Categories
Greinar

Áframhaldandi lífskjarasókn

Deila grein

05/04/2019

Áframhaldandi lífskjarasókn

Nýr lífs­kjara­samn­ing­ur 2019-2022, sem aðilar vinnu­markaðar­ins hafa náð sam­an um og stjórn­völd styðja við, bygg­ir und­ir áfram­hald­andi lífs­kjara­sókn á Íslandi. Samn­ing­ur­inn er í senn fram­sýnn og ánægju­leg afurð þrot­lausr­ar vinnu aðila vinnu­markaðar­ins í sam­vinnu við stjórn­völd und­an­farna mánuði. Aðgerðirn­ar eru viðamikl­ar og snerta marg­ar hliðar þjóðlífs­ins sem miða all­ar að því sama; að auka lífs­kjör og lífs­gæði á Íslandi. Þær leggj­ast ofan á þá kraft­miklu innviðafjár­fest­ingu sem hef­ur átt sér stað í tíð þess­ar­ar rík­is­stjórn­ar í mennta- og menn­ing­ar­mál­um, fé­lags- og heil­brigðismál­um, sam­göngu- og um­hverf­is­mál­um og ný­sköp­un­ar- og vís­inda­mál­um.

Áhersla á ungt fólk og börn

Með aðgerðunum mun staða ungs fólks styrkj­ast. Á gild­is­tíma samn­ings­ins verða barna­bæt­ur hækkaðar og fæðing­ar­or­lof lengt úr níu mánuðum í tólf. Ungu fólki verður auðveldað að fjár­festa í fyrstu fast­eign með því að heim­ila notk­un á hluta skyldu­líf­eyr­is­sparnaðar til slíkra kaupa. Það kem­ur til viðbót­ar sér­eigna­sparnaðarleiðinni Fyrsta íbúð sem heim­il­ar fólki að nýta viðbót­ar­sparnað sinn í allt að 10 ár til kaupa og af­borg­ana. Ég vil einnig geta þess að vinna við heild­ar­end­ur­skoðun á Lána­sjóði ís­lenskra náms­manna geng­ur mjög vel en í nýju náms­styrkja- og lána­kerfi mun­um við fella niður 30% af höfuðstóli náms­manna að ákveðnum skil­yrðum full­nægðum auk þess að fram­færsla barna verður í formi styrkja í stað lána eins og er í dag. Að auki höf­um við hækkað frí­tekju­mark náms­manna um 43%.

Hærri laun og lægri skatt­ar

Til viðbót­ar við þær launa­hækk­an­ir sem hafa verið kynnt­ar í lífs­kjara­samn­ingn­um mun ríkið lækka skatta um 20 millj­arða og gefa þannig eft­ir um 10% af tekju­skatti ein­stak­linga. Tekju­skatt­ur alls launa­fólks mun lækka en sér­stök áhersla er lögð á tekju­lága hópa með nýju lág­tekju­skattsþrepi. Sú aðgerð mun auka ráðstöf­un­ar­tekj­ur lág­tekju­hópa og auka jöfnuð. Þá munu gjald­skrár rík­is­ins ekki hækka á ár­inu 2019 um­fram það sem þegar er komið til fram­kvæmda og á ár­inu 2020 verður 2,5% há­mark sett á gjald­skrár­hækk­an­ir.

Betri lífs­kjör á Íslandi

Það er ljóst að lífs­kjara­samn­ing­ur­inn og aðgerðir tengd­ar hon­um munu skila okk­ur aukn­um lífs­gæðum. Mark­viss skref til af­náms verðtrygg­ing­ar verða tek­in, sveigj­an­leiki auk­inn á vinnu­stöðum, íbúðakaup gerð auðveld­ari, tekju­skatt­ur lækkaður, laun hækkuð, barna­bæt­ur aukn­ar og fæðing­ar­or­lof lengt. Árang­ur sem þessi er ekki sjálf­gef­inn. Hann er afrakst­ur sam­vinnu fjölda aðila sem all­ir hafa sama mark­mið að leiðarljósi, að gera gott land enn betra.

Lilja D. Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 5. apríl 2019.

