Author: einar

Allt frá aldamótum hafa úttektir og skýrslur verið gerðar um starfs- og tæknimenntun í landinu, þar sem niðurstaðan er sú sama. Aðgerða er þörf, til að fjölga fólki á vinnumarkaði með færni sem samfélagið kallar eftir. Allar eru úttektirnar góðar og gagnlegar en duga ekki einar og sér. Verkin verða að tala.

Þörfin á að rækta tiltekna færni í samfélaginu er raunveruleg, því vöntun á henni hefur í för með sér háan samfélagslegan kostnað. Efnahags- og framfarastofnunin (e. OECD) segir þetta ójafnvægi leiða til minni framleiðni, sem á endanum bitnar á lífsgæðum í landinu. Stofnunin bendir líka á leiðir til úrbóta, þar sem menntakerfið gegnir lykilhlutverki.

Stjórnvöld hafa þegar gripið til margvíslegra aðgerða. Við höfum fjárfest ríkulega í framhaldsskólamenntun og gjörbreytt rekstrarforsendum starfsmenntaskólanna, sem hafa nú meiri burði til að fjárfesta í búnaði og tækjum til kennslu. Undirbúningur vegna fyrirhugaðra fjárfestinga í nýju húsnæði er á fleygiferð. Ásókn í starfs- og tækninám hefur þegar aukist, en það er mikilvægt að nýta meðbyrinn og ráðast í aðgerðir sem munu brúa færnibilið á vinnumarkaði. Einnig höfum við stuðlað að aukinni viðurkenningu á störfum kennara og bent á samfélagslegt mikilvægi starfsins, gert áhugasömum auðveldara að sækja sér kennaramenntun og opnað fyrir flæði kennara milli skólastiga.

Margir eru um borð í bátnum sem rær á þessi mið; atvinnulífið, stjórnvöld, samtök starfs- og iðngreina, fulltrúar atvinnurekenda og skóla, svo nokkrir séu nefndir. Við höfum sett okkur skýr og sameiginleg markmið; að auka markvisst áhuga á starfs- og tæknimenntun, tryggja að ungt fólk kynnist þeim fjölbreyttu náms- og starfsmöguleikum sem bjóðast og ryðja úr vegi kerfishindrunum. Við ætlum jafnframt að bæta aðgengi fólks með tækni- og starfsmenntun að háskólamenntun.

Hver vegferð hefst með einu skrefi. Við höfum þegar tekið mörg og erum komin á fulla ferð.

Stórt stökk er tekið til að bæta umferðaröryggi sem birtist í samgönguáætlun sem ég lagði fram á Alþingi í byrjun desember. Þar eru settar fram tillögur um að flýta samgönguframkvæmdum upp á 214 milljarða króna. Fjármagn til vegaframkvæmda mun aukast um fjóra milljarða króna hvert ár næstu fimm árin. Fjármagn til viðhalds og þjónustu mun aukast um milljarð á ári næstu 15 árin.

Ríkisstjórnin er sammála um að örvun hagkerfisins er sjaldan eins nauðsynleg og nú þegar tekjur ríkisins eru fallandi og atvinnuleysi fer vaxandi. Mikilvægt er að forgangur innviðafjárfestinga mæti uppsafnaðri fjárfestingaþörf, auki framleiðni og séu þjóðhagslega arðbærar. Reiknað hefur verið að hvert og eitt alvarlegt umferðarslys kosti kringum 90 milljónir króna, slys með minni meiðslum um 30 milljónir og að samfélagslegur kostnaður vegna banaslysa sé yfir 600 milljónir króna. Ofan á þetta bætist hinn mannlegi harmleikur sem slysin hafa í

Hver króna sem flýtir samgönguframkvæmdum skilar sér margfalt til baka í aukinni framleiðni. Með flýtingu samgönguframkvæmda verður tekið stórt skref í átt að núllsýn í umferðaröryggi. Með samstilltu átaki hefur tekist að fækka slysum á sjó, slíkt er einnig hægt í umferðinni. Þetta snýst um hugsun og skipulag, þar sem aðilar sameinast um að sætta sig ekki við að missa mannslíf. Sú sýn er þegar orðuð í umferðaröryggisáætlun og í samgönguáætlun sem ég hef lagt fram tvisvar sinnum til að flýta framkvæmdum. Það skiptir sköpum fyrir umferðaröryggi að aðskilja akstursstefnur á umferðarþyngstu þjóðvegum og stofnbrautum. Það verða mikilvægustu öryggisaðgerðir sem við höfum ráðist í hér á landi í seinni tíð.

