Category: Greinar

Categories
Fréttir Greinar

Á­fengið innan seilingar

Deila grein

31/08/2024

Á­fengið innan seilingar

Coca Cola, eitt verðmætasta vörumerki heims um áratuga skeið, náði framúrskarandi árangri með ákaflega einfaldri hugmyndafræði. Ofuráhersla á dreifingu, að vera ætíð innan seilingar (e. within arm‘s reach). Við þekkjum þetta frá sjálfsölum, þegar við ferðumst um heiminn og hvert sem litið er má sjá vörur þeirra, en einnig hér heima á Íslandi þegar við förum í verslanir, sjoppur, bensínstöðvar, sundlaugar og svo framvegis. Að margra mati er þetta einhver árangursríkasta áhersla í sögu markaðsmála, enda árangur Coca Cola óumdeildur. Fyrirtækið er nú verðmetið á ríflega 43 þúsund milljarða króna.

Lögmálin

Þegar kemur að árangri í sölu á vörum er í megin atriðum fernt sem máli skiptir. Varan sjálf og eiginleikar hennar, verðið, kynningar- og markaðsstarf og dreifing. Þetta er þaulrannsakað og litið á sem lögmál í markaðsfræðum. Áherslur Coca Cola komu upp í huga undirritaðs í tengslum við umræðu um sölu og dreifingu á áfengi í Íslandi. Sögu Coca Cola og lögmál markaðsfræðinnar þekkja auðvitað hagsmunaöfl sem vilja auka aðgengi og dreifingu á áfengi þó oft sé leitast við í umræðunni að skauta fram hjá þeirri staðreynd og því slegið fram að hér sé um einhvers konar mannréttindi að ræða. Að frelsið standi og falli með auknu aðgengi að áfengi sem nú þegar er all nokkuð og að þetta skipti í raun engu máli. Þá er því gjarnan slegið fram að takmörkun á aðgengi og dreifingu sé tímaskekkja og gamaldags, en því fer sannarlega fjarri, enda dreifing eitt allra mikilvægasta verkfærið þegar kemur að sölu á vörum. Það lögmál stendur og hefur ekkert breyst.

Íslenska forvarnamódelið

Um árabil hefur hér á landi ríkt fyrirkomulag og stefna sem byggir á því að virkja allt samfélagið með forvörnum, takmörkuðu aðgengi og stýringu í gegnum ÁTVR. Það fyrirkomulag, sem aðrar þjóðir líta öfundaraugum, hefur tryggt okkur einhverja bestu stöðu í heimi þegar kemur að áfengisneyslu, ekki síst meðal ungmenna. Ástæður þess hafa verið tíundaðar í fjölda greina meðal annars eftir heilbrigðisráðherra og sérfræðinga á sviði forvarna og óþarft að fara nánar út í hér, en það er ekki tilviljun að hvergi bólar á aðilum sem koma að heilbrigðismálum eða félagasamtökum á sviði heilbrigðismála sem tala fyrir auknu aðgengi og þar með aukinni neyslu á áfengi.

Þegar allt kemur til alls

Þegar allt kemur til alls er málið í raun einfalt. Baráttan um aukið aðgengi og dreifingu á áfengi snýst aðeins um hagsmuni. Annars vegar er um að ræða hagsmuni samfélagsins, kostnað sem leggst á samfélagið vegna áfengisneyslu og harm sem áfengisneysla veldur og við þekkjum svo mörg. Hins vegar eru þarna undir gífurlegir einkahagsmunir aðila sem sjá hag í því að auka dreifingu og þar með neyslu á áfengi. Við þurfum einfaldlega að velta því fyrir okkur hvort við viljum verja það fyrirkomulag sem reynst hefur vel og skipað okkur í fremstu röð meðal þjóða í þessum málaflokki, eða láta undan einkahagsmunum og talsmönnum þeirra.

Helgi Héðinsson, markaðsfræðingur og framkvæmdastjóri Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 31. ágúst 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Lýðheilsuhugsjónin

Deila grein

30/08/2024

Lýðheilsuhugsjónin

Varhugaverð þróun hefur átt sér stað undanfarin misseri í sölu og afhendingu áfengis hér á landi í formi netsölu. Um einkasölufyrirkomulag með áfengi á smásölustigi gilda lög. Markmið þeirra er að skilgreina umgjörð um smásölu áfengis sem byggist m.a. á bættri lýðheilsu, samfélagslegri ábyrgð og vernd ungs fólks.

Fyrr í sumar sendi undirritaður bréf, til fjármála- og efnahagsráðherra sem fer með framkvæmd laga um verslun með áfengi og tóbak (afrit á dómsmálaráðherra), til þess að vekja máls á markmiðsákvæðum laganna, stefnu ríkisstjórnarinnar og þeim áskorunum sem við stöndum frammi fyrir. Ásamt því að koma áfram ákalli félagasamtaka, heilbrigðisstétta og breiðfylkingu foreldrasamtaka um aðgerðir í þágu lýðheilsu.

Íslenska forvarnarmódelið

Síðustu áratugi hefur hér á landi verið unnið öflugt forvarnarstarf á sviði áfengis og tóbaksforvarna sem kallað er íslenska módelið. Meginmarkmið íslenska forvarnarmódelsins er að ná að virkja allt samfélagið í baráttunni gegn vímuefnum með samvinnu og verndandi þáttum. Okkur tókst, í samvinnu fjölmargra aðila sem starfa í nærumhverfi barna og með þátttöku ungmenna, foreldra og forráðamanna, að byggja undir fjölmarga verndandi þætti í umhverfi ungmenna sem rannsóknir sýna að hafi jákvæð og verndandi áhrif og draga þannig úr áhættuhegðun.