Categories
Fréttir

Aðgerðir sem lækka þröskuld ungs fólks og tekjulágra inn á húsnæðismarkaðinn

Deila grein

05/04/2019

Aðgerðir sem lækka þröskuld ungs fólks og tekjulágra inn á húsnæðismarkaðinn

Húsnæðismál eru meðal megin áherslumála ríkisstjórnarinnar enda er öruggt húsnæði, óháð efnahag og búsetu, ein af grundvallarforsendum öflugs samfélags. Á undanförnum árum hefur íbúðaverð og leiguverð íbúða farið mjög hækkandi og ungt fólk og tekjulágir eiga erfiðara með að eignast húsnæði en áður. Hlutfall þeirra sem leigja hefur því aukist á sama tíma og kannanir sýna að langflestir leigjendur myndu fremur kjósa að búa í eigin húsnæði. Verkefnisstjórn um aðgerðir sem lækka þröskuld ungs fólks og tekjulágra inn á húsnæðismarkaðinn var skipuð af félags- og barnamálaráðherra þann 27. desember 2018 og tók þegar til starfa. Skipan starfshópsins er liður í því að fylgja eftir ákvæðum í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er varða húsnæðismál ungs fólks og tekjulágra.
Starfshópinn skipa Frosti Sigurjónsson, formaður, Hermann Jónasson, Íbúðalánasjóði, Bergþóra Benediktsdóttir, tiln. af forsætisráðuneytinu og Anna B. Olsen og til vara Sigurður Páll Ólafsson bæði tiln. af fjármálaráðuneytinu. Starfsmaður hópsins er Ólafur Heiðar Helgason, sérfræðingur hjá fjármála- og efnahagsráðuneytinu.
Starfshópurinn hefur unnið fyrstu drög að tillögum en með fyrirvörum um nánari útfærslu, greiningu á kostnaði og áhrifum. Tillögurnar miða meðal annars að því að hraða öflun höfuðstóls og létta afborgunarbyrði lána hjá ungu fólki og tekjulágum hópum. Í tillögum starfshópsins er meðal annars að finna ný úrræði og breytingar á gildandi úrræðum svo þau beinist með markvissari hætti að þeim hópum sem eiga í erfiðleikum með að eignast íbúð.

Categories
Fréttir

Jón Helgason látinn

Deila grein

04/04/2019

Jón Helgason látinn

Jón Helgason, fyrrverandi ráðherrra og alþingsmaður, er látinn. Jón lést í fyrradag, 2. apríl. Hann var alþingismaður Suðurlands 1974–1995 og varaþingmaður Suðurlands mars-apríl 1972. Jón var landbúnaðar-, dóms- og kirkjumálaráðherra 1983-1987 og landbúnaðarráðherra 1987-1988.
Jón var fæddur í Seglbúðum í Landbroti 4. október 1931, sonur Helga Jónssonar (fæddur 29. apríl 1894, dáinn 22. maí 1949) bónda og Gyðríðar Pálsdóttur (fædd 12. mars 1897, dáin 15. maí 1994) húsmóður. Jón giftist Guðrúnu Þorkelsdóttur (fædd 21. apríl 1929) húsmóður, dóttir Þorkels Sigurðssonar og Bjarneyjar Bjarnadóttur. Börn Jóns og Guðrúnar eru: Björn Sævar Einarsson (fóstursonur, 1962), Helga (1968) og Bjarni Þorkell (1973).
Jón Helgason, tók stúdentspróf frá Menntaskólanum í Reykjavík 1950. Stóð fyrir búi móður sinnar í Seglbúðum nokkur ár að námi loknu. Bóndi þar síðan 1959. Sá um sauðfjárræktarbú í Seglbúðum 1950–1980. Stundakennari við unglingaskólann á Kirkjubæjarklaustri 1966-1970. Endurskoðandi Kaupfélags Skaftfellinga 1951-1972 og stjórnarformaður þess 1972-1983.
Í félagsstörfum var Jón formaður Félags ungra framsóknarmanna og síðan Framsóknarfélags Vestur-Skaftafellssýslu 1955-1974. Í hreppsnefnd Kirkjubæjarhrepps 1966-1986, oddviti 1967-1976. Sýslunefndarmaður 1974-1978. Í fyrstu stjórn Samtaka sunnlenskra sveitarfélaga. Fulltrúi á Búnaðarþingi 1973-1975 og á fundum Stéttarsambands bænda 1961-1975, í stjórn þess og Framleiðsluráðs 1972-1979. Í stjórn Rafmagnsveitna ríkisins 1978-1983. Í stjórn Endurbótasjóðs menningarstofnana 1990-2002. Sat á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna 1975 og 1988. Fulltrúi Íslands á fundum þingmannanefndar EFTA 1977, 1980-1981 og 1991. Í Norðurlandaráði 1978. Í Vestnorræna þingmannaráðinu 1991-1994. Í stjórn Stofnlánadeildar landbúnaðarins frá 1990. Formaður Búnaðarfélags Íslands 1991-1995. Í lýðveldishátíðarnefnd 1994. Í Þingvallanefnd 1994-1995.
Við Framsóknarmenn minnumst ráðherra og alþingismanns með djúpri virðingu og þakklæti fyrir störf í þágu Framsóknarflokksins og þjóðarinnar.
Framsóknarfólk vottar aðstandendum innilega samúð.

