Category: Nýjast

Með breytingum á sveitarstjórnarlögum 2018 var sett inn ákvæði um að sveitarstjórnarráðherra geri áætlun um framtíðarsýn ríkisins í málefnum sveitarfélaganna, skal áætlunin gerð til 15 ára með aðgerðaráætlun til 5 ár. Nú hefur sveitarstjórnarráðherra lagt fyrir Alþingi slíka áætlun í formi þingsáætlunartillögu.

Áætlun þessari er ætlað að setja ramma um fjölmörg atriði og áherslur ríkisins um starfsemi sveitarfélaga sem þeim ætlað að starfa eftir. Einnig er fjallað um samstarf ríkis og sveitarfélaga.

Megin markmið áætlunarinnar er að efla sveitarstjórnarstigið þannig að sveitarfélögin verði öflug stjórnsýslueining sem geti borið ábyrgð á rekstri nærþjónustu byggðanna þannig að öllum íbúum landsins sé tryggð sambærileg grunnþjónusta auk þess að tryggja lýðræðislega stjórnun þeirra ásamt því að auka aðkomu íbúanna til að hafa áhrif á starfsemi sveitarfélaganna.

Til að ná þessum markmiðum verða sveitarfélögin að stækka og stjórn þeirra að eflast, þess vegna er lagt til að settar verði reglur um lágmarksíbúafjölda í sveitarfélögunum og þannig að ekkert sveitarfélag verði með minna en 1000 íbúa árið 2026.

Þá er lögð áhersla á aukið íbúalýðræði en nú er tækniþróunin orðin þannig að öll mannleg samskipti  verða mun auðveldari.

Eitt af áhyggjuefnunum er starfsumhverfi sveitarstjórnarmanna í minni sveitarfélögunum þar sem erfitt er að sinna þeim störfum með fullri vinnu, það verður til þess að fólk endist mjög stutt í sveitarstjórnarstörfunum. Ef styrking sveitarfélaganna gengur eftir yrði auðveldara að greiða sveitarstjórnarmönnum eðlilega fyrir sína vinnu og þar með yrðu störf þeirra áhugaverðari.

Þá er lögð áhersla á fjárhagslega styrkingu sveitarstjórnarstigsins með bættri fjárhagslegri stöðu þeirra.

Jöfnunarsjóði er ætlað að koma myndarlega að verkefninu með sérstökum framlögum til þeirra sveitarfélaga sem sameinast.

Þessar tillögur munu hafa veruleg áhrif að eflingu sveitarfélaganna til að takast á við þróun og eflingu byggðarlaganna, sveitarfélögin eru sterkasta aflið til að berjast fyrir hagsmunum og eflingu byggðanna þess vegna er mjög mikilvægt að efla og styrkja stöðu sveitarfálaganna.

Stjórn Sambands ísl. sveitarfélaga hefur lagt áherslu á framgang málsins og auka Landsþing sambandsins samþykkt að mæla með samþykkt þingnáætlunartilögunnar með miklum meirihluta.

Nú er komið að alþingi að afgreiða málið og trúi ég að alþingismenn klári það með myndar brag og átti sig á mikilvægi þess að sveitarstjórnarstigið taki breytingum í samræmi við þær miklu breytingar sem hafa orðið í þjóðfélaginu á síðustu áratugum ekki síst í rekstri og umfangi sveitarfélaganna.

Þessi breyting er nauðsynleg, ef hún gengur ekki eftir er hætta á að til verði þriðja stjórnsýslustigið sem mér heyrist enginn vilji að gerist. Sú þróun hefur verið vaxandi að ríkiskerfið snúi sér að landshlutasamtökum sveitarfélaga þegar um er að ræða stærri mál og gangi þá fram hjá sveitarfélögunum vegna þess flækjustigs sem er að ná og hafa samband við mörg og jafnvel sundurleit sveitarfélög.

