Category: Fréttir

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, segir óvissu og erfiðleika vera hjá nautgripabændum vegna stefnuleysis Kristjáns Þórs Júlíussonar, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra. Ekki hefur enn borið á á viðbrögðum stjórnvalda frá því að samráðshópur Kristján Þórs skilaði af sér tillögum í febrúar eða fyrir átta mánuðum. Þetta kom fram í störfum þingsins á Alþingi í dag.
,,Þetta hefur skapað óvissu hjá bændum og frost hefur ríkt á mjólkurkvótamarkaðnum. Þetta hefur valdið erfiðleikum, m.a. við nýliðun. Þeir sem hafa verið í uppbyggingu með aukningu í huga geta ekki nálgast framleiðslurétt til þess. Segja má að bændur hafi lokast inni í þessum aðstæðum,” sagði Halla Signý.
,,Könnun var gerð meðal bænda og þá voru 90% á því að halda óbreyttu ástandi áfram, þ.e. að halda í greiðslumarkið í mjólk. Sú niðurstaða ber auðvitað keim af því að ekki er komin fram nein önnur stefna sem er betri eða valkostur við núverandi kerfi heldur dvelja þeir áfram í óvissunni,” sagði Halla Signý.
Í gildandi búvörusamningum er samningur um starfsskilyrði nautgriparæktar frá 2016. Sá samningur felur í sér stefnumörkun um breytingar á því kerfi sem hefur verið við lýði síðasta aldarfjórðung.

Meginstefið er að greiðslumark í mjólk ætti að fjara út á samningstímanum, bæði sem viðmiðun fyrir beingreiðslur og kvóti sem tryggir forgang á innanlandsmarkaði.
Önnur markmið samningsins eru að efla íslenska nautgriparækt, skapa greininni sem fjölbreyttust sóknarfæri og búa hana undir áskoranir næstu ára.
Samningnum er ætlað að hvetja til þróunar og nýsköpunar í greininni með heilnæmi og gæði afurða, velferð dýra og samfélagslega ábyrgð að leiðarljósi.
Á þessu ári á að endurskoða hvort markmiðum samningsins hafi verið náð og hvort ástæða sé til að gera á þeim breytingar og að sú ákvörðun sem stefnt var að um afnám kvótans árið 2021 verði tekin til endurskoðunar.

,,Þess vegna skora ég á ráðherra að gera skurk í þessum málum og leysa þennan hnút,” sagði Halla Signý.

Stjórnmálaályktun 19. Kjördæmisþings Framsóknarmanna í Norðvesturkjördæmi haldið 12.-13. október 2019 að Holti í Önundarfirði.

Kjördæmisþingið lýsir ánægju sinni með stjórnarsamstarf Framsóknarflokks, Sjálfstæðisflokks og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs. Ríkisstjórnin hefur með áherslum sínum í síðustu kjarasamningum, lífskjarasamningunum, tekist að jafna kjör og vinda ofan af því launaskriði sem var orðið í efstu lögum samfélagsins á meðan millistéttir og láglaunafólk mátti sitja eftir. Með þessu náðist fram sátt á vinnumarkaði og áframhaldandi stöðugleiki í íslensku efnahagslífi.

Þingið lýsir fullum stuðningi við þingflokkinn og ráðherra flokksins í þeirra mikilvægu störfum fyrir land og þjóð. Þingið leggur áherslu á að halda til haga stefnumálum Framsóknarflokksins í ríkisstjórnarsamstarfinu og gæta þess að rödd hans heyrist sem víðast.

Sjávarútvegur er gríðarlega mikilvægur í öllu kjördæminu og því hefur viðgangur greinarinnar mikil áhrif á flest öll sveitarfélög á svæðinu. Kjördæmisþingið ítrekar mikilvægi þess að sá kvóti sem ríkið hefur ráðstöfunarrétt yfir eða 5.3% aflaheimilda á hverja fisktegund, verði nýttur til byggðafestu og til að byggja undir fjölbreytni sjávarútvegs hringinn í kringum landið.

Kjördæmisþingið fagnar þeirri tæknibyltingu sem er að verða í veiðitækni, aflameðferð og fullvinnslu afurða um þessar mundir. Mikilvægt er að staðinn verði vörður um samkeppnis- og rekstrarhæfi íslensks sjávarútvegs á sama tíma og arður af sameiginlegum auðlindum landsmanna verði nýttur til uppbyggingar innviða og eflingar byggðarlaga vítt og breytt um landið. Þingið minnir á að engin ein löggjöf hefur haft viðlíka jákvæð áhrif á umhverfið á Íslandi og lög um stjórn fiskveiða sem sett voru undir forystu Framsóknarflokksins.