Categories
Fréttir

Íslendingar vilji áfram kaupa hágæða vöru

Deila grein

03/04/2019

Íslendingar vilji áfram kaupa hágæða vöru

Þórarinn Ingi Pétursson, varaþingmaður, segir í yfirlýsingu í dag, að stóra verkefnið sé „að gera íslenskan landbúnað samkeppnishæfan gagnvart þeim innflutningi sem framundan er. Við þurfum að finna haldbæra lausn sem tryggir öflugar varnir.“
En á Alþingi í gær var mælt fyrir frumvarpi til laga um breytingu á lögum um matvæli og lögum um dýrasjúkdóma (innflutningur á búfjárafurðum). Þórarinn Ingi kom í ræðu sinni inn á „mikilvægi þess að afurðastöðvar í kjötiðnaði geti sameinast til þess að mæta þeim áskorunum sem framundan eru í íslenskum landbúnaði. Staða okkar er mjög sérstök þegar kemur að hreinleika landbúnaðarafurða og hana þurfum við að verja.“
„Við þurfum líka að huga að upprunamerkingu matvæla svo neytendur geti tekið upplýsta ákvörðun. Ég trúi því að íslenskir neytendur vilji áfram kaupa hágæða vöru framleidda af íslenskum bændum,“ sagði Þórarinn Ingi.

Categories
Greinar

Menntun eflir viðnámsþrótt

Deila grein

02/04/2019

Menntun eflir viðnámsþrótt

Íslenska þjóðarbúið stend­ur frammi fyr­ir áskor­un­um um þess­ar mund­ir í tengsl­um við stöðu efna­hags­mála. Engu að síður er staða rík­is­sjóðs sterk og viðnámsþrótt­ur þjóðarbús­ins meiri en oft áður. Mik­il­vægt er því að halda áfram upp­bygg­ingu ís­lenska mennta­kerf­is­ins. Fimm ára fjár­mála­áætl­un 2020-2024 ber þess merki að við ætl­um að halda áfram að sækja fram af krafti og efla mennt­un á öll­um skóla­stig­um. Það á einnig við um vís­indi, menn­ingu og fjöl­miðla í land­inu. Á menn­ing­ar­sviðinu er horft til þess að all­ir lands­menn, óháð efna­hag og bú­setu, geti aukið lífs­gæði sín með því að njóta og taka þátt í öfl­ugu og fjöl­breyttu menn­ing­ar, lista-, íþrótta- og æsku­lýðsstarfi.

Fram­lög til há­skóla yfir 40 millj­arða kr.

Und­an­far­in ár hafa fram­lög til há­skóla­stigs­ins verið auk­in tölu­vert en frá ár­inu 2017 hafa fram­lög­in auk­ist um tæpa 5,3 millj­arða kr. eða tæp 13%. Sam­kvæmt fjár­mála­áætl­un verður haldið áfram að fjár­festa í há­skóla­starfi í land­inu og er ráðgert að fram­lög til há­skól­anna fari yfir 40 millj­arða kr. árið 2023. Við ætl­um að auka gæði náms og náms­um­hverf­is í ís­lensk­um há­skól­um, styrkja um­gjörð rann­sókn­ar­starfs og auka áhrif og tengsl há­skóla og rann­sókn­ar­stofn­ana við at­vinnu­lífið. Fjár­fest­ing í há­skól­un­um er lyk­ilþátt­ur í að auka sam­keppn­is­hæfni Íslands til framtíðar og til að við get­um sem best tek­ist á við þær sam­fé­lags­legu áskor­an­ir sem örar tækni­breyt­ing­ar hafa á heim­inn.

Kenn­ara­starfið er mik­il­væg­ast

Stærsta áskor­un ís­lensks mennta­kerf­is er yf­ir­vof­andi kenn­ara­skort­ur. Það er ein­dreg­in skoðun mín að kenn­ara­starfið sé mik­il­væg­asta starf sam­fé­lags­ins þar sem það legg­ur grunn­inn að öll­um öðrum störf­um. Í fjár­mála­áætl­un rík­is­stjórn­ar­inn­ar er að finna full­fjár­magnaðar aðgerðir til þess að fjölga kenn­ur­um. Gott mennta­kerfi verður ekki til án góðra kenn­ara. Kenn­ar­ar eru und­ir­staða mennta­kerf­is­ins og drif­kraft­ar já­kvæðra breyt­inga í skóla­starfi. Ég er sann­færð um að okk­ur tak­ist að snúa vörn í sókn með þess­um aðgerðum og fleir­um til og fjölga þannig kenn­ur­um í ís­lensku mennta­kerfi til framtíðar.

