Author: einar

Categories
Fréttir Greinar

Ís­lenska páska­lambið

Deila grein

22/03/2024

Ís­lenska páska­lambið

Í gær voru samþykktar breytingar á búvörulögum, um er að ræða að breytingar sem skipta verulegu máli fyrir íslenskan landbúnað. Þeim er ætlað að styðja við endurskipulagningu og hagræðingu í slátrun og kjötvinnslu. Með þessum breytingum eru afurðastöðvum í kjötiðnaði veitt heimild til að sameinast, gera með sér samkomulag um verkaskiptingu að því er varðar framleiðslu einstakra kjötafurða og hafa með sér annars konar samstarf. Samkvæmt frumvarpinu þá er það tryggt að samkeppniseftirlitið fer með eftirlit með framkvæmdinni. Niðurstaðan er að nú er hægt að halda niðri kostnaði við framleiðslu, geymslu og dreifingu kjötvara.

Samkeppni

Íslenskar landbúnaðarvörur eiga í gríðarlegri og stigvaxandi samkeppni við innfluttar vörur. Það er því mikilvægt að fundin verði samvinnugrundvöllur matvælaframleiðenda hér á landi til að bregðast við breyttri stöðu. Í alþjóðlegum samanburði eru innlendar afurðastöðvar í kjötiðnaði örsmáar og því ekki samkeppnishæfar við afurðastöðvar á erlendum mörkuðum sem eru mun stærri og hagkvæmari rekstrareiningar. Árið 2004 var starfsumhverfi mjólkuriðnaðarins gerbreytt með breytingu á 71. gr. búvörulaga. Sú breyting veitti afmarkaða undanþágu til afurðarstöðva í mjólkuriðnaði frá gildissviði samkeppnislaga. Á grundvelli þessa ákvæðis hefur orðið mikil nýsköpun og stórfelld hagræðing í söfnun, vinnslu og dreifingu mjólkur og mjólkurvara. Nú er komið að kjötinu.

Úrtölurödd

Forstjóri Samkeppniseftirlitsins hefur brugðist við með stóryrðum og myrkri og boðar heimsósóma fyrir íslenska bændur og íslenska neytendur. Segir hér verið að raska samningsstöðu bænda gagnvart viðsemjendum sínum. Það er rétt að það komi fram að framleiðendur eru tryggðir í fjórða kafla búvörulaga sem fjallar um verðskráningu á búvörum. Þar eru framleiðendur með lagalega stoð fyrir að verðlagsnefnd hafi heimild til þess að ákveða lágmarksverð til bænda á afurðum þeirra. Þá erum við hér að ganga mun skemur en Noregur, þar hafa verið samþykktar undanþágur fyrir stórar afurðastöðvar frá banni við misnotkun á markaðsráðandi stöðu. Ef Noregur getur sérsniðið undanþágu fyrir norskan landbúnað þá getur Ísland sérsniðið undanþágu fyrir íslenskan landbúnað sem tekur mið af aðstæðum hér á landi.

Það má heyra það á viðbrögðum bænda og samtökum þeirra að þetta er það sem beðið hefur verið eftir og nú er fagnað um allt land. Þeir láta ekki úrtölur tala úr þeim kjarkinn við að berjast fyrir bættum kjörum.

Framsókn með forystu

Framsókn hefur ávallt verið óhrædd við að benda á það augljósa, og hefur lagt til þessar breytingar allt frá árinu 2018, loksins náum við meirihluta fyrir þessum mikilvægubreytingum, Því það er þó naumur meirihluti sem vill í alvöru vernda íslenska landbúnaðinn. Með því að styðja við íslenska landbúnaðarframleiðslu tryggjum við ekki aðeins fæðuöryggi, heldur verndum við einnig störf fólks og tryggjum fjölbreytni atvinnulífsins.

Framsókn hefur tryggt að íslenska páskalambið rennur ljúflega niður í ár.

Halla Signý Kristjánsdóttir, þingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 22. mars 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Akureyri – næsta borg Íslands

Deila grein

21/03/2024

Akureyri – næsta borg Íslands

Áhrifasvæði Akureyrar er stórt en það nær um allan Eyjafjörð og að einhverju marki austur til Húsavíkur og Mývatnssveitar. Svæðið hefur vaxið hratt á síðustu árum og nú búa þar um 8% þjóðarinnar. Vöxturinn hefur verið með svipuðum hætti og á höfuðborgarsvæðinu enda hafa sveitarfélögin í nágrenni Akureyrar einnig verið í miklum vexti og mikilvægi sterkra byggða í nágrenninu er gífurlegt, því þær styrkja Akureyri og hlutverk hennar enn frekar.

Akureyri státar af sterku og fjölbreyttu atvinnulífi og mikilli þekkingarstarfsemi og er það ekki síst þeim mannauði sem þarna býr að þakka. Mikil gróska hefur einnig verið í menningartengdri starfsemi á svæðinu og sér ekki fyrir endann á þeim vexti, sem er vel. Við finnum það vel sem búum á svæðinu hversu mikið fjölbreytt menningarstarfsemi styrkir samfélagið og eflir lífsgæði.

Akureyri og nærsvæði hennar býr einnig við öflugar alþjóðlegar tengingar sem greiða bæði fyrir fólks- og vöruflutningum. Enn frekari tengingum hefur verið komið á undanförnum tveimur árum, bæði með tilkomu Niceair sem var og hét og svo með auknum samningum við stærri erlend flugfélög svo sem EasyJet sem hefur tvímælalaust eflt ferðaþjónustu á öllu svæðinu sem heldur enn áfram að styrkjast.

