Author: einar

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður, ræddi í störfum þingsins stóraukna ásókn í verknám og forgang Ásmundar Einars Daðasonar, mennta- og barnamálaráðherra, um stækkun verk- og starfsmenntaskóla um allt land á kjörtímabilinu. Eins hafi átak til að auka aðsókn í verk- og starfsnám í tíð Lilju Alfreðsdóttur sem menntamálaráðherra farið fram úr okkar björtustu vonum.

„Síðustu ár hefur atvinnulífið verið að kalla eftir iðnmenntuðu starfsfólki. Samfélagið hefur tekið miklum breytingum og atvinnulífið kallar á iðnmenntað starfsfólk,“ sagði Halla Signý.

„Í morgun las ég frétt um það að metfjöldi nemenda taki nú sveinspróf í múrverki við Tækniskólann og að aukin jákvæðni sé í garð iðnnáms. Það hefur ekki alltaf verið raunin. Sífellt fleiri nemendur koma nú beint úr grunnskóla í iðnnám og það er vel. Það er greinilegt að aðgerðir sem miða að því að efla iðnnám eru að bera árangur,“ sagði Halla Signý.

„Nú þegar liggur fyrir samkomulag um kostnaðarskiptingu milli ríkis og viðkomandi sveitarfélaga til að ráðist verði í stækkun Fjölbrautaskólans í Breiðholti, Menntaskólans á Ísafirði, Fjölbrautaskóla Suðurnesja ásamt Fjölbrautaskóla Norðurlands vestra og Verkmenntaskólanum á Akureyri. Til viðbótar verður ráðist í slíka samningagerð við Fjölbrautaskóla Suðurlands, Borgarholtsskóla og Verkmenntaskóla Austurlands og stefnt er á að viðbygging við alla þessa skóla komist í framkvæmdafasa á þessu kjörtímabili. Þessu til viðbótar stendur til að byggðar verði nýjar höfuðstöðvar Tækniskólans í Hafnarfirði,“ sagði Halla Signý að lokum.

---

Ræða Höllu Signýjar í heild sinni á Alþingi:

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður, fór í störfum þingsins yfir markmið laga um smásölu áfengis sem byggist á bættri lýðheilsu og samfélagslegri ábyrgð og vernd ungs fólks. Því til grundvallar eru alþjóðlegar leiðbeiningar um forvarnir er mæla með stýrðu aðgengi að áfengi. „Ef breyta á sölufyrirkomulaginu hér á landi þarf það að gerast eftir lýðræðislega umræðu og lagasetningu. Slík ákvörðun er ekki í höndum verslana án samhengis við forvarnastefnu.“

Á Íslandi hefur ÁTVR einkaleyfi til afhendingar og smásölu áfengis. Lögin eru skýr. Einkasölufyrirkomulag áfengis er liður í forvarnastefnu eins og víðar.

„Markmið laga um verslun með áfengi eru m.a. að skilgreina umgjörð um smásölu áfengis sem byggist á bættri lýðheilsu og samfélagslegri ábyrgð og vernd ungs fólks. Alþjóðlegar leiðbeiningar um forvarnir mæla með stýrðu aðgengi að áfengi. Ef breyta á sölufyrirkomulaginu hér á landi þarf það að gerast eftir lýðræðislega umræðu og lagasetningu. Slík ákvörðun er ekki í höndum verslana án samhengis við forvarnastefnu.“

„Það hefur verið horft til árangurs okkar Íslendinga við að draga úr áfengisneyslu barna og ungmenna en þar höfum við náð þeim árangri að hér er minnst áfengisneysla barna innan OECD. Stýrt aðgengi, há skattlagning og samvinna í gegnum íslenska forvarnamódelið hafa skilað okkur þessum árangri. Við eigum á hættu að missa þetta allt niður ef áfram verður haldið að fara á svig við áfengislög með gervinetsölu.“

