Category: Fréttir

Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra og formaður Framsóknar, flutti opnunarræðu á fjölmennu húsnæðisþingi sem haldið var í morgun á vegum innviðaráðuneytisins og Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) undir yfirskriftinni „Heimili handa hálfri milljón“. Ráðherra kynnti þar drög að fyrstu heildarstefnu í húsnæðismálum til 15 ára og aðgerðaáætlunar til 5 ára. Drög að húsnæðisstefnunni og aðgerðaáætlun er nú í samráðsgátt og hægt að senda umsagnir og ábendingar til og með 4. september. Þingsályktun um stefnuna verður lögð fram á haustþingi.

• RÚV – Fimm atriði úr kynningu á nýrri húsnæðisstefnu
• MBL – „Já, ég hef raunverulegar áhyggjur“
• VISIR – Ætlar að tvöfalda uppbyggingu til að bregðast við niðursveiflu
• Upptaka af ávarpi ráðherra á húsnæðisþingi
• Glærur með ávarpi ráðherra
• Upptaka af öllu þinginu
• Skoða drög að húsnæðisstefnu í samráðsgátt stjórnvalda

Réttlátari húsnæðismarkaður

Í ræðu sinni sagði Sigurður markmiðið vera að skapa réttlátari húsnæðismarkað. Tryggja þurfi aðgengi að öruggu húsnæði – grundvallarþörf hvers einstaklings. Þá þurfi að stuðla að jafnvægi á húsnæðismarkaði, að húsnæðiskostnaður sé í samræmi við greiðslugetu og huga að húsnæðisöryggi leigjenda.

„Til lengri tíma þurfum við að fjölga íbúðum af öllum gerðum til að mæta íbúafjölgun og skapa þannig jafnvægi á húsnæðismarkaði. Sú yfirsýn sem við höfum öðlast með þéttara samstarfi ríkis, sveitarfélaga og byggingaraðila er mikilvægur grunnur til að standa á til að ná þessum markmiðum til lengri tíma. Til skemmri tíma að styðja við tekju- og eignaminni, ungt fólk og fyrstu kaupendur á fasteignamarkaði með ólíkum leiðum, t.d. samkeppnishæfari hlutdeildarlánum til að hjálpa fólki að eignast eigið húsnæði og hækkun stofnframlaga til byggingar hagkvæms leiguhúsnæðis á viðráðanlegu verði. Þannig eflum við almennan leigumarkað og bætum húsnæðisöryggi leigjenda,“ sagði Sigurður Ingi.

Á þinginu fór Sigurður Ingi yfir megindrætti í drögum að nýrri húsnæðisstefnu. „Húsnæðismál eru í senn velferðarmál og efnahagsmál. Því er mikilvægt að stjórnvöld móti skýra langtímastefnu með aðgerðaáætlun. Megininntak stefnunnar er að húsnæði sé hluti af velferð okkar allra. Við þurfum öll þak yfir höfuðið.“

Sjö lykilviðfangsefni

Í drögum að húsnæðisstefnu eru skilgreind sjö lykilviðfangsefni 

1. Stöðugleiki á húsnæðismarkaði þar sem fjölbreytt framboð íbúða mæti þörf.
2. Skilvirk stjórnsýsla á sviði húsnæðis-, mannvirkja- og skipulagsmála.
3. Greinargóðar upplýsingar um húsnæðis-, mannvirkja- og skipulagsmál byggðar á áreiðanlegum tæknilegum innviðum.
4. Sérhæfðar lausnir til að mæta áskorunum á landsbyggðinni.
5. Markviss húsnæðisstuðningur sem er afmarkaður við þau sem standa höllum fæti á húsnæðismarkaði.
6. Aukið húsnæðisöryggi leigjenda og bættar rauntímaupplýsingar um leigumarkaðinn.
7. Sjálfbær þróun, gæði og rekjanleiki í mannvirkjagerð.

Markmið og 44 aðgerðir

Þá hafa verið skilgrein fjögur markmið og 44 aðgerðir sem skiptast niður á markmiðin.