Á landsbyggðinni er framkvæmdum flýtt um 125 milljarða sem allar miða að því að bæta umferðaröryggi. Þær stærstu eru Reykjanesbraut, Vesturlandsvegur (Kjalarnes), Suðurlandsvegur, brú yfir Ölfusá, jarðgangaframkvæmdir á Austfjörðum og Vestfjörðum. Samstillt átak allra aðila þarf til að útrýma banaslysum og alvarlegum slysum sem byggist á veginum, ökutækinu og ökumanni. Umferðaröryggi er þjóðhagslega arðbært.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 24. febrúar 2020.

Gallup framkvæmir árlega þjónustukönnun meðal tuttugu stærstu sveitarfélaga landsins og á fundi bæjarráðs í Hafnarfirði nú í lok janúar var farið yfir niðurstöður síðasta árs. Óhætt er að segja að niðurstöðurnar séu gleðilegar fyrir okkur, en ánægja með þjónustu við barnafjölskyldur, þjónustu leikskóla og þjónustu við fatlað fólk hefur ekki mælst hærri frá upphafi mælinga. Aðrir þættir ná einnig hæsta gildi og eru níu af hverjum tíu íbúum ánægðir með bæinn sinn.

Við höfum talað mikið fyrir aukinni áherslu á barnafjölskyldur í Hafnarfirði og höfum sýnt það í verki með mjög afgerandi hætti í formi verkefna og aðgerða sem innleidd hafa verið undanfarið ár. Markvisst höfum við t.a.m. bætt aðstæður og lækkað álögur á barnafjölskyldur með því að stórauka systkinaafslætti á leikskólagjöldum, innleiða nýja á skólamáltíðir grunnskólabarna, hætt gjaldtöku á ungmenni í sund, byggt skynsamlega upp íþróttamannvirki og hækkað frístundastyrki svo fátt eitt sé nefnt. Rík áhersla hefur jafnframt verið á fjölgun félagslegs húsnæðis og byggingu búsetukjarna fyrir fatlað fólk. Öflugt og traust atvinnulíf er hverju samfélagi mikilvægt og árið 2018 steig núverandi meirihluti stórt skref þegar tekin var ákvörðun um að lækka álagningastuðul fasteignaskatts á atvinnuhúsnæði úr 1,57% í 1,40%. Var það liður í því að létta undir með atvinnulífinu hér í bæ og skapa því aðlaðandi og traust umhverfi.

Líkt og sjá má hefur rík áhersla hefur verið lögð á innleiða og framkvæma í öllum málaflokkum og virðist það skila sér beint í mælingar. Það á bæði við um þá sem nýta sér þjónustuna og þeirra sem leggja mat á hana út frá tilfinningu og umtali í bæjarfélaginu. Þessar niðurstöður þjónustukönnunar Gallup gefa okkur því nokkuð góða mynd af ánægju íbúa og eru um leið mikilvæg hvatning til okkar um að gera enn betur á næstu misserum og árum. Það er gott að búa og starfa í Hafnarfirði.

Ágúst Bjarni Garðarsson, bæjarfulltrúi og formaður bæjarráðs Hafnarfjarðar.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 7. febrúar 2020.