Nýr tónn í umræðu um byggðamál

Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar frá árinu 2021 kom fram að mótuð yrði stefna um að skilgreina frekar svæðisbundið hlutverk Akureyrar sem stærsta þéttbýliskjarnans á landsbyggðinni. Nú er búið að skila svokallaðri Borgarstefnu og sem íbúi á Akureyri og 1. þingmaður Norðausturkjördæmis fagna ég tillögunum sem þar koma fram, en í stefnunni leggur starfshópurinn til að Akureyri verði næsta borg á Íslandi. Þannig verði Akureyri sérstakt byggðastig milli höfuðborgar og stærri þéttbýliskjarna á landsbyggðunum og fái þar af leiðandi aukið vægi í samskiptum við ríkisvaldið og hvað varðar almenna þjónustu við landshlutann í heild. Með öðru borgarsvæði er möguleiki á dreifðari byggð í landinu, þar sem búseta á áhrifasvæði borga eflist, rétt eins og þekkist frá höfuðborgarsvæðinu.

Eitt af áherslumálum í sóknaráætlun Norðurlands eystra fyrir árin 2020-2024 var, að mótuð yrði Borgarstefna fyrir Akureyri og að svæðisbundið hlutverk bæjarins yrði skilgreint betur, sem stærsta þéttbýlisins utan stórhöfuðborgarsvæðisins. Þessi umræða er því ekki ný af nálinni og hefur skotið upp kollinum nokkrum sinnum á síðustu árum. Mikill metnaður hefur verið lagður í að bærinn okkar verði gerður að borg og því afar jákvætt að þau markmið séu þarna komin í ákveðinn farveg. Með þessum tillögum er verið að slá nýjan tón í umræðunni um byggðamál og því ber að fagna.

Svæðisborgin Akureyri

Samhliða vinnu við mótun Akureyrar sem svæðisborgar þarf áhrifasvæðið að þróast í takt sem mun skila sér í öflugra og stærra atvinnu-, búsetu- og þjónustusvæðis. Í dag er mikið um að íbúar í sveitarfélögum utan Akureyrar sæki atvinnu eða aðra þjónustu til Akureyrar og hefur sá fjöldi vaxið mikið á síðustu árum. Þá þarf einnig að líta sérstaklega til stöðu samgangna í landshlutanum og frekari uppbyggingu vega. Sér í lagi þeirra sem spila sérstakt hlutverk í styttingu vegalengda á milli atvinnu- og skólasvæða en það er mikilvægur hlekkur í keðjuna hvað varðar áframhaldandi vöxt svæðisins í heild.

Við þurfum áfram að vinna ötulum höndum að eflingu og stækkun áhrifasvæðisins í góðri samvinnu milli ríkis, Akureyris og nærliggjandi sveitarfélaga.

Því þetta er jú sannkallað samvinnuverkefni.

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar og 1. þingmaður Norðausturkjördæmis.

Greinin birtist fyrst á akureyri.net 20. mars 2024.

Categories
Fréttir

„Staðreyndin er sú að án bóndans er enginn matur“

Deila grein

20/03/2024

„Staðreyndin er sú að án bóndans er enginn matur“

Kristinn Rúnar Tryggvason, varaþingmaður, fór í störfum þingsins yfir stöðu íslensks landbúnaðar.

„Svo virðist vera að staða bænda í allri Evrópu hafi verið virt að vettugi í of langan tíma og að þessari sögulegu og bráðnauðsynlegu starfsstétt hafi lengi verið tekið sem sjálfsögðum hlut. Staðreyndin er sú að án bóndans er enginn matur.

Sagði hann landbúnaðinn og fæðuöryggi þjóðar varða alla landsmenn. Þar undir eru neytendamál, lýðheilsumál og byggðamál.

„Það er nauðsynlegt að við horfum til hagsmuna okkar Íslendinga í þessum málum og styrkjum veikar stoðir innlendrar landbúnaðarframleiðslu. Þrotlaus vinna bænda er ekki sjálfgefin. Innlend framleiðsla hefur hvorki stærðina né burði til að viðhalda samkeppni við erlenda verksmiðjuframleiðslu sem fylgir ekki sömu reglum og stöðlum og lögð er á starfsemina hér á landi, t.d. hvað varðar sýklalyfjaónæmi,“ sagði Kristinn Rúnar.

Matvælaainnflutningur hefur stóraukist og haft lamandi áhrif á innlenda framleiðslu.

„Tollvernd Íslands í þessu samhengi þarfnast úrbóta sem allra fyrst. Þar eigum við langt í land. Aukin tollvernd og endurskoðun verðlagsgrunnsins myndi jafna aðstöðu milli innlendrar og erlendrar matvælaframleiðslu sem þjónar bæði hagsmunum bænda og neytenda. Að auki er nauðsynlegt að eftirlit með innfluttum vörum verði eflt til muna.“

„Það gengur ekki að vara komi hingað flokkuð inn sem hakkefni þegar um mun dýrari vöru er að ræða. Tollasamningur okkar við ESB þarfnast endurskoðunar en markmið hans á að vera að skapa íslenskum landbúnaði eðlileg og sambærileg samkeppnisskilyrði gagnvart erlendum stórverksmiðjum sem hann etur kappi við. Það er nánast ómögulegt að keppa við slíkar verksmiðjur þar sem allt önnur lögmál gilda.“

„Ég lýk máli mínu með því að endurtaka að ef það er enginn bóndi þá er enginn matur,“ sagði Kristinn Rúnar að lokum.