• Auka jafnvægi á húsnæðismarkaði – 10 aðgerðir 
• Gera stjórnsýslu skilvirkari og auka gæði íbúða í jafnvægi við umhverfið – 15 aðgerðir 
• Bæta húsnæðisöryggi þeirra sem standa höllum fæti á húsnæðismarkaði – 13 aðgerðir
• Stuðla að virkum vinnumarkaði um land allt – 6 aðgerðir

Húsnæðisþingið var sent út í beinu streymi og innan skamms verður hægt að horfa á öll ávörp og kynningar á vef þingsins – husnaedisthing.is

Heimild: stjr.is

Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, tók í dag við skýrslu stýrihóps um fyrirkomulag þjónustu við börn með fjölþættan vanda. Hlutverk hópsins var að kortleggja og greina þjónustuþörf barna með fjölþættan vanda og/eða miklar þroska- og geðraskanir. Honum var falið að endurskoða fyrirkomulag úrræða og þjónustu í þessum málaflokki, með réttindi barna og aðgengi þeirra að fullnægjandi þjónustu að leiðarljósi.

„Við viljum að börn fái þá þjónustu sem þau þurfa á að halda hverju sinni og að þau fái hana hratt. Útgangspunkturinn í þessari vinnu var að finna besta fyrirkomulagið óháð kostnaði. Að því loknu að skoða kostnað og koma með tillögur um kostnaðarskiptingu milli ríkis og sveitarfélaga. Stýrihópurinn hefur nú skilað inn sínum tillögum að skilvirkari þjónustu sem felur einnig í sér betri nýtingu fjármuna án aukins kostnaðar. Við munum nú vinna áfram með tillögurnar til að bæta þjónustu fyrir þennan viðkvæma hóp barna og vil ég þakka öllum þeim sem komu að vinnunni fyrir sitt framlag,“ segir Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra.

Stýrihópurinn leggur fram 14 tillögur:

• Stigskiptur búsetukjarni
• Styrkja meðferðarfóstur
• Sérhæfð skammtímadvöl/hvíldarinnlögn
• Styrkja og skala upp SkaHM (heimili sem býður upp á skammtímadvöl í Reykjavík)
• Vistheimili/meðferðarheimili
• Meðferðarheimili fyrir endurteknar meðferðarvistanir
• Sérhæfð afeitrunardeild
• Meðferðareining fyrir börn með alvarlegan hegðunarvanda
• Meðferðareining fyrir börn með alvarlegan geðrænan vanda
• Móttaka í bráðatilvikum fyrir börn með alvarlegan geð- og/eða hegðunarvanda
• Teymi sérfræðinga
• Inntaka og mat á þjónustuþörf
• Stuðningur við foreldra til að hafa börn lengur heima
• Fyrirbyggjandi aðgerðir

Gert var ítarlegt kostnaðarmat á tillögunum. Niðurstöður kostnaðarmatsins sýna að hægt er að ná umtalsverðri hagræðingu í rekstri þjónustu við börn með fjölþættan vanda. Árlegur sparnaður gæti orðið allt að 1 ma. kr. Sparnaðurinn birtist fyrst og fremst í því að einn aðili annist skipulag og framkvæmd þjónustu. Með slíku fyrirkomulagi gefst tækifæri til að nýta mannauð og þekkingu til þjónustunnar með markvissari hætti en áður og fleiri komast að í þjónustu.

Þór Hauksson Reykdal starfsmaður stýrihópsins, Helga Sif Friðjónsdóttir fulltrúi heilbrigðisráðuneytisins, Arnar Haraldsson starfsmaður stýrihópsins, Halldóra Dröfn Gunnarsdóttir, varaformaður og fulltrúi mennta- og barnamálaráðuneytisins, Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, Haraldur L. Haraldsson formaður stýrihóps, Hanna Dóra Hólm Másdóttir fulltrúi innviðaráðuneytisins, Regína Ásvaldsdóttir bæjarstjóri Mosfellsbæjar og fulltrúi Reykjavíkurborgar, Rannveig Einarsdóttir, fulltrúi Sambands íslenskra sveitarfélaga, og Funi Sigurðsson, fulltrúi Barna- og fjölskyldustofu.

Þann 16. júní 2022 skipaði mennta- og barnamálaráðherra stýrihóp um fyrirkomulag þjónustu við börn með fjölþættan vanda. Í stýrihópnum voru fulltrúar frá mennta- og barnamálaráðuneytinu, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Reykjavíkurborg, heilbrigðisráðuneytinu, félags- og vinnumarkaðsráðuneytinu og Barna- og fjölskyldustofu. Stýrihópurinn er framhald af samstarfi félags- og vinnumarkaðsráðherra, heilbrigðisráðherra og mennta- og barnamálaráðherra um aðgerðir til að bæta aðgengi að þjónustu fyrir börn. Bið barna og fjölskyldna þeirra eftir fullnægjandi þjónustu og úrræðum getur haft veruleg áhrif á farsæld barna og velsæld fjölskyldna. Fullnægjandi og greiður aðgangur að árangursríkri þjónustu stuðlar að aukinni farsæld, m.a. bættu geðheilbrigði, og dregur úr líkum á þyngri vanda síðar meir.