Árangur okkar í áfengis-, vímuefna- og reykingaforvörnum ungmenna hefur vakið athygli út fyrir landsteinana og þar er aðgangsstýring sterkasta vopnið. Þennan árangur megum við ekki gefa eftir því í honum felast ómæld verðmæti fyrir íslenskt samfélag. Íslenska forvarnarmódelið er ekki tímabundið átaksverkefni eða afmörkuð aðgerð heldur er það samofið samfélaginu og þeim viðhorfum sem við höfum tileinkað okkur.

Íslensku samfélagi hefur, umfram flestar aðrar þjóðir, tekist að viðhalda einkasölufyrirkomulagi ríkisins á áfengi og hefur það sett okkur í öfundsverða stöðu. Fyrirkomulagið byggir á augljósum lýðheilsu- og samfélagsrökum sem felast í að takmarka aðgengi og draga þannig úr skaða af völdum neyslu áfengis. Í lögfræðiáliti sem unnið var að beiðni fjármála- og efnahagsráðherra kemur skýrt fram að það fyrirkomulag netverslana sem þróast hefur hér á landi síðustu misseri sé í andstöðu við lög.

Ákall samfélagsins

Ákall samfélagsins um viðbrögð stjórnvalda er skýrt. Áskoranir hafa borist stjórnvöldum frá fjölmörgum fagfélögum og samtökum sem hafa látið þetta mikilvæga mál sig varða. Nú síðast hafa á annan tug félaga innan heilbrigðisstétta á Íslandi skorað á ríkisstjórnina að skera úr um lögmæti netsölu, fylgja eftir markmiðum gildandi laga um einkasölu ÁTVR á áfengi og hvika ekki frá gildandi lýðheilsustefnu til ársins 2030.

Læknafélag Íslands hefur sent frá sér áskorun til alþingismanna um að gera allt sem í þeirra valdi stendur til að minnka skaða af áfengisneyslu og tekur fram að þar sé stýring á aðgengi að áfengi sterkasta vopnið. Í áskorun félagsins er einnig tekið fram að aukið aðgengi að áfengi, eins og netverslun og heimsending, sé til þess fallið að valda enn meiri skaða í samfélaginu.

Þá hefur Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga skorað á bæði Alþingi að standa vörð um lýðheilsustefnu og heilbrigðisstefnu til 2030 og hvatt ríkisstjórnina til að halda sig við lýðheilsumarkmið stjórnarsáttmálans og standa þannig með heilsu og velferð þjóðarinnar. Sömu sögu er að segja af Félagi lýðheilsufræðinga sem hvetur alla alþingismenn til að standa vörð um lýðheilsu.

Breiðfylking foreldrasamtaka hefur barist ötullega fyrir því að brugðist verði við þessari þróun og hafa jafnframt skorað á alþingismenn að standa vörð um einkasölu ríkisins á áfengi.

Verjum góðan árangur

Það verða alltaf sameiginlegir hagsmunir þjóðarinnar að leggja aukna áherslu á lýðheilsu og forvarnir. Rannsóknir á sviði lýðheilsumála hafa sýnt að takmarkanir á aðgengi að áfengi eru meðal öflugustu forvarnaraðgerða sem við eigum og hefur verið staðfest að þær hafa áhrif til að draga úr neyslu áfengis.

Verjum þann góða árangur sem við höfum náð og viðhöldum því einkasölufyrirkomulagi sem reynst hefur vel. Brýnt er að herða framkvæmd gildandi reglna með það að markmiði að snúa við þeirri þróun sem átt hefur sér stað varðandi aðgengi að áfengi. Sama hvernig á það er litið, þá hlýtur lýðheilsa þjóðarinnar að vega mun þyngra en verslunarfrelsi og markaðsvæðing EES á áfengissölu.

Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra.

Greinin birtist fyrst á visir.is 30. ágúst 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Höfuðborg full af menningu

Deila grein

24/08/2024

Höfuðborg full af menningu

Haldið er upp á það í dag að Reykja­vík­ur­borg fékk kaupstaðarrétt­indi hinn 18. ág­úst 1786. Af því til­efni er venju sam­kvæmt blásið til Menn­ing­ar­næt­ur í Reykja­vík þar sem ís­lensk menn­ing í víðum skiln­ingi fær notið sín fyr­ir aug­um og eyr­um gesta. Í hug­um margra mark­ar Menn­ing­arnótt enda­lok sum­ars­ins og þar með upp­haf hausts­ins sem von­andi verður okk­ur öll­um gæfu­ríkt. Eitt af því sem er­lend­ir gest­ir nefna við mig í sam­töl­um um Ísland er hversu blóm­legt menn­ing­ar­líf fyr­ir­finnst í Reykja­vík. Slíkt ger­ist ekki af sjálfu sér eins og við vit­um. Um ald­ir hafa Íslend­ing­ar verið fram­sýn­ir þegar kem­ur að því að styðja við lista­menn og búa menn­ing­unni sterka um­gjörð til þess að vaxa og dafna. Með hverju ár­inu sem líður njót­um við rík­ari ávaxta af þeirri stefnu, með hverj­um lista­mann­in­um sem stíg­ur fram á sjón­ar­sviðið og fang­ar at­hygli okk­ar sem hér búum, en ekki síður um­heims­ins.

