Category: Greinar

Á haust­mán­uðum var ályktað á mið­stjórn­ar­fundi Fram­sókn­ar: „Orku­auð­lindin er ein af mik­il­væg­ustu for­sendum vel­meg­unar í land­inu. Mið­stjórn Fram­sókn­ar­flokks­ins áréttar mik­il­vægi þess að allar ákvarð­anir í orku­málum verði í höndum Íslend­inga og minnir á að stjórn­ar­skrá Íslands leyfir ekki fram­sal rík­is­valds til erlendra stofn­ana. Aðstæður Íslands í orku­málum eru gjör­ó­líkar þeim sem liggja til grund­vallar orku­lög­gjöf ESB og því er óskyn­sam­legt að inn­leiða það reglu­verk hér. Auk þess hefur Ísland enga teng­ingu við orku­markað ESB og Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn telur slíka teng­ingu ekki þjóna hags­munum lands­manna. Því skal fá und­an­þágu frá inn­leið­ingu þriðja orku­pakk­ans.“

Eft­ir­lit Orku­stofn­unar
Síðan þá hefur málið verið til stöðugrar umræðu. Utan­rík­is­ráð­herra fund­aði með fram­kvæmda­stjóra orku­mála hjá ESB og rit­uðu þau sam­eig­in­lega yfir­lýs­ingu um að orku­kerfi Íslands væri án teng­ingar og und­ir­strikað að það félli ekki undir ACER (Orku­stofnun ESB) heldur væri um tveggja stoða kerfi þar sem Orku­stofnun færi með eft­ir­lit og dóms­mál færu til EFTA-­dóm­stóls­ins, ekki ACER.

Við ráðum þessu ein­fald­lega sjálf
Í grein minni sem birt­ist á Kjarn­anum um páska lagði ég áherslu á að málið væri til með­ferðar hjá þing­inu og brýndi þing­menn til að skoða málið vand­lega og hlusta á þær áhyggjur sem almenn­ingur hefð­i.

Eftir grand­skoðun þings­ins hefur verið búið þannig um hnúta að við erum ekki að fram­selja vald yfir íslenskum orku­auð­lindum til yfir­þjóð­legra stofn­ana. Við ráðum þessu ein­fald­lega sjálf, Íslend­ing­ar.

Stöndum vörð um íslenska hags­muni
Það sem hefur verið kallað eftir af þjóð­inni er að íslenskir stjórn­mála­menn standi vörð um íslenskar orku­auð­lindir og það fyr­ir­komu­lag sem hefur ríkt hér sem felst einna helst í því að orku­fyr­ir­tækin eru að langstærstum hluta í sam­fé­lags­legri eigu. Það hefur einnig verið mjög skýrt ákall um að erlendir aðilar geti ekki gert stórinn­kaup á íslensku landi. Það er því ljóst að þær áhyggjur sem margir hafa snúa að íslenskri póli­tík. EES-­samn­ing­ur­inn og ESB koma þar hvergi nærri. Við höfum hlustað á áhyggju­raddir og því hefur verið stigið lengra í því að vernda íslenska hags­muni.

Hvernig aukum við traust­ið?
Málið snýst því, eins og ég rit­aði í grein minni um páska, um traust á stjórn­mála­mönnum og stjórn­sýslu. Og hvernig aukum við traust í íslensku sam­fé­lagi? Jú, við aukum það með því að hlusta á rök ann­arra, hlusta á almenn­ing, greina áhyggj­urn­ar, leita lausna og ræða málin til hlítar og taka ákvarð­anir sam­kvæmt bestu fáan­legum upp­lýs­ingum og með hags­muni þjóð­ar­inn­ar, allr­ar, að leið­ar­ljósi.

Ábyrgð eða ábyrgð­ar­leysi?
Fram­sókn stendur vörð um hags­muni Íslend­inga. Það höfum við áður gert í stórum málum og er þar skemmst að minn­ast bar­áttu flokks­ins gegn því að íslensku almenn­ingur tæki á sig skuldir einka­bank­anna með Ices­a­ve. Við stöndum vörð um hags­muni heild­ar­inn­ar. Ef það er ástæða til að setja EES-­samn­ing­inn í upp­nám þá munu ábyrg stjórn­völd gera það. En þá aðeins að ástæða sé til. Aldrei eiga stjórn­völd að sýna af sér svo ábyrgð­ar­lausa hegðun að fórna mik­il­væg­asta milli­ríkja­samn­ingi Íslend­inga nema að ástæðan sé svo rík að slíkt verði ekki umflú­ið.

Við gefum ekki eftir full­veldi okkar
Eng­inn getur án sam­þykkis Alþingis og þess vegna íslensku þjóð­ar­innar lagt raf­orku­sæ­streng. Við gefum ekki eftir full­veldi okk­ar. Með fyr­ir­vörum Alþing­is, sem vísa bæði í yfir­lýs­ingar utan­rík­is­ráð­herra og orku­mála­stjóra ESB ann­ars vegar og hins vegar yfir­lýs­ingar sam­eig­in­legu EES-­nefnd­ar­innar höfum við bæði póli­tískar, þjóð­rétt­ar­legar og laga­legar yfir­lýs­ing­ar, máli okkar til stuðn­ings.