Ræða Kristins Rúnars í heild sinni á Alþingi:

Categories
Fréttir

„Íslenskt staðfest“

Deila grein

20/03/2024

„Íslenskt staðfest“

„Í gær fann ég mikinn áhuga þingheims á að ræða meira um íslenskan landbúnað þegar búvörulög voru hér til umræðu. Því vil ég nýta tækifærið og ræða um upprunamerki fyrir íslenskar landbúnaðarafurðir, „Íslenskt staðfest“,“ sagði Halldóra K. Hauksdóttir, varaþingmaður, í störfum þingsins.

„Á nýafstöðnu búnaðarþingi kom fram að ýmsir furðuðu sig á því hvers vegna afurðastöðvar og bændur væru ekki búnir að taka þessar merkingar upp almennt. Staðreyndin er sú að því fylgir talsverður kostnaður, enn annar kostnaðarliðurinn sem lagður er beint á bændur sjálfa. Það eru margir bændur sem kjósa að selja vöru sína beint og fara þannig ekki í gegnum afurðastöð eða sölusamtök.“

„Til þess að merkið verði almennt og til þess að jafna stöðu á milli bænda, óháð því hvernig varan er markaðssett, finnst mér eðlilegt að stjórnvöld kæmu að kostnaði við rekstur þessa upprunamerkis því að það er ekki síður hugsað fyrir neytendur en bændur. Það er eðlileg krafa neytenda í dag að þekkja uppruna vörunnar og hvernig staðið er að framleiðslu hennar,“ sagði Halldóra.

Áætlað er að kostnaður við eftirlit og rekstur merkisins verði um 70–100 milljónir á ári. „[Þ]að er meira en bændur eru tilbúnir að taka einir á sig.“

„Ég hef þó trú á því að með aðkomu stjórnvalda tækju bændur almennt þátt í verkefninu sem uppfylla skilyrðin um að matvaran eigi íslenskan uppruna. Í sögulegu samhengi hafa fáar ef einhverjar starfsgreinar leikið jafn mikilvægt hlutverk í samfélaginu. Þrotlausri vinnu íslenskra bænda hefur verið tekið sem sjálfsögðum hlut í of langan tíma. Það er löngu orðið tímabært að bændur hljóti þá virðingu og þann stuðning sem þeir eiga skilið. Stuðningur af þessu tagi væri mikilvægt skref í þá átt, því að stjórnvöld og samfélagið allt verður að horfast í augu við það að án bónda verður enginn matur,“sagði Halldóra að lokum.

Ræða Halldóru í heild sinni á Alþingi:

Categories
Fréttir

Hringferð formanns Framsóknar

Deila grein

20/03/2024

Hringferð formanns Framsóknar

Fyrstu fundirnir á hringferð formanns Framsóknar, Sigurðar Inga Jóhannssonar, voru haldnir á Akranesi og í Borgarnesi í gær, þriðjudag. Á fundunum voru umræður um samgöngur, þjóðlendur, landbúnað, íslenska tungu, fjarskipti, íslensku krónuna, sjávarútveg, orkumál og langtíma kjarasamningar.

„Átti frábært og gefandi samtal við Skagamenn um Sundabraut, Kjalarnes, íslenska tungu, fjármögnun vegakerfisins, leigubíla, fjarskipti, íslensku krónuna, sjávarútveg, orkumál og þau miklu tíðindi sem langtímakjarasamningar eru,“ sagði Sigurður Ingi að loknum fundinum á Akranesi.

Fyrsta fundi á hringferð minni var að ljúka á Akranesi. Átti frábært og gefandi samtal við Skagamenn um Sundabraut,…

Posted by Sigurður Ingi Jóhannsson on Þriðjudagur, 19. mars 2024

Næstu fundir formanns:

Þriðjudagur 2. apríl:
Hornafirði ‒ kl. 20:00

Miðvikudagur 3. apríl:
Djúpavogi ‒ kl. 12:00
Egilsstöðum ‒ kl. 17:00
Norðfirði ‒ kl. 20:00

Fimmtudagur 4. apríl:
Vopnafirði ‒ kl. 12:00
Húsavík ‒ kl. 17:00
Akureyri ‒ kl. 20:00

Mánudagur 8. apríl:
Ísafirði ‒ kl. 20:00

Þriðjudagur 9. apríl:
Blönduósi ‒ kl. 12:00
Sauðárkróki ‒ kl. 20:00

Fimmtudagur 11. apríl:
Vík ‒ kl. 12.00
Hella ‒ kl. 17.00
Hvolsvelli ‒ kl. 20.00

„Öðrum fundi á hringferð minni var að ljúka í Landnámssetrinu í Borgarnesi. Þangað voru mættir Borgfirðingar og nærsveitamenn og áttu góð og oft hressileg samtöl um til dæmis samgöngur, þjóðlendur, fiskeldi, kjarasamninga, landbúnað, tengingu Vestur- og Suðurlands, Sundabraut, kolefnisspor á villigötum, framboðshvetjandi aðgerðir á húsnæðismarkaði og reiðvegi,“ sagði Sigurður Ingi að loknum fundinum í Borgarnesi.