Kjördæmisþingið fagnar þeirri uppbyggingu sem hefur orðið á fiskeldi og telur það vera einn af megin atvinnuvegum þjóðarinnar. Þingið hvetur stjórnvöld til að byggja undir sterkt lagaumhverfi fyrir þessa nýju atvinnugrein. Mikilvægt er að mótvægisaðgerðum verði beitt og stuðla að umhverfisvænum rekstri til hagsbóta fyrir samfélagið.

Nauðsynlegt er að framfylgja stefnu Framsóknarflokksins í byggðamálum. Þar er lögð áhersla á jafnrétti til búsetu og að íbúar landsins njóti þeirrar grunnþjónustu sem gerð er krafa um í nútímasamfélagi. Nauðsynlegt er að samræming í ákvarðanatöku sé til staðar svo markmið byggðastefnu nái fram að ganga.

Undir forystu Framsóknar hefur verið unnið að jöfnu aðgengi landsmanna að sérhæfðri heilbrigðisþjónustu með eflingu fjarheilbrigðisþjónstu. Þingið bendir á mikilvægi þess að samningar við sérfræðilækna náist.

Kjördæmisþingið vill leggja áherslu á löggæslumál á landsbyggðinni. Skortur á fjármagni og sameining lögregluumdæma má aldrei verða til þess að íbúar á landsbyggðinni hljóti skerta þjónustu í formi lengri útkallstíma eða manneklu.

Grundvallaratriði í byggðaþróun og grunnþjónustu við íbúa er aðgengi að menntastofnunum. Kjördæmisþingið leggur áherslu á að tryggt verði aðgengi nemenda að framhaldsskólum í kjördæminu og fjármunir til að standa undir fjölda nemendaígilda til að mæta þeirri eftirspurn. Mjög mikilvægt er að styrkja stoðir menntastofnana og dreifnáms í Norðvesturkjördæmi. Þá þarf að tryggja fjárhagsstöðu, rekstrargrundvöll og framtíð mennta- og menningarstofnana í kjördæminu.

Þingið leggur áherslu á að flutnings- og dreifikerfi rafmagns á Íslandi tryggi fullnægjandi afhendingaröryggi raforku um landið. Einnig að lokið verði við uppbyggingu á þriggja fasa rafmagni til að tryggja nýsköpun, atvinnu- og byggðarþróun í dreifðari byggðum kjördæmisins. Þingið leggur áherslu á við stjórnvöld að núverandi rammaáætlun verði virt og lýsir stuðningi sínum við gerð Hvalárvirkjunar.

Orkustofnun hefur bent á að mikil eftirspurn sé eftir raforku á Íslandi og að brýnt sé að huga sérstaklega að lagarammanum um nýtingu vindorku þar sem hagsmunir samfélagsins og sjálfbærni eru hafðir að leiðarljósi. Smávirkjanir eru liður í uppbyggingu dreifikerfis raforku og telur þingið að kanna þurfi betur virkjunarkosti víða um land og einfalda umsagnaferlið þeirra.

Dreifingarkostnaður raforku hefur hækkað meira í dreifbýli en þéttbýli á undanförnum árum og telur þingið brýnt að stjórnvöld hraði vinnu við jöfnun raforkukostnaðar. Hár raforkukostnaður dregur úr hvata til uppbyggingar í hinum dreifðu byggðum og minnkar samkeppnishæfni dreifbýlisins.

Kjördæmisþingið hafnar alfarið raforkusölu um sæstreng til annarra landa.

Þingið hvetur til áframhaldandi uppbyggingar ferðaþjónustu í landinu. Endurskoða þarf skiptingu tekna af ferðamönnum milli ríkis og sveitarfélaga þannig að sveitarfélög fái tekjur til að standa að uppbyggingu innviða.

Kjördæmisþing Framsóknarmanna í Norðvesturkjördæmi skorar á stjórnvöld að nýtingar- og/eða búsetuskylda á bújörðum í landinu verði tryggð með lagasetningu, þannig að með eignarhaldi á bújörð fylgi ákveðnar skyldur. Mikilvægt er að horft sé til þess landgæði á hverjum stað stuðli að aukinni atvinnusköpun, matvælaframleiðslu og eflingu byggðar í landinu.