• Skýrsla stýrihóps um fyrirkomulag þjónustu við börn með fjölþættan vanda

Heimild: stjr.is

Út er komin skýrsla starfshóps Lilju Daggar Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra um gjaldtöku og arðsemi íslensku bankanna.

Hópurinn var skipaður haustið 2022 og hafði það hlutverk að kanna og greina arðsemi og gjaldtöku stóru íslensku viðskiptabankanna þriggja, m.a. í samhengi við aðra norræna banka og með hliðsjón af Hvítbók um framtíðarsýn fyrir fjármálakerfið sem kom út árið 2018. Hópurinn skilaði skýrslunni af sér nú í sumar.

• RÚV – Betri afkoma bankanna og minni kostnaður en vaxtamunurinn helst óbreyttur
• VISIR.IS – Væntir þess að bankastjórar láti neytendur njóta hagræðingar
• RÚV – Ljóst að stjórnvöld þurfi að bregðast við ef bankarnir breyta ekki til

Vaxtamunur meiri á Íslandi

Í niðurstöðum skýrslunnar kemur meðal annars fram að kostnaðarhlutföll bankanna hafa lækkað á síðustu árum og eru orðin sambærileg og hjá svipuðum bönkum á Norðurlöndunum. Aukin hagkvæmni í rekstri bankanna og lækkun sérstaka bankaskattsins hefur þó ekki skilað sér í minni vaxtamun heldur í bættri arðsemi.

Vaxtamunur heildareigna, þ.e. hlutfall hreinna vaxtatekna af heildareignum banka, er töluvert meiri en á Norðurlöndunum, þrátt fyrir svipuð kostnaðarhlutföll og svipaða arðsemi síðastliðin tvö ár. Vaxtamunurinn er svipaður nú og hann var árið 2018.

Vaxtamunur inn- og útlána (húsnæðislán og óbundnir sparnaðarreikningar) er hins vegar næstlægstur hér á landi samanborið við Norðurlöndin.

Verð á bankaþjónustu hefur lækkað að raunvirði síðastliðin ár og er þar að auki mjög lítill hluti af heildarútgjöldum heimilanna eða um 0,4-0,5%. Til samanburðar nema útgjöld vegna matar og drykkjarvara 15,2% af heildarneyslu, húsnæðis, hita og rafmagns 30,2% og ferða og flutninga 15,5%.

Ógagnsæ gjaldtaka

Sum þjónustugjöld bankanna eru ógagnsæ að því leyti að ekki er ljóst hver kostnaður bankans er við að veita þjónustuna, sem oft er rafræn og/eða sjálfvirk. Í skýrslunni kemur fram að gjöld fyrir þjónustu í útibúum hafa hækkað hlutfallslega meira en gjöld fyrir rafræna þjónustu.

Í niðurstöðum skýrslunnar er sérstaklega fjallað um að gengisálag bankanna feli í sér ógagnsæja gjaldtöku. Gengisálag bankanna á kortafærslur í erlendri mynt sker sig töluvert úr annarri gjaldtöku því álagið kemur hvergi fram í verðskrám bankanna og virðist vera breytilegt milli gjaldmiðla og frá einum tíma til annars.

Kostnaður sem neytendum er ekki ljós dregur úr möguleikum þeirra til þess að taka hagstæðar ákvarðanir við val á vörum og þjónustuleiðum.

Hærri kostnaður vegna greiðslumiðlunar

Í skýrslunni kemur einnig fram að kostnaður þjóðfélagsins vegna greiðslumiðlunar er mun hærri hér á landi en á hinum Norðurlöndunum. Þessi aukni kostnaður við greiðslumiðlun hefur í för með sér hærra verð á vöru og þjónustu til íslenskra neytenda, sem bera á endanum kostnaðinn.

Seðlabankinn áætlar að kostnaður samfélagsins af notkun greiðslumiðla hér á landi á árinu 2021 hafi verið um 47 milljarðar króna eða um 1,43% af vergri landsframleiðslu. Þar af var kostnaður vegna greiðslukorta ríflega 20 milljarðar króna. Langstærstur hluti af færslunum fer í gegnum innviði erlendra kortafyrirtækja.