Fram­sókn stendur vörð um eign þjóð­ar­innar
Við þurfum hins vegar að nýta okkur áhuga og áhyggjur margra til að setja póli­tíska umræðu í gang um lög og reglur á Íslandi. Í því skyni mun Fram­sókn standa vörð um eign þjóð­ar­innar í Lands­virkj­un. Hún verður ekki bútuð upp og seld – ekki með okkar sam­þykki. Við munum berj­ast fyrir því að á Íslandi sitji allir við sama borð þegar kemur að kostn­aði við dreif­ingu raf­orku úr okkar sam­eig­in­legu auð­lindum sem eru í eigu þjóð­ar­inn­ar. Við viljum styrkja þennan sam­eig­in­lega grunn og eign­ar­hald t.a.m sjáum við fyrir okkur að sam­eina Lands­net og RARIK. Allt eru þetta mál­efni sem íslensk stjórn­mál og íslenska þjóðin ræður hvernig farið verður með. Eng­inn ann­ar.

Nærum ekki ótt­ann
Það er hættu­leg braut að ætla að gera EES-­samn­ing­inn að óvini. Það er hættu­leg braut að næra umræð­una með tor­tryggni og ótta. Og ótta við hvað? Jú, við það sam­starf sem við höfum átt við nágranna­þjóðir okkar í Evr­ópu. Ég er ekki með þessu að mæla ESB bót. Það er félags­skapur sem Ísland á að standa utan við.

EES-samningurinn hefur hins vegar fært okkur Íslend­ingum mikil lífs­gæði. Við­skipta­hags­munir okkar eru aug­ljósir en samn­ing­ur­inn hefur ekki síður áhrif á unga Íslend­inga sem geta stundað nám í háskólum um alla Evr­ópu þaðan sem þeir snúa heim með þekk­ingu og reynslu sem er íslensku sam­fé­lagi nauð­syn­leg og verður mik­il­væg­ari með hverju árinu sem líð­ur.

Lífs­gæði fram­tíð­ar­kyn­slóða
Ísland er í mik­illi og harðn­andi sam­keppni um ungt fólk og krafta þess. Ég full­yrði það að án EES-­sam­starfs­ins væri erf­ið­ara að byggja upp þau lífs­gæði á Íslandi sem ráða í fram­tíð­inni því hvar ungt og metn­að­ar­fullt fólk velur sér að vinna og búa með fjöl­skyldum sín­um.

Við horfum fram á breytta tíma þar sem atvinna tekur stökk­breyt­ing­um, þar sem menntun og nýsköpun mun skipta gríð­ar­miklu máli. Við þurfum að skapa verð­mæt­ari störf sem ganga ekki á auð­lindir nátt­úr­unnar heldur nýta þær á sjálf­bæran hátt er fram­tíð Íslands. Og þá erum við að tala um fram­tíð Íslands – hvernig hún verður best tryggð fyrir kom­andi kyn­slóð­ir.

Stjórn­mál skyn­sem­innar
Það er mik­il­vægt þegar kemur að auð­lindum Íslands að tryggja full yfir­ráð þjóð­ar­innar yfir þeim. Það er mik­il­vægt að við hugsum um hags­muni heild­ar­innar – í bráð og lengd. Það er einnig mik­il­vægt að við tökum ákvarð­anir um hags­muni þjóð­ar­innar á réttum for­send­um. Að við göngum ekki inn í stjórn­mál reið­inn­ar, stjórn­mál ótt­ans, og gerum þau að okkar lög­heim­ili og varn­ar­þingi.

Við höfum hlust­að. Við höfum kallað til sér­fræð­inga. Hlustað á álit. Við höfum kom­ist að nið­ur­stöðu. Hags­munir Íslands eru tryggðir með fyr­ir­vörum og aðgerðum sem eru skrif­aðar eftir ráð­gjöf helstu sér­fræð­inga og taka til­lit til þeirra áhyggju­radda sem hafa verið uppi í sam­fé­lag­inu.

Sigurður Ingi Jóhannsson, for­maður Fram­sóknar og sam­göngu- og sveit­ar­stjórn­ar­ráð­herra.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 14. maí 2019.

Ég er stoltur og ánægður með árs­reikn­ing Hafn­ar­fjarðar árið 2018. Fjár­hags­staða sveit­ar­fé­lags­ins hélt áfram að styrkj­ast á árinu og skulda­við­mið sem var 135% í árs­lok 2017 er 112% í árs­lok 2018, eða undir skulda­við­miðum sam­kvæmt reglu­gerð um fjár­hags­leg við­mið og eft­ir­lit með fjár­málum sveit­ar­fé­laga.