Íslenskur landbúnaður er og verður hornsteinn byggðar um allt land. Óásættanlegt er að fluttar séu inn búvörur sem framleiddar eru við minni kröfur um aðstæður, lyfjanotkun og aðra þætti er lúta að heilbrigði afurða, en gerðar eru hér á landi. Þingið fagnar góðum árangri við ljósleiðaravæðingu í kjördæminu.

Kjördæmisþing Framsóknarmanna í Norðvesturkjördæmi hafnar framkomnum hugmyndum um þjóðgarð á miðhálendi Íslands. Þingið leggur áherslu á að fyrirliggjandi tillaga um stofnun þjóðgarðs á miðhálendi Íslands felur í sér skerðingu á valdheimildum sveitarfélaga, réttindum íbúa þeirra ásamt því að koma í veg fyrir frekari orkuöflun á miðhálendinu. Mikilvægt er að loka ekki fyrir nýtingu nýrra endurnýjanlegra orkukosta á miðhálendinu í ljósi áætlunar ríkisstjórnarinnar um orkuskipti í samgöngum.

Fyrirliggjandi tillaga hvað varðar mörk þjóðgarðs á miðhálendinu virðist fyrst og fremst tilkomin til þess að styrkja eignar- eða ráðstöfunarrétt ríkisins yfir landi í hálendi Íslands.

Kjördæmisþingið hvetur stjórnvöld til þess að bregðast hratt við ótryggu og hættulegu ástandi vega í kjördæminu.

***

Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Suðurkjördæmi, er fyrsti flutningsmaður tillögu til þingsályktunar um „upplýsingamiðlun um heimilisofbeldismál“. „Hugmyndin að þessu máli kviknaði þegar ég hlustaði á Kverkatak, útvarpsþátt á Rás 1, sem útvarpsmaðurinn Viktoría Hermannsdóttir gerði. Í þáttunum eru viðtöl við þolendur heimilisofbeldis og sérfræðinga sem sinna slíkum málum. Það var augljóst að gera mætti betur í þessum málaflokki og tryggja betur með lögum öryggi þolenda,“ sagði Silja Dögg.
Tillögugreinin hljóðar svo:

Alþingi ályktar að fela dómsmálaráðherra að setja á fót starfshóp sem verði falið að móta tillögur um bætt verklag um miðlun um heimilisofbeldismál á milli kerfa félagsþjónustu sveitarfélaga, heilbrigðisstofnana, skóla og lögregluembætta. Starfshópnum verði m.a. falið að móta tillögur um rýmri lagaheimildir til miðlunar upplýsinga um heimilisofbeldi milli félagsmálayfirvalda, heilbrigðisyfirvalda, menntamálayfirvalda og lögreglu og koma á fót samstarfsvettvangi stjórnvalda. Ráðherra kynni Alþingi niðurstöður starfshópsins eigi síðar en í júní 2020.

„Ég fór að skoða málið og fékk álit hjá fjölmörgum sérfróðum aðilum. Þingsályktunartillagan eins og hún liggur fyrir núna er niðurstaða þess samtals. Þolendur heimilisofbeldis veigra sér oft við því að tilkynna lögreglu um ofbeldið enda er gerandinn oft einstaklingur sem er nákominn þolanda. Í smærri sveitarfélögum þar sem íbúar þekkja flestir hver annan getur það ekki síður verið þungbært að tilkynna um heimilisofbeldi. Því er mikilvægt að þau stjórnvöld sem starfa náið með íbúum hafi víðtækar heimildir til að eiga frumkvæði að því að grípa inn í og eiga samstarf við önnur stjórnvöld um viðbrögð við slíkum brotum,“ sagði Silja Dögg.
„Markmiðið með þingsályktunartillögu þessari er að núverandi kerfi verði endurskoðað með það fyrir augum að einfalda félagsmálayfirvöldum, heilbrigðisyfirvöldum og menntamálayfirvöldum að miðla upplýsingum sín á milli og til lögreglu,“ sagði Silja Dögg.