Nýtt náms­styrkja­kerfi

Vinna við heild­ar­end­ur­skoðun náms­lána­kerf­is­ins geng­ur vel og hef ég boðað að frum­varp um end­ur­skoðun á Lána­sjóði ís­lenskra náms­manna verði lagt fram í haust. Mark­miðið með nýju kerfi er aukið jafn­rétti til náms og skil­virkni, jafn­ari styrk­ir til náms­manna, betri nýt­ing op­in­bers fjár og auk­inn stuðning­ur við fjöl­skyldu­fólk. Tals­verð breyt­ing hef­ur orðið á stöðu Lána­sjóðsins und­an­far­in ár sem end­ur­spegl­ast fyrst og fremst í fækk­un lánþega hjá sjóðum. Skóla­árið 2009-10 voru lánþegar hjá sjóðnum um 14.600 en skóla­árið 2017-18 voru þeir um 7.000. Það er fækk­un um 52%. Sam­hliða fækk­un und­an­far­in ár hafa fram­lög rík­is­ins ekki minnkað og ber hand­bært fé sjóðsins þess glögg­lega merki. Árið 2013 nam það um ein­um millj­arði kr. En í lok árs 2018 er áætlað að það nemi rúm­um 13 millj­örðum kr. Staða sjóðsins er því mjög sterk og skap­ar hún kjöraðstæður til að ráðast í kerf­is­breyt­ing­ar sem bæta kjör náms­manna. Nýtt styrkja- og náms­lána­kerfi er að fullu fjár­magnað en að auki verða fram­lög til sjóðsins end­ur­skoðuð ár­lega miðað við fjölda lánþega hverju sinni. Lána­sjóður­inn er eitt mik­il­væg­asta jöfn­un­ar­tæki sem við eig­um og það er mik­il­vægt að búa þannig um hnút­anna að svo verði áfram raun­in.

Fjölg­um starfs- og tækni­menntuðum

Á síðustu árum hafa fram­lög til fram­halds­skóla­stigs­ins einnig hækkað veru­lega. Þannig hafa fram­lög til fram­halds­skóla­stig­ins farið úr rúm­um 30 millj­örðum kr. árið 2017 og í rúm­lega 35 millj­arða í ár. Þetta jafn­gild­ir um 16% hækk­un. Þessi hækk­un mun halda sér sam­kvæmt nýkynntri fjár­mála­áætl­un en fjár­heim­ild­ir munu halda sér þrátt fyr­ir fækk­un nem­enda í kjöl­far stytt­ing­ar náms til stúd­ents­prófs. Hækk­un­in ger­ir fram­halds­skól­um m.a. kleift að bæta náms­fram­boð, efla stoðþjón­ustu sína og end­ur­nýja búnað og kennslu­tæki. Helstu mark­mið okk­ar á fram­halds­skóla­stig­inu eru að hækka hlut­fall nem­enda sem ljúka starfs- og tækni­námi, fjölga nem­end­um sem út­skrif­ast á fram­halds­skóla­stig­inu og að nem­end­ur í öll­um lands­hlut­um hafi aðgengi að fjöl­breyttu bók- og starfs­námi.

Íslensk­an í önd­vegi og barna­menn­ing

Við ætl­um að halda áfram að styðja við menn­ingu, list­ir, íþrótta- og æsku­lýðsmál og fjöl­miðlun í land­inu. Við höf­um verið að hækka fram­lög til menn­ing­ar­mála síðan 2017 þegar þau námu um 12 millj­örðum króna. Í fjár­mála­áætl­un­inni er gert ráð fyr­ir að þau verði að meðaltali um 15 millj­arðar ár­lega. Við setj­um ís­lensk­una í önd­vegi með fjölþætt­um aðgerðum sem snerta ólík­ar hliðar þjóðlífs­ins en mark­mið þeirra allra ber að sama brunni; að tryggja að ís­lenska verði áfram notuð á öll­um sviðum sam­fé­lags­ins. Í stjórn­arsátt­mál­an­um er kveðið á um að bæta rekstr­ar­um­hverfi bóka­út­gef­enda, skap­andi greina og fjöl­miðla. Til að fylgja því eft­ir ger­um við ráð fyr­ir ár­leg­um stuðningi sem nem­ur 400 millj­ón­um kr. við út­gáfu bóka á ís­lensku, 400 millj­ón­um kr. vegna aðgerða til að bæta starfs­um­hverfi einka­rek­inna fjöl­miðla og 100 millj­ón­um kr. til nýs Barna­menn­ing­ar­sjóðs Íslands. Lögð er áhersla á að bæta aðgengi að menn­ingu og list­um, ekki síst fyr­ir börn og ung­menni, efla vernd­un á menn­ing­ar­arfi þjóðar­inn­ar, rann­sókn­ir og skrán­ingu. Einnig verður lögð áhersla á að bæta um­gjörð og auka gæði í skipu­lögðu íþrótta- og æsku­lýðsstarfi. Til skoðunar er sá mögu­leiki að setja á stofn barna- og vís­inda­safn til að efla og styrkja áhuga ungu kyn­slóðar­inn­ar á menn­ingu, vís­ind­um og tækni.

Í fjár­mála­áætl­un­inni er er horft til framtíðar, þ.e. að mennt­un, menn­ing og vís­indi auki lífs­gæði fólks í land­inu. Við höld­um áfram að styðja við ís­lenskt efna­hags­líf með því að fjár­festa í slík­um grunnstoðum og bæta þannig lífs­kjör­in í land­inu.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 30. mars 2019.