Nú í fe­brú­ar fagn­ar Fé­lag heyrn­ar­lausra 60 ára af­mæli. Fé­lagið er bar­áttu- og hags­muna­fé­lag sem veit­ir hvers kon­ar ráðgjöf og álit er snúa að mál­efn­um heyrn­ar­lausra. Menn­ing og saga heyrn­ar­lausra er stór­brot­in og saga mik­ill­ar bar­áttu fyr­ir til­veru­rétti sín­um. En heyrn­ar­laus­ir eru málm­inni­hluta­hóp­ur með merki­lega sögu og ríka menn­ingu en þurfa því miður að reiða sig mikið á túlka í sín­um sam­skipt­um í sam­fé­lag­inu þar sem þeirra tungu­mál er lítt þekkt í ís­lensku sam­fé­lagi.

Bar­áttu­saga þeirra er merki­leg og hreint ótrú­leg og bar­átt­an fyr­ir tungu­máli þeirra hef­ur ekki verið áfalla­laus í gegn­um tíðina. Í ára­tugi var tákn­málið bannað og það var ekki fyrr en árið 1980 að það var leyft aft­ur. Árið 2011 var tákn­málið lög­leitt sem fyrsta mál heyrn­ar­lausra, heyrn­ar­skertra og dauf­blindra og aðstand­enda þeirra sem þurfa að reiða sig á það til tján­ing­ar og sam­skipta. Þar með skuld­bundu stjórn­völd sig til að hlúa að því og styðja. Þarna var mik­il­væg­um áfanga náð.

Mörg bar­áttu­mál

Þó þess­um áfangi sé náð eru bar­áttu­mál­in mörg. Þrátt fyr­ir að tákn­málið sé op­in­bert mál hér á landi er lít­il sem eng­in fræðsla eða kennsla í skól­um lands­ins. Lítið sem ekk­ert er gert til að kynna og kenna ís­lenskt tákn­mál sem og menn­ingu og sögu heyrn­ar­lausra fyr­ir nem­end­um en það er með þetta eins og svo margt annað að með því að auka fræðslu í sam­fé­lag­inu myndu for­dóm­ar minnka og auk­inn skiln­ing­ur yrði á þörf­um ná­ung­ans. Textun og túlk­un á sjón­varps­efni er gríðarlega ábóta­vant í ís­lensku sam­fé­lagi. En það myndi koma mjög mörg­um til góða ef þessi ein­falda þjón­usta stæði til boða bæði heyrn­ar­laus­um og heyrn­ar­skert­um börn­um sem og öðrum (svo sem inn­flytj­end­um, börn­um sem eru að læra staf­setn­ingu og fleir­um). Þeir sem lifa ekki og hrær­ast í ná­lægð við döff sam­fé­lagið þekkja sjaldn­ast þetta stór­kost­lega ís­lenska mál sem á er­indi við alla, vegna þess hversu skemmti­legt og opið það er. Þess vegna eru heyrn­ar­laus­ir háðir túlkaþjón­ustu í sínu hvers­dags­lega lífi.

Tákn­mál er ekki einka­mál

Tákn­mál er ekki einka­mál heyrn­ar­lausra, held­ur er það tungu­mál stórs hóps og op­in­bert mál hér á landi og ætti auðvitað að vera gert hærra und­ir höfði held­ur en nú er gert. Öll op­in­ber þjón­usta ætti að huga bet­ur að þessu.

Ég vil nota tæki­færið og færa Fé­lagi heyrn­ar­lausra árnaðarósk­ir í til­efni þess­ara tíma­móta og þakka þeim þeirra bar­áttu fyr­ir rétt­ind­um þessa málm­inni­hluta­hóps.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 6. febrúar 2020.

Mik­il­vægt er að fram­kvæmd­um við tvö­föld­un Reykja­nes­braut­ar­inn­ar, frá gatna­mót­un­um við Krýsu­vík að Hvassa­hrauni, ljúki hið fyrsta. Á sín­um tíma, þegar uppi voru áform um stækk­un ál­vers­ins í Straums­vík, keypti ál­verið land und­ir þá stækk­un og á því landi ligg­ur Reykja­nes­braut­in í dag. Sam­kvæmt gild­andi aðal­skipu­lagi átti Reykja­nes­braut­in því að fær­ast frá ál­ver­inu um leið og ál­verið þyrfti lóðina til stækk­un­ar. Þau áform um stækk­un voru naum­lega felld í íbúa­kosn­ingu árið 2007 og ekk­ert hef­ur því orðið af til­færslu braut­ar­inn­ar.