Öðrum fundi á hringferð minni var að ljúka í Landnámssetrinu í Borgarnesi. Þangað voru mættir Borgfirðingar og…

Posted by Sigurður Ingi Jóhannsson on Þriðjudagur, 19. mars 2024
Categories
Greinar

Blessuð sértu, sveitin mín

Deila grein

20/03/2024

Blessuð sértu, sveitin mín

Sérstaða ís­lenskra mat­vara er ein­stök á heimsvísu þar sem lyfja- og eit­ur­efna­notk­un í land­búnaði á Íslandi er með því minnsta sem þekk­ist í heim­in­um, auk þess sem notk­un vaxt­ar­horm­óna er bönnuð. Það er risa­stórt heil­brigðismál að komið sé í veg fyr­ir út­breiðslu sýkla­lyfja­ónæmra bakt­ería á Íslandi með ströng­um ráðstöf­un­um, en við sjá­um að sýkla­lyfja­ónæmi er ört vax­andi ógn í heim­in­um.

Í fyrra fékk ís­lenskt lamba­kjöt upp­runa­vott­un frá Evr­ópu­sam­band­inu. Um er að ræða vott­un með til­vís­un til upp­runa eða „Protected Designati­on Of Orig­in“ (PDO), og fær ís­lenskt lamba­kjöt nú að bera merki vott­un­ar­inn­ar í markaðssetn­ingu. Það á að stuðla að neyt­enda­vernd, auka virði afurða og koma í veg fyr­ir órétt­mæta viðskipta­hætti.

Aukinn innflutningur vinnur gegn bændum

Innflutningur á kjöti hefur færst í vöxt á undanförnum árum og er það bæði selt í matvöruverslunum hérlendis og einnig á veitingamarkaði, meðal annars mötuneytum og veitingahúsum. Færst hefur og í vöxt að minni kjötvinnslur kaupi slíkar afurðir og endurselji á veitingamarkaði, þíði kjötið sem kemur frosið til landsins, leggi í kryddlög og selji svo til stóreldhúsa og matvöruverslana. Slíkt athæfi, ásamt öðrum innflutningi á kjötvörum, vinnur gegn rekstrarumhverfi íslenskra bænda og getur um leið verið afar villandi fyrir neytendur þar sem pakkningar sem erlenda kjötið eru í eru oft á tíðum með íslenskum fánaröndum eða allavega íslenskt nafn á kjötvinnslunni.

Stórauka þarf stuðning við bændur og draga þarf markvisst fram sérstöðu íslenskra matvæla með áherslu á rekjanleika, heilnæmi og gæði. Mikið hefur verið rætt og ritað um landbúnaðinn á undanförnum árum og hafa íslenskir bændur verið að keppa í ójöfnum leik í samkeppni við innflutning þar sem vinnuafl er mun ódýrara víðast hvar annars staðar í heiminum. Íslenskum bændum fækkar með hverju árinu sem líður; íslensku sveitirnar eru að deyja út, meðalaldur bænda hækkar og enginn tekur við. Fæðuöryggið og sjálfbærni þjóðar undir

Fæðuöryggið og sjálfbærni þjóðar undir

Ég held að við séum komin á þann stað að grípa þurfi til róttækra aðgerða til að stuðla að tilvist matvælaframleiðslu á íslandi. Tel ég að við þurfum að innleiða löggjöf sem gerir að verkum að óheimilt verði að flytja inn til landsins kjötafurðir frá öðrum löndum. Einnig að auka verndartolla á öðrum landbúnaðarvörum sem framleiddar eru hérlendis, meðal annars grænmeti og mjólkurafurðum, með það að markmiði að stórefla innlenda matvælaframleiðslu. Eina rétta í stöðunni væri að leggja áherslu á að auka tollvernd á íslenskum landbúnaðarafurðum til að tryggja tækifæri til atvinnuþróunar á landsbyggðinni. Við sem þjóð þurfum á því að halda og landsbyggðin þarf á því að halda.

Með því að auka matvælaframleiðslu hérlendis getum við styrkt fæðuöryggi þjóðarinnar. Við þurfum aðgerðir strax og setja í gang markvissa vinnu til þess að minnka innflutning á matvælum hingað til lands, með sjálfbærni og minni útblástur gróðurhúsalofttegunda að leiðarljósi.

Blessuð sértu, sveitin mín,
sumar, vetur, ár og daga
Engið, fjöllin, áin þín,
yndislega sveitin mín,
heilla mig og heim til sín
huga minn úr fjarlægð draga
Blessuð sértu, sveitin mín,
sumar, vetur, ár og daga.

(Sigurður Jónsson frá Arnarvatni)

Anton Guðmundsson, formaður bæjarráðs og oddviti Framsóknar í Suðurnesjabæ.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 20. mars 2024.

Categories
Fréttir

Fjölgun opinberra starfa á höfuðborgarsvæðinu er stærsta byggðaaðgerðin sem ráðist hefur verið í

Deila grein

19/03/2024

Fjölgun opinberra starfa á höfuðborgarsvæðinu er stærsta byggðaaðgerðin sem ráðist hefur verið í

Kristinn Rúnar Tryggvason, varaþingmaður, flutti jómfrúarræðu sína á Alþingi í dag, undir liðnum störf þingsins. Ræddi hann byggðamál og byggðaðgerðir og nátengt atriði, landbúnaðarmál, í ræðu sinni. Rakti hann að aukinn fólksfjöldi kalli á stærri íbúasvæði, en benti réttilega á að þróunin á Íslandi sé ýktari en gerist og gengur í nágrannarlöndum.