„Þrátt fyrir einkasöluna hefur aðgengi að áfengi á Íslandi aukist mikið síðustu áratugi. Í kjölfarið höfum við séð aukinn vanda meðal fullorðinna. Hópurinn stækkar sem drekkur eitthvert áfengi flesta daga og drykkja á mann mæld í hreinum vínanda hefur aukist verulega, með ýmsum fylgikvillum, t.d. sjöföldun á áfengistengdum lifrarsjúkdómum á 20 árum.“

„Í dag skrifar okkar helsti sérfræðilæknir í lyf- og fíknilækningum, Valgerður Rúnarsdóttir, grein á Vísi þar sem hún spyr, með leyfi forseta:

„Í alvöru krakkar!? Ætlum við að hafa þetta svona? Að láta lýðheilsu framtíðar lönd og leið ef einhverjir geta makað krókinn í dag?““

„Ég tek undir þessa spurningu,“ sagði Líneik Anna að lokum.

---

Ræða Líneikar Önnu í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Hér á landi hefur ÁTVR einkaleyfi til afhendingar og smásölu áfengis. Lögin eru skýr. Einkasölufyrirkomulag áfengis er liður í forvarnastefnu eins og víðar. Markmið laga um verslun með áfengi eru m.a. að skilgreina umgjörð um smásölu áfengis sem byggist á bættri lýðheilsu og samfélagslegri ábyrgð og vernd ungs fólks. Alþjóðlegar leiðbeiningar um forvarnir mæla með stýrðu aðgengi að áfengi. Ef breyta á sölufyrirkomulaginu hér á landi þarf það að gerast eftir lýðræðislega umræðu og lagasetningu. Slík ákvörðun er ekki í höndum verslana án samhengis við forvarnastefnu.

Það hefur verið horft til árangurs okkar Íslendinga við að draga úr áfengisneyslu barna og ungmenna en þar höfum við náð þeim árangri að hér er minnst áfengisneysla barna innan OECD. Stýrt aðgengi, há skattlagning og samvinna í gegnum íslenska forvarnamódelið hafa skilað okkur þessum árangri. Við eigum á hættu að missa þetta allt niður ef áfram verður haldið að fara á svig við áfengislög með gervinetsölu.

Þrátt fyrir einkasöluna hefur aðgengi að áfengi á Íslandi aukist mikið síðustu áratugi. Í kjölfarið höfum við séð aukinn vanda meðal fullorðinna. Hópurinn stækkar sem drekkur eitthvert áfengi flesta daga og drykkja á mann mæld í hreinum vínanda hefur aukist verulega, með ýmsum fylgikvillum, t.d. sjöföldun á áfengistengdum lifrarsjúkdómum á 20 árum. Í dag skrifar okkar helsti sérfræðilæknir í lyf- og fíknilækningum, Valgerður Rúnarsdóttir, grein á Vísi þar sem hún spyr, með leyfi forseta:

„Í alvöru krakkar!? Ætlum við að hafa þetta svona? Að láta lýðheilsu framtíðar lönd og leið ef einhverjir geta makað krókinn í dag?“

Ég tek undir þessa spurningu.“

Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, ræddi í störfum þingsins rekstrarvanda líkhúsa á Íslandi og að morgunljóst væri að skýra verði frekar hlutverk og rekstur þeirra til framtíðar. Eins verður það vandasamara að finna hentugt og sífellt meira landsvæði undir kirkjugarða.

„Samkvæmt lögum má ekki grafa látinn einstakling nema í viðurkenndum grafreit eða kirkjugarði. Eftir því sem okkur fjölgar, fjölgar eðlilega þeim látnu. Sífellt meira landsvæði fer því undir kirkjugarða og erfiðleikar við að finna hentugan stað aukast eftir því sem árin líða.“

Landrými í þéttbýli er dýrmætt og sveitarfélögum ber að leggja til aukið landrými fyrir kirkjugarða. Þróun síðustu ára sýnir að sífellt fleiri kjósa að láta brenna sig en áður.