Austfirðingar eru á undan öðrum svæðum að hugsa til framtíðar og leifa sér að vera með nýja sýn á þessum málum þar sem þeir skynja þörfina fyrir samtakamættinum og ætla að nýta tæknina til að auðvelda að hugsa út fyrir boxið, ég tek ofan fyrir þeim.

Að lokum vil ég hvetja sveitarstjórnir til að grípa þetta tækifæri og setja fram tillögur á sínum svæðum í samráði víð íbúa um sameiningu og eflingu sveitarfélaganna þannig að íbúarnir geti tekið upplýsta ákvörðun um ný mörk sveitarfélaganna það yrði stórt skref í eflingu byggðarlaganna.

Valgarður Hilmarsson, fyrverandi sveitarstjórnarmaður og formaður starfshóps um málefni sveitarfélaga.

Þörf er á sam­göngu­bót­um um land allt og það er trú mín að með betri og fjöl­breytt­ari sam­göng­um verði sam­fé­lagið sterk­ara. Aukið ör­yggi á veg­um skipt­ir höfuðmáli en sömu­leiðis fram­kvæmd­ir sem stytta ferðatíma og leiðir á milli byggðarlaga sem aft­ur efl­ir at­vinnusvæðin.

Við stönd­um frammi fyr­ir því að á næsta ald­ar­fjórðungi er brýnt að sinna 200 vega­tengd­um verk­efn­um um land allt og er kostnaður áætlaður yfir 400 millj­arðar. Upp­hæðirn­ar eru æv­in­týra­leg­ar háar, sem kall­ar á nýja hugs­un í fjár­mögn­un fram­kvæmda. Um­ferðin er víða mik­il og hef­ur auk­ist í takt við fjölg­un ferðamanna. Unnið er að úr­bót­um en bet­ur má ef duga skal. Breytt for­gangs­röðun á sam­göngu­fram­kvæmd­um mun sjást í end­ur­skoðaðri sam­göngu­áætlun í nóv­em­ber þar sem um­ferðarör­yggi er haft að leiðarljósi. Á næstu sjö árum mun fram­kvæmd­um sem metn­ar eru að fjár­hæð í heild um 130 millj­arða króna verða flýtt fyr­ir utan höfuðborg­ar­svæðið.

Aðskilnaður akst­urs­stefnu

Í sam­göngu­áætlun er lagt til að á tíma­bili henn­ar verði lokið við að aðskilja akst­urs­stefn­ur á um­ferðarþyngstu veg­un­um sem eru út frá höfuðborg­ar­svæðinu, þ.e. Reykja­nes­braut­in að Flug­stöð, Suður­lands­veg­ur aust­ur fyr­ir Hellu og Vest­ur­lands­veg­ur að Borg­ar­nesi. Fram­kvæmd­um á um­ferðarþyngstu köfl­un­um verður lokið á fyrsta tíma­bili.

Stytt­ing og minni bið

Ávinn­ing­ur­inn af flýt­ingu fram­kvæmda er efna­hags- og sam­fé­lags­leg­ur. Brú yfir Horna­fjarðarfljót stytt­ir suður­leiðina til Hafn­ar um tæpa 12 km og los­ar um þrjár ein­breiðar brýr. Lág­lendis­veg­ur um Mýr­dal/​jarðgöng um Reyn­is­fjall bæt­ir ör­yggi fjöl­margra farþega sem fara þar um og ný brú yfir Ölfusá dreg­ur úr um­ferðarteppu sem mynd­ast gjarn­an við Sel­foss. Sömu­leiðis mun tvö­föld­un Hval­fjarðarganga og ný Sunda­braut bæta flæði um­ferðar. Þá mun veg­ur yfir Öxi stytta hring­veg­inn um 70 km.

Með sér­stöku gjaldi fyr­ir staðbund­in mann­virki eft­ir að fram­kvæmd­um lýk­ur, t.d. 20-30 ár, líkt og Hval­fjarðarganga­mód­elið gekk út á, geta sam­göngu­mann­virki orðið að veru­leika fyrr en ella. For­senda þess er að val sé um aðra leið. Að því loknu fell­ur gjald­tak­an niður.

Breytt for­gangs­röðun og aukið fjár­magn

Við val á flýtifram­kvæmd­um voru skoðuð verk­efni sem til­heyra grunnn­eti sam­gangna með hliðsjón af um­ferðarör­yggi, um­ferðarþunga og þjóðfé­lags­leg­um sparnaði af fækk­un um­ferðarslysa. Árleg­ur sam­fé­lags­leg­ur kostnaður af um­ferðarslys­um er met­inn um 40 til 60 ma.kr. og er þá ómælt til­finn­inga­legt tjón í viðbót sem fólk upp­lif­ir í tengsl­um við slys. Þannig mætti hugsa sér að ef hægt væri að fækka um­ferðarslys­um um 10% gætu spar­ast 4 til 6 millj­arðar ár­lega sem nýta mætti til vega­gerðar. Ávinn­ing­ur­inn er ótví­ræður.

For­gangs­röðunin birt­ist í að stór­aukið fjár­magn hef­ur verið sett í vega­kerfið og birt­ist í fjár­mála­áætl­un. Um 5,5 millj­arða króna hækk­un er núna á milli ára, 2019-2021 ásamt ríf­lega 10 millj­arða hækk­un síðustu tveggja ára, 2018 og 2019. Til að mæta auk­inni um­ferð renna 27 millj­arðar til ým­issa verk­efna, sem er aukn­ing um 16,8% á milli ára. Þetta eru háar fjár­hæðir sem gera okk­ur kleift að taka risa­stökk inn í framtíðina og renna styrk­ari stoðum und­ir sam­keppn­is­hæft at­vinnu­líf og góð efna­hags­leg lífs­kjör.

Sam­vinnu­verk­efni flýta fyr­ir

En bet­ur má ef duga skal. Fjár­magn til vega­fram­kvæmda ræðst á hverj­um tíma af svig­rúmi í fjár­mála­stefnu. Nauðsyn­legt fjár­magn um­fram svig­rúm verður því best tryggt með sam­vinnu á milli op­in­berra aðila og einkaaðila. Sér­stakt fé­lag, líkt og Hval­fjarðarganga­mód­elið, héldi utan um bæði hvaðan tekj­ur koma og hvert þær fara. Þannig yrði tryggt að inn­heimt veg­gjöld renni með gagn­sæj­um hætti til þeirra fram­kvæmda sem þeim er ætlað að fara. Ábyrgð ut­anaðkom­andi aðila nær til fjár­mögn­un­ar á mann­virk­inu, í heild eða að hluta þar til gjald­töku lýk­ur. Í lok samn­ings­tíma tek­ur Vega­gerðin við eign­inni. Við höf­um ein­fald­lega ekki tíma til að bíða með sum verk­efni, stærsta verk­efnið er að auka ör­yggið í um­ferðinni.

Jarðganga­áætl­un

Jarðganga­gerð er dýr og með um­fangs­mestu op­in­beru fram­kvæmd­un­um hér á landi. Jarðgöng eru þeim kost­um gædd að þau geta um­bylt heil­um svæðum og eflt at­vinnu­líf á fá­menn­um svæðum sem hafa búið við fólks­fækk­un og hnign­un.

Hval­fjarðarganga­mód­elið er dæmi um vel heppnaða fram­kvæmd sem styrkti svæðið sér­stak­lega norðan gang­anna á marg­vís­leg­an hátt og tekj­ur af um­ferð stóðu straum af fram­kvæmd­inni. Dýra­fjarðargöng klár­ast á næsta ári og eru Aust­f­irðing­ar næst­ir í röðinni. Halda þarf áfram og mik­il­vægt er að hafa sýn til lengri tíma. Sér­stök jarðganga­áætl­un verður því hluti af sam­göngu­áætlun. Í henni verður einnig til­greint hvaða jarðgöng falla und­ir gjald­töku, en rekst­ur og viðhald jarðganga er al­mennt dýr­ara en rekst­ur og viðhald vega.

Drög að end­ur­skoðaðri sam­göngu­áætlun liggja fyr­ir og verða brátt til um­sagn­ar á vef ráðuneyt­is­ins. Með henni eru tek­in brýn skref til að svara ákalli um að hraða upp­bygg­ingu vega­kerf­is­ins. Með því er lagður grunn­ur að sterk­ara sam­fé­lagi um allt land.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 10. október 2019.

Mál­efni norður­slóða eru for­gangs­mál í ís­lenskri ut­an­rík­is­stefnu og má þá áherslu greina glöggt í stjórn­arsátt­mála rík­is­stjórn­ar­inn­ar. Hags­mun­ir Íslands eru mikl­ir en augu alþjóðasam­fé­lags­ins bein­ast í aukn­um mæli að norður­slóðum og sum­ir ræða um að ákveðið kapp­hlaup sé hafið um yf­ir­ráð á þessu víðfeðma svæði. Ísland tók við for­mennsku í Norður­skauts­ráðinu á þessu ári en ráðið er þunga­miðja í okk­ar alþjóðasam­starfi á norður­slóðum. Megin­á­hersl­ur ráðsins á um­hverf­is­mál og sjálf­bæra þróun gera það að verk­um að vís­indi og rann­sókn­ir skipa stór­an sess í störf­um ráðsins. Í ljósi þró­un­ar síðustu miss­era verður æ brýnna að stefnu­mót­un stjórn­valda á norður­slóðum bygg­ist á vís­inda­leg­um grunni og virkri sam­vinnu.

Árang­urs­rík sam­vinna

Ísland og Jap­an hafa um ára­tuga skeið átt frjótt vís­inda­sam­starf á norður­slóðum og það sam­band hyggj­umst við treysta til framtíðar. Ísland og Jap­an standa sam­eig­in­lega að alþjóðleg­um ráðherra­fundi um vís­indi á norður­slóðum í Tókýó í nóv­em­ber 2020. Fund­ur­inn verður sá þriðji í fundaröð sem hófst árið 2016 í Washingt­on, D.C. Ráðherr­ar vís­inda­mála, hvaðanæva úr heim­in­um, munu koma sam­an til að ræða aðgerðir og stefnu­mót­un í mál­efn­um norður­slóða. Það er þörf á auknu alþjóðlegu sam­starfi um rann­sókn­ir á norður­slóðum og ráðherra­fund­irn­ir eru þýðing­ar­mik­ill vett­vang­ur fyr­ir umræðu um sam­eig­in­leg­ar áskor­an­ir okk­ar. Við þurf­um að þekkja stefnu, áhersl­ur og innviði sam­starfs­ríkja til þess að þróa ár­ang­urs­ríka sam­vinnu á sviði vís­inda og rann­sókna, ekki síst í sam­hengi við hlýn­un á norður­slóðum og að mínu mati hvíl­ir á okk­ur ákveðin skylda til þess að vinna sam­an.

Mik­il­vægi mennt­un­ar og vís­inda

Íslensk­ir vís­inda­menn og stofn­an­ir búa yfir dýr­mætri reynslu og þekk­ingu á fjöl­mörg­um sviðum norður­slóðarann­sókna, má þar sem dæmi nefna jökla­rann­sókn­ir, rann­sókn­ir á sam­fé­lags­leg­um áhrif­um lofts­lags­breyt­inga, breyt­ing­um á vist­kerfi sjáv­ar og kort­lagn­ingu hafs­botns­ins. Þá gegn­ir mennta­kerfið lyk­il­hlut­verki í að miðla þekk­ingu til kom­andi kyn­slóða og kveikja áhuga ungs fólks á mál­efn­um norður­slóða, til að mynda með auk­inni áherslu á raun­greina­kennslu og með því að efla vís­inda­áhuga barna og ung­linga á fjöl­breytt­um sviðum.

Gagn­sæi og virk þátt­taka

Við erum þakk­lát fyr­ir það góða sam­band sem er milli Íslands og Jap­an. Sem eyjaþjóðir deil­um við meðal ann­ars áhyggj­um af heil­brigði og lífsþrótti sjáv­ar. Sam­eig­in­lega fleti má einnig finna í áhersl­um ríkj­anna á um­hverf­is­vernd og sjálf­bærni. Leiðarljós í sam­vinnu land­anna í tengsl­um við ráðherra­fund­inn og í áfram­hald­andi sam­starfi okk­ar er gagn­sæi, hag­nýt­ing vís­inda og miðlun. Lögð verður rík áhersla á virkja sem flesta í aðdrag­anda fund­ar­ins og hefst það ferli form­lega í dag, í tengsl­um við Hring­borð norður­slóða. Við finn­um þegar fyr­ir mikl­um áhuga á ráðherra­fund­in­um og trú­um því að hann verði mik­il­væg­ur vett­vang­ur fyr­ir leiðtoga, bæði á hinu póli­tíska sviði og inn­an vís­inda­heims­ins, til þess að ræða aðgerðir og for­gangs­röðun.

Sam­vinna við alla aðila, jafnt inn­an sem utan norður­slóða, mun skipta miklu fyr­ir hag­sæld og ör­yggi á svæðinu. Með aukn­um sigl­ing­um og starf­semi gæti áhersla á sjálf­bæra þróun orðið mik­il­væg­ur liður í að draga úr spennu á svæðinu, t.d. vegna auk­inna hernaðar­um­svifa. Í ljósi þess hve viðkvæmt og marg­brotið svæði norður­slóðir eru, hvort sem litið er til um­hverf­is, ör­ygg­is­mála, efna­hags­legra eða fé­lags­legra þátta, er brýnt að stefnu­mót­un fyr­ir svæðið í heild sinni ein­kenn­ist áfram af stöðug­leika, sjálf­bærni og sam­vinnu.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 10. október 2019.

Einstaklingar og fyrirtæki hér á landi hafa nú þegar orðið fyrir verulegu fjártjóni og ýmsu öðru tjóni þegar viðkvæmar upplýsingar komast í hendur óviðkomandi. Margt bendir til þess að atvikum af þessu tagi muni halda áfram að fjölga á næstu árum. Talið er að íslensk fyrirtæki hafi orðið fyrir tugmilljarða króna tapi, en aðeins lítið brot er tilkynnt til lögreglu og rannsakað. Fyrirtæki upplifa sig mörg nokkuð varnarlaus gagnvart vaxandi ógnum á netinu. Hið sama má segja um heimilin í landinu sem eru að taka í notkun margs konar snjalltæki, svo sem reykskynjara, hitastilla, öryggiskerfi, eftirlitsmyndavélar og læsingar, sem tengd eru Internetinu með tilheyrandi hættu á að óviðkomandi geti farið að stýra þeim sé ekki gætt fyllsta öryggis.

Októbermánuður er tileinkaður netöryggismálum og hefur samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytið birt hagnýtar leiðbeiningar fyrir almenning og fyrirtæki á stjornarradid.is/netoryggi til að auðvelda fólki og fyrirtækjum að verjast í netheimum. Einföld atriði geta stóraukið öryggi við notkun snjalltækja svo sem:

• Að nota ólík lykilorð fyrir mismunandi þjónustur.
• Að spyrja sölu- eða þjónustuaðila snjalltækja um hvaða öryggisráðstafanir séu mögulegar við uppsetningu og notkun tækjanna.
• Að breyta upphaflegu lykilorði WiFi-neta og snjalltækja þegar þau eru tekin í notkun.
• Að breyta persónuverndar- og öryggisstillingum tækis miðað við þarfir og gera þá eiginleika óvirka sem ekki á að nota.
• Að setja inn öryggisuppfærslur um leið og þær eru fáanlegar.

Nýsamþykkt lög um netöryggismál ásamt nýrri stefnu og aðgerðaáætlun leggja grunn að verkefnum stjórnvalda á þessu sviði. Net- og upplýsingaöryggismál varða samfélagið allt, einstaklinga, fyrirtæki og opinbera aðila.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 8. október 2019.