• Tillaga til þingsályktunar um upplýsingamiðlun um heimilisofbeldismál.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, benti á í störfum þingsins í gær, að umræða um loftslagsmál og bindingu kolefnis hafi varla farið fram hjá íbúum þessa lands.
„Að rækta skóg er einn af þeim þáttum sem horft er til er binda á kolefni. Blásið hefur verið til sóknar í skógrækt og landgræðslu af hálfu stjórnvalda, en einhver brotalöm er á því ferli því að frá árinu 2008 hefur orðið meira en 40% samdráttur í fjárveitingum og umsvifum í skógrækt á lögbýlum. Ríkið stendur ekki við samninga við bændur, og þrátt fyrir að í þeim sé gert ráð fyrir að það taki tíu ár að gróðursetja á hverju lögbýli tæki það 40 ár að uppfylla fyrirliggjandi samninga miðað við fjárveitingar 2019,“ sagði Þórarinn Ingi.
„Markmið skógræktar á bújörðum, eins og það er skilgreint í lögum nr. 95/2006, um landshlutaverkefni í skógrækt, er að skapa skógarauðlind á Íslandi, rækta fjölnytjaskóga og skjólbelti, treysta byggð og efla atvinnulíf. Í hverju landshlutaverkefni skal stefnt að ræktun skóga á a.m.k. 5% af flatarmáli láglendis neðan 400 m yfir sjávarmáli,“ sagði Þórarinn Ingi.
Uppfylla markmið Parísarsáttmálans í loftslagsmálum
„Mögulegt er að auka kolefnisbindingu skóga mjög hratt með því að standa við þegar gerða samninga og vinna samkvæmt áætlun og skipulagi sem tilbúið er. Þar næðist árangur hratt án þess að bæta þyrfti við innviðum eða umgjörð við framkvæmdina.
Fjármagn sem varið væri til verkefnisins gæti skilað sér beint í ræktun. Í skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands eftir Brynhildi Davíðsdóttur, frá febrúar 2017, kemur fram að með því að fjórfalda aðgerðahraða í skógrækt væri hægt að auka kolefnisbindingu úr 369.000 tonnum í allt að 535.000 tonn árið 2030,“ sagði Þóarinn Ingi.

Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Suðurkjördæmi, sagði í störfum þingsins í gær að fyrir liggji „að börn fá ekki aðstoð tímanlega, bið eftir greiningum er allt of löng og á biðtímanum gerist oft afar lítið og vandinn vex. Aðkallandi er að meiri samfella og samtenging sé á milli opinberra þjónustuaðila en staðan í dag er sú að þeir aðilar sem veita börnum þjónustu tala ekki endilega saman. Dæmi eru um að tiltekin svið sveitarfélaga séu ekki með formlega ferla sín á milli og enginn með skilgreinda ábyrgð. Ef samfella þjónustu er ekki til staðar fær barnið ekki eins góða þjónustu og mögulegt er að veita.“
„Réttindi barna og bætt þjónusta við börn og barnafjölskyldur eru meðal áhersluatriða ríkisstjórnarinnar og birtist með skýrum hætti í stjórnarsáttmálanum. Alþingi samþykkti á dögunum tillögu til þingsályktunar um framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar til fjögurra ára. Henni er ætlað að efla grunnvinnslu barnaverndarmála á fyrstu stigum, stuðla að snemmtækri íhlutun, auka samvinnu ríkis og sveitarfélaga og fjölga gagnreyndum úrræðum. Gert er ráð fyrir 600 millj. kr. fjáraukningu til að byggja upp og þróa úrræði og þjónustu í málaflokknum,“ sagði Silja Dögg.
„Mig langar að vekja athygli á þingsályktunartillögu, sem ég hef mælt fyrir og hefur verið send til umsagnar af velferðarnefnd, sem fjallar um rétt barna til að þekkja uppruna sinn. Í henni felst að dómsmálaráðherra verði falið að semja lög sem tryggi þeim börnum sem getin eru með kynfrumugjöf sjálfstæðan rétt til að þekkja líffræðilegan uppruna sinn. Þetta er í fimmta sinn sem Alþingi fjallar um málið. Nágrannaríki okkar, þau sem við berum okkur helst saman við, hafa þegar tryggt þessi réttindi barna með lögum og ég vona að það fari að koma að því að við gerum það líka,“ sagði Silja Dögg.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, benti á í störfum þingsins í gær að þar sem segir í stefnumótandi byggðaáætlun að Ísland verði í fararbroddi með nútímainnviði, framsækna þjónustu og nýjustu tækni sem tengi byggðir saman að þá sé mjög ánægjulegt sjá að Landspítali hafi komið á samstarfi við Heilbrigðisstofnun Vestfjarða um bætt aðgengi að sérfræðilæknum.
„Verkefnið er í samræmi við markmið heilbrigðisstefnu um að jafna aðgengi landsmanna að heilbrigðisþjónustu um landið og byggðaáætlun eins og fyrr er vísað til. Þarna er verið að spara tíma, löng ferðalög og dýr, svo að ekki sé talað um vinnutap. Einnig er mjög mikilvægt að verið er að styrkja gagnkvæma faglega ráðgjöf milli heilbrigðisstarfsmanna,“ sagði Halla Signý.
„Þörf lækna og hjúkrunarfræðinga á landsbyggðinni fyrir aðstoð og ráðleggingar frá sérfræðingum Landspítala er mikil og getur skipt sköpum við meðferð sjúklinga. Bætt samskipti eru ávinningur, flækjustigið er minnkað og það getur sparað tíma og stytt bataferli. Mest af slíkum samskiptum fer fram með símtölum og tölvupóstum eins og staðan er í dag,“ sagði Halla Signý.
„Það er því mjög ánægjulegt að sjá að nýsamþykkt byggðaáætlun og heilbrigðisstefna eru farnar að vinna í rauntíma,“ sagði Halla Signý.

