópum þing­manna­nefnd­ar­inn­ar. Er þar um að ræða sér­fræð­inga, full­trúa stofn­ana, sveit­ar­fé­laga, hjálp­ar­sam­taka og not­enda kerf­is­ins en með þátt­töku þeirra hefur skap­ast dýr­mætur sam­ráðs- og sam­starfs­vett­vangur um mál­efni barna. Hlið­ar­hóp­arnir hafa fjallað um for­varnir og fyr­ir­byggj­andi aðgerð­ir, sam­tal þjón­ustu­kerfa, skipu­lag og skil­virkni úrræða og börn í sér­stak­lega við­kvæmri stöðu svo dæmi séu nefnd. Á þessum sam­starfs­vett­vangi hefur farið fram mik­il­vægt sam­tal í þágu barna og mun afrakst­ur­inn nýt­ast stýri­hópi Stjórn­ar­ráðs­ins í mál­efnum barna við að móta aðgerð­ar­á­ætlun þvert á ráðu­neyti um hvaða lögum þurfi að breyta og hvaða skref þurfi að stíga þegar kemur að kerf­is­breyt­ingum í þágu fjöl­skyldna og barna.

Með vilj­ann að vopni og sam­vinnu að leið­ar­ljósi, er hægt að færa fjöll. Það ætlum við að gera í mál­efnum barna og ung­menna.

Silja Dögg Gunnarsdóttir, þing­maður Fram­sókn­ar­flokks­ins.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 21. júní 2019.

Kenn­ara­frum­varpið, ný lög um mennt­un, hæfni og ráðningu kenn­ara og skóla­stjórn­enda við leik­skóla, grunn­skóla og fram­halds­skóla, var samþykkt á Alþingi í vik­unni. Það er fagnaðarefni en með þeim er lög­fest­ur hæfnirammi um mennt­un og hæfni kenn­ara og skóla­stjórn­enda sem lýs­ir bet­ur þeirri hæfni sem kenn­ar­ar þurfa að búa yfir til sam­ræm­is við þá ábyrgð sem felst í starfi þeirra. Ég er þakk­lát þeim fjöl­mörgu sem lögðu hönd á plóg við und­ir­bún­ing þessa mik­il­væga máls en lög­in eru ár­ang­ur góðrar sam­vinnu allra helstu hags­munaaðila.

Meg­in­mark­mið nýrra laga er að stuðla að sveigj­an­legra skóla­kerfi – nem­end­um og kenn­ur­um til hags­bóta. Við vilj­um að all­ir sem leggja stund á kennslu- og upp­eld­is­störf í leik-, grunn-, og fram­halds­skól­um hafi mennt­un í sam­ræmi við störf sín og ábyrgð. Þessi nýju lög eru fram­fara­skref í þá átt og að mínu mati munu þau skapa fleiri tæki­færi fyr­ir kenn­ara til þess að þróa sig í starfi, og stuðla að meiri sam­fellu og sam­starfi skóla­stiga. Auk­in áhersla á starfsþróun kenn­ara og gæði skóla­starfs í nýju lög­un­um er enn­frem­ur til sam­ræm­is við mark­mið okk­ar um að efla starfs­um­hverfi kenn­ara og stuðla að fag­legu sjálf­stæði þeirra líkt og kveðið er á um í stjórn­arsátt­mála.