Categories
Greinar

Fiskeldi – áhætta eða ágóði?

Deila grein

28/03/2019

Fiskeldi – áhætta eða ágóði?

Þau samfélög sem aðhyllast sjálfbærni horfa til þess að athafnir okkar skili auðlindum jarðar til komandi kynslóða í líku ástandi og við njótum nú. Samkvæmt skilgreiningu verður ákveðin athöfn að uppfylla þrjá þætti til að teljast sjálfbær félagslega, umhverfislega og efnahagslega. Ellefta markmið Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun snýr að sjálfbærni borga og samfélaga. Þar segir m.a. að stutt verði við jákvæð efnahags-, félags- og umhverfisleg tengsl milli þéttbýlis, þéttbýlla svæða í borgarjaðri og dreifbýlissvæða með því að styrkja áætlanir um byggðaþróun á landsvísu og innan svæða.

Þegar fjallað er um uppbyggingu fiskeldis hér á landi eigum við að ganga út frá markmiðinu um sjálfbæra nýtingu. Þegar áform um uppbyggingu fiskeldis hér á landi hófust á ný á nýrri öld horfðu Íslendingar strax til þess að fara varlega enda brenndir af óvarfærni fyrri tilrauna. Ákveðið var að loka rúmlega hálfri strandlengjunni fyrir sjókvíaeldi. Áður en eldi hefst svo á þessu afmarkaða svæði þarf að fara í gegnum langt ferli, firðirnir eru burðarþolsmetnir til þess að meta lífræna álagið, framkvæmdirnar fara í ítarlegt umhverfismat og fyrirtækin þurfa að uppfylla ýmiskonar skilyrði til dæmis um búnað, gæðakerfi, vaktanir og fleira. Sem dæmi má nefna að allur lax sem er í eldi á Vestfjörðum er ASC vottaður sem er ein strangasta umhverfisvottun sem til er þegar kemur að fiskeldi og var m.a. þróuð af umhverfisverndarsamtökunum World Wildlife Fund.

Fiskeldi hefur verið stundað í Noregi í að verða fimm áratugi. Norðmenn hafa náð að komast á beinu brautina eftir margvíslegar áskoranir og telja sig hafa náð jafnvægi í sjálfbærni fiskeldis með því að byggja á reynslu og nýta sér tækni og þróun í þessum efnum. Þessa dýrmætu reynslu eigum við Íslendingar að horfa til og nýta okkur.

Unnið að stefnumótun
Atvinnuveganefnd hefur nú til umfjöllunar frumvarp um fiskeldi. Vonandi tekst í þeirri vinnu að móta nýja og endurbætta stefnu í þessari mikilvægu atvinnugrein til framtíðar en til þess að svo sé unnt verða umhverfið og umhverfismál að vera útgangspunktur.

Allir geta verið sammála um að við eigum að vernda villta laxastofa hér við land. Þeir hafa sjálfstæðan tilverurétt burtséð frá mismunandi hagsmunum veiðiréttarhafa eða fiskeldismanna. Við eigum að passa uppá laxastofninn með markvissum aðgerðum sem minnka líkur á að fiskur geti sloppið úr kvíum og ef upp koma slys séu til markviss viðbrögð og aðgerðir til þess að koma í veg fyrir möguleg umhverfisáhrif. Slíkar aðgerðir getum við kallað mótvægisaðgerðir. Hafrannsóknastofnun hefur reiknað áhættumat sem spáir fyrir fjölda laxa sem sleppa úr eldinu við strendur Íslands. Mikilvægt er að hnýta fyrrnefndum mótvægisaðgerðum til að lágmarka og koma í veg fyrir mögulega erfðablöndun við villta fiskinn. Norðmenn hafa náð miklum árangri í að minnka fjölda eldislaxa í ám með því að binda í lög og reglur aðferðir sem hafa gefist vel og hefur skilað sér í að villti laxastofninn er að ná sér á strik þrátt fyrir aukið eldi, vöktun áa og fjarlæging á eldisfiski eru þar lykilatriði. Lög um fiskeldi verður að kveða skýrt á um beitingu mótvægisaðgerða sem forsendu þess að vernda villta laxastofna hér við land.
Í stefnumótunarvinnunni verðum við ennfremur að horfa til allra þátta sem fylgja uppbyggingu greinarinnar t.d. skipulagningu strandsvæða, tryggja að heilbrigðiskröfur séu strangar, hvernig eftirliti með greininni sé háttað og tryggja að nærsamfélagið og sveitarfélögin fái réttlátan skerf af uppbyggingunni.

Sjálfbær samfélög
Þegar sjáum við jákvæð áhrif uppbyggingar fiskeldis á samfélögin fyrir vestan og austan. Þegar við höfum náð uppbyggingarmarkmiðum fiskeldis erum við að horfa til stórrar atvinnugreinar sem á eftir að skila milljörðum í þjóðarbúið.