„Duftreitir taka mun minna pláss og því væri ákjósanlegt að við myndum skoða það að færa okkur í auknum mæli í þá átt sem þróunin sýnir.“

Í dag er ein bálstofa í landinu, byggð 1946 og rekin á undanþágu.

„Ef við horfum blákalt á stöðuna er ljóst að það borgar sig að hafa einungis eina bálstofu í landinu vegna fámennis og smæðar og ef það verður framtíðarsýn okkar þá er mikilvægt að við jöfnum kostnaðinn fyrir alla landsmenn til að allir sjái tækifæri í að nýta þessa þjónustu.“

Rekstrarvandinn

„Hver er það sem á að starfrækja líkhús og bálstofur hér á landi? Á þetta að vera þjónusta á vegum ríkis, sveitarfélaga eða einkaaðila? Hvernig viljum við að líkhús og kirkjugarðar landsins þróist á komandi árum? Þetta er umræða sem við þurfum að taka og umræða sem er mikilvægt að taka. Ef við horfum til nágrannalanda okkar er afar misjafnt með hvernig hætti þetta er gert. En eitt er þó víst, það er klárlega þörf á gagngerri endurskoðun á lögum um kirkjugarða,“ sagði Ingibjörg að lokum.

---

Ræða Ingibjargar í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Síðustu misseri hafa verið fréttir af rekstrarvanda líkhúsa á Íslandi og það er morgunljóst að skýra þurfi frekar stöðu þeirra hér á landi og hvernig rekstri þeirra sé best háttað til framtíðar. En það er ekki einungis rekstrarvandi líkhúsa sem þarf að greina. Samkvæmt lögum má ekki grafa látinn einstakling nema í viðurkenndum grafreit eða kirkjugarði. Eftir því sem okkur fjölgar, fjölgar eðlilega þeim látnu. Sífellt meira landsvæði fer því undir kirkjugarða og erfiðleikar við að finna hentugan stað aukast eftir því sem árin líða. Landrými í þéttbýli er dýrmætt og það leggst á sveitarfélög að leggja til aukið landrými fyrir kirkjugarða. Þróun síðustu ára sýnir að sífellt fleiri kjósa að láta brenna sig en áður. Duftreitir taka mun minna pláss og því væri ákjósanlegt að við myndum skoða það að færa okkur í auknum mæli í þá átt sem þróunin sýnir. Eins og staðan er í dag er ein bálstofa í landinu. Hún var byggð 1946 og er fyrir löngu komin til ára sinna og rekin á undanþágu. Ef við horfum blákalt á stöðuna er ljóst að það borgar sig að hafa einungis eina bálstofu í landinu vegna fámennis og smæðar og ef það verður framtíðarsýn okkar þá er mikilvægt að við jöfnum kostnaðinn fyrir alla landsmenn til að allir sjái tækifæri í að nýta þessa þjónustu.

En þá komum við aftur að rekstrarvandanum. Hver er það sem á að starfrækja líkhús og bálstofur hér á landi? Á þetta að vera þjónusta á vegum ríkis, sveitarfélaga eða einkaaðila? Hvernig viljum við að líkhús og kirkjugarðar landsins þróist á komandi árum? Þetta er umræða sem við þurfum að taka og umræða sem er mikilvægt að taka. Ef við horfum til nágrannalanda okkar er afar misjafnt með hvernig hætti þetta er gert. En eitt er þó víst, það er klárlega þörf á gagngerri endurskoðun á lögum um kirkjugarða.“

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður, ræddi almenningssamgöngur innan sveitar eða milli landshluta í störfum þingsins. Búa verði þannig um hnútana að almenningssamgöngur séu raunhæfur valkostur og mæti þörfum farþega. Einnig sé mikilvægi þeirra þáttur í að jafna aðgengi að þjónustu samkvæmt byggðaáætlun og hún á að styðja við þróun á því.

„Mikilvægi þeirra er gríðarlegt, ekki bara til þess að dreifa ferðamönnum heldur til að mæta þörfum atvinnulífsins og fjölbreyttara samfélags,“ sagði Halla Signý.