Ragn­ar Kjart­ans­son, Lauf­ey, Björk, Kal­eo, Hild­ur Guðna­dótt­ir, Vík­ing­ur Heiðar og Of Mon­sters and Men hafa til dæm­is getið sér stór­gott orð er­lend­is og rutt braut­ina fyr­ir ís­lenska menn­ingu í heim­in­um. Okk­ur Íslend­ing­um leiðist ekki að fagna vel­gengni okk­ar fólks á er­lendri grundu. Árang­ur sem þessi sam­ein­ar okk­ur og fyll­ir okk­ur stolti. Fyrr­nefnd­ir lista­menn eiga það sam­merkt að hafa sprottið upp úr frjó­um jarðvegi lista- og menn­ing­ar sem hlúð hef­ur verið að ára­tug eft­ir ára­tug hér á landi. Á Menn­ing­arnótt í Reykja­vík gefst fólki kost­ur á að kynna sér þá miklu grósku sem grasrót menn­ing­ar­lífs hér á landi hef­ur upp á að bjóða. Mynd­list og tónlist, hönn­un og arki­tekt­úr, sviðslist­ir og bók­mennt­ir – það geta all­ir fundið eitt­hvað við sitt hæfi.

Á und­an­förn­um árum hafa stjórn­völd stigið veiga­mik­il skref á þeirri veg­ferð að styrkja um­gjörð menn­ing­ar­lífs­ins í land­inu enn frek­ar. Nýtt ráðuneyti þar sem menn­ing­ar­mál fengu aukið vægi varð loks­ins að veru­leika, stefn­ur og al­vöruaðgerðir til að styðja við hin ýmsu list­form hafa raun­gerst – og fleiri slík­ar eru á leiðinni. Ný tón­list­armiðstöð og ný sviðlistamiðstöð sem hafa tekið til starfa, unnið hef­ur verið að upp­bygg­ingu menn­ing­ar­húsa á lands­byggðinni, fjölg­un lista­manna­launa og auk­inn stuðning­ur við kynn­ingu á ís­lenskri menn­ingu hér­lend­is og er­lend­is eru aðeins örfá dæmi um það sem hef­ur verið áorkað. List­inn er lang­ur. Menn­ing­arnótt er eitt af þeim sviðum þar sem afrakst­ur vinn­unn­ar brýst fram og fram­kall­ar gleði og eft­ir­minni­leg­ar stund­ir hjá fólki. Ég óska Reyk­vík­ing­um og gest­um þeirra gleðilegr­ar Menn­ing­ar­næt­ur og hvet sem flesta til þess að mæta og taka þátt.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 24. ágúst 2024.

Categories
Greinar

Mikil­vægi þess að taka hús­næðis­liðinn úr neyslu­vísi­tölunni

Deila grein

23/08/2024

Mikil­vægi þess að taka hús­næðis­liðinn úr neyslu­vísi­tölunni

Vísitala neysluverðs (VNV) er ein af mikilvægustu mælieiningum sem notuð er til að meta verðlagsbreytingar á Íslandi. Vísitalan hefur bein áhrif á fjármál heimilanna, til dæmis með því að hafa áhrif á verðtryggðar skuldir og húsnæðislán. VNV inniheldur ýmsa þætti, þar á meðal verðlag á hrávöru og húsnæði. Húsnæðisverð hefur undanfarið haft mikið vægi í vísitölunni vegna verulegra verðhækkana á fasteignamarkaði, sem stafar að miklu leyti af mikilli umframeftirspurn eftir íbúðarhúsnæði. Þessar hækkanir hafa kynt undir verðbólgu, sem stendur nú í 6,3%.

Verðbólguhvetjandi þáttur

Þar sem húsnæðisverð hefur svo mikil áhrif á VNV, verður það sjálfkrafa verðbólgu hvetjandi þáttur. Þegar húsnæðisliðurinn hækkar, hækkar vísitalan í heild sinni, sem aftur hækkar verðtryggðar skuldir heimila. Þetta býr til vítahring þar sem verðbólga kallar á hærri afborganir, sem gerir fjárhag heimila enn erfiðari.

Það er því mikilvægt að Alþingi taki málið til skoðunar og setji á dagskrá að fjarlægja húsnæðisliðinn úr VNV. Með því að gera það væri unnt að ná fram skýrari mynd af raunverulegum verðlagsbreytingum sem hafa ekki tengsl við fasteignamarkaðinn. Þetta gæti dregið úr áhrifum húsnæðisverðs á verðbólgu og létt á fjárhag heimila með verðtryggð lán.

Húsnæðisverð á ekki að vera drifkraftur verðbólgu

Húsnæðisverð á ekki að vera drifkraftur verðbólgu, og því er nauðsynlegt að endurskoða samsetningu neysluvísitölunnar til að tryggja að hún endurspegli betur raunverulegt verðlag í landinu. Með því að taka húsnæðisliðinn úr VNV gæti verið mögulegt að ná fram stöðugra efnahagsumhverfi, sem er hagstætt fyrir bæði heimili og fyrirtæki. Alþingi ber ábyrgð á því að taka skref í þessa átt og tryggja sanngjarnt og stöðugt efnahagskerfi.

Anton Guðmundsson, oddviti Framsóknar í Suðurnesjabæ.

Greinin birtist fyrst á visir.is 22. ágúst 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Heilsugæsla á Akureyri

Deila grein

21/08/2024

Heilsugæsla á Akureyri

Á undanförnum árum hefur verið lögð sérstök áhersla á að efla og bæta aðgengi heilsugæslu á Akureyri sem og efla heilsugæslur á landinu öllu sem fyrsta viðkomustað. Breytingar hafa orðið á skipulagi heilsugæslna til að mæta einstaklingum með betri hætti en starf heimilislækna er fjölbreytt, samskiptafjöldi mikill og vinna utan dagvinnutíma töluverð.

Fjölgun heimilislækna

Aðgengi að fast skráðum heimilislækni, sem þekkir skjólstæðing sinn og sögu hans vel, hefur jákvæð áhrif á lífsgæði og ævilengd.

Rannsóknir hafa sýnt þá mörgu kosti við að einstaklingur hafi skráðan heimilislækni um lengri tíma. Það styttir biðtíma eftir viðtali, minnkar vinnuálag á heimilislæknum og í heilbrigðiskerfinu öllu ásamt því að fækka samskiptum utan dagvinnutíma og komum á síðdegis- og vaktmóttökur. Komum á bráðamóttökur sjúkrahúsa og innlögnum fækkar einnig auk þess að eftirfylgd með lyfjameðferð verður betri.[1]

Aðgengi að heimilislæknum á Akureyri hafði á undanförnum árum ekki verið nægilega gott en því hefur nú verið snúið við. HSN var lánsamt í sumar að fá til sín heilsugæslulæknanema, sem stytti bið eftir þjónustu umtalsvert. Einnig hafa breytingar á sérnámi í heimilislækningum orðið til þess að yfir 100 sérnámslæknar eru í sérnámi í dag og munu skila sér inn í kerfið jafnt og þétt á næstu árum. Framtíðin er því alls ekki eins svört og einhverjir vilja láta uppi.

Ég hef í gegnum tíðina verið ötull talsmaður þess að fjölga tækifærum fyrir heilbrigðismenntað fólk til þess að setjast að og starfa á landsbyggðinni. Það getur þó aldrei verið sjálfstætt markmið þegar kemur að skipulagningu þjónustu heldur þarf fyrst og fremst að horfa til aðgengis, gæða og þjónustu við notendur þar sem þeir eru í fyrsta sæti.

Ný heilsugæsla í Sunnuhlíð

Síðasta vetur var opnuð ný og glæsileg heilsugæslustöð á Akureyri í sérhönnuðu 1800 fermetra húsnæði og nú hefur Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra, heimilað Heilbrigðisstofnun Norðurlands að taka um 250 fermetra húsnæði til leigu í Sunnuhlíð til að skapa enn meira rými fyrir starfsemina.

Það má með sanni segja að þessi nýja heilsugæsla hafi umbylt allri aðstöðu fyrir bæði starfsfólk og íbúa og verið lyftistöng fyrir svæðið. Með bættum húsnæðiskosti og stærri húsakynnum hefur verið mögulegt að færa ýmsa starfsemi sem rekin hefur verið í leiguhúsnæði annars staðar í bænum undir einn hatt, til bóta fyrir starfsfólk og þá sem þurfa að sækja sér þjónustu.

Þessu til viðbótar er rétt að geta þess að stefnt er að stækkun að Hvannarvöllum um 320 fermetra. Það má því segja að HSN sé með á leigu eða hafi í hyggju að leigja húsnæði sem samsvarar fyrirhugaðri suðurstöð en þegar heilsugæslustöð suður opnar þá verður starfsemin rekin frá tveimur starfsstöðum.

Áframhaldandi umbætur

Unnið er að því þessa dagana að koma nýrri heilsugæslustöð fyrir á lóð Sjúkrahússins á Akureyri, en klínískri þjónustu verður skipt jafnt á milli stöðvanna auk þess að heimahjúkrun og heimaþjónusta munu hafa aðstöðu í Suðurstöðinni. Ákvörðun um rekstrarfyrirkomulag þessara nýju stöðvar hefur ekki verið tekin, enda væri það ótímabært en samkvæmt lögum er Heilbrigðisstofnunar Norðurlands falið að skipuleggja og veita heilsugæsluþjónustu á svæðinu.

Eins og sést þá hefur markvisst verið unnið að því að bæta þjónustu við íbúa á svæðinu og áfram er unnið að því markmiði. Við erum hvergi nærri hætt og höldum ótrauð áfram með verkefnin sem liggja fyrir, enda eru sum þeirra löngu orðin tímabær.

Ingibjörg Isaksen, þingflokksformaður Framsóknar og fyrsti þingmaður Norðausturkjördæmis

[1] University of Cambridge, June 2, 2023: Having a „regular doctor“ can significantly reduce GP workload, study finds.

Categories
Fréttir Greinar

Lítil grein um stóran sátt­mála

Deila grein

21/08/2024

Lítil grein um stóran sátt­mála

Í dag var undirritað samkomulag ríkisins og sex sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu um uppfærðan samgöngusáttmála. Með þessari undirritun er staðfest sú framtíðarsýn sem birtist í samgöngusáttmálanum sem ég hafði sem samgönguráðherra forystu um árið 2019 og hjó á harðan hnút í samgöngum á höfuðborgarsvæðinu. Á þeim árum sem eru liðin frá undirritun sáttmálans hefur nauðsyn hans verið staðfest: Íbúum hefur fjölgað um 21 þúsund og bifreiðum um tæplega 16 þúsund. Það er ljóst nú og hefur lengi verið ljóst að samgöngumál á höfuðborgarsvæðinu verða að þróast í samspili stofnvegaframkvæmda, öflugra almenningssamgangna og göngu- og hjólastíga.

Aukin lífsgæði

Samgöngur eru lífæð landsins. Mikilvægt er að þær séu greiðar og að allar aðgerðir feli í sér aukið öryggi. Samgöngusáttmálinn er eins og fyrr sagði samspil mannvirkja fyrir fjölskyldubílinn, almenningssamgöngur og virkra ferðamáta. Hann felur í sér að fólk getur valið sér ferðamáta. Aukin tíðni í almenningssamgöngum á eftir að einfalda líf íbúa svæðisins og gera fjölskyldum kleift að minnka kostnað sinn þegar kemur að fjölda bíla á heimili. Höfuðborgarsvæðið verður þegar framkvæmdum sáttmálans lýkur, líkara þeim borgarsvæðum sem við þekkjum í Evrópu þar sem almenningssamgöngur eru öflugar. Það þýðir með öðrum orðum að samkeppnishæfni höfuðborgarsvæðisins eykst. Því ekki geta það talist dýrmæt lífsgæði að eyða tíma sínum í umferðarteppum.

Meiri framkvæmdir – meiri kostnaður

Frá því samgöngusáttmálinn var undirritaður árið 2019 hefur heildarkostnaður við verkefnin sem innan hans eru hækkað. Ástæða hækkunarinnar er fyrst og fremst fólgin í því að bæst hafa við stórar og kostnaðarsamar framkvæmdir á borð við göng frá Grensásvegi að Vatnsmýri og stokkur á Sæbraut í stað mislægra gatnamóta. Líkt og í öðrum vegaframkvæmdum á landinu hefur vísitala framkvæmda hækkað mikið á síðustu árum. Það gildir einnig innan höfuðborgarsvæðisins.

Ekkert Hókus pókus!

Óskhyggja dugar skammt þegar kemur að samgöngum. Lögmál veruleikans hverfa ekki sama hversu oft menn hrópa hókus pókus. Samgöngur eru einn af grunnþáttum í uppbyggingu samfélaga. Uppbygging samgangna snýr að því að uppfylla þarfir samfélagsins, ekki aðeins í dag heldur einnig og ekki síst fyrir komandi kynslóðir. Samgöngur og skipulag byggðar snýst um að auka lífsgæði borgaranna. Staðreyndin er sú að án öflugra almenningssamgangna mun alltaf þrengjast meira og meira að fjölskyldubílnum nema sífellt stærri hluti af flatarmáli höfuðborgarsvæðisins fari undir sífellt fleiri akreinar og bílastæði. Ég leyfi mér að efast um að það sé vilji íbúa höfuðborgarsvæðisins.

Raunsæi kallar á hugrekki

Stundum er það svo að stór verkefni sem taka áratugi í framkvæmd, líkt og raunin er þegar kemur að skipulagsmálum og samgöngumálum, mæta afgangi hjá stjórnmálamönnum því afraksturinn verður ekki sýnilegur í næstu kosningum. Einhver sagði að samgöngur og skipulag væru ekki pólitík heldur framtíðarsýn sem byggðist á gögnum og raunsæi, sem sagt skynsemi – en skynsemi er pólitísk stefna. Stundum er það svo að það raunsæi kallar á pólitískt hugrekki. Undirritun uppfærðs samgöngusáttmála er staðfesting þess að slíkt hugrekki finnst í íslenskum stjórnmálum.

Sigurður Ingi Jóhannsson, fjármála- og efnahagsráðherra og formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 21. ágúst 2024.

Categories
Greinar

Nýtt við­horf í hús­næðis­málum

Deila grein

21/08/2024

Nýtt við­horf í hús­næðis­málum

Húsnæðismál hafa lengi verið eitt brýnasta verkefni samfélagsins okkar, en aldrei hefur þörfin verið jafn mikil og nú fyrir nýjar lausnir. Í þessum pistli langar okkur í Ung Framsókn í Kraganum að kynna nokkrar nýjar stefnur sem við teljum að geti hjálpað ungu fólki á húsnæðismarkaðinum. Vert er að nefna að margt í okkar stefnum er í takt við það sem kom fram á nýlegum fundi um húsnæðismál sem Ágúst Bjarni þingmaður átti frumkvæði að og stýrði með glæsibrag.

Tímamörk og endurgreiðslur: Hvatning til framkvæmda

Til að tryggja að úthlutaðar lóðir séu nýttar á markvissan hátt, leggjum við til að settar verði reglur um að lóðir, sem úthlutað er til einkaaðila eða fyrirtækja, skuli nýttar innan ákveðins tímabils, til dæmis innan 2-3 ára. Ef framkvæmdir hefjast ekki innan þess tíma, gæti lóðin verið tekin til baka af sveitarfélaginu eða sett aftur í sölu. Þetta stuðlar að því að nýbyggingar hefjist án tafa og lóðirnar nýtist samfélaginu sem best.

Við leggjum einnig til að endurgreiðsluhlutfall virðisaukaskatts vegna vinnu við nýbyggingar, viðhald og endurbætur á íbúðarhúsnæði verði hækkað í 60%. Þetta mun ekki aðeins draga úr byggingarkostnaði, heldur einnig hvetja til viðhalds og endurbóta á núverandi húsnæði, sem eykur gæði og öryggi heimila á sama tíma og það skapar störf og eflir atvinnulífið.

Efling einkaframtaksins í húsnæðismálum

Við í Ung Framsókn í Kraganum teljum að einkaframtakið gegni lykilhlutverki í því að leysa húsnæðisvandann. Með því að draga úr opinberum álögum og einfalda regluverk í byggingariðnaði getum við skapað aðstæður þar sem einkaaðilar geta brugðist hratt og örugglega við þeirri miklu eftirspurn sem ríkir á húsnæðismarkaði. Auk þess væri hægt að auka framboð á byggingarlóðum og einfalda ferlið fyrir byggingarleyfi, sem mun hvetja til nýsköpunar og fjölbreytni í húsnæðisuppbyggingu. Með því að skapa jákvætt og samkeppnishæft umhverfi fyrir einkaframtakið tryggjum við að lausnirnar verði fjölbreyttari, hraðvirkari og betur sniðnar að þörfum íbúanna. Einkaframtakið, með stuðningi opinberra aðgerða, er lykillinn að því að tryggja aðgengi að öruggu og hagkvæmu húsnæði fyrir alla.

Endurnýting atvinnuhúsnæðis

Við horfum einnig til nýsköpunar og umhverfisverndar með því að nýta ónotað atvinnuhúsnæði fyrir íbúðabyggð. Með viðeigandi skipulagsbreytingum er hægt að bæta 500 nýjum íbúðum við þéttbýli á næstu fimm árum. Þetta mun ekki aðeins auka framboð á íbúðum heldur einnig draga úr kolefnislosun með því að nýta núverandi byggingar.

Samþætting húsnæðis- og umhverfisstefnu

Sjálfbærni ætti að vera lykilatriði í allri okkar stefnumótun. Með því að samþætta húsnæðis- og umhverfisstefnu, sem leggur áherslu á græna innviði og kolefnishlutleysi, getum við stuðlað að því að auka hlut vistvænna íbúða um 20% á næstu fimm árum. Þetta er stórt skref í átt að sjálfbærri framtíð fyrir okkur öll.

Stuðningur við fyrstu kaupendur

Það er ljóst að ungt fólk stendur frammi fyrir sívaxandi áskorunum þegar kemur að því að eignast sitt fyrsta heimili. Til að mæta þessu ættum við að hækka hlutdeildarlán til ungs fólks um 20% og lækka vexti á þessum lánum. Með þessu stefnum við að því að fjölga fyrstu kaupendum um 15% á næstu þremur árum. Ungt fólk á ekki að þurfa að gefa eftir drauminn um eigið heimili vegna fjárhagslegra hindrana.

Efling innviða og ný tækni

Á meðan við horfum fram á veginn, er nauðsynlegt að tæknin fylgi með. Með innleiðingu stafrænna lausna til að samræma umsóknir um byggingarleyfi, getum við stytt tíma frá umsókn til útgáfu leyfa um 25%. Tæknin á að styðja við, ekki tefja, uppbyggingu samfélagsins okkar.

Við trúum því að með þessum aðgerðum sé hægt að snúa við neikvæðri þróun á húsnæðismarkaði og skapa umhverfi þar sem ungt fólk getur öðlast öryggi í eigin húsnæðismálum. Við hvetjum ykkur til að taka þátt í þessari umræðu og styðja við okkar framtíðarsýn – þar sem allir hafa tækifæri til að skapa sér heimili.

Kjartan Helgi Ólafsson, formaður Ungrar Framsóknar í Kraganum.

Greinin birtist fyrst á visir.is 21. ágúst 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Manstu þegar Messenger var ekki til?

Deila grein

15/08/2024

Manstu þegar Messenger var ekki til?

Umræða um menntamál sem farið hefur fram í samfélaginu síðustu vikur gleður mig mjög. Menntun er undirstaða framfara og ef við þróum ekki aðferðir við að fræða og fræðast þá blasir við stöðnun og glötuð tækifæri.

Þegar við veltum fyrir okkur breytingunum sem orðið hafa í samfélaginu síðustu ár – og áratugi. Segjum bara breytingar sem hafa orðið frá árinu 2000 til að vera með eitthvað viðmið. Fyrsti iPhone síminn var gefinn út árið 2007. Í upphafi aldarinnar voru bankar, tryggingafélög og pósthús á hverju götuhorni. Fartölvunotkun var ekki almenn og fjarvinna mögulega ekki orð í íslensku. Það sem hefur gerst á þessum fyrsta fjórðungi nýrrar aldar hefur haft gríðarlega afgerandi áhrif á okkar daglega líf í leik og starfi.   

Hvernig þurfa menntastofnanir framtíðarinnar að vera?

Þessar breytingar kalla á að undirstöður samfélagsins eins og menntakerfið þróist með. Ekki bara hvað er kennt heldur hvernig það er kennt. Við þurfum að greina hvar við höfum staðið okkur vel. Af því að það er alveg augljóst að menntakerfið okkar hefur vaxið með þeim áskorunum sem það hefur staðið frammi fyrir síðustu áratugi. Auk þeirra samfélagslegu og tæknilegu breytinga sem við höfum gengið í gegnum þá eru skólarnir búnir að laga sig að hugmyndafræðinni um skóla án aðgreiningar, mikil fólksfjölgun og þar með talin fjölgun innflytjenda með sértækar þarfir hefur átt sér stað, ný aðalnámsskrá, breytt matskerfi og svo mætti lengi telja. 