„Hér eru nærri 80% landsmanna á stórhöfuðborgarsvæðinu á meðan sambærilegar tölur fyrir nágrannalöndin eru 25–40%. Það er margt sem skýrir þessa þróun. Í áratugi hefur nánast öll stjórnsýsla verið byggð upp hér á þessu svæði með öllum þeim margfeldisáhrifum sem því fylgir. Atvinnutækifæri og þjónusta eru því fjölbreyttari og laða að. Þá eru opinber störf langflest á þessu svæði. Þetta eru stærstu byggðaaðgerðir sem ráðist hefur verið í,“ sagði Kristinn Rúnar.

Sagðist hann ekki þurfa að tíunda hér á Alþingi hversu mikilvægt það væri að halda landinu sem mest í byggð. Það væri til lítils að fara um landið ef innviðirnir væru engir, en þeir væru þó víða í algeru lágmarki.

Landbúnaður og byggðamál eru nátengd

„Nýleg skýrsla sýnir að streita, þunglyndi og depurð er meiri en gengur og gerist hjá samanburðarhópum meðal íslenskra bænda. Fyrir utan vinnuálag og fjárhagsáhyggjur upplifa bændur sig í sífelldri vörn, ekki bara hvað varðar innflutning og tollamál, heldur er einnig neikvæð umræða og árásir af hálfu hins opinbera þar sem land er tekið af bændum á mjög hæpnum forsendum, ýmist í nafni þjóðlendumála eða landgræðslunnar,“ sagði Kristinn Rúnar og hélt svo áfram, „[s]íðan er ráðist á heilu búgreinarnar, m.a. héðan úr þessum sal, með ótrúlegum stóryrðum og af vanþekkingu.“

„Ég skora á alla sem hér vinna að snúa nú bökum saman og styðja við byggð og landbúnað í landinu. Þar sem ég sé fram á talsvert frí frá þingstörfum treysti ég á að þið berjist fyrir þessum málum, landi og þjóð til heilla“ sagði Kristinn Rúnar að lokum.

Ræða Kristins Rúnars í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Það er eðlilegt að byggð þróist og borgarsvæðið stækki með auknum fólksfjölda. En þróunin á Íslandi er ýktari en gerist og gengur í kringum okkur. Hér eru nærri 80% landsmanna á stórhöfuðborgarsvæðinu á meðan sambærilegar tölur fyrir nágrannalöndin eru 25–40%. Það er margt sem skýrir þessa þróun. Í áratugi hefur nánast öll stjórnsýsla verið byggð upp hér á þessu svæði með öllum þeim margfeldisáhrifum sem því fylgir. Atvinnutækifæri og þjónusta eru því fjölbreyttari og laða að. Þá eru opinber störf langflest á þessu svæði. Þetta eru stærstu byggðaaðgerðir sem ráðist hefur verið í.

Það er hins vegar mikið í húfi að halda landinu sem mest í byggð. Ég þarf ekki að tíunda það hér hvers vegna. Ég nefni þó ferðaþjónustuna. Það væri ekki vænlegt að fara um landið ef engir innviðir væru þar fyrir hendi og eru þeir nú víða í algeru lágmarki. Landbúnaður og byggðamál eru nátengd. Nýleg skýrsla sýnir að streita, þunglyndi og depurð er meiri en gengur og gerist hjá samanburðarhópum meðal íslenskra bænda. Fyrir utan vinnuálag og fjárhagsáhyggjur upplifa bændur sig í sífelldri vörn, ekki bara hvað varðar innflutning og tollamál, heldur er einnig neikvæð umræða og árásir af hálfu hins opinbera þar sem land er tekið af bændum á mjög hæpnum forsendum, ýmist í nafni þjóðlendumála eða landgræðslunnar. Síðan er ráðist á heilu búgreinarnar, m.a. héðan úr þessum sal, með ótrúlegum stóryrðum og af vanþekkingu.

Ég skora á alla sem hér vinna að snúa nú bökum saman og styðja við byggð og landbúnað í landinu. Þar sem ég sé fram á talsvert frí frá þingstörfum treysti ég á að þið berjist fyrir þessum málum, landi og þjóð til heilla.“

Categories
Fréttir Greinar

Tónlistarauðlegð Íslands

Deila grein

14/03/2024

Tónlistarauðlegð Íslands

Ísland stát­ar af öfl­ugu tón­list­ar­lífi sem eft­ir er tekið á er­lendri grundu. Slík þróun ger­ist ekki á einni nóttu held­ur ligg­ur þar að baki afrakst­ur mik­ill­ar vinnu í gegn­um ára­tug­ina. Það er til að mynda áhuga­vert að kynna sér sögu Tón­list­ar­fé­lags Reykja­vík­ur sem stofnað var árið 1932. Fé­lagið ruddi mik­il­væg­ar braut­ir í menn­ing­ar­líf­inu en til­gang­ur þess var að bæta aðstöðu ís­lenskra tón­list­ar­manna bæði til náms og starfs en alls al­menn­ings til tónnautn­ar. Fé­lagið á sér í raun lengri sögu, en und­an­far­ar þess eru Hljóm­sveit Reykja­vík­ur, stofnuð 1925, og Tón­list­ar­skól­inn í Reykja­vík, stofnaður 1930. Saga fé­lags­ins veit­ir inn­sýn í þann mikla metnað sem ríkti í tón­list­ar­líf­inu vel fyr­ir sjálf­stæði þjóðar­inn­ar, en Tón­list­ar­fé­lagið kom til dæm­is að því að fá eina virt­ustu tón­list­ar­menn sam­tím­ans til lands­ins að spila á tón­leik­um. Með tíð og tíma efld­ist tón­list­ar­starf víða um land með stofn­un fleiri tón­list­ar­fé­laga og tón­list­ar­skóla, má þar nefna Tón­list­ar­skóla Ak­ur­eyr­ar sem stofnaður var árið 1946 og Tón­list­ar­skóla Ísa­fjarðar sem var sett­ur á lagg­irn­ar árið 1948. Þannig hef­ur í ára­tugi ríkt metnaður fyr­ir tón­list­ar­námi, með frá­bær­um kenn­ur­um í broddi fylk­ing­ar og góðu aðgengi að slíku námi sem skipt hef­ur sköp­um fyr­ir menn­ing­ar­líf þjóðar­inn­ar.

Á Íslensku tón­list­ar­verðlaun­un­um í vik­unni end­ur­speglaðist meðal ann­ars sá mikli kraft­ur sem býr í tón­list­ar­líf­inu hér á landi. Við höf­um einnig fylgst með glæsi­leg­um ár­angri ís­lenskra tón­list­ar­manna á alþjóðleg­um vett­vangi und­an­farið. Má þar nefna eft­ir­tekt­ar­verðan ár­ang­ur Íslend­inga á Grammy-verðlauna­hátíðinni í fe­brú­ar síðastliðnum, þar sem söng­kon­an Lauf­ey Lín Jóns­dótt­ir hlaut verðlaun­in eft­ir­sóttu fyr­ir plötu sína Bewitched, og til­nefn­ingu tón­list­ar­manns­ins Ólafs Arn­alds til verðlauna í sín­um flokki. Á fjór­um árum hafa Íslend­ing­ar unnið fern Grammy-verðlaun af tíu til­nefn­ing­um. Það verður að telj­ast af­bragðsgott fyr­ir þjóð sem tel­ur tæp­lega 400.000. Í sam­heng­inu við mann­fjöld­ann má ein­mitt geta þess að í vik­unni bár­ust fregn­ir af því lagið Little Talks eft­ir ís­lensku hljóm­sveit­ina Of Mon­sters and Men náði að rjúfa eins millj­arðs múr­inn í hlust­un­um á streym­isveit­unni Spotify.

Á und­an­förn­um árum hafa stjórn­völd stigið stór skref til þess að efla um­gjörð tón­list­ar­lífs­ins í land­inu enn frek­ar með nýrri lög­gjöf og stefnu um tónlist, nýrri Tón­list­armiðstöð sem og Tón­list­ar­sjóði. Ég er sann­færð um að breyt­ing­arn­ar muni treysta enn frek­ar þann góða grunn sem er til staðar og verði til þess að okk­ar hæfi­leika­ríku tón­list­ar­menn fái enn meiri byr í segl­in með nýj­um tæki­fær­um til framtíðar.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 14. mars 2024.

Categories
Fréttir

Höfum alla burði til að framleiða eigið rafeldsneyti úr innlendri endurnýjanlegri orku

Deila grein

13/03/2024

Höfum alla burði til að framleiða eigið rafeldsneyti úr innlendri endurnýjanlegri orku

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður, var málshefjandi í sérstakri umræðu um rafeldsneytisframleiðslu á Alþingi í vikunni. Sagði hún að spara mætti gjaldeyri og auka orkusjálfstæði Íslendinga enn frekar og skapa ákveðið forskot. Það verði þó ekki gert nema með skýrum „áherslum stjórnvalda varðandi rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi, svo sem varðandi þýðingu eða vægi hennar í orkuskiptum, hver áætluð innanlandsþörf er, stefnu um framleiðslu umfram innanlandsþörf og öflun eða framboð orku til framleiðslunnar og mögulega samstarfsaðila og eignarhald.“ Rafeldsneyti getur t.d. verið vetni, ammoníak, metanól eða metan.

„Við verðum að horfa til framtíðar og til allra þátta orkuskiptanna. Rafmagn notast ekki beint til orkuskipta á stærri farartækjum, stórum flutningabílum, vinnuvélum, stærri skipum eða í millilandaflugi.

Í stað rafmagns á rafgeymum þarf eldsneyti til að knýja þessi farartæki. Þess vegna þarf að tryggja aðgengi að eldsneyti ef full orkuskipti eiga að nást í samgöngumál á Íslandi og til og frá landinu,“ sagði Líneik Anna.

„Íslendingar ættu að hafa alla burði til að framleiða eigið rafeldsneyti úr innlendri endurnýjanlegri orku, spara þannig gjaldeyri og auka orkusjálfstæði enn frekar. Raunar má segja að Íslendingar gætu haft ákveðið forskot inn á þennan markað, en ekkert gerist af sjálfu sér.“

Fjöldi álitaefna þarf að ræða

„Framleiðsla af þessu tagi yrði stórframleiðsla raforku á alþjóðasamkeppnismarkaði og framleiðslan félli því í flokk stórnotenda eins og stóriðja. Þá er ljóst að viðskipta- og tækniumhverfið er býsna flókið. Framleiðsla er eitt og notkun innan lands annað og það er ekkert sem segir að framleiðsla og innleiðing notkunar innan lands haldist í hendur í upphafi, hvorki hvað varðar magn né tegund eldsneytis,“ sagði Líneik Anna og hélt áfram, „[þ]ví velti ég fyrir mér hvort fram hafi farið greining á ávinningi af því að framleiða rafeldsneyti á Íslandi og hvaða áskoranir og tækifæri kunni að fylgja slíkri framleiðslu í ljósi sjálfbærni og skuldbindinga Íslands í loftslagsmálum.

  • Hafa stjórnvöld látið greina innanlandsþörfina og hvort innanlandsþörf ein geti staðið undir hagkvæmri framleiðslu?
  • Ef grundvöllur framleiðslunnar kallar á framleiðslu til útflutnings samhliða, hversu mikla endurnýjanlega orku úr íslenskri náttúru erum við sem samfélag tilbúin að nota til framleiðslu eldsneytis til útflutnings?“

Ræða Líneikar Önnu í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Ég vil þakka hæstv. umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra fyrir að koma hér til að ræða um rafeldsneytisframleiðslu. Sumum kann að þykja sérstakt að setja þessa umræðu í forgang í ljósi stöðu á raforkumarkaði þessi misserin. En það verður að segjast eins og er að fátt bar hærra í kjördæmaviku okkar þingmanna í Norðausturkjördæmi en raforkuskortur sem sett hefur fyrirtæki í þá stöðu að auka olíunotkun eða draga úr framleiðslu þannig að við verðum af gjaldeyristekjum alla daga. Þrátt fyrir þessa stöðu, sem auðvitað er afleit, vil ég leggja á það áherslu að samhliða því að greiða úr viðfangsefnum dagsins í dag verðum við að horfa til framtíðar og til allra þátta orkuskiptanna. Rafmagn notast ekki beint til orkuskipta á stærri farartækjum, stórum flutningabílum, vinnuvélum, stærri skipum eða í millilandaflugi. Í stað rafmagns á rafgeymum þarf eldsneyti til að knýja þessi farartæki. Þess vegna þarf að tryggja aðgengi að eldsneyti ef full orkuskipti eiga að nást í samgöngumál á Íslandi og til og frá landinu.

Ýmsar áskoranir fylgja því að binda orkuna í rafeldsneyti. Þar er t.d. mikilvægt að sem minnst orka tapist í vinnsluferlinu, eldsneyti taki ekki of mikið pláss, sé auðvelt í flutningi og framleiðslan valdi ekki mengun eða óafturkræfum umhverfisáhrifum. Rafeldsneyti getur t.d. verið vetni, ammoníak, metanól eða metan. Íslendingar ættu að hafa alla burði til að framleiða eigið rafeldsneyti úr innlendri endurnýjanlegri orku, spara þannig gjaldeyri og auka orkusjálfstæði enn frekar. Raunar má segja að Íslendingar gætu haft ákveðið forskot inn á þennan markað, en ekkert gerist af sjálfu sér. Þess vegna er mikilvægt að ræða þennan þátt orkuskiptanna hér í þingsal og í umræðunni kalla ég eftir áherslum stjórnvalda varðandi rafeldsneytisframleiðslu á Íslandi, svo sem varðandi þýðingu eða vægi hennar í orkuskiptum, hver áætluð innanlandsþörf er, stefnu um framleiðslu umfram innanlandsþörf og öflun eða framboð orku til framleiðslunnar og mögulega samstarfsaðila og eignarhald.

Ég geri mér ljóst að fjöldi álitaefna kunni að vera uppi en það eru einmitt þau sem við þurfum að ræða. Framleiðsla af þessu tagi yrði stórframleiðsla raforku á alþjóðasamkeppnismarkaði og framleiðslan félli því í flokk stórnotenda eins og stóriðja. Þá er ljóst að viðskipta- og tækniumhverfið er býsna flókið. Framleiðsla er eitt og notkun innan lands annað og það er ekkert sem segir að framleiðsla og innleiðing notkunar innan lands haldist í hendur í upphafi, hvorki hvað varðar magn né tegund eldsneytis. Því velti ég fyrir mér hvort fram hafi farið greining á ávinningi af því að framleiða rafeldsneyti á Íslandi og hvaða áskoranir og tækifæri kunni að fylgja slíkri framleiðslu í ljósi sjálfbærni og skuldbindinga Íslands í loftslagsmálum. Hafa stjórnvöld látið greina innanlandsþörfina og hvort innanlandsþörf ein geti staðið undir hagkvæmri framleiðslu? Ef grundvöllur framleiðslunnar kallar á framleiðslu til útflutnings samhliða, hversu mikla endurnýjanlega orku úr íslenskri náttúru erum við sem samfélag tilbúin að nota til framleiðslu eldsneytis til útflutnings?

Það liggur fyrir að erlendir fjárfestar sem hafa sérþekkingu á framleiðslu rafeldsneytis telja framleiðslu fýsilega hér á landi og hafa töluverðan áhuga á að fjárfesta, bæði í orkuöflun og innviðum til framleiðslu. Þessir sömu aðilar búa líka yfir mikilvægri þekkingu á framleiðslunni og a.m.k. sumir hafa yfirsýn um framtíðarþörf og uppbyggingu markaða á heimsvísu. Í því ljósi álít ég mikilvægt að við ræðum kosti og galla erlendra fjárfestinga á þessu sviði og hvort og þá hvernig stjórnvöld hvetji til fjárfestinga í rafeldsneytisframleiðslu. Ef rafeldsneytisframleiðsla á að verða að veruleika þarf meiri orku og hefur verið horft til nýtingar vindorkunnar í því sambandi. Nýting vindorku kallar á jöfnunarraforku frá vatnsafli. Það er því ljóst að lög og reglur varðandi virkjun vindsins og sátt um afgjald vegna orkuframleiðslu til nærsamfélaga mun hafa áhrif á áform um framleiðslu rafeldsneytis.

