Categories
Fréttir

„Upplifi ákveðið tómarúm og djúpa þrá eftir því að vita meira“

Deila grein

25/09/2019

„Upplifi ákveðið tómarúm og djúpa þrá eftir því að vita meira“

Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Suðurkjördæmi, hefur lagt fram þingsályktun á Alþingi „um að dómsmálaráðherra tryggi það að börn sem getin eru með tæknifrjóvgun eigi rétt á upplýsingum um uppruna sinn. Réttindi barns til að vita uppruna sinn vegi þyngra en nafnleynd sæðis- og eggjagjafa.“ Þetta kemur fram í yfirlýsingu hennar á dögunum.

„Lögin eins og þau eru í dag kveða á um algjöra nafnleynd sæðis- og eggjagjafa. Hvorki má veita gjafa upplýsingar um parið sem fær kynfrumurnar eða barnið né veita parinu eða barninu upplýsingar um gjafa,“ segir Silja Dögg.
„Silja Dögg segir að frumvarpið sé mikilvægt til að tryggja hagsmuni þessara barna. Mörg þeirra upplifi ákveðið tómarúm og djúpa þrá eftir því að vita meira um uppruna sinn,“ segir í frétt á vef Ríkisútvarpsins.

 

Categories
Fréttir

„Ein stærsta uppbygging atvinnulífsins í hinum dreifðu byggðum“

Deila grein

25/09/2019

„Ein stærsta uppbygging atvinnulífsins í hinum dreifðu byggðum“

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, segir að það skipti „máli að unnið verði að afli að uppbyggingu og utanumhald um þessi grein, sem er ein stærsta uppbygging atvinnulífsins í hinum dreifðu byggðum síðara ára.“ Þetta kemur fram í yfirlýsingu hennar í dag.
„Ekki hefur ríkt einhugur hér á landi um fiskeldi og hefur uppbygging atvinnugreinarinnar sætt mikilli gagnrýni, ekki síst frá hagsmunasamtökum laxveiðimanna og veiðifélögum. Engu að síður hafa framleiðsluheimildir í fiskeldi nær tvöfaldast á þessu ári og eru nú um 85 þúsund tonn miðað við útgefin starfsleyfi Umhverfisstofnunar,“ segir í frétt á vef Viðskiptablaðsins í dag.
„Útflutningsverðmæti fiskeldis gæti þá orðið um 40 milljarðar króna árið 2021 og á þessu ári er reiknað með að útflutningsverðmæti fiskeldis verði hátt í 20 milljarðar,“ segir Halla Signý.

Categories
Greinar

Fjárfestum í heilsu og vellíðan barna

Deila grein

25/09/2019

Fjárfestum í heilsu og vellíðan barna

Vinna við fjárhagsáætlun sveitarfélaga stendur sem hæst þessi misserin. Sveitarstjórnarfólk um allt land vinnur nú að því að rýna í fjárhagsstöðu síns sveitarfélags og forgangsraða fjárheimildum til málaflokka, framkvæmda og fjárfestinga. Stærstur hluti af ráðstöfunartekjum sveitarfélagsins fer í að standa straum ef þeim kostnaði sem fellur undir þá grunnþjónustu sem sveitarfélaginu ber að sinna. Öðrum verkefnum og fjárfestingum er forgangsraðað eftir áherslum pólitískra fulltrúa á hverjum tíma.

Líðan ungs fólks

Andleg og líkamleg heilsa barna og unglinga er grunnurinn að velferð þeirra í lífinu. Á síðasta sveitarstjórnarfundi lagði ég til að sveitarstjórn í Borgarbyggð myndi sameinast um að leggja sérstaka áherslu á stuðning við íþrótta- og tómstundastarf barna og unglinga í sveitarfélaginu til framtíðar ásamt því að leggja meiri þunga í forvarnarstarf. Mikil umræða hefur verið síðasta árið um líðan barna og unglinga hér á landi ásamt almennri vakningu í samfélaginu um andlega sjúkdóma, eins og þunglyndi og kvíða, auk staðreynda um aukna lyfjanotkun ungmenna og skelfilegar afleiðingar sem þær hafa valdið. Þökk sé þeim sem hafa opnað á þessa umræðu.

Fjölmargar rannsóknir hafa sýnt fram á að reglubundin hreyfing getur dregið verulega úr þunglyndi og kvíða, rannsóknir sýna einnig fram á minni einkenni þunglyndis og annarra geðraskana hjá einstaklingum sem stunda reglubundna hreyfingu. Einnig hefur það komið fram að sterk tengsl eru á milli jákvæðrar sjálfsmyndar í æsku og getu til að setja sér markmið og þess að takast á við erfileika í daglegu lífi á fullorðinsárum.

En hvað getum við sem sveitarfélag gert til þess að vinna að því að börnin okkar vaxi og dafni sem sterkir einstaklingar? Það er sameiginlegt verkefni á ábyrgð okkar allra sem komum að uppeldi og umhverfi barna á einn eða annan hátt að vinna að því að þeim líði vel í eigin skinni og dafni sem ábyrgir og sterkir einstaklingar. Sýni þrautseigju í daglegum verkefnum og temji sér umburðarlyndi og virðingu gagnvart umhverfinu og öðrum. Eins og sagt hefur verið oft áður, það þarf heilt samfélag til að ala upp barn.

Sjálfboðaliðastarfið ómetanlegt

Um allt land hafa sjálfboðaliðar unnið óteljandi vinnustundir til að halda úti íþrótta- og tómstundastarfi. Saga skipulagðs íþróttastarfs fyrir börn og unglinga á sér langa sögu í Borgarbyggð. Aðstaða til íþróttaiðkunar í sveitarfélaginu hefur verið að byggjast upp á löngum tíma og hefur tekið mið af öllum þeim fjölbreyttu íþróttagreinum sem hafa verið stundaðar af kappi hér um áraraðir. Íþrótta- og tómstundastarf sem hefur verið drifið áfram af þrautseigju og óeigingjörnu sjálfboðaliðastarfi foreldra og aðstandenda barna. Um allt land hefur fólk unnið óteljandi vinnustundir í sjálfboðaliðavinnu til að halda úti íþrótta- og tómstundastarfi. Sjálfboðaliðastarf sem oft á tíðum er ekki öllum sýnilegt og eflaust ekki margir sem hafa gert sér í hugarlund hver staðan væri t.a.m. í okkar sveitarfélagi ef ekki hefði verið fyrir það óeigingjarna starf sem fólk hefur unnið til að halda upp starfseminni frá upphafi iðkunnar.

Greinar eiga undir högg að sækja

Hvernig verður staðan þegar við höfum ekki alla þessa sjálfboðaliða sem halda uppi starfinu?

Hvernig samfélag verður Borgarbyggð ef börnum og unglingum mun ekki standa lengur til boða að stunda íþróttir?

Kostnaður við rekstur hjá íþróttafélögum hefur aukist síðustu ár. Öll umgjörð um þjálfun barna og starfsemi íþróttafélaga í dag tekur mið af þeim eðlilegu kröfum sem gerðar eru til þeirra sem hafa með börnin okkar að gera í frístundum. Það er staðreynd sem við verður að horfast í augu við að í nútíma samfélagi þar sem lífsmynstur fólks er fjölbreytt að alltaf verður erfiðara að fá fólk til að vinna sjálfboðaliðastörf. Þetta á við um hvaða félagsstarf sem er. Þeim fækkar einstaklingunum sem gefa kost á sér í þessi störf og hættan er sú þeir fáu sem eftir eru gefist upp. Hvað þá? Við erum þegar farin að sjá að ákveðnar greinar eiga undir högg að sækja eins og t.d. sunddeild Skallagríms sem hefur ekki getað boðið uppá sundæfingar eins og áður.

Aukin kostnaðarþátttaka nauðsynleg

Undirrituð telur nauðsynlegt að sveitarfélagið Borgarbyggð – Heilsueflandi samfélag, geri áætlun til framtíðar og fjárfesti í heilsu og velferð barnanna okkar með markvissri uppbyggingu sjálfsmyndar og áherslu á aukin lífsgæði.

Kostnaður við rekstur á barna- og unglingastarfi í t.a.m. knattspyrnu og körfubolta er um 8 – 12 milljónir króna á ári. Framlag sveitarfélagsins til reksturs barna- og unglingastarfs er í dag rétt um 6% af kostnaði, hluti kostnaðar næst með æfingagjöldum, en það skiptir tugum milljóna á hverju ári sem íþróttafélögin þurfa að afla gegnum fjáraflanir ýmiskonar og reiða sig á styrki frá fyrirtækjum.

Sveitarfélagið verður að byggja áætlanir sínar til framtíðar á því að kostnaðarþátttaka verði aukin í rekstri íþrótta- og tómstundastarfs barna. Sveitarfélagið gæti t.a.m. létt á íþróttafélögunum með því að standa í meira mæli straum af kostnaði við þjálfun og þjálfaranámskeið. Við höfum með þekkingu og reynslu fagfólks ótal tækifæri til að vinna á heildrænan og markvissan hátt með þverfaglegum aðgerðum að því að stuðla að heilbrigði barna og unglinga. Það er okkar viðfangsefni að skapa aðstæður og efla vitund í okkar samfélagi sem gera fólki auðvelt að stunda heilsueflandi líf. Forvarnir og lýðheilsa eiga ekki að falla undir skammtímaverkefni eða átök. Við höfum ekki efni á að glata því starfi sem hefur verið unnið í uppbyggingu á íþrótta- og tómstundastarfi í sveitarfélaginu. Verum ábyrg og framsækin. Hér þarf að horfa til framtíðar, ávinningurinn verður skýr þegar fram líða stundir. Fjárfestum í heilsu og vellíðan barnanna.

Guðveig Lind Eyglóardóttir, oddviti Framsóknar í sveitarstjórn Borgarbyggðar.

Greinin birtist fyrst í Skessuhorni 25. september 2019.

Categories
Greinar

Metnaðarfull aðgerðaráætlun í jarðarmálum

Deila grein

25/09/2019

Metnaðarfull aðgerðaráætlun í jarðarmálum

Eitt af forgangsmálum þingflokks Framsóknar á þessi þingi er þingsályktun um aðgerðaráætlun í jarðarmálum. Tillagan er í sjö liðum en henni er ætlað að styrkja lagaumgjörð og reglur í tengslum við ráðstöfun og nýtingu auðlinda hér á landi. Markmiðið er að skapa fleiri tækifæri til heilsársbúsetu í dreifbýli, fjölbreyttrar sjálfbærrar landnýtingar og matvælaframleiðslu í landinu. Tillagan rímar því vel við markmið ríkisstjórnarinnar um að finna leiðir til að setja skilyrði um kaup á landi út frá byggðarsjónarmiðum og umgengni um auðlindir.

Miklir almannahagsmunir í húfi

Það er ekki ofsögum sagt að land er takmörkuð auðlind. Það á við um landið sjálft, jarðveginn og gróðurinn. Landi geta fylgt verðmætar auðlindir á borð við veiði- og vatnsréttindi. Þess vegna geta ekki gilt sömu reglur um kaup og sölu á landi eins og hverri annarri fasteign. Með því að samhæfa lög, reglur og verklag geta stjórnvöld markað skýra stefnu í ráðstöfun lands nú og til framtíðar. Flutningsmenn tillögunnar leggja m.a. til að gerð verði krafa um að kaupandi lands búi á Íslandi, hafi búið þar í a.m.k. fimm ár eða hafi starfsemi í landinu. Áhersla er lögð á að tilgangur jarðakaupanna þurfi að vera skýr, t.d. vegna landbúnaðar, menningarverðmæta og náttúruverndar. Einnig þarf að tryggja með lögum að tekjur af jörðum og hlunnindum skili sér til nærsamfélagsins.

Erlendar fyrirmyndir

Í núverandi lagaumhverfi geta rúmlega 500 milljón manns keypt land og aðrar fasteignir hérlendis með sömu skilyrðum og íslenskir ríkisborgarar. Meiri skorður eru settar á ráðstöfun fasteigna og aðilaskipti í Danmörku og Noregi en hér á landi. Í Danmörku gildir t.d. sú meginregla að einstaklingar sem ekki eru heimilisfastir í landinu eða hafa áður búið þar í a.m.k. fimm ár þurfa að fá leyfi frá dómsmálaráðuneytinu til að geta eignast fasteignaréttindi í landinu. Ein af tillögum flutningsmanna er að jarðakaup verði leyfisskyld. Þannig yrði hægt að tryggja nauðsynlega aðkomu ríkis og sveitarfélaga að eigendaskiptum jarða til að fylgja eftir lögum, reglum og ákvæðum aðal-, svæðis- og deiliskipulaga. Það hefur ríkt ákveðið kæruleysi í þessum málum síðastliðin ár. Með aðgerðaráætluninni er ætlunin að ráða bót á því.

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 25. september 2019.

Categories
Fréttir

„Við þurfum ekki að vaða bæjarlækinn til að sækja vatnið“

Deila grein

24/09/2019

„Við þurfum ekki að vaða bæjarlækinn til að sækja vatnið“

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, segir að smávirkjanir séu „ein leið til að styrkja dreifikerfi landsins og lækka kostnað við rekstur þess. Með einföldun leyfis- og skipulagsmála smávirkjana er opnað á leið til að ná niður dreifikostnaði raforku í dreifbýli og það er leið að frekari jöfnun á raforkukostnaði og að jafna tækifæri til atvinnu og stuðla að sjálfbærri þróun byggða um allt land,“ sagði Halla Signý í störfum þingsins á Alþingi í dag.
„Flutningskerfi raforku er í sameign þjóðar en landsmenn sitja ekki við sama borð þegar kemur að flutningi á raforku til síns heima. Það fer nefnilega eftir því hvar þeir búa hvað þeir greiða. Dreifikostnaður raforku hefur hækkað meira í dreifbýli en þéttbýli á undanförnum árum og ljóst er að stöðugt dregur í sundur. Núverandi jöfnunargjald er langt frá því að jafna þennan mun,“ sagði Halla Signý.
En erum við að fara yfir lækinn til að sækja vatnið?
„Smávirkjanir eru skilgreindar svo að þær séu minni en 10 mW. Þeim hefur fjölgað á undanförnum árum og eru kostir þeirra margir. Þarna flæðir umhverfisvæn orka og bæði mannvirki og náttúrurask eru oft að fullu afturkræfar framkvæmdir. Smávirkjanir tengjast kerfinu um dreifiveitur landsins og styrkja þannig þær flutningsleiðir auk þess sem þær lækka flutningstap raforku og lækka rekstrarkostnað dreifiveitna. Virkjunarkostir fyrir smávirkjanir hér á landi eru margir og um allt land, sérstaklega þar sem styrkja þarf dreifikerfið, en skipulags- og leyfismál smávirkjana eru flókin og reglugerðir íþyngjandi. Ferlið frá hugmynd að tengingu er kostnaðarsamt og tímafrekt og langt frá samsvarandi ferli framkvæmda, t.d. í landbúnaði, þar sem framkvæmdir bæði á landi og mannvirkjum geta kostað umtalsvert rask.
Ljóst er að smávirkjanir eru ein leið til að styrkja dreifikerfi landsins og lækka kostnað við rekstur þess. Með einföldun leyfis- og skipulagsmála smávirkjana er opnað á leið til að ná niður dreifikostnaði raforku í dreifbýli og það er leið að frekari jöfnun á raforkukostnaði og að jafna tækifæri til atvinnu og stuðla að sjálfbærri þróun byggða um allt land. Já, við þurfum ekki að vaða bæjarlækinn til að sækja vatnið.“

Categories
Greinar

Tímamótaumfjöllun um menntamál

Deila grein

24/09/2019

Tímamótaumfjöllun um menntamál

Það kem­ur skýrt fram í grein­um sem birst hafa hér í Morg­un­blaðinu og á frétta­vefn­um mbl.is síðustu daga hversu mik­ill mannauður býr í ís­lensk­um kenn­ur­um og hversu mik­il­vægu hlut­verki þeir gegna í upp­bygg­ingu mennta­kerf­is­ins til framtíðar. Greina­flokk­ur Guðrún­ar Hálf­dán­ar­dótt­ur blaðamanns um mennta­kerfið hef­ur vakið verðskuldaða at­hygli enda nálg­ast hún viðfangefnið úr mörg­um átt­um, viðmæl­end­urn­ir eru af­drátt­ar­laus­ir í mál­flutn­ingi sín­um og marg­ir upp­full­ir af góðum vilja, hug­mynd­um og eld­móði.

Til þess að tryggja að Ísland sé í fremstu röð þurf­um við að styrkja mennta­kerfið og að því vinn­um við nú með mót­un nýrr­ar mennta­stefnu til árs­ins 2030. Í því sam­hengi vil ég nefna þrennt sem teng­ist þeirri stöðu sem fjallað er um í greina­flokki Guðrún­ar. Í fyrsta lagi er það mik­il­vægi ís­lensku­kennslu og læsis. Góður grunn­ur í ís­lensku spá­ir fyr­ir um ár­ang­ur nem­enda í öðrum grein­um og tel ég ein­sýnt að efla þurfi ís­lensku­kennslu á öll­um skóla­stig­um. Verið er að kort­leggja stöðu nem­enda með annað móður­mál en ís­lensku á landsvísu en á veg­um ráðuneyt­is­ins vinn­ur starfs­hóp­ur að heild­ar­stefnu­mörk­un fyr­ir þá nem­end­ur.

Í ann­an stað horf­um við til þess að for­gangsraða í aukn­um mæli fjár­mun­um til snemm­tækr­ar íhlut­un­ar í grunn­skól­um og gera breyt­ing­ar á viðmiðum um fjár­veit­ing­ar sem nú eru að mestu háðar grein­ingu á ein­stak­lings­bund­um sérþörf­um í námi. Þetta teng­ist einnig auk­inni áherslu sem þessi rík­is­stjórn hef­ur sett á mál­efni barna og aukið sam­starf milli mál­efna­sviða sem að þeim snúa. Fagnaðarefni er að nú hef­ur farið fram heild­ar­end­ur­skoðun, í víðtæku sam­ráði, á þjón­ustu við börn og fjöl­skyld­ur og verða til­lög­ur er henni tengj­ast kynnt­ar á næst­unni.

Í þriðja lagi þarf að miðla því bet­ur til nem­enda, for­eldra og skóla­fólks hvernig haga skuli náms­mati og notk­un hæfniviðmiða í grunn­skól­um. Mikið er í húfi að all­ir geti nýtt sér þau og að fram­setn­ing þeirra og end­ur­gjöf skóla sé skýr; þannig er lík­legra að all­ir nái betri ár­angri í námi.

Vilji er til góðra verka í ís­lensku mennta­kerfi, þar starfa ástríðufull­ir kenn­ar­ar og skóla­fólk sem vinn­ur frá­bært starf á degi hverj­um. Verk­efn­in eru ærin og þeim fækk­ar mögu­lega ekki en við get­um unnið að því í sam­ein­ingu að ryðja burt hindr­un­um og auka sam­starf, skýr­leika og skil­virkni svo að fleiri nem­end­ur geti náð enn betri ár­angri. Ég vil þakka Guðrúnu Hálf­dán­ar­dótt­ur fyr­ir þetta mik­il­væga inn­legg sem um­fjöll­un henn­ar um mennta­mál sann­ar­lega er og hvetja sem flesta til þess að kynna sér hana.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 24. september 2019.

Categories
Fréttir

Hvernig miðar vinnu við mótun framtíðarsýnar embætti sýslumannanna?

Deila grein

23/09/2019

Hvernig miðar vinnu við mótun framtíðarsýnar embætti sýslumannanna?

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, vakti máls, í umræðu á Alþingi, á dögunum, að rafræn stjórnsýsla geti „leitt til fleiri starfa án staðsetningar og hún getur líka aukið jafnrétti óháð búsetu. Hún bætir þjónustu við atvinnulífið og svo mætti lengi telja.“
„Í mars sl. skilaði Ríkisendurskoðun skýrslu um sýslumenn, samanburði milli embætta. Við umfjöllun stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar um skýrsluna upplýsti dómsmálaráðuneytið að unnið væri að framtíðarsýn fyrir sýslumannsembættin og í henni fælist m.a. efling rafrænnar stjórnsýslu og miðlægrar vinnslu mála, en þar kom líka fram að þó að upplýsingatæknin væri vissulega lykill að umbótum eru mörg verkefna sýslumanna þannig að þau krefjast ávallt nálægðar við borgarana og einstaklingarnir þurfa að geta haft þau mannleg samskipti,“ sagði Líneik Anna.
„Í þessari umfjöllun um embætti sýslumannanna kemur líka fram að það vantar nákvæmar og greinargóðar upplýsingar um umfang verkefna stjórnvalda sem sýslumönnum er ætlað að sinna svo hægt sé að útfæra þau með skilvirkum og árangursríkum hætti og samræma betur þjónustuna sem embættin veita á landsvísu.“
Ég vil hvetja ráðherrann til að hraða þeirri vinnu og sé þess merki í fjárlögum að verið er að vinna þetta verkefni áfram. En ég vil spyrja hvernig miði vinnu við mótun framtíðarsýnar fyrir embættið,“ sagði Líneik Anna.

Categories
Greinar

Kerfisbreyting í þágu barna

Deila grein

23/09/2019

Kerfisbreyting í þágu barna

Við Íslendingar höfum um of langt skeið þurft að horfast í augu við að börn og ungmenni sem þurfa aðstoð lenda á gráu svæði í kerfinu. Ólíkt mörgum öðrum þjóðfélagshópum hafa þessir einstaklingar ekki marga háværa talsmenn í sínum röðum. Sést það meðal annars á því að hringiða stjórnmála snýst allt of sjaldan um stöðu þeirra.

Frá mínum fyrsta degi sem ráðherra hef ég verið staðráðinn í því að ná fram grundvallarbreytingu á velferðarkerfinu. Breytingu sem setji börn og ungmenni í forgrunn. Fyrstu verk mín í embætti voru að hitta mikinn fjölda fólks sem hefur unnið að málefnum barna sem og notendur kerfisins. Allir sem vildu voru velkomnir á minn fund og fannst mörgum undarlegt að ráðherra skyldi opna sínar dyr á þennan hátt. Ástæðan er hins vegar einföld.

Ég er ekki sérfræðingur í þessum efnum. Ég var aftur á móti, líkt og við öll, einu sinni barn og vildi fá raunveruleg svör við því hvort breytinga væri þörf. Það var fróðlegt að heyra skoðanir fólks og reynslusögur og finna að allir voru sammála um að gera þyrfti róttækar breytingar. Í framhaldi af þessari nokkurra mánaða yfirferð var ég því kominn með tilfinningu fyrir stöðunni, ákvað að virkja sem flesta og setja formlega af stað stærstu endurskoðun í málefnum barna á Íslandi í lengri tíma.

Öll sú vinna hefur verið undir forystu þverpólitískrar þingmannanefndar sem skipuð var í upphafi vegferðarinnar og í góðu samstarfi við stýrihóp stjórnarráðsins í málefnum barna, Samband íslenskra sveitarfélaga auk fjölda fólks sem tók þátt í vinnunni í gegnum átta sérhæfða hópa. Niðurstaða þessa langa samtals er nú að bera ávöxt. Tillögur að nýju velferðarkerfi fyrir börn og ungmenni liggja fyrir. Því efni ég til ráðstefnu, í samvinnu við Landssamband ungmennafélaga, í Norðurljósasal Hörpu þann 2. október næstkomandi.

Ráðstefnan nefnist: „Breytingar í þágu barna“ en þar verða ofangreindar tillögur kynntar og einstaka þættir þeirra ræddir sérstaklega. Ráðstefnan hefst klukkan 8.30 og stendur til klukkan 15.00. Allar nánari upplýsingar er að finna á www.frn.is. Verið velkomin!

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 23. september 2019.

Categories
Greinar

Hvað er að frétta, hæstvirtur landbúnaðarráðherra?

Deila grein

20/09/2019

Hvað er að frétta, hæstvirtur landbúnaðarráðherra?

Síðastliðið vor var samþykkt breyt­ing á lög­um og þings­álykt­un er varðar inn­flutn­ing á hráu kjöti og mat­væl­um. Í henni var samþykkt­ur rammi sem á að sjá til þess að ekki verði flutt inn kjöt og land­búnaðar­af­urðir til lands­ins sem ekki stand­ast sömu kröf­ur og hér á landi. Sam­hliða hélt rík­is­stjórn­in blaðamanna­fund þar sem til­kynnt var að Ísland yrði fyrsta landið í heim­in­um til þess að banna dreif­ingu á vör­um á markaði sem inni­halda ákveðnar teg­und­ir sýkla­lyfja­ónæmra bakt­ería.

Samþykkt þessi er mik­il­væg, ekki bara bænd­um og fram­leiðend­um hér á landi vegna sér­stöðu búfjár­stofna og sjúk­dóma­stöðu held­ur ekki síður fyr­ir neyt­end­ur.

Neyt­end­ur hafa kallað eft­ir því að vör­ur á markaði séu fram­leidd­ar við skil­yrði sem inni­fela góða meðferð búfjár, hrein­leika afurða og var­an inni­haldi ekki bakt­erí­ur eða veir­ur sem geta valdið sjúk­dóm­um í fólki og dýr­um.

Neyt­end­ur eiga rétt á því að ís­lensk­ur markaður verði verndaður fyr­ir sér­hags­mun­um heild­sala og versl­un­ar­inn­ar þegar kem­ur að þess­um þátt­um.

Bann og bakt­erí­ur

Ljóst var að vinna við full­gild­ingu laga­breyt­ing­anna og aðgerða í þings­álykt­un myndi taka tíma enda taka lög­in ekki gildi fyrr en um ára­mót. Þeirri vinnu stýr­ir ráðherra land­búnaðar­mála. Hef­ur und­ir­ritaður fulla trú á því að hann klári málið með stæl. Hins veg­ar hef­ur lítið heyrst af mál­inu síðan í vor. Því spyr und­ir­ritaður hér: Hvað er að frétta af þessu máli, hæst­virt­ur land­búnaðarráðherra? Hvernig miðar vinnu við und­ir­bún­ing banns við inn­flutn­ingi á vör­um sem inni­halda ákveðnar teg­und­ir sýkla­lyfja­ónæmra bakt­ería? Þess­ir hlut­ir þurfa að vera á hreinu á rétt­um tíma til að vernda ís­lenska hags­muni.

Sam­starf um sátt

Þær breyt­ing­ar sem gerðar voru á mál­inu í meðför­um þings­ins frá því að málið kom frá ráðherra voru til þess falln­ar að mynda sátt milli bænda, neyt­enda og rík­is­valds­ins í þessu erfiða máli.

Mik­il­vægt er að vinna málið áfram í sátt við bænd­ur og neyt­end­ur til þess að fulln­usta samþykkt þings­ins.

Sátt­in þarf að ná alla leið á eld­hús­borð neyt­enda og standa þarf við allt það sem samþykkt var í téðri þings­álykt­un og laga­breyt­ingu.

Mun und­ir­ritaður ekki liggja á liði sínu í þeirri bar­áttu landi og þjóð til heilla.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 20. september 2019.

Categories
Greinar

Markviss aðgerðaráætlun í jarðamálum

Deila grein

19/09/2019

Markviss aðgerðaráætlun í jarðamálum

Aðgerðaráætlun í jarðamálum, var lögð fram á Alþingi í síðustu viku en það er eitt af forgangsmálum þingflokks Framsóknar. Tillagan er í sjö liðum en henni er ætlað að styrkja lagaumgjörð og reglur í tengslum við ráðstöfun og nýtingu auðlinda hér á landi, ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna. Markmiðið er að skapa fleiri tækifæri til heilsársbúsetu í dreifbýli, fjölbreyttrar sjálfbærrar landnýtingar og matvælaframleiðslu. Tillagan fellur vel að markmiði ríkisstjórnarinnar um að setja skilyrði um kaup á landi.

Framsókn vill að jarðakaup verði leyfisskyld

Flutningsmenn tillögunnar leggja til að gerð verði krafa um að kaupandi lands búi á Íslandi, hafi búið þar í a.m.k. fimm ár eða hafi starfsemi í landinu. Áhersla er lögð á að tilgangur jarðakaupanna þurfi að vera skýr. Margskonar markmið sem styrkja búsetu og samfélög geta fallið þar undir, s.s. búfjárrækt, uppbygging gróðurauðlindar, landfrek atvinnustarfsemi eða nýsköpun byggð á sérstöðu svæðisins eins og menningarverðmætum eða náttúru.

Landi geta fylgt dýrmæt hlunnindi, eins og t.d. veiði- og vatnsréttindi. Í núverandi lagaumhverfi geta rúmlega 500 milljón manns keypt land og aðrar fasteignir á Íslandi með sömu skilyrðum og íslenskir ríkisborgarar. Danmörk og Noregur setja mun þrengri skorður á ráðstöfun fasteigna og aðilaskipti en Ísland. Í Danmörku þurfa einstaklingar sem ekki eru heimilisfastir í landinu eða hafa áður búið þar í a.m.k. fimm ár að fá leyfi frá dómsmálaráðuneytinu til að öðlast fasteignaréttindi í landinu. Með því að gera jarðakaup leyfisskyld er hægt að tryggja nauðsynlega aðkomu ríkis og sveitarfélaga að eigendaskiptum jarða til að fylgja eftir lögum, reglum og ákvæðum aðal-, svæðis- og deiliskipulaga.

Skýra og ábyrga stefnu skortir

Umræðan um jarðamál blossar reglulega upp, einkum í tengslum við jarðakaup fjársterkra erlendra aðila. Flutningsmenn líta svo á að ákveðið kæruleysi hafi ríkt í þessum málum undanfarin ár. Aðgerðaráætluninni er ætlað að ráða bót á því. Það er verkefni stjórnvalda að taka grundvallarákvörðun um hvernig þessum málum skuli háttað nú og til framtíðar. Liður í því er að samhæfa lög, reglur og verklag á þessu sviði. Reglurnar þurfa að taka mið af 72. gr. stjórnarskrárinnar um friðhelgi eignarréttar og þeirra alþjóðlegu skuldbindinga sem Ísland hefur undirgengist. Svo virðist sem gengið hafi verið lengra í að opna heimildir til kaupa á landi en skuldbindingar Íslands gagnvart EES samningnum gera ráð fyrir. Einnig þarf að vinna að því að skilyrði leyfa verði skýr, nákvæm og gagnsæ.

Hraða þarf flokkun landbúnaðarlands

Nauðsynlegt er að hraða gerð leiðbeininga um flokkun á landbúnaðarlandi svo sveitarfélög geti sett markmið um ráðstöfun lands í skipulagsáætlanir sínar. Mögulegt væri að skilgreina hvar hægt sé að gera kröfu um heilsársbúsetu, t.d. á grundvelli innviða eins og vega, rafmagns og ljósleiðara. Flutningsmenn vilja endurskoða löggjöf sem nær yfir skráningar á landeignum og eignarmörkum. Landeignaskrá með hnitsettum eignarmörkum er forsenda þess að hægt sé að fylgja eftir reglum um ráðstöfun landeigna. Lög um skráningu eignarmarka eru svo að segja úrelt þar sem tölvur og nútímamælitæki voru ekki til þegar þau voru samin.

Lánasjóður vegna jarðakaupa

Land er takmörkuð auðlind, landið sjálft, jarðvegurinn og gróðurinn. Flutningsmenn leggja til að komið verði á laggirnar sérstökum lánasjóði og verði Byggðastofnun falið að útfæra verkefnið. Sjóðnum verði ætlað að lána til jarðakaupa en ekki til húsnæðis eða rekstrar. Nauðsynlegt er að endurskoða alla löggjöf um ráðstöfun jarða og auðlinda á landi m.a. markmið og stefnu varðandi eignarhald ríkisins á jörðum og þá ábyrgð og skyldur sem fylgja eignarhaldi á landi. Einnig þarf að tryggja með lögum að tekjur af jörðum og hlunnindum skili sér til nærsamfélagsins.

Það er löngu orðið tímabært að hrinda í framkvæmd heildstæðum og markvissum aðgerðum í jarðamálum.

Líneik Anna Sævardóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi.