Category: Fréttir

„Hvar er planið?“ spurði Ingibjörg Isaksen, alþingismaður og formaður þingflokks Framsóknar, í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi og krafðist þess að ríkisstjórnin setti fram skýrar og sýnilegar aðgerðir í efnahagsmálum. Hún beindi fyrirspurn sinni að utanríkisráðherra og gagnrýndi aðgerðarleysi stjórnvalda á sama tíma og hún sagði efnahagslífið hafa orðið fyrir „hverju högginu á fætur öðru“.

Ingibjörg lýsti áhyggjum af víðtækum áhrifum á atvinnulíf og heimili og sagði „frostavetur“ hafa færst yfir íslenskt efnahagslíf. „Svo virðist sem hæstv. ráðherra hafi meiri áhuga á því að feta troðnar sauðagötur Brussel-borgar heldur en að bregðast við ástandinu,“ sagði hún.

Röð áfalla og þrenginganna hafa markað síðustu mánuði

Ingibjörg nefndi að starfsemi PCC hefði stöðvast, flugfélagið Play væri fallið, samdráttur hefði orðið í aflaheimildum, nær 70% starfsemi Norðuráls hefði stöðvast og fasteignamarkaðurinn væri „botnfrosinn“. Þá gengju landeldisverkefni hægar en vonir stóðu til, verðbólga væri á uppleið, vextir enn „allt of háir“ og merki væru um aukið atvinnuleysi án þess að hagræðingaraðgerðir sæjust. „Ofan á þetta bætist samdráttur í ferðaþjónustu sem hefur verið ein af burðarstoðum þjóðarbúsins,“ sagði hún og bætti við að „verkstjórnin er hreinlega ekki mætt í vinnu.“

Ingibjörg gagnrýndi skort á stefnu þvert á ráðuneyti og kvað brýnt að ráðast í markvissar aðgerðir til að bregðast við verðbólgu, fjármagnskostnaði og veikingu lykilgreina. „Það virðist sem það sé bara algert stefnuleysi í efnahagsmálum þrátt fyrir öll þessi áföll,“ sagði hún.

Ingibjörg spurði að lokum hvar og hvenær landsmenn mættu sjá „raunverulegar aðgerðir“ til að bregðast við stöðunni. „Spurningin mín er einföld: Hvar er planið?“

Sigurður Ingi Jóhannsson, alþingismaður og formaður Framsóknar, beindi athygli að endurskoðun laga um almannavarnir í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi og gagnrýndi að málið hefði ekki enn komið fram þrátt fyrir áætlanir. Hann sagði drátt á þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar vera „einhvers konar mælikvarða á … verkstjórn eða alla vega hægagang“ og spurði dómsmálaráðherra hvenær frumvarpið yrði lagt fram.

Sigurður Ingi sagði þingflokk Framsóknar og borgarfulltrúa í Reykjavík hafa heimsótt Rauða krossinn og Landsbjörgu í liðinni viku. Þar hafi verið undirstrikað mikilvægi þess að endurskoðun laganna nái utan um breytt umhverfi almannavarna. „Ég tel þetta vera mjög mikilvægt mál,“ sagði hann og benti á að samkvæmt þingmálaskrá hefði frumvarp átt að koma fram í október.

Varar við „lögreglunálgun“

Sigurður Ingi vakti sérstaka athygli á umsögnum í samráðsgátt stjórnvalda þar sem varað sé við því að færa almannavarnir í auknum mæli undir lögreglu. „Við séum e.t.v. ekki algerlega á réttri leið með því að færa almannavarnir … í sífellt meiri mæli undir lögregluvaldið,“ sagði hann og nefndi að sú nálgun gæti haft áhrif á samvinnu og uppbyggingu eftir áföll.

Hann rifjaði upp ábendingar sem hafi borist úr Vestmannaeyjum í kjölfar eldgossins í Grindavík: Ef núverandi kerfi hefði gilt á sínum tíma væri „ef til vill“ óvíst hvort uppbygging í Eyjum hefði tekist með sama hætti. Þá gagnrýndi hann breytingar á fyrirkomulagi samhæfingar, þar sem Samhæfingarstöðin hefur horfið úr Skógarhlíð. „Það er ekki þessi samstaða allra þeirra aðila sem þarna eru,“ sagði hann.

Verður tekið tillit til umsagna?

Að lokum spurði Sigurður Ingi dómsmálaráðherra hvenær frumvarp um endurskoðun almannavarnalaga kæmi fram og hvort tekið yrði mark á þeim sjónarmiðum sem fram hafi komið í samráðsgáttinni. „Verður tekið tillit til þessara sjónarmiða sem eru úti í samfélaginu?“ spurði hann.

Þórarinn Ingi Pétursson, alþingismaður, lagði áherslu á í störfum þingsins að ábyrgir viðskiptahættir og sjálfbær þróun væru „lykilatriði fyrir framtíð íslenskra fyrirtækja“ og að þau yrðu að byggja rekstur sinn á langtímahugsun þrátt fyrir óvissu í efnahagsmálum. Hann sagði að „undanfarið hefur mátt greina ákveðna loftslagsþreytu meðal almennings og fyrirtækja“ og að umræðan um sjálfbærni gæti virst flókin, en það gerði mikilvægi hennar ekki minna.

Þórarinn Ingi benti á að fyrirtæki ættu að horfa inn á við og festa sjálfbærni í sessi sem samkeppnisforskot. „Hún felur einfaldlega í sér að fara vel með það sem okkur er trúað fyrir, fólk, náttúru og verðmæti framtíðarinnar um leið og fyrirtækin skila hagnaði og styrkja samkeppnishæfni sína,“ sagði hann.

Hann gagnrýndi jafnframt að hagræðingartillögur ríkisstjórnarinnar væru enn ókomnar og að óvissa í efnahagsmálum færi vaxandi. Af því leiddi enn ríkari þörf á skýrri stefnu og sjálfbærri verðmætasköpun, sem að hans mati ætti að verða lykilþáttur í nýrri atvinnustefnu stjórnvalda.

Þórarinn Ingi hvatti stjórnvöld til að nýta alþjóðlega vettvanga sem styðja fyrirtæki í umbótum á þessu sviði. Hann nefndi sérstaklega UN Global Compact, sáttmála Sameinuðu þjóðanna og atvinnulífs um ábyrga starfshætti, sem nýlega hafi opnað skrifstofu hér á landi. „Um er að ræða áhrifamesta vettvang heims fyrir ábyrga, hagkvæma og sjálfbæra viðskiptahætti,“ sagði Þórarinn Ingi og beindi erindi sínu m.a. til forsætisráðuneytisins sem fer með verkefnið „Sjálfbært Ísland“.

Þórarinn Ingi minnti á væntingar ungu kynslóðarinnar til vinnustaða: „Unga kynslóðin vill umfram allt vinna fyrir fyrirtæki sem hafa tilgang, sýna ábyrgð og horfa til framtíðar.“

„Ég vil óska UN Global Compact innilega til hamingju með að hafa opnað skrifstofu hér á landi,“ sagði Þórarinn Ingi að lokum.

Halla Hrund Logadóttir, alþingismaður, ræddi í störfum þingsins að íslenskum læknum sé orðið „mun erfiðara eða nánast ómögulegt“ að komast í sérnám í Svíþjóð vegna breytinga á sænskum reglum. Sagði hún að Svíar geri nú kröfu um að kandídatsári sé lokið í Svíþjóð, en hingað til hafi íslenska kandídatsárið gilt.

Halla Hrund segir þetta hafa alvarleg áhrif á íslenska heilbrigðisþjónustu: „Um helmingur íslenskra lækna sækir nám í Svíþjóð og hlutfallið er enn hærra í skurðlækningum,“ sagði hún og lagði áherslu á að verja þurfi þann farveg sem hefur tryggt að læknar komi heim með menntun frá „einhverjum bestu háskólasjúkrahúsum í heimi“.

Halla Hrund sagði bæði heilbrigðisráðuneytið og utanríkisráðuneytið hafa unnið að málinu „án þess að nokkuð hafi gerst“. Hún minnti jafnframt á að ráðherra háskólamála, utanríkisráðherra og forsætisráðherra hefðu nýverið farið til Svíþjóðar, auk þess sem forseti hafi farið í sérstaka ferð um heilbrigðismál með heilbrigðisráðherra. „Samt tekst ekki að leysa úr því einfalda máli að leyfa íslenskum læknum að halda áfram að fara í sérnám til Svíþjóðar,“ sagði hún og spurði: „Um hvað eru eiginlega allir þessir fundir?“

Halla Hrund hvatti að lokum ríkisstjórnina „til dáða“ og tók fram að samvinna frá minni hluta myndi ekki skorta. Hún spurði jafnframt hvernig stjórnvöld hygðust vernda hagsmuni Íslands á öðrum stórum sviðum ef ekki tækist „að leysa úr slíkum einföldum praktískum málum,“ sagði Halla Hrund að lokum.

Stefán Vagn Stefánsson, alþingismaður, gagnrýndi í störfum þingsins sífellt skýrari stefnu stjórnvalda gagnvart landsbyggðinni. Hann sagði ríkisstjórnina hafa „komið hreint fram“ með afstöðu sína og taldi upp tíu atriði sem að veikja stoðir atvinnulífs og þjónustu utan höfuðborgarsvæðisins.

„Sú mynd sem er að teiknast upp gagnvart landsbyggðinni er að verða skýrari og skýrari með hverjum deginum,“ sagði Stefán Vagn og bætti við að afleiðingarnar næðu bæði til atvinnulífs og íbúa.

Tíu atriði sem Stefán Vagn nefndi:

1. Hærra vöruverð og flutningskostnaður: Breytingar á kílómetragjaldi á vörubifreiðar hækki kostnað og verði til þess að vörur á landsbyggðinni verði dýrari.
2. Áhrif á ferðaþjónustu: Hærra kílómetragjald á bílaleigur dragi úr lengri ferðum um landið, með minna tekjuflæði til landshluta utan höfuðborgar.
3. Veiðigjöld: Hækkun veiðigjalda sé farin að skila sér í uppsögnum og minni fjárfestingargetu útgerða á landsbyggðinni.
4. Vörugjöld á bensín- og dísilbíla: Hækkunin bitni sérstaklega á landsbyggðarfólki sem reiði sig frekar á slíka bíla, líkt og fram komi í áhrifamati frumvarps um kílómetragjald.
5. Búvörulög: Boðaðar breytingar muni hafa veruleg áhrif á mjólkurbændur og umbylta tveggja áratuga kerfi sem hingað til hafi ríkt sátt um.
6. Sameining sýslumanna: Fulltrúar ríkisins í héraði verði færðir burt, með mögulegri skerðingu á nálægri þjónustu.
7. Breytingar á framhaldsskólum: Lagt sé til að leggja niður stöður skólameistara, færa vald til miðlægra stofnana og veikja fjárhagslegt sjálfstæði skólanna.
8. Frumvarp um jöfnun atkvæða: Áhrif þess geta bitnað á svæðum utan höfuðborgarsvæðisins.
9. Sameining heilbrigðisfulltrúa: Samþjöppun eftirlits og þjónustu fjarri notendum á landsbyggðinni.
10. Skert starfsemi Vinnumálastofnunar: Þjónusta stofnunarinnar verði rýrð á landsbyggðinni.

Auk þess nefndi hann að rekstur meðferðarheimila utan höfuðborgarsvæðisins væri orðinn erfiður „því að of langt er í þjónustu að mati ráðuneytisins“.

„Of langt er í þjónustu því að ríkið er að taka hana alla í burtu,“ sagði Stefán Vagn að lokum.

Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar, gagnrýndi í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi óvissu um svonefnt vaxtaviðmið í tengslum við nýjan húsnæðispakka ríkisstjórnarinnar og hvatti ráðherra að skýra næstu skref.

„Engin af þessum hugmyndum sem voru kynntar hefur nein áhrif á núverandi stöðu uppnáms á fasteignalánamarkaði, annað en það sem kynnt hefur verið sem vaxtaviðmið,” sagði Sigurður Ingi og spurði hvaða útfærsla væri fyrirhuguð, hvort um væri að ræða viðmið í samráði við Seðlabankann eða frumvarp frá ríkinu sjálfu. „Ég held að það séu mjög margir að bíða eftir skýrari svörum um þennan þátt,” bætti hann við.

Sigurður Ingi fagnaði jafnframt fjölmörgum atriðum í pakkanum og sagði hann „meira og minna byggðan á húsnæðisstefnu sem var samþykkt hér í júní árið 2024,” sem hann taldi gleðilegt. „Þetta voru margar góðar hugmyndir og ég hvet ríkisstjórnina til að halda áfram á þeirri braut,” sagði hann og nefndi að meðal annars væri fjallað ítarlega um byggingarreglugerð.

Vék hann að því að Viðreisn og Flokkur fólksins hefðu ekki stutt húsnæðisstefnuna á sínum tíma, en lagði áherslu á að „öllu batnandi fólki er best að lifa.”

Sigurður Ingi vísaði til þess að markmiðssetningin næði til ársins 2038 með aðgerðaáætlun til 2028. Hann hafði þó áhyggjur af því að breytingar á reglum um gistingu í gegnum Airbnb gætu bitnað á landsbyggðinni: „Airbnb-breytingin er auðvitað gegn fólki úti á landi að hluta,” sagði hann. Þá varaði hann við að hækkandi leiga gæti „auðvitað dregið úr framboði á leiguhúsnæði og unnið gegn þessum hugmyndum.”

Að sama skapi lýsti hann jákvæðu viðhorfi til aukningar í hlutdeildarlánum, en spurði hvernig slík úrræði dreifðust milli landshluta: „Fer hún líka á önnur svæði en til Reykjavíkur?” spurði hann. Þá óskaði hann eftir skýringum á hvort fyrirhuguð sala eigna hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (HMS) gæti rýrt getu stofnunarinnar til að styðja uppbyggingu í tryggðri byggð: „Hefur [salan] áhrif á þá getu sem verið hefur undirstaða þess að það hefur verið byggt mjög mikið úti á landi á síðustu árum?”

„Ríkisstjórn sem þorir,” sagði Sigurður Ingi, en ítrekaði að skýrar svör um vaxtaviðmið væru lykilatriði þar sem þau gætu haft áhrif á lánamarkað heimilanna til skemmri tíma.