Í svari innviðaráðherra við fyrirspurn Höllu Signýjar hvernig hafi gengið með framkvæmd þessarar byggðaaðgerðar segir að unnið hafi verið að endurskipulagning á leiðakerfi landsbyggðarvagna frá árinu 2022. Markmiðið sé að tengja byggðarlög sem deila vinnusóknar- og skólasvæðum og stefnt sé að því að til verði nýtt leiðakerfi í næsta útboði á landsbyggðarvögnum á tímabilinu 2025–2026.

„Auk þess hafa verið tilraunaverkefni um samþættan akstur með stuðningi úr byggðaáætlun. Þar er verið að horfa á að nýta almenningsvagna og skólabíla annars vegar í Borgarbyggð og á sunnanverðum Vestfjörðum. Í Borgarbyggð hefur þessi tilraun reynst vel á meðal íbúa á báðum svæðum og hún verið vel nýtt af börnum og ungmennum sem sækja tómstundir og íþróttir að loknum skóladegi. Samþættur akstur hefur farið fram að frumkvæði sveitarfélaganna og landshlutasamtaka og aðkoma ríkisins að beiðni þessara aðila. Uppruni og gerð hvers verkefnis eru því ólík.“

„Það er mikilvægt að unnið verði hratt og örugglega að því að bæta almenningssamgöngur milli byggðarlaga og landsvæða til að bæta þjónustu og mæta loftslagsmarkmiðum stjórnvalda. Það er allra hagur,“ sagði Halla Signý að lokum.

---

Ræða Höllu Signýar í heild sinni á Alþingi:

„Virðulegi forseti. Illa hefur gengið að auka almenningssamgöngur milli staða síðustu ár, hvort sem það er innan sveitar eða milli landshluta. Mikilvægi þeirra er gríðarlegt, ekki bara til þess að dreifa ferðamönnum heldur til að mæta þörfum atvinnulífsins og fjölbreyttara samfélags. Svo að almenningssamgöngur séu raunhæfur valkostur þurfa þær að mæta þörfum farþega. Erfitt hefur verið að feta þennan gullna meðalveg á öllum svæðum. Almenningssamgöngur eru mikilvægar til að jafna aðgengi að þjónustu samkvæmt byggðaáætlun og hún á að styðja við þróun á því.

Nú á vormánuðum sendi ég fyrirspurn til hæstv. innviðaráðherra til að leita svara við því hvernig hefur gengið með þessa aðgerð. Í svarinu segir að unnið hafi verið að endurskipulagningu á núverandi leiðakerfi landsbyggðarvagna síðan 2022, en Vegagerðin tók formlega við rekstri í janúar 2020. Markmiðið er að tengja byggðarlög sem deila vinnusóknar- og skólasvæðum og stefnt að því að innleiða nýtt leiðakerfi í næsta útboði á landsbyggðarvögnum á tímabilinu 2025–2026. Vonir standa til að grunnur að nýju greiðslukerfi verði þá kominn langt á leið. Auk þess hafa verið tilraunaverkefni um samþættan akstur með stuðningi úr byggðaáætlun. Þar er verið að horfa á að nýta almenningsvagna og skólabíla annars vegar í Borgarbyggð og á sunnanverðum Vestfjörðum. Í Borgarbyggð hefur þessi tilraun reynst vel á meðal íbúa á báðum svæðum og hún verið vel nýtt af börnum og ungmennum sem sækja tómstundir og íþróttir að loknum skóladegi. Samþættur akstur hefur farið fram að frumkvæði sveitarfélaganna og landshlutasamtaka og aðkoma ríkisins að beiðni þessara aðila. Uppruni og gerð hvers verkefnis eru því ólík.

Virðulegi forseti. Það er mikilvægt að unnið verði hratt og örugglega að því að bæta almenningssamgöngur milli byggðarlaga og landsvæða til að bæta þjónustu og mæta loftslagsmarkmiðum stjórnvalda. Það er allra hagur.“