„Framræst votlendi getur losað mikið af gróðurhúsalofttegundum, þegar gróðurleifar rotna hraðar í þurru landi en blautu. Gleymum samt ekki að náttúran stendur aldrei í stað, hún breytist sífellt eftir árstíðum og með tímanum og lengd grafinna skurða er ekki mælikvarði á losun,“ sagði Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, í störfum þingsins á dögunum.
„Þannig hefur náttúran nú þegar leyst vandann sums staðar og er búin að bleyta upp í landi sem áður var ræst. Annars staðar er hún á góðri leið með það. Þá er töluvert til af skurðum sem breyttu aldrei neinu því að náttúran lék bæði á mælingarmennina og gröfumennina.“

Flestir skurðir á Íslandi voru grafnir milli 1950 og 1970. Síðan hafa skurðir vegna landbúnaðar einkum verið grafnir til að viðhalda eða bæta framræslu á áður þurrkuðu landi. Það tekur lífrænt efni, mólag, sem er einn metri á þykkt meira en 100 ár að rotna. Á meðan losna gróðurhúsalofttegundir. Lífrænt efni í mýrum er hins vegar mjög misþykkt. Sumt framræst votlendi losar enn mikið en annað gerir það ekki. Rotnun losar líka um næringarefni sem aftur getur aukið grasvöxt og þar með bindingu í hringrás árstíðanna en auk þess getur losunin dregið úr áburðarþörf í landbúnaði.
Endurheimt verður að ígrunda vel, gæta þess að opna ekki land fyrir jarðvegsrofi og muna að allt votlendi þarf afrennsli. Snögg umbreyting getur líka veikt gróðurþekju og mótstöðu vistkerfa. Ef mögulegt er leyfum votlendi sem ekki er notað að blotna upp vegna verkunar náttúrunnar sjálfrar, leyfum skurðum að síga saman og breytast aftur í læki. Notum sem minnst inngrip.

„Við framræslu votlendis á Íslandi voru gerð margvísleg mistök. Dettum ekki í sömu gryfju við endurheimtina. Henni verður ekki best sinnt með gulum gröfum út um allar flár og flóa. Notum skynsemina og vísindin og nýtum fjármagn til endurheimtar vistkerfa vel. Það verður að taka út hvert svæði áður en endurheimt hefst,“ sagði Líneik Anna.

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, var  málshefjandi í sérstakri umræðu um jarðamál og eignarhald lands á Alþingi í dag.
„Land er auðlind, landið sjálft, jarðvegurinn og gróðurinn sem þar þrífst. Fyrir tæpu ári átti ég hér orðastað við hæstv. sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra um eignarhald á bújörðum og mögulegar takmarkanir á því samkvæmt ákvæðum ábúðar- og jarðalaga. Sú umræða fór fram í kjölfar þess að starfshópur um endurskoðun eignarhalds á bújörðum skilaði af sér tillögum og skýrslu. Í framhaldinu var sett af stað vinna á vegum forsætisráðuneytisins,“ sagði Líneik Anna.
Um mitt þetta ár átti Líneik Anna orðastað við forsætisráðherra í fyrirspurnatíma og lýsti hún nú því yfir að það væru vonbrigði að vinna ráðuneytisins væri ekki enn komin til umræðu á Alþingi. Hún taldi sér kunnugt um að vinnan væri enn í gangi og kærkomið tækifæri nú að ræða framvindu vinnunnar í þingsal og fá frekari upplýsingar.
„Mig langar því að spyrja:

Hver er staðan í vinnu á vegum forsætisráðuneytisins við gerð skýrari lagaramma fyrir jarða- og landaviðskipti?
Er vinnan sem fram fer bundin við jarða- og ábúðarlög eða falla fleiri aðgerðir og verkefni þar undir?“

Minnti hún á að þingflokkur Framsóknarmanna hafi lagt fram þingsályktunartillögu um aðgerðaáætlun til styrkingar á lagaumgjörð og reglum um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna. Aðgerðaáætlunin hafi það að markmiði að tryggja eignarhald landsmanna á jörðum, þ.e. auðlindum á Íslandi, ásamt því að skapa frekari tækifæri til heilsársbúsetu í dreifbýli og til fjölbreyttrar, sjálfbærrar landnýtingar og matvælaframleiðslu í landinu.
„Tillagan felur í sér sjö verkefni og aðgerðir sem öllum er ætlað að bæta umsýslu lands því að það eru ekki til nein ein töfralausn til að bæta umgjörðina. Lög, stjórntæki og verklag verður að mynda eina heild ef vel á að takast til. Verkefnin eru:

1. Lögfestar verði reglur um að skilgreind tengsl við Ísland séu forsenda fyrir eignarhaldi á jörðum hér á landi og um takmarkanir á fjölda jarðeigna í eigu sama aðila.
2. Jarðakaup verði leyfisskyld.
3. Umhverfis- og auðlindaráðuneytið flýti gerð leiðbeininga um flokkun landbúnaðarlands og móti leiðir til að skilgreina búsetuskyldu í dreifbýli við skipulagsgerð.
4. Löggjöf á sviði skráningar landeigna og eignarmarka verði endurskoðuð og bætt.
5. Fasteignamat í dreifbýli verði uppfært en dæmi er um að fasteignamat jarða hafi ekki verið uppfært í áratugi. Það mætti nýta sem stjórntæki.
6. Komið verði á lánasjóði vegna jarðakaupa.
7. Lög er varða ráðstöfun jarða og auðlinda á landi verði endurskoðuð í ljósi framvindu annarra aðgerða og reynslu af lögunum. Það þarf m.a. að tryggja betur að tekjur af landi og hlunnindum skili sér til þeirra sem vilja búa í dreifbýli og til dreifbýlissamfélaganna.

Mér leikur því einnig forvitni á að vita að hve miklu leyti vinna forsætisráðuneytisins nær yfir eða skarast við þessar aðgerðir,“ sagði Líneik Anna.
(Svör forsætisráðherra koma inn síðar)

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, er fyrsti flutningsmaður tillögu til þingsályktunar um fræðslu um vefjagigt og endurskoðunar á skipan sérhæfðrar endurhæfingarþjónustu.
„Þingsályktunartillagan felur í sér að Alþingi álykti að fela heilbrigðisráðherra að beita sér fyrir fræðslu til almennings um vefjagigt og láta fara fram endurskoðun á skipan sérhæfðrar endurhæfingarþjónustu með það að markmiði að styrkja greiningarferlið og bjóða upp á heildræna meðferð byggða á niðurstöðum gagnreyndra rannsókna,“ sagði Halla Signý.
Tillögugreinin hljóðar svo:

Alþingi ályktar að fela heilbrigðisráðherra að beita sér fyrir fræðslu til almennings um vefjagigt og láta fara fram endurskoðun á skipan sérhæfðrar endurhæfingarþjónustu með það að markmiði að styrkja greiningarferlið og bjóða upp á heildræna meðferð byggða á niðurstöðum gagnreyndra rannsókna.

„Þingsályktunartillaga þessi var lögð fram á síðasta þingi og er nú endurflutt með viðbótarumfjöllun í greinargerð. Við umfjöllun málsins á 149. löggjafarþingi bárust fimm umsagnir um málið en í þeim öllum var tekið undir markmið þingsályktunartillögunnar og þörfin á vitundarvakningu um vefjagigt undirstrikuð. Í umsögn frá embætti landlæknis er tekið undir mikilvægi þess að fram fari endurskoðun á heildarskipulagi þjónustu fyrir einstaklinga með vefjagigt og áhersla lögð á að hún nái til allra þjónustustiga. Félag sjúkraþjálfara benti á að skortur væri á umgjörð fyrir börn með vefjagigt og Þraut ehf. benti á mikilvægi þess að vinnufært fólk með vefjagigt á vægari stigum hefði betri aðgang að þeirri þjónustu sem er í boði,“ sagði Halla Signý.
„Vefjagigt er langvinnur sjúkdómur sem samanstendur af fjölmörgum einkennum frá hinum ýmsu líffærakerfum. Helstu einkenni eru langvarandi og útbreiddir stoðkerfisverkir, stirðleiki, yfirþyrmandi þreyta og svefntruflanir. Önnur algeng einkenni eru fótapirringur, kuldanæmi, órólegur ristill, ofurnæm þvagblaðra, dauðir fingur, einbeitingarskortur og depurð.“
„Árið 1993 var vefjagigt formlega skilgreind sem sjúkdómur af Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni. Töluverðan tíma tók uns sjúkdómurinn öðlaðist almenna viðurkenningu innan læknasamfélagsins en framan af var algengt að litið væri á vefjagigt sem eins konar ruslakistugreiningu. Í gegnum tíðina hafa fordómar verið tengdir sjúkdómnum sem mikilvægt er að eyða með markvissri fræðslu um hann. Vefjagigt mælist hvorki með blóðprufum né röntgenrannsóknum og er það vafalaust ein helsta ástæða fordóma í garð sjúkdómsins.“
„Ef tillagan nær í gegn tel ég að hér sé komin rödd þessa þögla sjúkdóms sem hefur hrjáð svo margar konur og er stór orsakaþáttur í örorku kvenna hér á landi. Það skiptir ekki bara máli að haldið sé utan um þennan hóp og að hann fái rödd heldur skiptir líka gríðarlega miklu máli að konur, og karlar sem hafa líka sjúkdóminn, komist sem fyrst til meðferðar svo að þau komist aftur út á vinnumarkaðinn. Bæði konur og karla eru með þennan sjúkdóm svo að þetta skiptir máli fyrir samfélagið í heild,“ sagði Halla Signý.

• Tillaga til þingsályktunar um fræðslu um vefjagigt og endurskoðun á skipan sérhæfðrar endurhæfingarþjónustu.

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, er fyrsti flutningsmaður tillögu til þingsályktunar um „aðgerðaáætlun í jarðamálum“.
Tillögugreinin hljóðar svo:

Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að hrinda í framkvæmd aðgerðaáætlun til styrkingar á lagaumgjörð og reglum um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi, ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna. Aðgerðaáætlunin hafi það að markmiði að tryggja eignarhald landsmanna á jörðum á Íslandi, ásamt því að skapa frekari tækifæri til heilsársbúsetu í dreifbýli og fjölbreyttrar sjálfbærrar landnýtingar og matvælaframleiðslu í landinu.
Aðgerðaáætlun þessi feli í sér eftirfarandi verkefni og aðgerðir:
1. Lögfestar verði reglur um að skilgreind tengsl við Ísland séu forsenda fyrir eignarhaldi á jörðum hér á landi og um takmarkanir á fjölda jarðeigna í eigu sama aðila.
2. Jarðakaup verði leyfisskyld.
3. Umhverfis- og auðlindaráðuneytið flýti gerð leiðbeininga um flokkun landbúnaðarlands og móti leiðir til að skilgreina búsetuskyldu í dreifbýli í skipulagi.
4. Löggjöf á sviði skráningar landeigna og eignarmarka verði endurskoðuð.
5. Fasteignamat í dreifbýli verði uppfært.
6. Komið verði á lánasjóði vegna jarðakaupa.
7. Lög er varða ráðstöfun jarða og auðlinda á landi verði endurskoðuð í ljósi annarra aðgerða í áætlun þessari og reynslu af framkvæmd þeirra svo sem jarðalög, ábúðarlög og lög um veiðifélög.
Forsætisráðherra flytji Alþingi skýrslu um framgang áætlunarinnar fyrir 1. febrúar 2021.

„Með tillögunni er lagt til að ríkisstjórnin hrindi í framkvæmd aðgerðaáætlun til styrkingar á lagaumgjörð og reglum um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna.
Land er takmörkuð auðlind, landið sjálft, jarðvegurinn og gróðurinn sem þar þrífst. Auk þess geta fylgt landi verðmætar viðbótarauðlindir.
Meðferð og notkun lands skiptir máli nú og til framtíðar. Það felast því miklir almannahagsmunir í ákvörðunum um ráðstöfun lands og öll ákvarðanataka um eignarhald og landnýtingu hefur áhrif á almannahagsmuni til framtíðar. Það geta því ekki gilt sömu reglur um kaup og sölu á landi eins og á hverri annarri fasteign,“ sagði Líneik Anna.
„Gildandi lagaumhverfi leiðir af sér að rúmlega 500 milljón manns geta keypt land og aðrar fasteignir hér á landi með sömu skilyrðum og íslenskir ríkisborgarar. Flutningsmenn telja brýnt að settar verði reglur um að skilgreind tengsl við Ísland séu forsenda fyrir eignarhaldi á jörðum hér á landi enda hefur ásókn fólks sem ekki er búsett á Íslandi eftir eignarhaldi á jörðum aukist á síðustu árum. Þá eru dæmi um að sami aðili eigi fjölda jarða og fyrirsvar jarða sé óþekkt og óljóst, sagði Líneik Anna.
„Á síðustu árum hafa ýmsir starfshópar skoðað þessi mál, einkum út frá eignarhald á bújörðum og landbúnaðarlandi. Í september 2018 skilaði slíkur starfshópur áliti til sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra. Þar voru settar fram átta tillögur að leiðum til að viðhalda ræktanlegu landbúnaðarlandi og búsetu í sveitum landsins með breytingum á jarðalögum og ábúðarlögum. Nú stendur yfir frekari vinna á vegum forsætisráðherra með tillögurnar þar sem leitað er leiða til að skýra lagarammann fyrir jarða- og landaviðskipti, þar á meðal stöðu landsréttinda og vatnsréttinda, eins og kom fram í stefnuræðu forsætisráðherra. Auk þess er unnið að upplýsingaöflun um eignarhald á landi.
Tillagan sem við ræðum er unnin til að draga það fram að verkefnið er enn víðtækara en sú vinna sem þegar er hafin og mikilvægt að fylgja málinu eftir á mörgum sviðum,“ sagði Líneik Anna.
„Við gerð reglnanna verður að gæta að þeim takmörkunum sem leiðir af 72. gr. stjórnarskrárinnar um friðhelgi eignarréttar sem og þeim skuldbindingum sem Ísland hefur undirgengist með aðild sinni að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið og verður þar einkum að líta til 40. gr. samningsins um frjálsa fjármagnsflutninga innan svæðisins. Flutningsmenn benda þó á að svo virðist sem gengið hafi verið lengra í að opna heimildir til kaupa á landi en skuldbindingar Íslands samkvæmt samningnum gera ráð fyrir. Það leiði af samningnum að heimilt sé að takmarka eignarhald á fasteignum með lögum og án bótaskyldu á grundvelli skilgreindra markmiða byggðra á almannahagsmunum,“ sagði Líneik Anna.
„Með því að gera jarðakaup leyfisskyld verður einnig tryggð nauðsynleg aðkoma ríkis og sveitarfélaga að aðilaskiptum að landi svo að mögulegt verði að fylgja eftir lögum, reglum og ákvæðum aðal-, svæðis- og deiliskipulaga. Að mati flutningsmanna er jafnframt brýnt að skoðað verði sérstaklega hvort rétt sé að endurvekja forkaupsrétt sveitarfélaga að jörðum sem afnuminn var með samþykkt jarðalaga, nr. 81/2004, en leyfisskyldan og forkaupsrétturinn gætu að einhverju leyti náð sömu markmiðum.“
„Það er mjög mikilvægt að fyrstu skrefin í framfylgd áætlunarinnar verði stigin sem fyrst því að það þarf að byrja að púsla saman betri umgjörð um landið, um jarðir og auðlindir á landi, til að reglur, framkvæmd og eftirfylgni batni. Góð og ígrunduð stjórnun lands og eigna er einn af grundvallarþáttum í efnahagslegri þróun samfélaga og sjálfbærri nýtingu náttúrunnar og því óhjákvæmilegt verkefni stjórnvalda. Ekki má ríkja sinnuleysi á þessu sviði eins og hefur að mörgu leyti verið á síðustu árum,“ sagði Líneik Anna að lokum.

• Tillaga til þingsályktunar um aðgerðaáætlun í jarðamálum.

• Markviss aðgerðaráætlun í jarðamálum