Við þurfum líka að skoða hvað hefur ekki gengið vel og við þurfum að vera heiðarleg í þeirri skoðun. Það væri nú eitthvað skrítið ef allar ákvarðanir sem við höfum tekið siðustu árin sem varðar menntakerfið væru svo frábærar að það þyrfti bara ekkert að breyta þeim. 

En það virkaði fyrir mig

Það er einhvernvegin þannig að þegar við ræðum málin opinberlega þá erum við fljót að skiptast í lið og enn fljótari að sammælast um einfalda leið til að leysa málið. En viðfangsefnið er ekki einfalt og lausnirnar verða ekki einfaldar heldur. 

Það er auðvelt fyrir leikmann eins og mig að grípa í að tala fyrir lausnum sem ég skil eins og innleiðingu á samræmdum prófum. Það er kerfi sem ég þekki. Það er kerfi sem ég ólst upp við. Ef það virkaði þá af hverju virkar það þá ekki núna? En á meðan við skiptumst á skoðunum um hluti sem er auðvelt að hafa skoðun á og skiptir okkur í fylkingar þá missum við af tækifæri til að fara á dýptina í umræðunni. Auðvitað þarf að mæla árangur í skólastarfi eins og í öllu öðru starfi. En hvernig á að gera það er ákvörðun sem fagfólkið verður að koma að. Við þurfum að hlusta á þau og þeirra ráðleggingar en skólafólk verður líka hlusta á reynslu úr öðrum áttum og skoða hvaða reynsla og þekking getur nýst okkur til að byggja upp áherslur í menntakerfi framtíðarinnar.  

Aldís Stefánsdóttir, formaður fræðslunefndar Mosfellsbæjar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 15. ágúst 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Stórmál sem þarf að klára

Deila grein

15/08/2024

Stórmál sem þarf að klára

Auðlind­ir og nýt­ing þeirra er eitt af stærstu hags­muna­mál­um hvers þjóðrík­is og gæta ber þeirra í hví­vetna. Það stytt­ist í að Alþingi komi sam­an að nýju eft­ir sum­ar­leyfi til þess að fjalla um hin ýmsu mál­efni. Fyr­ir þing­inu að þessu sinni mun meðal ann­ars liggja fyr­ir frum­varp um rýni á fjár­fest­ing­um er­lendra aðila vegna þjóðarör­ygg­is og alls­herj­ar­reglu. Með orðinu rýni í þessu sam­hengi er átt við grein­ing­ar og mat á því hvort að viðskiptaráðstaf­an­ir sem tryggja er­lend­um aðilum eign­araðild, veru­leg áhrif eða yf­ir­ráð yfir at­vinnu­fyr­ir­tækj­um eða fast­eigna­rétt­ind­um hér á landi, ógni þjóðarör­yggi eða alls­herj­ar­reglu.

Gild­andi lög­gjöf um þessi mál er kom­in til ára sinna og er for­gangs­mál að úr því verði bætt enda er Ísland orðið eft­ir­bát­ur helstu sam­an­b­urðaríkja í þess­um efn­um. Þannig hafa til að mynda flest ríki á Evr­ópska efna­hags­svæðinu og aðild­ar­ríki Efna­hags- og fram­fara­stofn­un­ar­inn­ar (OECD) sett lög­gjöf sam­bæri­lega þeirri sem lögð er til með frum­varp­inu. End­ur­spegl­ar þessi þróun í sam­an­b­urðarlönd­um okk­ar meðal ann­ars fjöl­breytt­ar og sí­breyti­leg­ar áskor­an­ir í ör­ygg­is­mál­um sem opið og alþjóðlegt viðskiptaum­hverfi get­ur leitt af sér, meðal ann­ars ógn­um sem geta steðjað að grund­vall­ar ör­ygg­is­hags­mun­um ríkja og spretta af fjár­magns­hreyf­ing­um milli landa. Í tíð minni sem ut­an­rík­is­ráðherra árið 2016 fékkst samþykkt fyrsta þjóðarör­ygg­is­stefn­an fyr­ir Ísland sem stjórn­völd­um var falið að fylgja eft­ir, en í henni er meðal ann­ars lögð áhersla á að vernda virkni mik­il­vægra innviða og styrkja áfallaþol sam­fé­lags­ins gagn­vart hvers kyns ógn við líf og heilsu fólks, um­hverfi, eign­ir og innviði.