Ég gleðst inni­lega yfir þeim já­kvæðu vís­bend­ing­um sem við sjá­um nú varðandi aukna aðsókn í kenn­ara­nám og viðbrögð við þeim aðgerðum til að fjölga kenn­ur­um sem við kynnt­um í vor. Um­sókn­um fjölg­ar um rúm­lega 200 milli ára í há­skól­un­um fjór­um sem bjóða upp á kenn­ara­nám. Hlut­falls­lega er aukn­ing­in mest hjá Lista­há­skóla Íslands þar sem um­sókn­um um nám í list­kennslu­deild fjölgaði um 170% milli ára, en um­sókn­um um grunn­nám í grunn­skóla­kenn­ara­fræðum við Há­skóla Íslands fjölgaði um 45%. Sér­lega ánægju­legt er að karl­kyns um­sækj­end­um fjölg­ar í þeim hópi; helm­ingi fleiri karl­ar sóttu um grunn­skóla­kenn­ara­nám í Há­skóla Íslands en í fyrra og þre­falt fleiri í nám í leik­skóla­kenn­ara­fræðum. Þá fjölg­ar einnig um­sókn­um um nám leiðsagna­kenn­ara. Þess­ar töl­ur gefa til­efni til ákveðinn­ar bjart­sýni og í sam­hengi við þá færn­ispá um kenn­araþörf sem við vinn­um eft­ir nú má leiða að því lík­um að við séum á und­an áætl­un gangi hag­stæðar sviðsmynd­ir eft­ir um út­skrift­ir kenn­ara­nem­anna.

Mennt­un ávaxt­ar mannauð okk­ar hverju sinni, öfl­ugt mennta­kerfi er for­senda fram­fara og það kerfi er borið uppi af kenn­ur­um. Við vilj­um skapa kenn­ur­un­um okk­ar gott starfs­um­hverfi og spenn­andi tæki­færi, nýju lög­in eru þýðing­ar­mik­ill hluti af því verk­efni.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 21. júní 2019.

Nú hefur verið samþykkt á Alþingi frumvarp um fiskeldi. Frumvarpið byggir á vinnu stefnumótunarhóps sjávarútvegsráðherra sem skilaði af sér skýrslu haustið 2017 en hann var skipaður fulltrúum Landssambands Fiskeldisstöðva, Landssambands veiðifélaga og fulltrúum stjórnvalda. Sjávarútvegsráðherra lagði fram frumvarp á vorþingi 2018 byggt á þessari vinnu en ákveðið var að ígrunda málið betur og slá því á frest.

Atvinnuveganefnd fékk frumvarpið aftur til sín í mars 2019 og kallaði strax eftir umsögnum. Allir gátu sent inn athugasemdir og auk þess komu ótal gestir fyrir nefndina. Ennfremur fór nefndin til Noregs í vetur til að kynna sér regluverk og umhverfi greinarinnar þar.

Atvinnuveganefnd hefur því lagt sig alla fram um að setja sig inn í málið, hlusta á ólík sjónarmið og ná farsælli niðurstöðu. Í svo stóru og umfangsmiklu máli þar sem miklir hagsmunir liggja verður að ná málamiðlun að lokum og það hefur tekist með samþykkt frumvarpsins.

Mótvægisaðgerðir festar í sessi

Með frumvarpinu er verið að festa í sessi áhættumat erfðablöndunar. Meðal þeirra breytinga sem atvinnuveganefnd lagði til var að lögfesta mótvægisaðgerðir sem stofnanir sem vinna að leyfisveitingum verða að taka tillit til. Sem dæmi um mótvægisaðgerðir má nefna notkun stærri seiða, minni möskva, notkun ljósastýringar, vöktun í ám og heimild Fiskistofu til að fjarlægja eldislax úr nærliggjandi ám ef heimild landeiganda liggur fyrir.

Með þessu er verið að tryggja að hægt verði að vernda til dæmis villta stofna í Ísafjarðardjúpi og þannig hefja uppbyggingu á eldi við Djúp í framhaldinu. Er þetta mjög stórt skref í átt að uppbyggingu sjálfbærs fiskeldis við Íslandsstrendur.

Leyfisveitingarkerfi og uppboð

Ég hef almennt ekki verið hrifin af uppboðum við deilingu auðlinda. Ég tel eðlilegra og heillavænlegra að auðlindagjald sé tekið af greinum sem nýta sameiginlegar auðlindir þjóðarinnar. Stefnumótunarhópurinn frá 2017, þar sem í sátu fulltrúar Landssambands Fiskeldisstöðva, komu sér hins vegar saman um nýtt leyfisveitingarkerfi með uppboði sem unnið hefur verið út frá síðan og verður að virða það.