Með því að halda rétt á spöðunum, með sterkri umgjörð og öflugu eftirliti með fiskeldi hér við land getum við viðhaldið heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um sjálfbærni og byggt upp nýja og stönduga atvinnugrein til hagsbóta fyrir okkur öll.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingmaður.

Greinin birtist fyrst í Bændablaðinu 28. mars 2019.

Categories
Fréttir

Hafnarfjörður hljóti viðurkenningu sem barnvænt sveitarfélag

Deila grein

28/03/2019

Hafnarfjörður hljóti viðurkenningu sem barnvænt sveitarfélag

Ágúst Bjarni Garðarsson, formaður bæjarráðs Hafnarfjarðar, segir í yfirlýsingu í gær að Hafnarfjarðarbæjar hafi skrifað undir samstarfssamning við UNICEF og að sveitarfélagið muni hefja vinnu við að innleiða Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. „Við stefnum að því að hljóta viðurkenningu sem barnvænt sveitarfélag UNICEF á Íslandi,“ segir Ágúst Bjarni.
„Börn eru í for­grunni hjá Hafn­ar­fjarðarbæ og með þess­um samn­ing við UNICEF á Íslandi vilj­um við færa þá áherslu yfir í orð og ferla. Barna­sátt­mál­inn er og verður okk­ar viðmið og rauður þráður í þjón­ust­unni gagn­vart börn­um og fjöl­skyld­um í bæn­um. Það þarf heilt þorp til að ala upp barn og þar spil­ar sveit­ar­fé­lagið stórt hlut­verk. Við vilj­um skapa sam­fé­lag þar sem börn­um á öll­um aldri líður vel og fái notið per­sónu­legr­ar þjón­ustu, hvatn­ing­ar og stuðnings í gegn­um sín upp­vaxt­ar­ár. Ég hlakka til sam­starfs­ins og þess að leggja enn frek­ar lín­urn­ar í þess­um mála­flokki.“
„Ég tek heilshugar undir þessi orð bæjarstjóra,“ segir Ágúst Bjarni.

Categories
Greinar

Heildarendurskoðun og lenging fæðingarorlofs í 12 mánuði

Deila grein

27/03/2019

Heildarendurskoðun og lenging fæðingarorlofs í 12 mánuði

Við Íslendingar getum verið stolt af fæðingarorlofskerfinu okkar. Það gerir foreldrum kleift að njóta samvista við börn sín fyrstu mánuðina í lífi þeirra. Á þeim tíma fer fram gríðarlega mikilvægt mótunarferli auk þess sem koma barns kallar á miklar breytingar í fjölskyldunni. Á næsta ári eru 20 ár síðan núverandi fæðingarorlofskerfi tók gildi. Það var Páll Pétursson, þáverandi félagsmálaráðherra, sem mælti fyrir lögunum á Alþingi 28. apríl árið 2000. Það má á margan hátt segja að þau hafi haft í för með sér byltingarkenndar breytingar enda var Ísland fyrsta landið í heiminum til að veita feðrum og mæðrum jafnan sjálfstæðan rétt til fæðingarorlofs.

Hækkun og lenging í samræmi við stjórnarsáttmála 

Stefna núverandi ríkisstjórnar hefur frá fyrsta degi verið að efla fæðingarorlofskerfið bæði með því að hækka greiðslur og með því að lengja samanlagðan rétt foreldra til fæðingarorlofs. Fyrri aðgerðir stjórnvalda hafa miðað að því að hækka hámarksgreiðslur úr fæðingarorlofssjóði. Sú hækkun kom til framkvæmda 1. janúar á þessu ári þegar óskertar greiðslur hækkuðu um 80.000 krónur, eða úr 520.000 krónum í 600.000 krónur á mánuði. Nú er ætlunin að ráðast í lengingu fæðingarorlofs. Stefnt er að því að það verði gert í þrepum og að 1. janúar 2021 verði lenging þess komin að fullu til framkvæmda. Gert er ráð fyrir því að þessu verði þannig háttað að fimm mánuðir séu eyrnamerktir hvoru foreldri fyrir sig og að tvo mánuði sé hægt að velja um hvor aðilinn nýtir.

Ný löggjöf kynnt á 20 ára afmælisári 

Í tilefni af því að árið 2020 verða 20 ár liðin frá gildistöku laganna hef ég ákveðið að setja af stað vinnu við heildarendurskoðun þeirra í samráði við hagsmunaaðila. Er sú endurskoðun í samræmi við stefnu stjórnvalda þess efnis að efla fæðingarorlofskerfið, en í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er gert ráð fyrir að samanlagður réttur foreldra til fæðingarorlofs verði lengdur. Í ljósi þess geri ég ráð fyrir að í frumvarpinu verði kveðið á um lengingu á samanlögðum rétti foreldra til fæðingarorlofs í tólf mánuði vegna barna sem fæðast, verða ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur 1. janúar 2021 eða síðar. Lagt verður upp með að vinnunni ljúki að hausti árið 2020 eða á tuttugu ára afmæli laganna og að unnt verði að leggja fram frumvarp á haustþingi það ár. Í millitíðinni mun verða lagt fram frumvarp þar sem kveðið verður á um að samanlagður réttur foreldra til fæðingarorlofs verði tíu mánuðir vegna barna sem fæðast, verða ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur 1. janúar 2020 eða síðar.