Starfshópurinn lagði fram eftirfarandi tillögur til úrbóta í skýrslunni:

• Sett verði á fót samanburðarvefsjá á verði fjármálaþjónustu að norskri og sænskri fyrirmynd.
• Gagnsæi við gjaldtöku í greiðslumiðlun við notkun greiðslukorta í erlendri mynt í formi álags á almennt gengi verði aukið.
• Kannaðir verði möguleikar á að draga úr kostnaði í innlendri greiðslumiðlun í samræmi við ábendingar Seðlabanka Íslands í nýlegum skýrslum.
• Aukin áhersla verði lögð á fjármálafræðslu fyrir almenning frá hlutlausum aðilum til að efla fjármálalæsi neytenda.
• Stjórnvöld búi til ramma og skýrar leikreglur og fyrirtæki setji fram upplýsingar og valmöguleika á skiljanlegan hátt.
  
  Hópinn skipuðu Daníel Svavarsson, skrifstofustjóri í menningar- og viðskiptaráðuneyti (formaður), Gylfi Zoega, tilnefndur af Hagfræðistofnun Háskóla Íslands, Tinna Finnbogadóttir, tilnefnd af fjármála- og efnahagsráðherra, Auður Alfa Ólafsdóttir, tilnefnd af Alþýðusambandi Íslands, Breki Karlsson, tilnefndur af Neytendasamtökunum, Kristín Eir Helgadóttir, tilnefnd af Hagsmunasamtökum heimilanna og Yngvi Örn Kristinsson, tilnefndur af Samtökum fjármálafyrirtækja. Einar B. Árnason, sérfræðingur í menningar- og viðskiptaráðuneytinu, var einnig vinnuhópnum til aðstoðar.

• Skýrsluna má lesa í heild sinni hér á vef Stjórnarráðsins.

Heimild: stjr.is

Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, hefur kynnt í ríkisstjórn þá ákvörðun að setja af stað vinnu sem miðar að því að gefa út reglur um farsímanotkun í grunnskólum landsins, en hún er óvíða eins mikil og hér á landi. Verða reglurnar unnar í víðtæku samráði við foreldra og börn, sveitarfélög, skólastjórnendur, kennara og aðra hagaðila, og gert ráð fyrir að þær verði nýttar sem leiðbeinandi viðmið fyrir grunnskóla við setningu skólareglna um farsímanotkun. Eitt meginstefið þar sé að tryggja fullnægjandi fræðslu um símanotkun og forvarnir til að stuðla gegn þeim mögulegu neikvæðu áhrifum sem hún getur haft í skólum.

„Tækninni fleygir fram og ljóst að henni fylgja ekki eingöngu kostir. Vinna þarf gegn neikvæðum áhrifum tækninnar samhliða því að nýta þau jákvæðu. Skjánotkun er mikil hérlendis og fer vaxandi. Skoðanir eru skiptar í samfélaginu og skólareglur misjafnar eða jafnvel ekki til staðar. Við ætlum að skilgreina viðmið fyrir grunnskóla og auka fræðslu í þessum efnum til að bregðast við þessari þróun með farsæld barna að leiðarljósi, og hjálpa þeim þannig að bregðast við,“ segir Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra.

Í nýrri rannsókn Fjölmiðlanefndar og Menntavísindastofnunar Háskóla Íslands kemur fram að næstum öll íslensk börn í grunnskóla eigi eigin farsíma, eða 95% barna í 4.–7. bekk og 98% barna í 8.–10. bekk. Hlutfall barna og ungmenna sem nota netið til að leysa skólaverkefni er lágt í yngstu bekkjunum en eykst með aldrinum, frá því að vera 7% sem gera það daglega í 4.–7. bekk, 38% í 8.–10. bekk og í framhaldsskóla stendur hlutfallið í 74%.

Notkun upplýsinga- og samskiptatækni gegnir mikilvægu hlutverki í skólastarfi en samhliða þarf að vinna markvisst gegn neikvæðum afleiðingum tækninnar á börn og ungmenni í íslensku menntakerfi. Nýjar rannsóknir benda til þess að mikil aukning sé í skjátíma, sérstaklega hjá börnum og að aukningin hafi meðal annars neikvæð áhrif á svefn, andlega og líkamlega heilsu barna. Þá hafa rannsóknir sýnt að takmarkanir á notkun farsíma í skólum bæta námsárangur, sérstaklega hjá nemendum sem eru með slakan námsárangur.

Heimild: stjr.is

Drög að reglugerð um íbúakosningar sveitarfélaga á grundvelli 133. gr. sveitarstjórnarlaga hafa verið birt í samráðsgátt stjórnvalda. Hægt er að senda inn umsagnir eða ábendingar til og með 1. september nk.

Ný reglugerð fjallar um allar tegundir íbúakosninga sveitarfélaga en markmiðið er að einfalda og minnka umfang íbúakosninga sveitarfélaga og veita sveitarfélögum meira vald hvað kosningarrétt varðar í ráðgefandi íbúakosningum. Reglugerðinni er jafnframt ætlað að auka lýðræðisþáttöku og sjálfbærni sveitarfélaga og efla þannig sveitarstjórnarstigið. 

Alþingi samþykkti í júní 2022 lög sem fólu í sér breytingar á ákvæðum sveitarstjórnarlaga sem fjalla um íbúakosningar sveitarfélaga. Lögin fela m.a. í sér að íbúakosningar sveitarfélaga færu ekki lengur fram á grundvelli meginreglna kosningalaga heldur á grundvelli reglna sem sveitarfélög skyldu setja sér sjálf um framkvæmd slíkra kosninga. Ráðherra sveitarstjórnarmála ber samkvæmt lögunum að setja reglugerð um þau lágmarksatriði sem geta þyrfti um í reglum sveitarfélaga um íbúakosningar til að tryggja örugga framkvæmd þeirra. Breytingarnar höfðu þau markmið að skýra og einfalda framkvæmd íbúakosninga og að minnka umfang þeirra og kostnað án þess að vega að öryggi og vandaðri framkvæmd slíkra kosninga.

Innviðaráðherra staðfesti reglugerð um íbúakosningar nr. 323/2023 þann 14. mars sl. á grundvelli laganna. Vinna við gerð reglugerðarinnar leiddi þó í ljós að til staðar væru ákvæði í sveitarstjórnarlögum sem gerðu það að verkum að framkvæmd íbúakosninga væri enn óþarflega þung í vöfum og takmarkaði möguleika sveitarfélaga á að nýta sér það úrræði að halda íbúakosningar til að leita eftir vilja íbúa í einstöku málum. Af þeirri ástæðu hafði innviðaráðaráðherra frumkvæði að því að í frumvarpi dómsmálaráðherra um breytingar á kosningalögum, sem lagt var fram á Alþingi á vordögum, voru lagðar til frekari breytingar á þeim ákvæðum sveitarstjórnarlaga sem fjalla um íbúakosningar.

Frumvarp þess efnis var samþykkt á Alþingi í júní sl. þar sem gerðar voru ýmsar breytingar sem höfðu það markmið að einfalda og minnka umfang íbúakosninga ásamt því að sveitarfélögum var veitt meira vald hvað kosningarrétt varðar í ráðgefandi íbúakosningum og var litið til þess að breytingin væri til þess fallin að auka sjálfbærni sveitarfélaga, auka lýðræðisþátttöku og efla þannig sveitarstjórnarstigið.

• Skoða drög að reglugerð um íbúakosningar í samráðsgátt

Heimild: stjr.is

Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra og formaður Framsóknar, var í liðinni viku á ferð um Múlaþing og Fjarðabyggð og átti ánægjuleg samtöl við sveitarstjórnarfólk og aðra fulltrúa byggðarlaganna.

„Við Íslendingar þekkjum flestum betur hvernig er að búa við náttúruvá. Hér verða reglulega stórir jarðskjálftar, eldsumbrot og aftakaveður koma hér af og til. Landsmenn hafa aðlagað sig þessum aðstæðum og umfangsmikið rannsóknar- og vöktunarstarf er unnið í því skyni að tryggja hér lífvænleg skilyrði til búsetu,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson

Ofanflóðavarnir til að verja íbúðabyggð hafa sannað gildi sitt. Slíkar aðgerðir munu áfram vera í forgangi stjórnvalda. Jafnframt er nú tímabært og nauðsynlegt að huga að undirbúningi á atvinnusvæðum og skipulagi m.t.t. náttúruvá ásamt aukinni vöktun á snjóflóðahættusvæðum.

„Því er mikill fengur að vandaðri samantekt frá Veðurstofunni um þörf fyrir varnir á atvinnusvæðum og eiga fundi með íbúum um niðurstöður hennar. Auk þess gæti eldri þekking sem er við það að falla í gleymskunar dá komið að góðum notum. Útfærslan er eftir, áskorunin stór sem unnin er í samráði við heimamenn,“ segir Sigurður Ingi.