Mikið hefur verið rætt um skil á milli gamla leyfisveitingarkerfisins og hins nýja. Óljóst var eftir tvær umræður hvar nákvæmlega skilin lægju. Með breytingartillögum hefur það verið skýrt en miðað var við að framkvæmdir sem væru komnar langt á veg í umsóknarferlinu yrðu áfram í gamla kerfinu. Með þessari breytingu eru 118.000 tonn af eldisáformum inn í gamla kerfinu sem slagar hátt í útgefið burðarþol við strendur Íslands. Það er því ljóst að næg vinna er framundan við að koma þessum áformum í framkvæmd og mun því fylgja mikil uppbygging um land allt.

Heilbrigðis og sjúkdómamál í forgrunni

Til þess að hægt sé að reka og stunda fiskeldi til framtíðar á sjálfbærum grunni þurfa kröfur er varða sjúkdóma og heilbrigðismál að vera skýrar og byggja á bestu mögulegri þekkingu. Atvinnuveganefnd tók stór skref til viðbótar við fyrri tillögur til að tryggja þessi mikilvægu atriði betur í sessi, enda er það forsenda þess að greinin geti dafnað að fiskinum líði vel og sé heilbrigður.

Mikilvægast er að lending náðist í málinu. Nú liggur fyrir rammi sem hægt er að vinna eftir sem tryggir sjálfbæra uppbyggingu fiskeldis til hagsbóta fyrir samfélögin og í sátt við náttúruna.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður.

Greinin birtist fyrst á bb.is 20. júní 2019.

Í dag er kven­rétt­inda­dag­ur­inn hald­inn hátíð­leg­ur. Liðin eru 104 ár frá því konur á Íslandi sem voru yfir fer­tugu fengu kosn­inga­rétt og kjör­gengi til Alþing­is. Okkur Íslend­ingum hefur lán­ast að vera fram­ar­lega í rétt­indum kvenna í gegnum tíð­ina. Rétt­indin hafa ekki komið af sjálfu sér, konur og jafn­rétt­is­sinnar í hópi karla hafa þurft að berj­ast fyrir hverju skrefi. Svip­aða sögu er að segja af rétt­inda­bar­áttu hinsegin fólks. Skrefin hafa verið stigin eftir bar­áttu gegn hefðum og ríkj­andi við­horf­um.

Það sem við lærum af rétt­inda­bar­áttu kvenna og hinsegin fólks er að stjórn­mála­menn verða að hafa sýn en ekki aðeins kænsku til að fylgja öldu­gangi sam­tím­ans með það eitt í huga að afla nægs fylgis í næstu kosn­ing­um. Sagan dæmir og sagan dæmir af hörku. Það er því afar furðu­legt, svo ekki sé meira sagt, að sjá rót­gróna stjórn­mála­spek­inga sem segj­ast í gegnum tíð­ina hafa aðhyllst frelsi ein­stak­lings­ins og mannúð vera upp­fulla af lotn­ingu fyrir helstu lýð­skrum­urum sam­tím­ans austan hafs og vest­an. Þeir segja gjarnan að íslenskir stjórn­mála­menn verði að skynja þessa undir­öldu, ekki til að bregð­ast við henni og koma í veg fyrir upp­gang afla sem standa gegn frjáls­lyndi og mann­úð, heldur til að slást í hóp­inn.

Fram­sókn hefur í gegnum tíð­ina verið í far­ar­broddi frjáls­lyndra afla á Íslandi þótt margir vilji gera lítið úr þætti flokks­ins í miklum umbóta­mál­um. Konur hafa lengi verið áber­andi í Fram­sókn og gegnt mik­il­vægum emb­ætt­um, bæði í lands­málum og á sveit­ar­stjórn­ar­stig­inu. Fram­sókn stóð fyrir fæð­ing­ar­or­lofi fyrir feður og Fram­sókn var í far­ar­broddi í rétt­inda­bar­áttu sam­kyn­hneigðra varð­andi hjú­skap og ætt­leið­ing­ar. Þessi sterka frjáls­lynda taug er flokknum mik­il­væg og hefur reynst þjóð­inni vel.