Færri feður nýta fæðingarorlofsrétt 

Staðreyndin er sú að færri feður en mæður taka fæðingarorlof og þeir sem taka það nýta lægra hlutfall þeirra daga sem þeir eiga rétt á en mæður. Upplýsingar frá Vinnumálastofnun benda til þess að frá árinu 2009 hafi feðrum sem nýtt hafa rétt sinn til fæðingarorlofs fækkað jafnt og þétt til ársins 2014 þegar þeim fór að fjölga lítillega á ný. Frá árinu 2016 virðist sem feðrum sem hafa nýtt rétt sinn til fæðingarorlofs hafi fjölgað. Það er þó enn verk að vinna og helsta áskorun fæðingarorlofskerfisins er að tryggja báðum foreldrum jafna möguleika á að annast barn sitt í fæðingarorlofi.

Brúum bilið yfir í dagvistun 

Ein forsenda þess að unnt verði að brúa það bil sem oft er talað um að myndist á milli þess að rétti foreldra til fæðingarorlofs ljúki og þess að barni bjóðist dagvistun á leikskóla er að börnum bjóðist dagvistun á leikskóla við tólf mánaða aldur. Þetta umrædda bil hefur oftar en ekki verið talið streituvaldandi hjá foreldrum og ekki síður hjá stórfjölskyldunni sem getur þurft að taka höndum saman til að dæmið gangi upp. Það má ætla að streitan við að hefja aftur þátttöku á vinnumarkaði, þegar barn er ekki komið með dagvistun á leikskóla, sé enn meiri hjá þeim foreldrum sem ekki hafa sterkt bakland. Það er því mikilvægt að samhliða heildarendurskoðun fæðingarorlofslaganna fari fram samtal og samvinna við sveitarfélög um það hvernig þetta bil verði brúað.

Börnin okkar eru besta fjárfestingin og það hvernig við styðjum við foreldra á fyrstu mánuðum í lífi hvers barns er grundvallaratriði í þeirri fjárfestingu. Það er á ábyrgð stjórnvalda að haga fæðingarorlofskerfinu með þeim hætti að foreldrar sjái sér fært og sjái hag í að nýta rétt sinn til fulls. Það er í því ljósi gríðarlega ánægjulegt að okkur sé að takast að endurreisa og efla fæðingarorlofskerfið.

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 26. mars 2019.

Categories
Greinar

Norðurlöndin

Deila grein

22/03/2019

Norðurlöndin

Sem samstarfsráðherra Norðurlanda á formennskuári Íslands í Norrænu ráðherranefndinni átta ég mig enn betur á hve norrænt samstarf skiptir Íslendinga gríðarlega miklu máli. Rúmlega 30 þúsund Íslendingar búa á hinum Norðurlöndunum, sem eru samanlagt stærsta einstaka viðskiptaland Íslands. Við flytjum meira inn og út frá Norðurlöndunum heldur en til Bandaríkjanna eða Bretlands. Þátttaka í norrænu vísinda- og menntasamstarfi, nýsköpun, menningu og skapandi greinum, er lífæð fyrir okkar fólk og fyrirtæki. Samvinna Norðurlandanna á alþjóðavettvangi gefur Íslandi pólitíska fótfestu, sem er ómetanlegt á óróatímum.

Á morgun er Dagur Norðurlandanna og því ágætt að rifja þetta upp. Ég vil líka í tilefni dagsins ganga svolítið lengra og spyrja: Getur verið að við göngum að norrænu samstarfi sem gefnu, sem sjálfsögðum hlut? Hvað finnst unga fólkinu okkar um norrænt samstarf? Er danskan á útleið og þá kannski líka áhugi ungs fólks á að læra, starfa og stofna fyrirtæki á hinum Norðurlöndunum sem eru sannarlega sem annar heimamarkaður fyrir Ísland? Þykir hallærislegt að vinna í Gautaborg þegar allir eru á leið til Singapúr? Munu Íslendingar framtíðarinnar mennta sig í Kína og Kóreu og engan tíma hafa fyrir Kaupmannahöfn eða Stokkhólm? Hvernig verður staðan 2050?

Framtíðin ein veit svörin. Eina sem við vitum er að sannarlega munu tímarnir breytast – og mennirnir með. Og þó Ísland eigi vissulega að vera áfram með öflug tengsl um allan heim, þá megum við heldur ekki gleyma hvar við erum, hvaðan við komum og hvaða fjölskyldu við tilheyrum. Norðurlöndin eru nefnilega ein stór fjölskylda. Við erum ekki sammála um allt en við stöndum saman þegar á reynir. Saman eru Norðurlöndin heimavöllur fyrir menntun, vísindi, viðskipti, menningu og allt hitt sem gerir okkur að góðum samfélögum. Norrænt samstarf er drifkraftur breytinga sem er lífsnauðsynlegt í heimi á fullri ferð. Okkar styrkur er sameiginleg grundvallargildi um mannréttindi og lýðræði, sanngirni, velferð og velsæld – fyrir alla íbúa.

Ég hef bullandi trú á norrænu samstarfi. Í formennsku Íslands munum við halda áfram að þróa það og efla, ekki síst í samstarfi við ungt fólk. Norðurlöndin, já takk!

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og samstarfsráðherra Norðurlandanna.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 22. mars 2019.

Categories
Fréttir

Hafa neytendamál fengið nægt vægi hér á Íslandi?

Deila grein

20/03/2019

Hafa neytendamál fengið nægt vægi hér á Íslandi?

Willum Þór Þórsson, alþingismaður, var málshefjandi í sérstakri umræðu um stöðu Íslands í neytendamálum á Alþingi í gær. Willum Þór fór yfir að mikilvægt væri að neytendamál væru ekki aðeins rædd á vettvangi þingsins er fram koma lagafrumvörp eða þingsályktanir „heldur ekki síður að við veltum því upp hver staða þessara mála er, hver staða íslenskra neytenda er í raun í samanburði við Norðurlöndin t.d. og í öðrum alþjóðlegum samanburði.“
Síðustu áratugina hafi hagsmunir neytenda og neytendaréttur hefur verið að fá meira vægi í löggjöf á Vesturlöndum og þótt margt jákvætt hafi áunnist hér á Íslandi eru „neytendamál og neytendavernd engu að síður enn brotakenndur málaflokkur á Íslandi.“
„Lög og reglur eiga að tryggja rétt neytenda, aukinheldur að gera neytendum kleift að ná fram rétti sínum. Margbreytileiki viðskipta og umfang er augljós og munur á því að kaupa til að mynda gallabuxur úti í búð sem reynast vera gallaðar þegar heim kemur eða fjárfesta í húsnæði með leyndan galla eða útkljá ágreiningsefni á leigumarkaði þegar leigutaki þarf að leita réttar gagnvart leigusala,“ sagði Willum Þór.
Ræða Willum Þórs Þórssonar, alþingismanns, á Alþingi 19. mars 2019.

Ný frumvörp um úrskurðarnefndir á sviði neytendamála er ætlað „að tryggja neytendum aðgang að skilvirkri og faglegri málsmeðferð við lausn ágreinings neytenda við seljendur og treysta umgjörð um lausn deilumála utan dómstóla.“
„Einnig liggur fyrir þinginu þingsályktunartillaga um skilarétt, inneignarnótur og gjafabréf og þar er brýnt að uppfæra og samræma verklagsreglur. Þá veltir maður fyrir sér hversu upplýstir neytendur eru um rétt sinn — við tölum oft um neytendavitund í því efni — og um hvert þeir geti leitað og hversu aðgengileg þjónustan er.“
„Hvernig umhverfi höfum við búið neytendum á sviði réttar og verndar? Það eru upplýsingar, fræðsla, lög, reglur og stofnanaumgjörð. Neytendastofa gegnir mikilvægu lagalegu hlutverki á sviði neytendaréttar. Hún sinnir eftirliti í neytendamálum, stuðlar að fræðslu til almennings um neytendamál og tekur við kvörtunum og ábendingum neytenda og sinnir jafnframt kærunefnd lausafjár- og þjónustukaupa. Neytendasamtökin eru frjáls félagasamtök og sinna vel öflugu starfi við að gæta hagsmuna neytenda og tala máli þeirra. Á vegum samtakanna er líka starfrækt neytendaaðstoð sem er sérstök þjónusta fyrir alla og er hún fjármögnuð að hluta til með opinberu fé. Til marks um umfangið og mikilvægi málaflokksins, vil ég segja, bárust neytendaaðstoðinni 6.000 erindi árið 2016. Allsherjarréttarlegt eftirlit með háttsemi aðila á neytendamarkaði er svo fyrst og fremst í höndum Neytendastofu og Fjármálaeftirlits.“
Að lokum sagði Willum Þór, „eftir standa stórar spurningar, hvort neytendamál hafi hreinlega fengið nægt vægi hér á Íslandi og hvað hæstv. ráðherra hyggst fyrir til að auka vægi málaflokksins, hvað við getum lært af Norðurlöndunum til að mynda á þessu sviði, og eins og formaður Neytendasamtakanna, Breki Karlsson, kallaði nýverið eftir í umræðu um verðlagsmál matvöru, hvort ekki skorti hreinlega heildarstefnu fyrir málaflokkinn.“