Allar lyk­il­tölur sem skipta mestu máli eru jákvæð­ar. Rekstr­ar­nið­ur­staða fyrir afskriftir og vexti er 3,9 millj­arðar á móti 3,5 millj­örðum í áætlun og 3,6 millj­örðum frá fyrra ári. Þetta eru bæði A og B hluti, eða allt sveit­ar­fé­lag­ið. Með öðrum orð­um, við erum betur sett til að borga ennþá meira niður skuldir í fram­tíð­inni og láta fólkið í sveit­ar­fé­lag­inu njóta góðs af.

Fjár­fest­ingar í innviðum og þjón­ustu
Miklar fjár­fest­ingar voru í innviðum og þjón­ustu á liðnu ári og námu fjár­fest­ingar um 5,3 millj­örð­um. Þar ber helst að nefna bygg­ingu nýs skóla í Skarðs­hlíð fyrir um 2,1 millj­arð og hjúkr­un­ar­heim­ilis fyrir 850 millj­ón­ir. Kostn­aður við fram­kvæmdir vegna íþrótta­mann­virkja að Ásvöll­um, Kaplakrika og við Keili námu alls um 696 millj­ón­um. Keyptar voru íbúðir í félags­lega hús­næð­is­kerfið fyrir um 500 millj­ón­ir.

Hafa ber í huga þegar rætt er um kaup á félags­legu hús­næði að sveit­ar­fé­lagið situr uppi með for­tíð­ar­vanda í þeim mála­flokki sem nú er loks verið að taka á; vanda sem ekki var tekið á þegar þess þurfti. Þrátt fyrir að félags­legu hús­næði í Hafn­ar­firði hafi fjölgað mikið und­an­far­ið, blasir sú dap­ur­lega stað­reynd við okkur að á árunum 2009-2016 var ekki fjár­fest í félags­lega hús­næð­is­kerf­inu í Hafn­ar­firði. Sami fjöldi íbúða var árið 2008 og árið 2016. Vand­inn er því upp­safn­aður og á þeim vanda bera þeir einir ábyrgð sem á þeim tíma stjórn­uðu.

Ný lán
Í umræð­unni hefur því verið haldið á lofti að skuldir sveit­ar­fé­lags­ins séu að aukast og verið sé að taka ný lán sem eru umfram afborg­anir árs­ins. Það er vissu­lega rétt að tekin voru ný lán á árinu vegna upp­gjörs við Brú líf­eyr­is­sjóð, sem eru um 2 millj­arðar og um 1,4 millj­arður vegna bygg­ingar hjúkr­un­ar­heim­il­is. Auk þess var tekið lán fyrir 500 millj­ónir vegna fjár­fest­inga Hús­næð­is­skrif­stofu í félags­legu hús­næði. Greiðslur lang­tíma­skulda námu alls 1,6 millj­arði eða um 200 millj­ónum umfram afborg­anir sam­kvæmt lána­samn­ing­um.

Ég hef trú á því að hægt verði að gera enn betur á kjör­tíma­bil­inu, þegar kemur að nið­ur­greiðslu skulda. Það er sú leið sem er heilla­væn­leg­ust fyrir sveit­ar­fé­lagið og íbúa þess.

Ágúst Bjarni Garðarsson, for­maður bæj­ar­ráðs Hafn­ar­fjarð­ar.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 12. maí 2019.

Gleði­banka­menn sungu frumraun okkar Íslend­inga í Júró­visjón árið 1986. Það ár var ekki bara merki­leg­ilegt fyrir okkur Íslend­inga með góðu júró­visón­lagi heldur fyrir heims­byggð­ina alla. Það ár var leið­toga­fundur hald­inn í Höfða milli Ron­ald Reagan, for­seta Banda­ríkj­anna og Mik­haíl Gor­batsjev, leið­toga Sov­ét­ríkj­anna. Slíkur við­burður var sögu­legur enda höfðu þessi ríki þá átt í ára­löngum átökum kennda við kalda stríð­ið. Hér til lands­ins komu um eitt þús­und frétta­menn hvaðan af úr heim­in­um. Þeir töl­uðu og skrif­uðu fréttir af þessum merki­lega fundi um gjörvall­ann heim­inn. Á nær ótelj­andi stjórn­varp­stöðvum og á fjöl­mörgum tungu­málum fluttu frétta­menn stór­merki­legar fréttir frá Íslandi.

Ímyndum okkur heim þar sem við fengum engar fréttir af Júró­vison. Ekk­ert væri fjallað um önnur lög, fyrir hvað þau standa eða lista­menn­ina sem flytja þau. Í slíkum frétta­lausum heimi hefði fólk aldrei fengið að upp­lifa von­ar­glæt­una sem sam­ræður og sam­tal leið­tog­anna í Höfða sköp­uðu og lögðu síðar grunn að enda­lokum kalda stríðs­ins. Fréttir og frétta­mennska eru horn­steinn heil­brigðar lýð­ræð­is­þró­un­ar. Menn­ing okk­ar, listir og sköpun þarfn­ast einnig umfjöll­unar og sýni­leika. Hver veit af list nema hann heyri og sjái list­sköp­un?