Mér þótti afar vænt um að á þjóð­há­tíð­ar­dag­inn að í hópi þeirra sem hlutu fálka­orð­una var Guð­rún Ögmunds­dótt­ir, sem hlaut ridd­ara­kross fyrir störf sín að mann­úð­ar­málum og rétt­inda­bar­áttu hinsegin fólks. Guð­rún er ein þeirra sem hefur haft mikil áhrif á sam­fé­lagið og er öðrum fyr­ir­mynd. Ég óska íslenskum konum til ham­ingju með dag­inn. Sagan sýnir okkur að við getum breytt sam­fé­lag­inu. Hvert skref í rétta átt er mik­ils virði. Ísland stendur fram­ar­lega í jafn­rétt­is­málum en við getum gert betur og verðum að gera bet­ur.

Sigurður Ingi Jóhannsson, sam­göngu- og sveit­ar­stjórn­ar­ráð­herra og for­maður Fram­sóknar.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 19. júní 2019.

Við í Framsókn höfum lagt gríðarlega áherslu á að tryggja að öryggi matvæla, lýðheilsa fólks og heilbrigði dýra sé eins og best verður á kosið. Í þessu samhengi er mikilvægt að íslenskur landbúnaður keppi á jafnréttisgrundvelli við innflutt matvæli. Ríkisstjórn Íslands hefur ákveðið að Ísland verði fyrst ríkja í heiminum að banna dreifingu á matvælum með sýklalyfjaónæmum bakteríum. Spár vísindamanna sýna að ef ekki er brugðist við sýklalyfjaónæmi af mikilli festu þá muni um 10 milljónir deyja af völdum sýklalyfjaónæmra baktería árið 2050, fleiri en af völdum krabbameins. Þetta er raunveruleg ógn og því stórt framfaraskref að við höfum ákveðið að bregðast við henni.

Sókn íslensks landbúnaðar
Með þeim aðgerðum sem boðaðar hafa verið er íslenskur landbúnaður í sókn en ekki vörn. Þess ber að geta að bann við sýklalyfjaónæmum bakteríum í matvælum nær ekki aðeins til kjöts heldur einnig annarra matvæla, svo sem grænmetis. Til þess að tryggja heilnæmi innfluttra matvæla verður gripið til ýmissa aðgerða, m.a. verður að leggja fram vottorð við innflutning matvæla, gæðaeftirlit með matvöru verður hert og átak verður gert í upprunamerkingum til að neytendur viti hvaðan matvælin koma.

Orkan áfram í eigu Íslendinga
Umræða um orku- og auðlindamál hefur verið áberandi síðustu misseri og hefur dregið athygli margra að framtíðaráskorunum í þeim málaflokki. Við verðum að mæta þeim áskorunum, m.a. með því að ljúka við gerð Orkustefnu, bæta auðlindaákvæði í stjórnarskrá, bæta lagaumgjörð um orku- og auðlindamál innanlands m.a. til að tryggja innlent eignarhald og nýtingu á jörðum og hlunnindum. Orkufyrirtækin eiga að vera áfram í eigu almennings, hér á að vera eitt dreifkerfi og eitt verð fyrir dreifingu raforku. Að auki þurfum við að fylgjast vel með og beita okkur við uppfærslu orkumála í EES samstarfinu.

Fjölbreyttur málalisti þingflokksins
Þó svo að ofangreind mál séu öll afar mikilvæg þá hafa þingmenn Framsóknar beitt sér í fjölmörgum öðrum málaflokkum. Á þeim lista má m.a. nefna ályktun um meðferð og fræðslu um vefjagigt, mótun klasastefnu, mótun eigendastefnu ríkisins með sérstöku tilliti til bújarða, endurskoðun verklagsreglna um skilarétt neytenda, þingsályktun um náttúrustofur, stofnun lýðháskóla á Laugarvatni, vistvæn opinber innkaup matvöru og þróun á velferðartækni. Frumvarp um búvörulög var lagt fram sem fjallar um afurðastöðvar í kjötiðnaði og eitt þingmannamál hefur þegar fengist samþykkt en það voru breytingar á lögum um almannatryggingar er fjalla um barnalífeyri.