Fram­kvæmd­um flýtt

Ný­leg skýrsla Vega­gerðar­inn­ar og Mann­vits sýndi að hag­kvæm­ast er að breikka Reykja­nes­braut­ina í nú­ver­andi veg­stæði í stað þess að færa hana líkt og gild­andi aðal­skipu­lag ger­ir ráð fyr­ir. Góð og lausnamiðuð sam­töl hafa verið við Sig­urð Inga Jó­hanns­son sam­gönguráðherra og full­trúa Vega­gerðar­inn­ar og ál­vers­ins í Straums­vík. Samstaða og skiln­ing­ur er á milli aðila um að vinna í sam­ræmi við þær for­send­ur sem fram koma í skýrsl­unni, ásamt því – og um leið – að treysta at­hafna­svæði ál­vers­ins til framtíðar. Þetta hef­ur gefið okk­ur raun­hæf­ar vænt­ing­ar, líkt og ráðherra hef­ur boðað, um að fram­kvæmd­um á þess­um veg­kafla verði flýtt um nokk­ur ár og kom­ist inn á fyrsta tíma­bil sam­göngu­áætlun­ar. Um­ferðarör­yggi er mál­efni sem snert­ir okk­ur öll og eru þetta því mik­il gleðitíðindi fyr­ir okk­ur Hafn­f­irðinga og lands­menn alla. Í ljósi þessa og í sam­ræmi við það sem fram kem­ur í skýrsl­unni og eft­ir sam­ráð við full­trúa ál­vers­ins í Straums­vík er nú haf­in vinna við breyt­ing­ar á aðal­skipu­lagi Hafn­ar­fjarðar og mun bæj­ar­fé­lagið, eðli máls­ins sam­kvæmt, vera í sam­starfi við fyr­ir­tækið í allri þeirri vinnu.

Óboðleg­ur mál­flutn­ing­ur um ál­verið

Öflugt at­vinnu­líf er hverju sam­fé­lagi mik­il­vægt og höf­um við lagt ríka áherslu á að skapa fyr­ir­tækj­um í bæn­um aðlaðandi og traust um­hverfi. Slíkt hef­ur gefið okk­ur mögu­leika á að fjár­festa í innviðum og létta und­ir með íbú­um bæj­ar­fé­lags­ins. Ný­verið sagði Tóm­as Guðbjarts­son lækn­ir ál­verið í Straums­vík vera dauðvona og á líkn­andi meðferð. Það er dap­ur­legt að skynja þau viðhorf sem fram koma í um­mæl­um lækn­is­ins til þessa stóra vinnustaðar í land­inu og þeirra ein­stak­linga sem þar starfa. Í ál­ver­inu í Straums­vík starfa um 400 starfs­menn með ólíka mennt­un og reynslu, ásamt því að ál­verið er einn stærsti út­flytj­andi vara frá Íslandi. Það gef­ur því auga­leið að fyr­ir­tækið er sam­fé­lag­inu mik­il­vægt og er eitt af okk­ar góðu og traustu fyr­ir­tækj­um. Mál­flutn­ing­ur sem þessi er því óá­sætt­an­leg­ur og í raun með öllu óboðleg­ur.

Ágúst Bjarni Garðarsson, bæjarfulltrúi Framsóknar og formaður bæj­ar­ráðs í Hafnar­f­irði. ag­ustg@hafn­ar­fjor­d­ur.is

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 6. febrúar 2020.