Að lokum vil ég spyrja hæstv. ráðherra: Er eitthvað í núverandi lagaumgjörð sem stendur í vegi fyrir rafeldsneytisframleiðslu hér á landi og hvaða ákvarðanir þurfa stjórnvöld og löggjafinn að taka til þess að slík framleiðsla gæti hafist?“

Categories
Fréttir

„Mér fannst umræðan ná nýrri lægð síðustu vikurnar“

Deila grein

13/03/2024

„Mér fannst umræðan ná nýrri lægð síðustu vikurnar“

Brynja Dan Gunnarsdóttir, varaþingmaður, fór í störfum þingsins yfir mikilvægi aðgerðaráætlunar gegn hatursorðræðu og að sveitarfélög búi yfir skýru verklagi og viðbragði við rasisma.

„Á síðasta þingi var lögð fram aðgerðaáætlun gegn hatursorðræðu sem náði því miður ekki fram að ganga en það þýðir ekki að ráðuneytin og sveitarfélögin geti ekki farið í fræðslu fyrir sína starfsmenn um þessi mál. Þess vegna hef ég lagt fram fyrirspurnir til innviðaráðherra um fræðslu hjá sveitarfélögum og til allra ráðherra um fræðslu innan þeirra ráðuneyta,“ sagði Brynja Dan.

„Ég vil einhvern veginn aldrei vera viðkvæm eða setja sjálfa mig inn í þessa jöfnu en það er víst þannig að minn veruleiki er að vissu leyti annar en ykkar flestra og ég á til að mynda önnur samtöl við barnið mitt en þið flest sem hér inni sitja,“ sagði Brynja Dan og hélt áfram, „[é]g bý við forréttindastöðu þegar kemur að mörgu en ég finn sterkt í ýmsum aðstæðum að ég er oft ein eða ein af mjög fáum með annan húðlit. Ísland hefur verið einstaklega einsleitt samfélag en það er sem betur fer að breytast. Það væri svo frábært ef öll sveitarfélög væru með verklag, forvarnir og aðgerðaáætlun þegar upp kemur rasismi í skólum, leikskólum, innan íþróttahreyfingarinnar eða annars staðar í samfélaginu. Það myndi veita öryggi, traust og utanumhald fyrir jaðarsetta hópa.“

„Ég hvet því allar sveitarstjórnir til að taka þessu alvarlega, að setja af stað einhvers konar aðgerðaáætlun sem unnin er með fagfólki, taka af skarið og vera leiðandi. En staðreyndin er sú að þeir sem eru af erlendu bergi brotnir búa við annan veruleika og það þarf að hafa skýrt verklag og viðbragð við rasisma.

Að því sögðu vil ég nota tækifærið og hrósa Menntaskólanum að Laugarvatni fyrir afdráttarlausa afstöðu og vönduð vinnubrögð í síðustu viku þegar mál af þessum toga kom upp,“ sagði Brynja Dan að lokum.

***

Ræða Brynju Dan í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Á síðasta þingi var lögð fram aðgerðaáætlun gegn hatursorðræðu sem náði því miður ekki fram að ganga en það þýðir ekki að ráðuneytin og sveitarfélögin geti ekki farið í fræðslu fyrir sína starfsmenn um þessi mál. Þess vegna hef ég lagt fram fyrirspurnir til innviðaráðherra um fræðslu hjá sveitarfélögum og til allra ráðherra um fræðslu innan þeirra ráðuneyta. En af hverju er ég að tala um þetta núna? Jú, því að mér fannst umræðan ná nýrri lægð síðustu vikurnar. Ég vil einhvern veginn aldrei vera viðkvæm eða setja sjálfa mig inn í þessa jöfnu en það er víst þannig að minn veruleiki er að vissu leyti annar en ykkar flestra og ég á til að mynda önnur samtöl við barnið mitt en þið flest sem hér inni sitja. Ég bý við forréttindastöðu þegar kemur að mörgu en ég finn sterkt í ýmsum aðstæðum að ég er oft ein eða ein af mjög fáum með annan húðlit. Ísland hefur verið einstaklega einsleitt samfélag en það er sem betur fer að breytast. Það væri svo frábært ef öll sveitarfélög væru með verklag, forvarnir og aðgerðaáætlun þegar upp kemur rasismi í skólum, leikskólum, innan íþróttahreyfingarinnar eða annars staðar í samfélaginu. Það myndi veita öryggi, traust og utanumhald fyrir jaðarsetta hópa. Ég hvet því allar sveitarstjórnir til að taka þessu alvarlega, að setja af stað einhvers konar aðgerðaáætlun sem unnin er með fagfólki, taka af skarið og vera leiðandi. En staðreyndin er sú að þeir sem eru af erlendu bergi brotnir búa við annan veruleika og það þarf að hafa skýrt verklag og viðbragð við rasisma.

Að því sögðu vil ég nota tækifærið og hrósa Menntaskólanum að Laugarvatni fyrir afdráttarlausa afstöðu og vönduð vinnubrögð í síðustu viku þegar mál af þessum toga kom upp.“