Category: Greinar

En ég vil vera vinur þinn vegna þess að það eru allt aðrar skuldbindingar sem fylgja vináttu annars vegar og hjónabandi hins vegar. Ég hef þessa skoðun varðandi aðild Íslands að Evrópusambandinu. Ég er sannfærð um að hagsmunir Íslendinga séu best tryggðir utan Evrópusambandsins. Við höldum samt sem áður áfram að vera vinir, góðir vinir, enda erum við hluti af Evrópu og höfum yfirleitt átt mikil og góð samskipti við aðrar Evrópuþjóðir.

Bæta þarf hagstjórnina
Umræðan upp á síðkastið, sem snýr að aðild Íslands að Evrópusambandinu, snýst að stórum hluta um kosti þess að taka upp evru. Aðrir þættir eru látnir liggja á milli hluta í umræðunni. Lítið er rætt um landbúnaðar- og sjávarútvegsmál, lýðræði og auðlindamál en það eru mjög mikilvægir málaflokkar sem ráða miklu um framþróun og framtíð Íslands.

En vindum okkur yfir í gjaldmiðilsmálin. Sumir segja að við getum ekki afnumið verðtrygginguna og bætt hagstjórn landsins nema með því að taka upp annan gjaldmiðil, t.d. evru. Það er einfaldlega ekki rétt. Nýr gjaldmiðill einn og sér lagar ekki hagstjórnina, við þurfum sjálf að breyta henni til hins betra.

Krónan okkar gjaldmiðill
Samráðsnefnd um peningastefnu Íslands komst að þverpólitískri samhljóða niðurstöðu. Grípum niður í frétt fjármálaráðuneytisins frá 16. október 2010:

„Að mati nefndarmanna er ekki hægt að gera ráð fyrir upptöku annarrar myntar á næstu árum. Því er mikilvægt að tryggja trausta peningastefnu með þjóðhagsvarúðartækjum og ábyrgð í opinberum fjármálum á grundvelli fjármálareglna sem taka mið af þróun efnahagslífsins. Slíkt er grundvöllur góðrar hagstjórnar óháð fyrirkomulagi gengismála og peningastefnu. Almennt telja nefndarmenn að á næstu árum sé sjálfstæð peningastefna eini valkosturinn og trúverðug hagstjórn sem tekur mið af aðstæðum og hagsveiflum sé grundvallaratriði.“

Þetta er skýrt: Sjálfstæð peningastefna er eini kosturinn næstu árin og nauðsynlegt er að vinna innan þess ramma. Og undir þetta kvitta ASÍ, SA og fulltrúar allra stjórnmálaflokka.

Nú hefur verið gert hlé á aðildarviðræðum við ESB. Ný og öflug ríkisstjórn hefur tekið við stjórnartaumunum og bætt hagstjórn er mjög ofarlega á verkefnalista hennar.

SILJA DÖGG GUNNARSDÓTTIR

(Greinin birtist í Fréttablaðinu 10. janúar 2014.)

Markverð þáttaskil eru hjá íslensku þjóðinni um þessi áramót. Hallalaus fjárlög hafa verið afgreidd og nýir kjarasamningar um aukinn kaupmátt undirritaðir á vinnumarkaði. Umskipti hafa orðið á hinu pólitíska sviði. Þeir flokkar sem sigruðu í kosningunum mynduðu ríkisstjórn og þess sér nú merki að nýir valdhafar eru teknir við. Meginkosningaloforð stjórnarflokkanna eru komin í farveg. Stórátak er að hefjast til að lækka húsnæðisskuldir heimilanna sem forsendubrestur hefur hækkað upp úr öllu valdi. Fundin hefur verið farsæl leið til þessa átaks, með því að tvinna saman þau úrræði sem stjórnarflokkarnir hafa barist fyrir.

Öryggisnetið þétt

Fjárlagafrumvarpið sem lagt var fram í haust tók verulegum breytingum í meðferð Alþingis án þess að hverfa frá meginákvörðuninni um hallalaus fjárlög. Fjórum milljörðum er aukið við til heilbrigðismála og með því bætt úr brýnum vanda Landspítalans og jafnframt leyst úr vanda heilbrigðisstofnana víða um land. Sex þúsund milljóna framlag bætist við Almannatryggingar og gengur það til að efna fyrirheit úr kosningabaráttunni um að rétta hlut aldraðra og öryrkja. Þannig erum við að þétta öryggisnetið og bæta skerðingar frá hruninu. Þá er fé lagt til ýmissa verkefna sem höfðu orðið útundan við upphaflegu frumvarpsgerðina.

Forgangsröðun

Miklar umræður spunnust um ýmsar tilfærslur vegna forgangsröðunar verkefna. Nokkur skerðing verður hjá Ríkisútvarpinu. Því var mætt af stjórnendum þess með fækkun starfsfólks á rás eitt. Ekki var fækkað í yfirstjórn né á rás tvö eins og búast hefði mátt við. Þrátt fyrir fækkun á rás eitt er óbreyttri dagskrá haldið þar úti að mestu leyti. Vaxtabætur eru skertar nokkuð hjá þeim sem hafa hæstar tekjur. Framlag til þróunarmála er fært til svipaðs hlutfalls af þjóðartekjum og var fyrir tveimur árum. Með vaxandi þjóðartekjum er ekki víst að um skerðingu verði að ræða. Vafalaust er hægt að spara í yfirstjórn Þróunarsamvinnustofnunar eins og víða.

Skattalækkanir

Skattar á meðaltekjur verða lækkaðir nokkuð og er það að hluta til að greiða fyrir kjarasamningum. Það að kjarasamningar tókust er þjóðfélaginu mjög dýrmætt. Umræða var um að hækka persónuafslátt. Það er mjög dýr aðgerð þótt ekki sé nema um þúsund króna lækkun á einstakling að ræða, auk þess gengur hækkun persónuafsláttar upp allan tekjustigann og óþarfi er að lækka skatta á auðmenn. Daginn er tekið að lengja og það er líka að birta til í þjóðfélaginu. Fyrir hönd þingflokks Framsóknarflokksins færi ég landsmönnum öllum árnaðaróskir. Megi komandi ár verða okkur farsælt.

Sigrún Magnúsdóttir

(Greinin birtist í Morgunblaðinu 28. desember 2013.)

Þessa dagana eru miklir annatímar á Alþingi. Löng umræða varð um Fjáraukalög fyrir árið 2013 og Fjárlög næsta árs liggja fyrir til afgreiðslu. Við sem styðjum ríkisstjórnina erum ánægð með gang mála og horfum vonglöð til framtíðar. Aðalbaráttumál stjórnarflokkanna í síðustu kosningum er að fá farsælan framgang. Fundin var sameiginleg niðurstaða þar sem helstu áherslur beggja stjórnarflokkanna til bjargar heimilunum í landinu fengu farveg. Forsendubresturinn vegna verðtryggðra skulda heimilanna verður leiðréttur að mestu með skattheimtu á lánastofnanir og með ráðstöfun séreignarlífeyrissparnaðar.

Þrátt fyrir að Fjáraukalög 2013 séu að mestu afleiðing af óraunhæfri fjárlagagerð síðustu ríkisstjórnar, hafði stjórnarandstaðan allt á hornum sér. Hún tók þá ýmsar ákvarðanir um verulegar hækkanir nokkurra útgjaldaliða sem ekki var innstæða fyrir og bætti síðan um betur í síðustu kosningabaráttu með stórfelldum fyrirheitum um greiðslur á næsta fjárlagaári. Það er ásetningur núverandi ríkisstjórnar að afgreiða hallalaus fjárlög fyrir næsta ár, þannig að óhjákvæmilegt er að draga sumt til baka sem fyrri stjórn gaf fyrirheit um.

Ríkisstjórnin stendur vörð um félags- og heilbrigðismál. Ákveðið er að auka framlög til sjúkrastofnana um fjóra milljarða frá því sem tillaga var gerð um í frumvarpinu. Allt að 6 þúsund milljónir króna fara til almannatrygginga, mest til styrktar eldri borgurum og öryrkjum. Þannig er verið að draga til baka skerðingar sem eldra fólk varð fyrir upp úr hruni. Skattar á millitekjur lækka um 5 þúsund milljónir og til leiðréttingar á forsendubresti húsnæðislána eru ætlaðar 20 þúsund milljónir með bankaskattinum. Þessar viðbótargreiðslur nema 35 milljörðum til heimilanna í landinu.Til meðferðar eru í þinginu frumvörp um frestun á nauðungarsölum og til að gera fólki léttbærara að komast í gegnum gjaldþrot. Þá verður ungu fólki auðveldað að kaupa sína fyrstu íbúð með því að veita afslátt af stimpilgjöldum.

Við stjórnarsinnar getum því verið ánægð og stolt yfir hallalausum fjárlögum næsta árs og að jafnframt hafi tekist að koma helstu stefnumálum flokkana í höfn til hagsbóta fyrir heimilin og heilbrigðiskerfið.

Sigrún Magnúsdóttir

Sú mynd sem margir hafa af störfum Alþingis er hálftómur þingsalur eða þingsalur þar sem menn skiptast á að vera með skæting og jafnvel rífast. Fyrirsagnir í blöðum undirstrika oft þetta ósætti og togstreitu sem á sér stað á Alþingi. Þó er það langt frá raunveruleikanum.

Samvinna og lýðræðisleg vinnubrögð

Sannleikurinn er hins vegar sá að starfið á Alþingi er yfirleitt unnið með sátt. Þingmenn tala saman og reyna að finna sameiginlegar lausnir á málum sem tekin eru fyrir í nefndum. Samvinnan er góð. Þetta virkar þannig að mál eru kynnt til sögunnar í þingsal og stundum er skipst á skoðunum. Því næst tekur nefnd við málinu þar sem  allir flokkar eiga fulltrúa. Nefndir boða síðan á sinn fund hagsmunaaðila og sérfræðinga sem tengjast máli og fá þanning heildstæða mynd. Nefndir skila yfirleitt einni niðurstöðu en stundum næst ekki full sátt í hópnum og þá skila nefndarmenn séráliti. Þaðan fer málið í þingsal, svo aftur í nefndina ef einhver óskar eftir því. Að lokinni þriðju umræðu í þingsal er kosið um þau. Ótal aðilar koma að vinnslunni og almenningur er einnig hvattur til  að skila inn áliti. Þannig að raunveruleg vinnsla mála fer fram í nefndum þingsins en umræða meðal allra þingmanna um þau fer fram í þingsal. Vinnubrögð og ferli mála eru því eins fagleg og lýðræðisleg og á verður kosið.

Nauðsynlegur undirbúningur

Þingfundir og nefndarfundir eru aldrei á sama tíma. En hvers vegna eru þingmenn þá ekki alltaf allir í þingsal. Eru þeir ekki að vinna vinnuna sína? Jú, þeir eru í flestum tilfellum að gera það. Vinnan fer nefnilega ekki öll fram í þingsal, og eiginlega að mestu leyti utan hans.  Þingmenn þurfa að lesa heilmikið um mál sem eru til umfjöllunar í þeim nefndum sem þeir sitja í. Þess fyrir utan þurfa þingmenn reyna að vera í góðu sambandi við sína flokksmenn og kjósendur, það er alger grundvallaratriði. Menn þurfa að mæta á ýmsa viðburði sem tengjast kjördæminu og málum sem þeir vinna að, skrifa greinar og fylgjast vel með fréttum af þjóðfélagsmálum. Meðan þingmenn undirbúa nefndarvinnunna fylgjast þeir oft með umræðum í þinginu rétt eins og almenningur af sjónvarpsskjám hvort sem það er í þingflokksherbergjum eða á skrifstofunum. Dagurinn endar því þannig eins  og við upplifum flest, að þessar 24 stundir duga skammt. Maður vill yfirleitt komast yfir meira en mögulegt er.

Gerum gott samfélag betra

Þingmenn vinna mikið saman þvert á flokka. Þannig að þessi margumtalaða flokkapólitík er ekki jafnöflug og af er látið. Fólk sameinast á ýmis þingmál óháð flokki, spjallar saman á kaffistofunni í mesta bróðerni, eins og á öðrum góðum vinnustöðum. Þingmenn eru bara venjulegt fólk. Fólk sem á sér alls konar bakgrunn og líf en á það þó sameiginlegt að vilja breyta samfélaginu til hins betra.

Silja Dögg Gunnarsdóttir

(Þessi grein er framhald greinar : „Hvað gerir þú á daginn?“)

-„Ég starfa sem Alþingismaður.“

-„Já, já. En eruð þið bara ekki að rífast í þingsal alla daga? Er þetta ekki hundleiðinlegt?“

Svona spurningar fær nýr þingmaður gjarnan. Það má segja að gjá hafi myndast milli þings og þjóðar og þá á ég við að það virðist óljóst í hverju starf þingsmannsins felst. Þessi greinarstúfur er veikburða tilraun til að hefja brúarsmíði yfir gjána.

Venjulegur dagur

En hvað varðar dagleg störf þingmannsins þá er kannski enginn dagur venjulegur. Starfið er mjög erilsamt en yfirleitt gefandi og ánægjulegt. Svo ég taki bara dæmi af venjulegum þriðjudegi þá hófst dagurinn með nefndarfundi kl.9 og þeim fundi lauk kl.12. Á nefndarfundum hittum við fulltrúa ráðuneyta, sveitarfélaga og ýmissa hagsmunahópa sem vegna mála sem eru til umræðu á þingi.  Að fundi loknum kom ég mér fyrir á skrifstofunni og skrifaði ræðu fyrir þingfundinn sem hófst kl.13:30. Á þingfundinum var lífleg og málefnaleg umræða, m.a. um sæstreng og almannatryggingar. Enginn að rífast og enginn með dónaskap. Fólk skiptist á skoðunum í mesta bróðerni. Um fimmleytið fór ég aftur á skrifstofuna og lauk við að undirbúa þingmál sem ég mun flytja á morgun.

Á venjulegum degi þá svara ég tölvupósti inn á milli og les mig í gegnum skýrslur og ýmsar upplýsingar sem nauðsynlegar eru fyrir umræðuna hverju sinni. Ég fæ talsvert af beiðnum frá fólki sem vill hitta mig, sem er mjög jákvætt, og þá reyni ég að finna tíma í stundaskránni fyrir slíka fundi. Einnig er ætlast til að þingmenn mæti á vissa viðburði í kjördæminu, sem er bæði sjálfsagt og skemmtilegt. Enda byggist starf stjórnmálamannsins fyrst og fremst á að rækta tengsl við fólk og miðla upplýsingum frá þeim til Alþingis og öfugt.

Nú er klukkan rúmlega níu um kvöld og ég er að hugsa um að leggja af stað heim á leið innan skamms, þ.e. þegar ég hef lokið við að skrifa þessa grein. En það er ekki nóg að funda, tala og lesa, það verður að framkvæma og skila árangri. Ég mun því skrifa aðra grein þar sem ég geri stuttlega grein fyrir störfum þingsins. Framhald fljótlega.

Silja Dögg Gunnarsdóttir

Nú hafa niðurstöður sérfræðingahóps ríkisstjórnarinnar um skuldaleiðréttingu verið kynntar.   Í skýrslu hópsins kemur fram stefna ríkisstjórnarinnar, nánari útfærsla á aðgerðum til leiðréttingar á höfuðstól verðtryggðra húsnæðislána.  Aðgerðin er tvíþætt; annars vegar er um að ræða beina leiðréttingu og hins vegar um að ræða lækkun á höfuðstól með skattleysi séreignalífeyrissparnaðar.    Hér er tekið mikilvægt skref í efnahagsáætlun ríkisstjórnarinnar og stórt skref í uppgjöri við hrunið.  Ég vil tala um stefnumótandi aðgerð þar sem við erum komin að framkvæmdaþætti þessa mikla og vandasama verkefnis.   Allt frá hruni fjármálakerfisins töluðum við framsóknarmenn um að ráðast þyrfti í slíkar almennar efnahagslegar aðgerðir.    Síðastliðið kjörtímabil var ýmislegt reynt en heimili með verðtryggð húsnæðislán sátu eftir sem er hvorki sanngjarnt né réttlátt.  Sífellt fleirum varð ljóst að meira þyrfti til.  Segja má að niðurstöður kosninganna hafi endurspeglað þá skoðun og þann vilja sem greina mátti í máli beggja flokka, sem nú mynda ríkisstjórn. Markmiðin um þessa fyrirætlan voru sett fram í stjórnarsáttmálanum, sem er jú hið hefðbundna fyrsta skref þegar unnið er með stefnumótun.  En þar segir:

„ríkisstjórnin muni með markvissum aðgerðum taka á skuldavanda íslenskra heimila sem er til kominn vegna hinnar ófyrirsjáanlegu höfuðstólshækkunar verðtryggðra lána sem leiddi af hruni fjármálakerfisins. Grunnviðmiðið er að ná fram leiðréttingu vegna verðbólguskots áranna 2007-2010 en í því augnamiði má beita bæði beinni niðurfærslu höfuðstóls og skattalegum aðgerðum. Um verður að ræða almenna aðgerð óháð lántökutíma með áherslu á jafnræði.“

Þessu fylgdi ríkisstjórnin síðan eftir með þingsályktunartillögu í  10 liðum þar sem Alþingi ályktaði að fela ríkisstjórninni að fylgja eftir aðgerðaáætlun til þess að taka á skuldavanda heimila á Íslandi.  Þar var leiðin vörðuð.  Stakar aðgerðir voru eyrnamerktar ráðherrunum, ábyrgðavæddar og tímasettar.  Tveir veigamestu liðirnir í þessari áætlun má segja að hafi verið skuldaleiðréttingin sjálf í útfærslu sérfræðingahópsins og svo vinna sérfræðingahóps um afnám verðtryggingar á neytendalánum.   Nú liggur vinna sérfræðingahópsins um skuldaleiðréttinguna fyrir og ég hvet alla til að kynna sér hana.  Verðtryggingarhópurinn mun svo kynna sínar niðurstöður í kjölfarið nú í desember.

Með þessum almennu efnahagslegu aðgerðum verður forsendubresturinn leiðréttur með jafnræði, sanngirni og réttlæti að leiðarljósi.  Það má alltaf deila um þau viðmið og þau mörk sem sett eru til að ramma slíka vinnu. Aðalatriðið er að ríkisstjórnin boðaði aðgerðir í þágu heimilanna og hefur nú sett fram útfærslu aðgerða í samræmi við stjórnarsáttmálann.  Aðgerðunum er stillt í hóf með samspili niðurfærslunnar og skattleysi séreignasparnaðar en magna þannig um leið jákvæð áhrif á hagkerfið í heild.

Kópavogur hefur byggst hratt upp á síðustu tveimur áratugum og því hefur eðlilega fylgt mikil fjárfesting heimila í íbúðarhúsnæði.   Í því ljósi er þetta stórmál fyrir okkar bæjarfélag og mikilvægt að vel takist til með framkvæmdina.   Þessi aðgerð mun marka tímamót og rjúfa kyrrstöðu.  Aðgerð sem ræðst að rótum vandans, of mikilli skuldsetningu heimila, leið til sjálfshjálpar til aukinnar eignamyndunar og hagvaxtar.  Með þessum aðgerðum er það trú mín að Kópavogur muni áfram vaxa og dafna, eins og undanfarna áratugi.   Í janúar mun svo verkefnissjórn félags- og húsnæðismálaráðherra skila tillögum um framtíðarskipan húsnæðismála.

Willum Þór Þórsson

Dagurinn 30. nóvember var stór dagur og mun eiga sinn sess í sögubókum framtíðarinnar. Þann dag kynnti ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks tillögur um skuldaleiðréttingu á verðtryggðum stökkbreyttum húsnæðislánum.

Eignalausa kynslóðin

Alveg síðan að Hrunið varð haustið 2008 hafa heimili landsins beðið eftir aðgerðum. Núverandi ríkisstjórn lofaði aðgerðum því það er mun dýrara fyrir samfélagið að skilja heimilin eftir í skuldum og heila kynslóð eftir eignalausa, en að leysa vandann. Sérfræðingahópurinn að baki skuldaleiðréttingunni hefur nú skilað afar vandaðri skýrslu og á heimasíðu Forsætisráðuneytisins má finna skýrsluna, Spurt og svarað, glærukynninguna og fleira sem að gagni kemur til að átta sig á í hverju aðgerðirnar felast: https://www.forsaetisraduneyti.is/

Leiðréttingin

Leiðréttingin er almenn aðgerð sem felst í að verðtryggð húsnæðislán verða færð niður um fjárhæð  sem svarar verðbótum umfram 4,8% sem féllu til á tímabilinu desember 2007-ágúst 2010. Tekið verður tillit til fyrri úrræða, m.a. 110% leiðarinnar. Hámarksfjárhæð niðurfærslu er 4 milljónir á heimili og leiðréttingin verður gerð á fjórum árum. Þessi leið mun ekki hafa þensluhvetjandi áhrif á samfélagið að mati sérfræðinga. Gert er ráð fyrir að leiðréttingin fari fram um mitt árið 2014 og úrræði séreignarsparnaðar hefjist sama ár. Þeir sem nýta sér bæði úrræðin geta fengið um 20% höfuðstólslækkun fyrir lok árs 2017 að gefnum forsendum um verðbólgu, lánsfjárhæð og launaþróun.

Nær til flestra heimila

Skattfrjálsan séreignasparnað geta allir nýtt sér, ekki bara skuldarar heldur líka ungt fólk sem býr í foreldrahúsum og leigjendur. Með því að bjóða upp á þennan möguleika þá nær aðgerðin til 100 þúsund heimila í landinu af 125 þúsund, en aðeins 21 þúsund heimila eru skuldlaus. Aðrir skulda eða leigja.

Gagnrýnt hefur verið að hátekjufólk muni græða mest á séreignarsparnaðarleiðinni en það er ekki rétt, þar sem þakið er 500 þús. kr. á heimili á ári, sem miðast þá við að samanlögð mánaðarlaun heimilis séu um 700 þús. kr.  Sú staðreynd að þak sé á leiðréttingunni upp á 4 millj. króna tryggir líka að fyrst og fremst sé verið að koma til móts við millistéttina og bæta kjör sem flestra heimila en flestir skulda minna en 25 milljónir króna.

Þörf á frekari aðgerðum til að leysa vandann

Heimilin eru grunneining samfélagsins. Ef þau virka ekki þá er kyrrstaða. Aðgerðaráætlun í tíu liðum um lausn á skuldavanda heimilanna var samþykkt á Alþingi í sumar: https://www.althingi.is/altext/142/s/0009.html

Skuldaleiðréttingin var aðeins einn liður í þeirri áætlun. Það er ljóst að verkefnin framundan eru fjölmörg. Skuldaleiðréttingin ein og sér leysir ekki vanda allra, en hún er skref í rétta átt. Framundan eru bjartari tímar og nýtt framfaraskeið íslenskrar þjóðar.

Silja Dögg Gunnarsdóttir

Núna hefur Evrópusambandið brugðist þeim fjölmörgu aðilum sem það hefur gert samninga við um IPA styrki.

Framkvæmdastjórn ESB hefur einhliða og án fyrirvara tilkynnt ákvörðun um að hætta öllum IPA-verkefnum sem hafin voru á Íslandi. Framkvæmdastjórnin mun segja samningum upp með tveggja mánaða fyrirvara og þeim send bréf þess efnis á næstu dögum.

Ákvörðun framkvæmdastjórnarinnar kemur utanríkisráðuneytinu í opna skjöldu, í ljósi þess að íslensk stjórnvöld hafa lagt áherslu á gott samstarf við ESB og sérstaklega þegar til þess er litið að framkvæmdastjórnin hefur á fyrri stigum ítrekað gefið til kynna að öllum IPA verkefnum sem hafin væru yrði lokið án tillits til mögulegrar aðildar. Íslenskir og erlendir samstarfsaðilar hafa því haldið áfram að vinna að verkefnum í góðri trú um að Evrópusambandið myndi standa við fyrri ákvarðanir og yfirlýsingar.

Viðsnúningur ESB er óskiljanlegur þar sem ekkert nýtt hefur gerst síðan hlé gert á viðræðum og fyrri ákvörðun var tekin um framtíð IPA styrkjanna.

Þessi vinnubrögð eru forkastanleg að mínu mati og ekki til þess fallinn að lyfta ímynd ESB á Íslandi að neinu leiti.

Gunnar Bragi Sveinsson