Framsóknarflokkurinn er frjálslyndur félagshyggjuflokkur sem vinnur og lausn viðfangsefna þjóðfélagsins á grunni samvinnu og jafnaðar. Grunnstefna flokksins hefur ekkert breyst í rúma öld en áskoranir samfélagsins eru síbreytilegar. Það eru forréttindi að fá að takast á við þær og móta samfélagið. Áfram veginn!

Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingmaður Framsóknarflokksins

Fyrir tíu árum var matvælalöggjöf EES innleidd á Íslandi. Tilgangur matvælalöggjafar EES er að tryggja gæði og öryggi matvæla og stöðu neytenda. Við gerum miklar kröfur til innlendrar matvælaframleiðslu og í þeirri stöðu eiga neytendur rétt á því að sambærilegar kröfur séu gerðar til innfluttra matvæla.

Varnir tryggðar

Framsóknarflokkurinn hefur í vetur tekið sér stöðu og verið óhræddur við að benda á þá ógn sem við stöndum frammi fyrir hvað varðar fjölónæmar bakteríur. Þessar áhyggjur eru ekki gripnar úr lausu lofti. Samkvæmt Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni er sýklalyfjaónæmi einhver mesta ógn við heilsufar manna í dag.

Undir þetta taka fjölmargir sérfræðingar á sviði sýkla- og veirufræða. Þeir hafa brýnt fyrir okkur að verja þurfi þá sérstöðu sem við búum við á Íslandi. Við afgreiðslu lagabreytinga um innflutning ferskra matvæla náðist góð samvinna í atvinnuveganefnd sem skilaði niðurstöðu sem rímar vel við landbúnaðarkafla stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar.

Þar segir að Ísland eigi að vera leiðandi í framleiðslu á heilnæmum landbúnaðarafurðum en auk þess boðar ríkisstjórnin metnaðarfull áform í loftslagsmálum.

Aðgerðaráætlun um heilnæm matvæli

Afgreiðsla nefndarinnar skilaði þingsályktunartillögu sem felur í sér 17 aðgerðir til að tryggja heilnæm matvæli og vernd búfjárstofna hér á landi. Þar kveður á um bann við dreifingu kjöts sem inniheldur kamfýlobakter og salmonellu og aðgerðir til að koma í veg fyrir dreifingu matvæla sem innhalda sýklalyfjaónæmar bakteríur.

Í aðgerðaráætluninni er mikilvægi þess að setja á fót og virkja áhættumatsnefnd undirstrikað og ætla má að hún taki til starfa á næstu dögum. Þá er mælt fyrir um átak í merkingu matvæla auk þess sem bæta á upplýsingagjöf til ferðamanna.

Framsókn mun ekki liggja á liði sínu í eftirfylgni áætlunarinnar og einstakra aðgerða, enda er það forsenda fyrir aðgangi neytenda að heilnæmum matvælum og að heilbrigði búfjár sé tryggt hér á landi.

Halla Signý Kristjánsdóttir og Þórarinn Ingi Pétursson, alþingmenn Framsóknarflokksins.

Greinin birtist fyrst í Bændablaðinu 13. júní 2019.

Á þess­um hátíðar­degi fögn­um við því að 75 ár eru liðin frá ákvörðun Alþing­is um að slíta form­lega kon­ungs­sam­band­inu við Dan­mörku og stofna lýðveldið Ísland. All­ar göt­ur síðan frá full­veldi og lýðveld­is­stofn­un hafa lífs­kjör á Íslandi auk­ist veru­lega en þjóðar­tekj­ur hafa vaxið mikið. Hrein er­lend staða þjóðarbús­ins er já­kvæð sem nem­ur 21% af lands­fram­leiðslu, sem þýðir að er­lend­ar eign­ir þjóðar­inn­ar erum mun meiri en skuld­ir. Tíma­mót sem þessi gefa okk­ur færi á að líta um öxl en ekki síður horfa björt­um aug­um til framtíðar.