Leiðar­stefið í frum­varp­inu um rýni á fjár­fest­ing­um er­lendra aðila er samþætt­ing sjón­ar­miða um mik­il­vægi er­lendra fjár­fest­inga fyr­ir efna­hags­lífið ann­ar­s­veg­ar og hins veg­ar að er­lend­ar fjár­fest­ing­ar í mik­il­væg­um innviðum og ann­arri sam­fé­lags­lega mik­il­vægri starf­semi, sem skil­greind eru sem viðkvæm svið, séu í sam­ræmi við þjóðarör­yggi og alls­herj­ar­reglu. Þar und­ir falla meðal ann­ars innviðir sem tengj­ast orku, hita­veitu, vatns- og frá­veitu, sam­göng­um, flutn­ing­um, fjar­skipt­um, sta­f­ræn­um grunn­virkj­um, fjár­mála­kerfi, vörn­um lands­ins, stjórn­kerfi, land­helg­is­gæslu, al­manna­vörn­um, lög­gæslu, neyðar- og viðbragðsþjón­ustu, rétt­ar­vörslu og heil­brigðis­kerfi. Einnig út­veg­un eða fram­leiðsla á mik­il­væg­um aðföng­um, þ.m.t. í tengsl­um við orku eða hrá­efni eða vegna fæðuör­ygg­is. Að sama skapi nær frum­varpið yfir nýt­ingu vatns­orku, jarðvarma, vindorku, náma og annarra jarðefna í þjóðlend­um, en ýms­ar hindr­an­ir eru í nú­gild­andi lög­gjöf um nýt­ingu nátt­úru­auðlinda, meðal ann­ars í gegn­um leyf­is­veit­inga­ferli og tak­mörk­un­um á er­lendu eign­ar­haldi, líkt og í sjáv­ar­út­vegi. Und­ir viðkvæm svið sam­kvæmt frum­varp­inu fell­ur einnig meðhöndl­un mik­il­vægra trúnaðar­upp­lýs­inga og veru­legs magns viðkvæmra per­sónu­upp­lýs­inga sem og þjón­usta á sviði netör­ygg­is í þágu mik­il­vægra innviða svo dæmi séu tek­in.

Mik­il­vægt er að fram­kvæmd rýn­inn­ar sé skil­virk og slái í takt við það sjón­ar­mið að er­lend fjár­fest­ing er mik­il­væg ís­lensku hag­kerfi. Það er brýnt að Alþingi klári þetta stór­mál á kom­andi þingi, þar sem ís­lensk­ir hags­mun­ir verða hafðir að leiðarljósi.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra og vara­formaður Fram­sókn­ar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 15. ágúst 2024.

Categories
Fréttir Greinar

Hamstrar barnið þitt blýanta?

Deila grein

14/08/2024

Hamstrar barnið þitt blýanta?

Nýverið fjallaði háskólaráðherra um þá ógn sem hugmyndafræðinni um eignarréttinn og ábyrgð stafaði af því að grunnskólabörn fái námsgögn án endurgjalds í skólanum. Þar sagði hún sögur af börnum sem koma heim með töskur fullar af ritföngum og öðrum námsgögnum sem þau hafa ekki notað og hélt því fullum fetum fram að ómögulegt væri að koma fyrir hjá þeim ábyrgðartilfinningu gagnvart þessum hlutum vegna þess að þau ættu þau ekki.

Nú búa tvö börn á mínu heimili og ég get í fullri hreinskilni sagt að þau hafa aldrei – ekki einu sinni – komið heim með töskur fullar af ritföngum. Vissulega er reynsla mín takmörkuð við þessi tvö börn, en ég á ofboðslega erfitt með að ímynda mér að stílabækur og blýantar séu svo heillandi fyrir grunnskólabörnum að stórir hópar þeirra finni hjá sér þörfina til að hamstra þeim. Sé það raunin myndi ég ætla að þar væri kjörið tækifæri fyrir foreldra til að ræða við börnin sín um sjálfstjórn. Að þó eitthvað sé frítt þá þýði það ekki að maður þurfi að taka alla hrúguna.

Það er gífurlega mikilvægt að við temjum börnunum okkar að bera virðingu fyrir hlutunum og ganga vel um þá jafnvel þó þau eigi þá ekki ein. Dæmi um hluti sem börn komast í kynni við daglega sem þau hafa afnot af en eiga ekki sjálf eru leiktæki á leikvöllum, skólabyggingin, íþróttahúsið og búnaðurinn þar, nú og bara nær öll íslensk náttúra. Að sjálfsögðu þurfa þau að læra að fara vel með eigin muni (sem gengur alla jafna upp og ofan) en það er engu síður mikilvægt að þau læri að fara vel með eigur annarra og hluti sem eru í eigu okkar allra.

Upphaf skólaársins er kvíðavaldur fyrir margar fjölskyldur sem þurfa að passa upp á hverja krónu til að ná endum saman í hverjum mánuði og þurfa nú að kljást við öll viðbótar útgjöldin sem nýju skólaári fylgir. Þó það sé vissulega ekki stærsti bitinn af kökunni þá er það tvímælalaust mörgum fjölskyldum kærkomin búbót að þurfa ekki að bæta námsgögnum við í það reikningsdæmi. Mér þykir þetta því áhugaverð tímasetning fyrir háskólaráðherra til að bridda upp á þessu umræðuefni, því þó þessir einstaklingar séu kannski ekki í hennar nærumhverfi þá eru þeir svo sannarlega til og eru, að mér sýnist, umtalsvert fleiri en hana grunar.

Það að tryggja öllum börnum jöfn tækifæri til menntunar felur í sér að tryggja þeim aðgengi að þeim tækjum og tólum sem þarf til að stunda nám. Ég er því þakklát að jafnt aðgengi allra barna að menntun vegi þyngra í huga mennta- og barnamálaráðherra en áhyggjur af meintum hömstruðum blýöntum.

Berglind Sunna Bragadóttir, varaformaður Sambands ungra Framsóknarmanna.

Greinin birtist fyrst á visir.is 14. ágúst 2024.