Oft er talað um fjöl­miðla sem fjórða vald­ið. Slíka nálgun má rétt­læta, vegna þess að öll þekk­ing er byggð á upp­lýs­ing­um. Með örri tækni­þróun og til­komu ver­alda­vefs­ins verður hins vegar vanda­mál að ekki eru allar upp­lýs­ingar byggðar á þekk­ingu. Þó til­koma fals­frétta sé í eðli sínu ekki ný af nál­inni og svo­kall­aðar gróu­sögur hafi lengi fylgt mann­legu sam­fé­lagi, þá hefur magnið marg­fald­ast af röngum upp­lýs­ingum sem haldið er að almenn­ingi. Slík aukn­ing er nú víða um hinn vest­ræna heim að grafa undan lýð­ræð­is­legri grund­vall­ar­virkni sem eftir upp­lýs­inga­öld­ina hefur byggst á sann­reyn­an­legri þekk­ingu. Nú sem aldrei fyrr er starf frétta­manna – vítt og breytt um sam­fé­lagið og landið allt – okkur nauð­syn­legt svo við getum tekið mál­efna­lega afstöðu í þeim fjöl­mörgu málum sem snerta sam­fé­lag­ið.

Eins og stjórn­mála­menn kenna sig við hægri eða vinstri, þá þarf almenn­ingur að fá tæki­færi til að sann­reyna hvort þeir eða til­lögur þeirra séu skyn­sam­leg­ar. Aðrar nor­rænar þjóðir hafa fyrir löngu síðan áttað sig á mik­il­vægi þess að styrkja sjálf­stæða og vand­aða frétt­um­fjöll­un. Nú loks­ins árið 2019 er rík­is­stjórn sem hræð­ist ekki sjálf­stæða og vand­aða frétta­mennsku, heldur styður í orðum og gjörðum þennan mik­il­væga grund­völl vest­rænnar sið­menn­ing­ar. Hag­rænn stuðn­ingur við fjölda frétta­manna, frekar en fjölda frétta er lík­leg til að auka fjöl­miðla­læsi, styðja við þekk­ing­ar­auka sam­fé­lags­ins og tryggja lýð­ræðis­vit­und og virkni á 21. öld­inni.

Alex B. Stefánsson, varaþingmaður og for­maður SIG­RÚNAR – Félags ungra Fram­sókn­ar­manna í Reykja­vík.

Greinin birtist fyrst á kjarninn.is 11. maí 2019.

Það er sárt að hugsa til allra þeirra sem eiga um sárt að binda vegna alvarlegra slysa í umferðinni. Það er því það minnsta sem við getum gert að nýta þær upplýsingar sem við eigum um slys til að bæta öryggi okkar í umferðinni og koma í veg fyrir slys.

Í gær stóð ráðuneytið fyrir morgunverðarfundi um umferðaröryggi með yfirskriftinni Víti til varnaðar. Þar var meðal annars kynnt nýtt slysakort Samgöngustofu þar sem hægt er að sjá yfirlit yfir þau slys sem verða á vegum landsins. Mikilvægt er að nýta þá tölfræði sem til er svo hægt sé að auka forvarnir og bæta vegakerfið og stuðla þannig að jákvæðri þróun í umferðaröryggi og fækkun slysa.

Gríðarlegar breytingar hafa orðið á notkun vegakerfisins á örfáum árum. Á aðeins fimm árum hefur umferðin á þjóðvegunum aukist um ríflega 40%. Mest hefur hún aukist á Suðurlandsvegi austur að Jökulsárlóni þar sem hún hefur nánast tvöfaldast, langmest að vetrarlagi.

Það eru miklir hagsmunir í húfi. Síðustu árin hafa að meðaltali hátt í 200 manns slasast alvarlega eða látið lífið árlega sem ekki er ásættanlegt. Umferðarslys og óhöpp eru talin kosta yfir 50 milljarða á ári, og er þá ekki talinn sá sársauki og sorg sem slysunum fylgja. Því legg ég áherslu á að mannslíf og heilsa séu ávallt höfð í öndvegi og öryggi metið framar í forgangsröðun en ferðatími. Á umferðarþyngstu þjóðvegum þarf að halda áfram að aðskilja akstursstefnur en sú aðgerð hefur skilað góðum árangri og má nefna að umferðarslysum á Reykjanesbrautinni hefur fækkað um 40% frá því að akstursstefnur voru aðskildar. Þar vitum við nú þegar að slíkar upplýsingar nýtast til að auka umferðaröryggi.

Síaukinn umferðarþungi kallar á nýframkvæmdir, meira viðhald og auknar öryggisaðgerðir. Uppbygging samgöngumannvirkja er stór þáttur í því að bæta umferðaröryggi í ört vaxandi umferð. Auknu fjármagni hefur verið veitt til ýmissa framkvæmda til að flýta vegabótum og aukinn kraftur verður settur í yfirlagnir á vegum, malbik, viðhald malarvega og styrkingar. Allar slíkar framkvæmdir auka umferðaröryggi.

En betur má ef duga skal.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 10. maí 2019.

Kunningjakona okkar sem á von á barni var á ferðlagi um meginland Evrópu um páskana. Eins og títt er um ófrískar konur þá er hún gríðarlega meðvituð um það sem hún lætur ofan í sig og saknar auðvitað sérstaklega blóðugu steikarinnar og sushi. Hún hafði líka eftir umfjöllun í mörgum íslenskum fjölmiðlum orðið mun betur meðvituð um muninn á því öryggi sem hún býr við á Íslandi þegar hún fer út í búð að kaupa í matinn og þeim veruleika sem margar aðrar þjóðir búa við, bæði hvað varðar sýkingar í kjöti og sýklalyfjaónæmi sem skapast af gríðarlegri notkun sýklalyfja í stórum verksmiðjubúum meginlandsins.

Stærri ógnvaldur en krabbamein í framtíðinni
Það eru nokkuð mörg ár liðin frá því Margrét heitin Guðnadóttir, einn af okkar fremstu vísindamönnum, hafði uppi varnaðarorð varðandi innflutning á kjöti til Íslands. Á síðustu árum hafa fleiri virtir vísindamenn, innlendir og erlendir, tekið undir áhyggjur hennar. Og ekki að ástæðulausu. Með því að opna á innflutning á hráu kjöti, eins og heildsalar og ákveðin stjórnmálaöfl þeim hliðholl, hafa krafist væru íslensk stjórnvöld einfaldlega að gera tilraun sem allar líkur eru á að endi illa. Varðar það bæði sýkingar í matvælum og einnig áður nefnt sýklalyfjaónæmi sem virtar alþjóðlegar stofnanir og vísindamenn telja að muni draga fleiri jarðarbúa til dauða árið 2050 en ógnvaldurinn krabbamein. Viljum við slíka tilraunastarfsemi? Og vill verslunin stunda slíka tilraunastarfsemi í skiptum fyrir fleiri krónur í kassann?

Íslenskur landbúnaður í fremstu röð
Íslenskur landbúnaður stendur í fremstu röð þegar kemur að dýraheilbrigði og dýravelferð. Sú staða sem hefur náðst í þeim efnum er ekki komin til af sjálfu sér. Augljósasta dæmið hvað varðar virðingu bænda fyrir heilbrigði íslenskra dýrastofna má til dæmis sjá þegar hestamenn fara með hesta á heimsmeistaramót íslenska hestsins á meginlandi Evrópu og þurfa að skiljast við þá því aldrei fá þeir aftur að snúa heim í íslenskan haga vegna þeirra sjúkdóma sem hrjá lönd Evrópu.

Eitt mikilvægt skref í viðbót
Samkeppni er öllum holl en hún verður að vera skynsamleg fyrir lýðheilsu þjóðarinnar og verður að tryggja að íslenskir bændur keppi á jafnréttisgrundvelli við innfluttar vörur. Þær varnaðaraðgerðir sem sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra leggur til í frumvarpi sínu sem liggur fyrir Alþingi eru í rétta átt en betur má ef duga skal. Stíga verður stærra skref sem felur í sér hreint og klárt bann við dreifingu matvæla sem sýkt eru af salmonellu og kampýlóbakter og innihalda sýklalyfjaónæmar bakteríur yfir ákveðnu marki.

Það mikilvægasta sem við eigum: heilsa
Mikilvægt er að við köllum nú til okkar helstu lögspekinga í þeim tilgangi að tryggja varnir manna og dýra á Íslandi. Þótt fjárhagslegir hagsmunir þeirra sem hvað harðast berjast fyrir óheftum innflutningi séu miklir þá er heilsa og velferð þjóðarinnar það dýrmætasta sem við eigum. Okkar skylda er að standa vörð um heilsu og manna og dýra. Mikilvægara getur það ekki verið. Það er því okkar mat að málið þurfi lagfæringa við áður en til afgreiðslu kemur.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar og Þórarinn Ingi Pétursson, varaþingmaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst á visir.is 8. maí 2019.

Íþróttir eru samofnar sögu okkar og höfum við Íslendingar byggt upp umgjörð um íþróttastarf sem er öðrum þjóðum fyrirmynd. Á sama tíma hefur íslenskt íþróttafólk náð góðum árangri í ýmsum greinum. Á vettvangi íþróttanna fer fram eitt öflugasta forvarnarstarf sem völ er á og rannsóknir sýna skýr tengsl á milli góðs námsárangurs og þátttöku í skipulögðu íþróttastarfi. Í vikunni sem leið kynnti ég nýja íþróttastefnu til ársins 2030. Hún var unnin í samstarfi mennta- og menningarmálaráðuneytisins og íþróttanefndar ríkisins með aðkomu ýmissa annarra hagsmunaaðila.

Öryggi, aðgengi og fagmennska 

Með nýrri íþróttastefnu skilgreinum við þau forgangsverkefni sem við viljum vinna að næstu árin og þar horfum við einkum til þriggja þátta. Í fyrsta lagi að umhverfi íþróttanna sé öruggt fyrir iðkendur og starfsfólk. Í öðru lagi tryggja gott aðgengi fyrir iðkendur óháð uppruna þeirra og aðstæðum og í þriðja lagi að styrkja faglega umgjörð íþróttastarfs í landinu. Virk þátttaka og aðgengi allra að íþróttastarfi verða áframhaldandi leiðarstef í íþróttastefnu stjórnvalda en að auki leggjum við nú sérstaka áhersla á þátttöku ungmenna með annað móðurmál en íslensku, jafnrétti og nánara samstarf innan íþróttahreyfingarinnar.

Í stefnunni er fjallað um skipulag og starfsemi íþróttahreyfingarinnar og þær breytingar sem orðið hafa á íslensku samfélagi á undanförnum árum. Fram kemur að mikilvægt sé að hlutverk og skipulag starfseininga í íþróttastarfi sé metið reglulega og að endurskoða megi verkefni, fjölda og skipulag íþróttahéraða landsins. Þá sé brýnt að auka samvinnu Íþrótta- og Ólympíusambands Íslands og Ungmennafélags Íslands til að einfalda, styrkja og samræma verkefni þeirra með það að markmiði að efla íþróttastarf í landinu.

Framlög hafa aukist 

Framlög ríkisins til íþróttamála hafa nær þrefaldast á síðustu níu árum en á þessu ári veitir ríkið rúmlega 967 milljónir kr. til samninga og styrkja vegna íþróttamála. Þar munar mest um aukin framlög til Afrekssjóðs og Ferðasjóðs íþróttafélaganna. Framlög til Afrekssjóðs hafa fjórfaldast frá árinu 2016 og umtalsverð hækkun hefur einnig orðið til Ferðasjóðs, úr 57 milljónum kr. árið 2010 í 130 milljónir kr. sl. þrjú ár. Ríkið veitir samkvæmt fjárlögum 2019 alls um 1,2 milljarða kr. til íþrótta- og æskulýðsmála.

Traustur grunnur 

Um helgina fór fram 74. íþróttaþing ÍSÍ þar sem fulltrúar íþróttahreyfingarinnar mættu til að stilla saman strengi sína. Þar var ánægjulegt að finna þann kraft sem einkennir starf innan hreyfingarinnar. Grunnur íþróttastarfs í landinu er traustur og aðstaða til íþróttaiðkunar almennt góð. Það er kappsmál okkar allra að halda áfram á þeirri braut og gera gott starf enn betra.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist í Morgunblaðinu 6. maí 2019.

Öflugt alþjóðlegt samstarf á sviði mennta- og vísindamála er afar mikilvægt. Besta leiðin til þess að stuðla að auknum framförum og uppbyggingu er með menntun og áreiðanlegum upplýsingum. Fyrir okkur, sem og aðrar þjóðir, er brýnt að þekking fái að ferðast og hafa áhrif til góðs.

Á fundi mínum með Chris Skidmore, ráðherra háskóla-, nýsköpunar- og vísindamála í Bretlandi ræddum við meðal annars farsæl samskipti landanna á sviði mennta- og rannsókna, ekki síst í ljósi fyrirhugaðrar útgöngu Breta úr Evrópusambandinu. Ísland og Bretland eiga náið samstarf á sviði mennta- og vísindamála en síðan 2014 hafa rúmlega 2.000 nemendur í ríkjunum farið í nemenda- og starfsmannaskipti í gegnum Erasmus+ áætlunina. Þá er Bretland eitt helsta samstarfsland Íslands á vísindasviðinu í Sjóndeildarhring 2020 (e. Horizon 2020), áttundu rannsókna- og nýsköpunaráætlun Evrópusambandsins.

Íslensk stjórnvöld leggja áherslu á að jafnræði ríki meðal landa á evrópska efnahagssvæðinu þegar kemur að skólagjöldum í breska háskóla eftir Brexit. Þetta myndi þýða mögulega lækkun á skólagjöldum fyrir íslenska námsmenn við breska háskóla en sem stendur greiða íslenskir nemendur hærri skólagjöld við breska háskóla en námsmenn frá ríkjum Evrópusambandsins.

Það er vilji beggja landa að efla samstarf á sviði mennta- og vísindamála, óháð Brexit. Bretland er einn mikilvægasti útflutningsmarkaður Íslands og eitt helsta samstarfsland okkar í nemendaskiptum. Ég tel að hægt sé að gera enn betur þar og því lagði ég áherslu á að ræða sérstaklega lækkun skólagjalda fyrir íslenska námsmenn í breskum háskólum. Slíkt getur fjölgað íslenskum nemendum sem velja að læra í Bretlandi og eflt samband ríkjanna enn frekar.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 30. apríl 2019.

Húsnæði Fjölbrautaskóla Suðurnesja verður stækkað en skrifað var undir samning þess efnis af fulltrúum sveitarfélaga í vikunni. Viðbyggingin mun hýsa félagsrými nemenda og stórbæta aðstöðu þeirra. Stjórnvöld leggja mikla áherslu á að efla framhaldsskólastigið í landinu en framlög til þess í ár nema um 35 milljörðum króna en til samanburðar námu þau um 30 milljörðum árið 2017. Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar fyrir árin 2020-2024 er gert ráð fyrir að þessi hækkun haldi sér. Við viljum að nemendur um allt land eigi greitt aðgengi að fjölbreyttri og framúrskarandi menntun og námsaðstöðu þar sem hver og einn getur fundið nám við sitt hæfi.

Stöðug framþróun skólastarfs 

Fjölbrautaskólinn á Suðurnesjum hefur verið í stöðugri uppbyggingu frá stofnun árið 1976, en hann var annar fjölbrautaskólinn sem byggður var hér á landi. Nemendur við skólann eru rúmlega 830, á starfs-, bók- og verknámsbrautum. Mikið framboð er af öflugum og fjölbreytilegum námsleiðum og mikilvægt fyrir hvert byggðarlag að þar sé öflugt skólastarf. Það hefur verið mikil þörf á uppbyggingu við fjölbrautaskólann. Á þessu svæði hefur orðið mikil fólksfjölgun á síðustu árum og það er mikilvægt að skólasamfélagið geti tekið við þeim sem vilja stunda nám og boðið upp á góða aðstöðu. Því er afar ánægjulegt að hægt sé að bæta nemendaaðstöðuna en hún er hjartað í hverjum skóla.

Tækifærin eru til staðar 

Forsenda velferðar og lífsgæða á Íslandi er öflugt og fjölbreytt atvinnulíf þar sem til staðar eru störf fyrir menntað fólk sem stuðlar að nýsköpun og þróun. Fjórða iðnbyltingin er hafin og hún felur í sér sjálfvirknivæðingu á öllum sviðum atvinnulífs og samfélags. Það er mikilvægt að hver og einn nemandi geti fundið nám við sitt hæfi. Slíkt eykur ekki aðeins ánægju nemenda heldur bætir einnig námsframvindu. Námsframboð á framhaldsskólastiginu er fjölbreytt og sérstaklega í starfs- og tækninámi. Þau tækifæri sem bjóðast að námi loknu eru bæði mörg og spennandi enda mikil spurn eftir slíkri menntun í atvinnulífinu. Ég hvet alla þá sem hyggja á nám í framhaldsskóla að kynna sér vel nám og störf í iðn- og tæknigreinum því margbreytileiki þeirra mun án efa koma flestum á óvart. Það er ljóst að framtíðin er full af tækifærum.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 26. apríl 2019.

Á dögunum var opnuð eftirtektarverð sýning í Landsbókasafni Íslands – Háskólabókasafni þar sem þess er minnst að nú eru 100 ár liðin frá útkomu fyrstu skáldsögu Halldórs Laxness, Barni náttúrunnar. Yfirskrift sýningarinnar er »Að vera kjur eða fara burt?« en höfundurinn ungi valdi að kljást við þá eilífðarspurningu í æskuverki sínu en samband Íslands við umheiminn er eitt helsta viðfangsefni sögunnar.

Ég hvet fólk til þess að kynna sér þessa sýningu því hún er forvitnilegur aldaspegill, þar er leitast við að fanga tíðaranda og sögulegt samhengi, menningarlífið, bæjarbraginn og bakgrunn höfundarins sem þó var vart af barnsaldri árið 1919. Íslenskt samfélag var í örri mótun og þegar við hugsum til þess í dag hverjir það voru helst sem skilgreindu okkar samfélag áratugina á eftir þá leitar hugurinn ekki síst til skálda og listamanna.

Stórhuga menn
Í bók sinni Skáldalífi skrifar Halldór Guðmundsson um starfsbræður Halldórs Laxness, heimsmanninn Gunnar Gunnarsson og heimalninginn Þórberg Þórðarson – tvo aðra bændasyni sem dreymdi stóra drauma um eigin framtíð og framtíð þjóðar. Það hefur sitthvað verið skrifað, rýnt og rannsakað um verk og lífshlaup þessara þriggja og þeir á köflum skilgreindir út frá því sem aðgreindi þá og sameinaði. Mér finnst einkar athyglisvert að hugsa til þess hvers konar samfélag mótaði þessa menn, hvað nærði metnað þeirra, sköpunarþrá og hugsjónir á sínum tíma.

Raddir unga fólksins
Bernskuverk Halldórs Laxness bar með sér fyrirheit og verkinu var tekið með nokkurri eftirvæntingu þótt ekki væri allir jafn hrifnir. Saga þessa verks er að mínu mati góð áminning þess fyrir okkur öll að huga vel að bernskuverkum. Að fagna þeim og hlusta á raddir unga fólksins okkar. Þó að hinn sautján ára Halldór Guðjónsson hafi verið fremur óvenjulegur ungur maður, og kominn til meiri þroska en flestir jafnaldrar hans þá og ekki síður nú, þá var hann ungmenni með erindi við heiminn. Það varð gæfa landsmanna og lesenda um allan heim að höfundurinn auðgaði með verkum sínum íslenskar bókmenntir og þar með bókmenntir heimsins með stílsnilli, hugviti og innsýn, og gerir enn.

Alþjóðleg verðlaun
Í dag er haldið alþjóðlegt þing um Halldór Laxness í Veröld, húsi Vigdísar. Dagskráin er liður í Bókmenntahátíð í Reykjavík sem hófst í gær en á þinginu verður tilkynnt um hver hlýtur alþjóðleg bókmenntaverðlaun Halldórs Laxness í fyrsta sinn. Verðlaunin verða veitt alþjóðlega þekktum rithöfundi fyrir að stuðla að endurnýjun sagnalistar með verkum sínum, en fyrir það hlaut Halldór sjálfur Nóbelsverðlaunin á sínum tíma. Að verðlaununum standa auk forsætisráðuneytis og mennta- og menningarmálaráðuneytis, Íslandsstofa, Bókmenntahátíð í Reykjavík, Gljúfrasteinn og Forlagið.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 25. apríl 2019.

Á dögunum mælti ég fyrir frumvarpi sem festa mun í sessi faglega umgjörð um starfsemi lýðskóla. Til þessa hefur ekki verið nein löggjöf í gildi um slíka skóla en markmiðið með nýja frumvarpinu er að renna stoðum undir starfsemi þeirra.

Fjölbreytni er menntakerfinu mikilvæg, nemendur hafa ólíkar þarfir og þeir þurfa að hafa val um sitt nám. Meðal ástæðna brotthvarfs úr framhaldsskólunum okkar er ákveðin einsleitni í námsvali og það að nemendur finna sig ekki í námi. Það er vel að fjölbreytni námsframboðs hér á landi hefur aukist, ekki síst á framhaldsskólastiginu, og að fleiri nemendur séu opnir fyrir námskostum t.d. á sviði verk- og tæknigreina.

Lýðskólar vinna með lykilhæfni skólastarfs, líkt og kveðið er á um í aðalnámskrá framhaldsskóla, svo sem námshæfni, skapandi hugsun, sjálfbærni og lýðræðisleg vinnubrögð en meðal markmiða þeirra samkvæmt frumvarpinu verður að mæta áhuga og hæfileikum nemenda sem vilja átta sig betur á möguleikum sínum og stefnu í lífi og starfi. Í dag starfa LungA-skólinn og Lýðháskólinn á Flateyri eftir hugmyndafræði lýðskóla og á forsvarsfólk þeirra lof skilið fyrir frjótt og gott starf. Skólarnir hafa gætt nærsamfélög sín auknu lífi og gefið nemendum úr ýmsum áttum tækifæri til að dvelja þar.

Í frumvarpinu er kveðið á um hvaða skilyrði fræðsluaðilar þurfa að uppfylla til að fá viðurkenningu til að starfa undir heitinu lýðskóli. Þar eru meðal annars sett fram skilyrði um stjórnskipan lýðskóla, lágmarksstarfstíma og lágmarksfjölda nemenda. Einnig eru ákvæði um forvarnir og réttindi nemenda, aðbúnað og öryggi, hæfni starfsfólks og fyrirkomulag náms. Þá er mælst til þess að nám í lýðskólum nýtist nemendum til frekari verkefna eða til áframhaldandi náms, m.a. með aðferðum raunfærnimats, sem er þekkt aðferðafræði á vettvangi framhaldsskóla og framhaldsfræðslu.

Á þessum tímamótum verður mér hugsað hlýlega til Jónasar Jónssonar frá Hriflu, fyrrum menntamálaráðherra. Hann var talsmaður þess að hér á landi væri öflugt og fjölbreytt menntakerfi, þar sem meðal annars væri lögð áhersla á ræktun mannsandans og að nemendur gætu öðlast aukið sjálfstraust. Nýtt frumvarp um lýðskóla skapar svo sannarlega umgjörð utan um fjölbreyttari valkosti í íslensku menntakerfi og eykur líkurnar á að nemendur finni nám við hæfi.

Ég er virkilega ánægð með þær jákvæðu viðtökur sem frumvarpið hefur fengið á Alþingi og þann meðbyr sem ég finn með menntamálum í okkar samfélagi nú um stundir.

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 15. apríl 2019.