Sjálfs­mynd þjóðar

Þegar við hugs­um til þess sem helst hef­ur mótað lýðveldið okk­ar og það sem skil­grein­ir okk­ur sem þjóð berst talið oft að menn­ing­unni; að tungu­mál­inu, bók­mennt­un­um og nátt­úr­unni. Í sjálf­stæðis­bar­átt­unni var þjóðtung­an ein helsta rök­semd þess að Íslend­ing­ar væru sér­stök þjóð og sjálf­stæðis­kröf­ur okk­ar rétt­mæt­ar. Tungu­málið er þannig lyk­ill­inn að sjálfs­mynd okk­ar og sjálfs­skiln­ingi, og líkt og lýðræðið stend­ur ís­lensk­an á ákveðnum tíma­mót­um. Hvor­ugt ætt­um við að álíta sjálf­sagðan hlut, hvorki þá né í dag. Íslensk stjórn­völd hafa í þessu sam­hengi kynnt heild­stæða áætl­un sem miðar að því að styrkja stöðu ís­lensk­unn­ar. Aðgerðirn­ar snerta ólík­ar hliðar þjóðlífs­ins en mark­mið þeirra ber að sama brunni; að tryggja að ís­lenska verði áfram notuð á öll­um sviðum sam­fé­lags­ins. Ný­verið náðist sá ánægju­legi áfangi að Alþingi samþykkti sam­hljóða þings­álykt­un­ar­til­lögu mína um efl­ingu ís­lensku sem op­in­bers máls á Íslandi. Meg­in­inn­tak henn­ar verða aðgerðir í 22 liðum sem snerta m.a. skólastarf, menn­ingu, tækniþróun, ný­sköp­un, at­vinnu­líf og stjórn­sýslu.

Mik­il­vægi kenn­ar­ans

Kenn­ar­ar og skóla­fólk eru lyk­ilaðilar í því að vekja áhuga nem­enda á ís­lensku máli en slík­ur áhugi er for­senda þess að ís­lensk­an þró­ist og dafni til framtíðar. Auk­in­held­ur er kenn­ara­starfið mik­il­væg­asta starf sam­fé­lags­ins, því það legg­ur grunn­inn að öll­um öðrum störf­um. Ef við ætl­um okk­ur að vera í fremstu röð meðal þjóða heims verðum við að styrkja mennta­kerfið og efla alla um­gjörð í kring­um kenn­ara á öll­um skóla­stig­um. Mik­il­vægt er að stuðla að viður­kenn­ingu á störf­um kenn­ara, efla fag­legt sjálf­stæði og leggja áherslu á skólaþróun. Íslensk stjórn­völd hafa í sam­vinnu við fag­fé­lög kenn­ara, at­vinnu­líf, há­skóla og sveit­ar­fé­lög ýtt úr vör fjölþætt­um aðgerðum til þess að auka nýliðun í kenn­ara­stétt­inni. Skemmst er frá því að segja að veru­leg­ur ár­ang­ur er þegar far­inn að skila sér af þeim aðgerðum en um­sókn­um um kenn­ara­nám hef­ur fjölgað um­tals­vert í há­skól­um lands­ins. Kenn­ar­ar eru lyk­ilfólk í mót­un framtíðar­inn­ar og munu leggja grunn­inn að áfram­hald­andi fram­sókn ís­lensks sam­fé­lags um ókomna tíð – en öll efl­ing mennt­un­ar stuðlar að jöfnuði, því að mennt­un­in set­ur alla und­ir sömu áhrif og veit­ir þeim aðgang að sama sjóði þekk­ing­ar.