Hug­mynda­fræði lýðvís­inda bygg­ist á sjálfsprottn­um áhuga al­menn­ings á að taka þátt í vís­ind­um, oft­ast í sjálf­boðaliðastarfi. Hug­takið er til­tölu­lega nýtt af nál­inni en lýðvís­indi á Íslandi hafa nú þegar skilað miklu til rann­sókna. Gott dæmi um slíkt sam­starf vís­inda­manna og al­menn­ings er starf­semi Jökla­rann­sókna­fé­lags Íslands. Þetta sam­starf hef­ur notið verðugr­ar at­hygli og eflt jökla­rann­sókn­ir á Íslandi. Sjálf­boðaliðar á veg­um fé­lags­ins hafa stundað mæl­ing­ar á hopi og framskriði jökla frá miðri síðustu öld, og þannig safnað mik­il­væg­um gögn­um um áhrif lofts­lags­breyt­inga á ís­lenska jökla um ára­tuga skeið.

Auk þess má nefna mörg dæmi um frjáls fé­laga­sam­tök og fé­lög aðstand­enda sjúk­linga sem hafa lagt mikið af mörk­um til vís­inda með því að safna fé og hvetja til umræðu um al­genga jafnt sem sjald­gæfa sjúk­dóma og þannig stutt dyggi­lega við og hvatt til rann­sókna á þeim. Vís­inda- og tækni­ráð hef­ur í stefnu sinni jafn­framt lagt sterka áherslu á opin vís­indi og miðlun vís­inda­legra gagna og niðurstaðna til sam­fé­lags­ins. Þess má einnig geta að ný stefna ráðsins er nú í smíðum og mun birt­ast á vor­mánuðum. Þar er miðlun vís­inda­starfs og þátt­taka al­menn­ings í vís­inda­starfi eitt af leiðandi stef­um stefn­unn­ar.

Það er hlut­verk okk­ar sem störf­um á þess­um vett­vangi, hvort sem það er við stefnu­mót­un um vís­inda­mál eða fram­kvæmd rann­sókna, að virkja og efla þekk­ingu al­menn­ings á vís­inda­starfi og hvetja til sam­tals milli vís­inda­manna og borg­ar­anna. Ég tel einnig mik­il­vægt að auka sýni­leika lýðvís­inda í vís­indaum­ræðunni og hvetja til þátt­töku al­menn­ings í vís­inda­starfi í breiðasta skiln­ingi þess orðs.

Ísland stend­ur jafn­framt framar­lega í alþjóðlegu vís­inda­sam­starfi og hafa stjórn­völd lagt áherslu á að bæta stoðkerfi rann­sókna og vís­inda enn frek­ar ásamt því að auka mögu­leika ís­lenskra vís­inda­manna í alþjóðlegu sam­starfi. Íslensk­ir vís­inda­menn og stofn­an­ir búa yfir dýr­mætri reynslu og þekk­ingu á fjöl­mörg­um sviðum. Það eru mikl­ir hags­mun­ir fólgn­ir í því fyr­ir Ísland að taka þátt í alþjóðlegu vís­inda­sam­starfi tengdu norður­slóðum.

Rann­sókn­ir, vís­indi og hag­nýt­ing hug­vits eru for­send­ur fjöl­breytts at­vinnu­lífs, vel­ferðar og styrkr­ar sam­keppn­is­stöðu þjóða. Á tím­um fjórðu iðnbylt­ing­ar­inn­ar og lofts­lags­breyt­inga verða lýðvís­indi þjóðum sí­fellt mik­il­væg­ari. Þau hvetja til læsis á vís­inda­leg­um upp­lýs­ing­um, þjálfa gagn­rýna hugs­un og færa vís­ind­in til fólks­ins í land­inu. Einnig geta lýðvís­indi vakið áhuga unga fólks­ins okk­ar á vís­ind­um og starfs­frama inn­an þeirra. Síðast en ekki síst eru lýðvís­indi mik­il­væg í að auka færni vís­inda­manna í að miðla upp­lýs­ing­um um rann­sókn­ir og niður­stöður þeirra til al­menn­ings og eins að hlusta á radd­ir hins al­menna borg­ara um áhersl­ur í vís­inda­starfi.

Lilja Dögg Al­freðsdótt­ir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 6. febrúar 2020.