Sendi­herr­ar um all­an heim

Sem frjálst og full­valda ríki eig­um við að halda áfram að rækta góð sam­skipti við aðrar þjóðir og skapa tæki­færi fyr­ir fólk og fyr­ir­tæki til þess að reyna fyr­ir sér á er­lendri grundu. Þar gegn­ir mennta­kerfið mik­il­vægu hlut­verki en fjöl­marg­ir ís­lensk­ir náms­menn fara er­lend­is til þess að sækja sér þekk­ingu og að sama skapi kem­ur fjöld­inn all­ur af er­lend­um náms­mönn­um hingað til lands í sömu er­inda­gjörðum. Náms­menn verða á sinn hátt sendi­herr­ar þeirra ríkja þar sem þeir dvelja, þó dvöl­in sé ekki löng geta tengsl­in varað alla ævi. Dæm­in sanna að náms­dvöl er­lend­is verður oft kveikja að mun dýpri og lengri sam­skipt­um og það bygg­ir brýr milli fólks og landa sem ann­ars hefðu aldrei orðið til. Við sem þjóð búum að slík­um tengsl­um því með þeim ferðast þekk­ing, skiln­ing­ur, saga, menn­ing og tungu­mál.

Gagn­rýn­in hugs­un og frelsi

Sam­hliða öðrum sam­fé­lags- og tækni­breyt­ing­um stönd­um við sí­fellt frammi fyr­ir nýj­um og krefj­andi áskor­un­um. Meðal þeirra helstu er gott læsi á upp­lýs­ing­ar og gagn­rýn­in hugs­un til að greina rétt frá röngu. Við get­um horft til af­mæl­is­barns dags­ins, Jóns Sig­urðsson­ar for­seta, í því sam­hengi. Hann hafði djúp­stæð áhrif á Íslands­sög­una sem fræði- og stjórn­mála­maður, og fræðistörf­in mótuðu um margt orðræðu hans á vett­vangi stjórn­mál­anna. Hann var óhrædd­ur við að vera á önd­verðri skoðun en sam­tíma­menn sín­ir, hann beitti gagn­rýnni hugs­un, rök­um og staðreynd­um, í sín­um mik­il­væga mál­flutn­ingi. Það var raun­sær hug­sjónamaður sem kom okk­ur á braut sjálf­stæðis. Gagn­rýn­in hugs­un er að mínu mati það sem einna helst mun stuðla að já­kvæðri þróun þess­ara tveggja lyk­ilþátta; lýðræðis­ins og tungu­máls­ins. Það sem helst vinn­ur gegn þeim eru áhuga- og af­skipta­leysi. Virk þátt­taka og rýni til gagns skila okk­ur mest­um ár­angri, hvort sem verk­efn­in eru lít­il eða risa­vax­in. Þjóðir sem ann­ast sín eig­in mál­efni sjálf­ar eru frjáls­ar og þeim vegn­ar bet­ur.

Fögn­um sam­an

Sú staðreynd að við get­um fjöl­mennt á sam­kom­ur víða um land til þess að fagna þess­um merka áfanga í sögu þjóðar­inn­ar er ekki sjálf­gefið. Sú elja og þraut­seigja sem forfeður okk­ar sýndu í sjálf­stæðis­bar­áttu þjóðar­inn­ar lagði grunn­inn að þeim stað sem við erum á í dag. Það er okk­ar og kom­andi kyn­slóða að halda áfram á þeim grunni og byggja upp gott, skap­andi, fjöl­breytt og ör­uggt sam­fé­lag þar sem all­ir geta fundið sína fjöl. Hafa skal í huga að í sögu­legu sam­hengi, þá er lýðveldið okk­ar ungt að árum og við þurf­um að hlúa stöðugt að því til þess að efla það. Okk­ur ber skylda til að afla okk­ur þekk­ing­ar um mál­efni líðandi stund­ar til að styrkja lýðræðið. Ég óska okk­ur öll­um til ham­ingju með 75 ára af­mæli lýðveld­is­ins Íslands og ég vona að sem flest­ir gefi sér tæki­færi til þess að taka þátt í viðburðum sem skipu­lagðir eru víða um land af þessu hátíðlega til­efni.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 17. júní 2019.

Þá er þjóðhátíðardagur að kveldi kominn. 75 ára afmæli lýðveldisins Íslands var haldið hátíðlegt um allt land. Hátíðahöldin hjá mér hófust á Austurvelli, síðan færði ég mig inn í Alþingishúsið þar sem ungt fólk fyllti þingsal með sérstöku ungmennaþingi. Áherslur ungmennanna voru sérstaklega skýrar þegar kom að loftlagsmálum: Þau vilja skýra stefnu og aðgerðir. Að ungmennaþingi loknu tók ég ásamt þingflokki Framsóknar á móti gestum þegar dyr Alþingis voru opnaðar almenningi. Eftir góðan dag í borginni tók sveitin mín við okkur í þjóðhátíðarskapi, sólrík og fögur.

Það eru margar tilfinningar sem bærast innra með manni á þessum hátíðisdegi íslensku þjóðarinnar. Ættjarðarást, stolt og bjartsýni. Saga Íslands er ákaflega merkileg. Ekki er síst áhugavert að horfa eina og hálfa öld aftur í tímann og sjá þær breytingar og framfarir sem hafa orðið hér á landi. Við tókum stórt stökk inn í framtíðina og erum nú í fremstu röð þjóða miðað við alla helstu mælikvarða á lífsgæðum.

Við getum verið þakklát fyrri kynslóðum fyrir að koma samfélaginu á þann stað sem það er á núna.

Og heimurinn breytist hratt. Við þurfum ekki að horfa lengra aftur í tíma en fimmtán ár til að sjá hversu mikinn breytingatíma við upplifum. Fyrir sextán árum var ekki til Facebook, ekki Instagram, ekki Twitter, ekki Spotify. Fyrir þann tíma hafði netið breytt heiminum með aðgengi að upplýsingum og afþreyingu. Núna upplifum við nýjar víddir í samskiptum og samfélagi með tilkomu samfélagsmiðla. Við opnum glugga inn í líf okkar og skyggnumst inn um glugga í líf annarra. Þessar nýju víddir hafa ekki síst haft áhrif á stjórnmálin.

Áhrifin nýrra miðla sjást glöggt á kosningum víða um heim síðustu misserin. Allskonar óhróður og fals berst víða án þess að hægt sé að svara því og án þess að þeir sem að falsinu standa séu gerðir ábyrgir. Það er ekki síður óhugnanlegt að áhrifin af falsinu koma líka fram í heilsu mannkyns og tengist því að stækkandi hópur foreldra lætur ekki bólusetja börnin sín af ótta við að einhverfu. Sama hvað vísindasamfélagið gerir reynist erfitt að kveða niður þessa bábilju. Svipað ástand ríkir varðandi loftlagsmál og hamfarahlýnun.

Við þurfum að halda vöku okkar í aukinni öfgavæðingu samfélaga, vera vakandi fyrir breytingum á samfélaginu. Og þá þurfum við líka að þekkja söguna og samfélagið og vita hvað við stöndum fyrir og hvert við viljum stefna og ekki síst hvernig við viljum ná áfangastað. Í heimi lýðskrumsins er það ágreiningurinn, ofbeldið og uppskipting samfélagsins í með og á móti sem er vinsælust því það hefur reynst vel vestan hafs og austan.

Þegar þessi fallegi þjóðhátíðardagur er að kveldi kominn er ég fyrst og fremst þakklátur fyrir að vera hluti af þessari fámennu þjóð sem er svo ótrúlega fjölbreytt og kraftmikil. Hingað erum við komin. Þá er ekkert annað að gera en að halda áfram að byggja upp á Íslandi. Samfélög mega ekki hætta að þróast. Við erum öll þjóðin þátttakendur í að ákveða stefnuna og verkfæri okkar heitir stjórnmál.

Ég óska ykkur til hamingju með 75 ára lýðveldið Ísland.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra.