Categories
Greinar

Ljósið í bæjarlæknum

Deila grein

07/10/2019

Ljósið í bæjarlæknum

Orkuauðlindir landsins eru í eigu landeigenda. Ríkið er  stærsti eigandi en þar á eftir koma sveitarfélög og aðrir landeigendur svo sem bændur. Flutningskerfi raforku eru í sameign þjóðar en landsmenn sitja ekki við sama borð er kemur að flutningi á raforkunni til síns heima, það fer nefnilega eftir því hvar þeir búa. En erum við að fara yfir lækinn til að nálgast vatnið?

Flutningskostnaður raforku

Í landinu eru tvær gjaldskrár á flutningi rafmagns, þ.e. dreifbýlis­verð og þéttbýlisverð. Dreif­kostnaður raforku hefur hækkað meira í dreifbýli en þéttbýli á undanförnum árum og ljóst er að stöðugt dregur í sundur og núverandi jöfnunargjald er langt frá því að jafna þennan mun. Nú er svo komið að það er u.þ.b. fjórðungi hærra í dreifbýli þrátt fyrir jöfnunargjaldið sem var sett á til að jafna dreifikostnað raforku í landinu.

Skýringin á sífellt hækkandi kostnaði á dreifingu raforku er að kaupendum raforku fækkar í dreifbýlinu og fjárfestingaþörf og endurnýjunarþarfir er meiri í dreifbýli en þéttbýli og einnig átaksverkefni eins og þrífösun rafmagns.  Þetta leiðir af sér aukinn mun á meðalverði í þéttbýli og dreifbýli.

Smávirkjanir styrkja dreifikerfi raforku

Smávirkjanir eru skilgreindar svo sem eru minni en 10MW. Þeim hefur fjölgað á undanförnum árum og eru kostir þeirra margir. Þarna flæðir umhverfisvæn orka og bæði mannvirki og náttúrurask eru oft að fullu afturkræfar framkvæmdir. Smávirkjanir tengjast kerfinu um dreifiveitur landsins og styrkja þannig þær flutningsleiðir, auk þess sem þær lækka flutningstöp raforku og lækka rekstrarkostnað dreifiveita.

Stefna núverandi stjórnvalda er að styrkja byggð í öllu landinu, jafna aðgengi að þjónustu, jafna tækifæri til atvinnu og stuðla að sjálfbærri þróun byggða um allt land. Þar undir fellur það verkefni að stuðla að aukinni jöfnun orkukostnaðar í dreifbýli og þéttbýli.

Gerð smávirkjana stórmál

Virkjunarkostir fyrir smávirkjanir hér á landi eru margir, sérstaklega á Vestfjörðum, Norðurlandi og fyrir austan, eða nánast alls staðar þar sem styrkja þarf dreifikerfið. En skiplags- og leyfismál smávirkjana eru flókin og reglugerðir íþyngjandi. Ferlið frá hugmynd að tengingu er kostnaðarsamt og tímafrekt og langt frá samsvarandi ferli fram­kvæmda t.d. í landbúnaði þar sem framkvæmdir bæði á landi og mann­virkjum geta kostað umtalsvert rask.

Einfalda þarf kerfið

Ljóst er að smávirkjanir eru ein leið til að styrkja dreifikerfi landsins og lækka kostnað við rekstur þess. Með einföldun leyfis- og skipulagsmála smávirkjana er opnað á leið til að ná niður dreifingarkostnaði raforku í dreifbýli og þar með leið að frekari jöfnun á raforkukostnaði og jafnar tækifærin til atvinnu og stuðlar að sjálfbærri þróun byggða um allt land. Já, við þurfum ekki að vaða bæjarlækinn til að nálgast ljósið.

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi.

Greinin birtist fyrst í Bændablaðinu 4. október 2019.

Categories
Greinar

Öflugir tónlistarskólar

Deila grein

03/10/2019

Öflugir tónlistarskólar

Tón­list­ar­líf hér á landi er öfl­ugt og frjótt. Íslensk tónlist hef­ur átt drjúg­an þátt í að auka orðspor Íslands á alþjóðavett­vangi enda finn­ur ís­lensk menn­ing og sköp­un­ar­kraft­ur sér far­veg um all­an heim. Vel­gengni ís­lenskr­ar tón­list­ar og tón­list­ar­manna hef­ur þó ekki sprottið úr engu. Þar eig­um við tón­list­ar­kenn­ur­um og starfs­fólki tón­list­ar­skóla lands­ins margt að þakka. Fólki sem hef­ur metnað, trú og ástríðu fyr­ir sínu fagi og sí­vax­andi mögu­leik­um mennt­un­ar á því sviði, og ber öfl­ugu starfi tón­list­ar­skól­anna fag­urt vitni.

Starf­semi flestra tón­list­ar­skóla er sam­starfs­verk­efni rík­is og sveit­ar­fé­laga en í gildi er sam­komu­lag um greiðslu fram­lags rík­is­ins til Jöfn­un­ar­sjóðs sveit­ar­fé­laga vegna þess. Nem­end­ur í fram­halds­námi í hljóðfæra­leik og á fram­halds- og miðstigi í söng, og aðrir nem­end­ur sem þurfa af gild­um ástæðum að sækja tón­list­ar­skóla utan lög­heim­il­is sveit­ar­fé­lags, njóta stuðnings sam­kvæmt ákveðnum regl­um. Á þessu ári nær sam­komu­lagið til tæp­lega 600 nem­enda í 35 tón­list­ar­skól­um og nema fram­lög­in rúm­lega 550 millj­ón­um kr. eða um 935.000 kr. á hvern nem­anda. Sam­komu­lagið var end­ur­nýjað í lok síðasta árs og gild­ir til árs­loka 2021.

Með til­komu Mennta­skól­ans í tónlist árið 2017 fækkaði nem­end­um sem sam­komu­lagið nær yfir en ákvörðun var tek­in að lækka þó ekki fram­lög til þess. Með þeirri aðgerð varð því um­tals­verð hækk­un á fram­lagi til hvers nem­enda. Fram­lög til Mennta­skól­ans í tónlist nema 390 millj­ón­um kr. á þessu ári. Því má segja að fjár­mögn­un tón­list­ar­kennslu hér á landi hafi sjald­an verið betri en nú.

Framund­an eru mik­il­væg verk­efni sem unn­in verða í góðri sam­vinnu við hagaðila. Ráðgert er að end­ur­skoða lagaum­hverfi tón­list­ar­skóla og aðal­nám­skrá þeirra sem ekki hef­ur enn verið upp­færð í takt við gild­andi aðal­nám­skrár grunn- og fram­halds­skóla. Þá verður einnig metið hvort ástæða sé til að setja heild­stæð lög um list­kennslu hér á landi. Við treyst­um á gott sam­starf um þau mik­il­vægu verk­efni sem verða án efa til þess að efla enn frek­ar tón­listar­fræðslu og starf tón­list­ar­skóla hér á landi.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 3. október 2019.

Categories
Fréttir

Aðgerðaáætlun í jarðamálum – enda land ekki eins og hver önnur fasteign

Deila grein

01/10/2019

Aðgerðaáætlun í jarðamálum – enda land ekki eins og hver önnur fasteign

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, er fyrsti flutningsmaður tillögu til þingsályktunar um „aðgerðaáætlun í jarðamálum“.
Tillögugreinin hljóðar svo:

Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að hrinda í framkvæmd aðgerðaáætlun til styrkingar á lagaumgjörð og reglum um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi, ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna. Aðgerðaáætlunin hafi það að markmiði að tryggja eignarhald landsmanna á jörðum á Íslandi, ásamt því að skapa frekari tækifæri til heilsársbúsetu í dreifbýli og fjölbreyttrar sjálfbærrar landnýtingar og matvælaframleiðslu í landinu.
Aðgerðaáætlun þessi feli í sér eftirfarandi verkefni og aðgerðir:
1. Lögfestar verði reglur um að skilgreind tengsl við Ísland séu forsenda fyrir eignarhaldi á jörðum hér á landi og um takmarkanir á fjölda jarðeigna í eigu sama aðila.
2. Jarðakaup verði leyfisskyld.
3. Umhverfis- og auðlindaráðuneytið flýti gerð leiðbeininga um flokkun landbúnaðarlands og móti leiðir til að skilgreina búsetuskyldu í dreifbýli í skipulagi.
4. Löggjöf á sviði skráningar landeigna og eignarmarka verði endurskoðuð.
5. Fasteignamat í dreifbýli verði uppfært.
6. Komið verði á lánasjóði vegna jarðakaupa.
7. Lög er varða ráðstöfun jarða og auðlinda á landi verði endurskoðuð í ljósi annarra aðgerða í áætlun þessari og reynslu af framkvæmd þeirra svo sem jarðalög, ábúðarlög og lög um veiðifélög.
Forsætisráðherra flytji Alþingi skýrslu um framgang áætlunarinnar fyrir 1. febrúar 2021.

„Með tillögunni er lagt til að ríkisstjórnin hrindi í framkvæmd aðgerðaáætlun til styrkingar á lagaumgjörð og reglum um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna.
Land er takmörkuð auðlind, landið sjálft, jarðvegurinn og gróðurinn sem þar þrífst. Auk þess geta fylgt landi verðmætar viðbótarauðlindir.
Meðferð og notkun lands skiptir máli nú og til framtíðar. Það felast því miklir almannahagsmunir í ákvörðunum um ráðstöfun lands og öll ákvarðanataka um eignarhald og landnýtingu hefur áhrif á almannahagsmuni til framtíðar. Það geta því ekki gilt sömu reglur um kaup og sölu á landi eins og á hverri annarri fasteign,“ sagði Líneik Anna.
„Gildandi lagaumhverfi leiðir af sér að rúmlega 500 milljón manns geta keypt land og aðrar fasteignir hér á landi með sömu skilyrðum og íslenskir ríkisborgarar. Flutningsmenn telja brýnt að settar verði reglur um að skilgreind tengsl við Ísland séu forsenda fyrir eignarhaldi á jörðum hér á landi enda hefur ásókn fólks sem ekki er búsett á Íslandi eftir eignarhaldi á jörðum aukist á síðustu árum. Þá eru dæmi um að sami aðili eigi fjölda jarða og fyrirsvar jarða sé óþekkt og óljóst, sagði Líneik Anna.
„Á síðustu árum hafa ýmsir starfshópar skoðað þessi mál, einkum út frá eignarhald á bújörðum og landbúnaðarlandi. Í september 2018 skilaði slíkur starfshópur áliti til sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra. Þar voru settar fram átta tillögur að leiðum til að viðhalda ræktanlegu landbúnaðarlandi og búsetu í sveitum landsins með breytingum á jarðalögum og ábúðarlögum. Nú stendur yfir frekari vinna á vegum forsætisráðherra með tillögurnar þar sem leitað er leiða til að skýra lagarammann fyrir jarða- og landaviðskipti, þar á meðal stöðu landsréttinda og vatnsréttinda, eins og kom fram í stefnuræðu forsætisráðherra. Auk þess er unnið að upplýsingaöflun um eignarhald á landi.
Tillagan sem við ræðum er unnin til að draga það fram að verkefnið er enn víðtækara en sú vinna sem þegar er hafin og mikilvægt að fylgja málinu eftir á mörgum sviðum,“ sagði Líneik Anna.
„Við gerð reglnanna verður að gæta að þeim takmörkunum sem leiðir af 72. gr. stjórnarskrárinnar um friðhelgi eignarréttar sem og þeim skuldbindingum sem Ísland hefur undirgengist með aðild sinni að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið og verður þar einkum að líta til 40. gr. samningsins um frjálsa fjármagnsflutninga innan svæðisins. Flutningsmenn benda þó á að svo virðist sem gengið hafi verið lengra í að opna heimildir til kaupa á landi en skuldbindingar Íslands samkvæmt samningnum gera ráð fyrir. Það leiði af samningnum að heimilt sé að takmarka eignarhald á fasteignum með lögum og án bótaskyldu á grundvelli skilgreindra markmiða byggðra á almannahagsmunum,“ sagði Líneik Anna.
„Með því að gera jarðakaup leyfisskyld verður einnig tryggð nauðsynleg aðkoma ríkis og sveitarfélaga að aðilaskiptum að landi svo að mögulegt verði að fylgja eftir lögum, reglum og ákvæðum aðal-, svæðis- og deiliskipulaga. Að mati flutningsmanna er jafnframt brýnt að skoðað verði sérstaklega hvort rétt sé að endurvekja forkaupsrétt sveitarfélaga að jörðum sem afnuminn var með samþykkt jarðalaga, nr. 81/2004, en leyfisskyldan og forkaupsrétturinn gætu að einhverju leyti náð sömu markmiðum.“
„Það er mjög mikilvægt að fyrstu skrefin í framfylgd áætlunarinnar verði stigin sem fyrst því að það þarf að byrja að púsla saman betri umgjörð um landið, um jarðir og auðlindir á landi, til að reglur, framkvæmd og eftirfylgni batni. Góð og ígrunduð stjórnun lands og eigna er einn af grundvallarþáttum í efnahagslegri þróun samfélaga og sjálfbærri nýtingu náttúrunnar og því óhjákvæmilegt verkefni stjórnvalda. Ekki má ríkja sinnuleysi á þessu sviði eins og hefur að mörgu leyti verið á síðustu árum,“ sagði Líneik Anna að lokum.

Categories
Fréttir

Aðgerðaáætlun í jarðamálum – enda land ekki eins og hver önnur fasteign

Deila grein

01/10/2019

Aðgerðaáætlun í jarðamálum – enda land ekki eins og hver önnur fasteign

Líneik Anna Sævarsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðausturkjördæmi, er fyrsti flutningsmaður tillögu til þingsályktunar um „aðgerðaáætlun í jarðamálum“.
Tillögugreinin hljóðar svo:

Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að hrinda í framkvæmd aðgerðaáætlun til styrkingar á lagaumgjörð og reglum um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi, ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna. Aðgerðaáætlunin hafi það að markmiði að tryggja eignarhald landsmanna á jörðum á Íslandi, ásamt því að skapa frekari tækifæri til heilsársbúsetu í dreifbýli og fjölbreyttrar sjálfbærrar landnýtingar og matvælaframleiðslu í landinu.
Aðgerðaáætlun þessi feli í sér eftirfarandi verkefni og aðgerðir:
1. Lögfestar verði reglur um að skilgreind tengsl við Ísland séu forsenda fyrir eignarhaldi á jörðum hér á landi og um takmarkanir á fjölda jarðeigna í eigu sama aðila.
2. Jarðakaup verði leyfisskyld.
3. Umhverfis- og auðlindaráðuneytið flýti gerð leiðbeininga um flokkun landbúnaðarlands og móti leiðir til að skilgreina búsetuskyldu í dreifbýli í skipulagi.
4. Löggjöf á sviði skráningar landeigna og eignarmarka verði endurskoðuð.
5. Fasteignamat í dreifbýli verði uppfært.
6. Komið verði á lánasjóði vegna jarðakaupa.
7. Lög er varða ráðstöfun jarða og auðlinda á landi verði endurskoðuð í ljósi annarra aðgerða í áætlun þessari og reynslu af framkvæmd þeirra svo sem jarðalög, ábúðarlög og lög um veiðifélög.
Forsætisráðherra flytji Alþingi skýrslu um framgang áætlunarinnar fyrir 1. febrúar 2021.

„Með tillögunni er lagt til að ríkisstjórnin hrindi í framkvæmd aðgerðaáætlun til styrkingar á lagaumgjörð og reglum um ráðstöfun og nýtingu auðlinda á landi ásamt aðgerðum til að styrkja grundvöll til eftirfylgni slíkra reglna.
Land er takmörkuð auðlind, landið sjálft, jarðvegurinn og gróðurinn sem þar þrífst. Auk þess geta fylgt landi verðmætar viðbótarauðlindir.
Meðferð og notkun lands skiptir máli nú og til framtíðar. Það felast því miklir almannahagsmunir í ákvörðunum um ráðstöfun lands og öll ákvarðanataka um eignarhald og landnýtingu hefur áhrif á almannahagsmuni til framtíðar. Það geta því ekki gilt sömu reglur um kaup og sölu á landi eins og á hverri annarri fasteign,“ sagði Líneik Anna.
„Gildandi lagaumhverfi leiðir af sér að rúmlega 500 milljón manns geta keypt land og aðrar fasteignir hér á landi með sömu skilyrðum og íslenskir ríkisborgarar. Flutningsmenn telja brýnt að settar verði reglur um að skilgreind tengsl við Ísland séu forsenda fyrir eignarhaldi á jörðum hér á landi enda hefur ásókn fólks sem ekki er búsett á Íslandi eftir eignarhaldi á jörðum aukist á síðustu árum. Þá eru dæmi um að sami aðili eigi fjölda jarða og fyrirsvar jarða sé óþekkt og óljóst, sagði Líneik Anna.
„Á síðustu árum hafa ýmsir starfshópar skoðað þessi mál, einkum út frá eignarhald á bújörðum og landbúnaðarlandi. Í september 2018 skilaði slíkur starfshópur áliti til sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra. Þar voru settar fram átta tillögur að leiðum til að viðhalda ræktanlegu landbúnaðarlandi og búsetu í sveitum landsins með breytingum á jarðalögum og ábúðarlögum. Nú stendur yfir frekari vinna á vegum forsætisráðherra með tillögurnar þar sem leitað er leiða til að skýra lagarammann fyrir jarða- og landaviðskipti, þar á meðal stöðu landsréttinda og vatnsréttinda, eins og kom fram í stefnuræðu forsætisráðherra. Auk þess er unnið að upplýsingaöflun um eignarhald á landi.
Tillagan sem við ræðum er unnin til að draga það fram að verkefnið er enn víðtækara en sú vinna sem þegar er hafin og mikilvægt að fylgja málinu eftir á mörgum sviðum,“ sagði Líneik Anna.
„Við gerð reglnanna verður að gæta að þeim takmörkunum sem leiðir af 72. gr. stjórnarskrárinnar um friðhelgi eignarréttar sem og þeim skuldbindingum sem Ísland hefur undirgengist með aðild sinni að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið og verður þar einkum að líta til 40. gr. samningsins um frjálsa fjármagnsflutninga innan svæðisins. Flutningsmenn benda þó á að svo virðist sem gengið hafi verið lengra í að opna heimildir til kaupa á landi en skuldbindingar Íslands samkvæmt samningnum gera ráð fyrir. Það leiði af samningnum að heimilt sé að takmarka eignarhald á fasteignum með lögum og án bótaskyldu á grundvelli skilgreindra markmiða byggðra á almannahagsmunum,“ sagði Líneik Anna.
„Með því að gera jarðakaup leyfisskyld verður einnig tryggð nauðsynleg aðkoma ríkis og sveitarfélaga að aðilaskiptum að landi svo að mögulegt verði að fylgja eftir lögum, reglum og ákvæðum aðal-, svæðis- og deiliskipulaga. Að mati flutningsmanna er jafnframt brýnt að skoðað verði sérstaklega hvort rétt sé að endurvekja forkaupsrétt sveitarfélaga að jörðum sem afnuminn var með samþykkt jarðalaga, nr. 81/2004, en leyfisskyldan og forkaupsrétturinn gætu að einhverju leyti náð sömu markmiðum.“
„Það er mjög mikilvægt að fyrstu skrefin í framfylgd áætlunarinnar verði stigin sem fyrst því að það þarf að byrja að púsla saman betri umgjörð um landið, um jarðir og auðlindir á landi, til að reglur, framkvæmd og eftirfylgni batni. Góð og ígrunduð stjórnun lands og eigna er einn af grundvallarþáttum í efnahagslegri þróun samfélaga og sjálfbærri nýtingu náttúrunnar og því óhjákvæmilegt verkefni stjórnvalda. Ekki má ríkja sinnuleysi á þessu sviði eins og hefur að mörgu leyti verið á síðustu árum,“ sagði Líneik Anna að lokum.

Categories
Fréttir

Klasastefna er til að ráðstafa fjármunum markvissar og efla samvinnu, nýsköpun, samkeppnishæfni og hagsæld

Deila grein

01/10/2019

Klasastefna er til að ráðstafa fjármunum markvissar og efla samvinnu, nýsköpun, samkeppnishæfni og hagsæld

Willum Þór Þórsson, alþingismaður Framsóknar í Suðvesturkjördæmi, er fyrsti flutningsmaður tillögu til þingsályktunar um „mótun klasastefnu“. „Ég hef flutt þetta mál nokkrum sinnum áður, fyrst á 144. löggjafarþingi árið 2014 og eiginlega á flestum þingum síðan þá; 145., 146., 149. og nú á 150. löggjafarþingi,“ sagði Willum Þór.
Tillögugreinin hljóðar svo:

Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að skipa starfshóp sem fái það hlutverk að móta opinbera klasastefnu. Stefnan feli í sér fyrirkomulag um hvernig hið opinbera efli stoðkerfi atvinnulífsins á landsvísu í samvinnu við atvinnulífið, rannsóknar- og menntastofnanir, sveitarfélögin og aðra hagsmunaaðila sem málið snertir. Stefnan verði unnin í tengslum við stefnu og aðgerðaáætlun Vísinda- og tækniráðs 2017–2019. Markmið nýrrar klasastefnu verði:

a. að ráðstafa fjármunum til atvinnuuppbyggingar og byggðaþróunar með markvissum hætti,

b. að efla samvinnu vísinda og atvinnulífs,

c. að efla nýsköpun,

d. að efla samkeppnishæfni fyrirtækja, atvinnugreina og þjóðarinnar,

e. að efla hagsæld.

Ríkisstjórnin skili skýrslu til Alþingis með niðurstöðum starfshóps í lok maí 2020.

Willum Þór sagðist vilja beina því til atvinnuveganefndar Alþingis að skoða sérstaklega að sækja þekkingu á klasastefnu og klasastarfi erlendis frá og sækja þá reynslu sem er til staðar víða erlendis þar sem unnið er eftir slíkri opinberri stefnu. Og að ríkisstjórninni ætti að skipa slíkan starfshóp og að verkefnið heyrði undir iðnaðar-, nýsköpunar- og ferðamálaráðuneyti.
„Ég er þeirrar skoðunar þegar við ræðum nýsköpun og nýsköpunarstefnu að opinber klasastefna ætti að vera hluti slíkrar heildarstefnumótunar. Það er líka fyllilega í samræmi við stjórnarsáttmála og stefnuyfirlýsingu hæstv. ríkisstjórnar að móta slíka stefnu, opinbera klasastefnu, og í yfirlýsingunni er lögð áhersla á að hvetja til hvers konar nýsköpunar og segir þar orðrétt, með leyfi forseta:

„Sett verður af stað vinna við að undirbúa klasastefnu fyrir Ísland þar sem unnið er með styrkleika ólíkra atvinnugreina í samvinnu menntakerfis, rannsóknastofnana, atvinnulífs, sveitarfélaga og annarra hagsmunaaðila.“

Það segir svo í greinargerð með þingsályktunartillögunni að lagt sé til að slík opinber klasastefna verði mótuð í tengslum við stefnu og aðgerðaáætlun Vísinda- og tækniráðs. Ég vil í því samhengi vitna í fyrstu umsögn við málið sem kom fram árið 2014 en sú umsögn kom frá Bændasamtökunum. Í henni var einmitt lögð áhersla á þessa tengingu við aðgerðaáætlun Vísinda- og tækniráðs, enda er mjög margt að finna í þeirri aðgerðaáætlun sem hefur samhljóm með hugmyndafræði klasastefnu. Í umsögninni segir m.a., með leyfi forseta:

„Samtökin styðja tillöguna og leggja til að hún verði samþykkt. Það er jákvætt að stjórnvöld nýti sér kosti klasahugmyndafræðinnar til að efla og styrkja stoðkerfi atvinnulífsins og efla nýsköpun. Mörg dæmi, bæði hér heima og erlendis, eru um góðan árangur af klasasamstarfi og má nefna Sjávarklasann sem dæmi.
Bændasamtökin vilja þó leggja áherslu á að stefnumótun sem þessi sé samræmd annarri stefnumótun stjórnvalda á sama sviði, þ.e. áætlun Vísinda- og tækniráðs eins og fram kemur í tillögunni, en einnig byggðaáætlun, sóknaráætlunum landshluta og öðrum þeim áherslum sem taka til þeirra verkefna sem tillagan fjallar um.“

Mér finnst þetta mjög góð athugasemd vegna þess að í tillögugreininni kemur fram að við ráðstöfum fjármunum markvissar,“ sagði Willum Þór.
„Hugmyndafræðin um klasa er alls ekki ný og má rekja sögulega aftur til kenninga Michaels Porters. Hún er auðvitað þekkt hér á landi og Nýsköpunarmiðstöð Íslands er leiðandi stofnun á sviði rannsókna- og þróunarstarfs á því sviði og auk þess að standa að mjög fróðlegu árlegu riti um klasa hefur Nýsköpunarmiðstöðin gefið út leiðbeiningarhandbók um klasastjórnun sem er í tilvísunargrein með tillögunni. Þar er jafnframt að finna skilgreiningu á hugmyndafræðinni þar sem segir að klasi sé

„landfræðileg þyrping tengdra fyrirtækja, birgja, þjónustuaðila, fyrirtækja í tengdum atvinnugreinum og stofnana á sérhæfðum sviðum sem eiga í samkeppni og einnig í samvinnu“.

Þegar ég les þá skilgreiningu dettur mér þegar í hug jarðvarmaklasinn. Við höfum náð gríðarlegum árangri með samvinnu ólíkra aðila á ólíkum sviðum. Sprottið hafa upp nýjar hugmyndir og klasinn hefur jafnframt, sem ekki allir klasar þurfa eða hafa endilega, alþjóðlega tengingu. Það er ekki bara að nýsköpunin nýtist innan lands heldur getur það skapað nýjar hugmyndir, nýja tækni, nýja hugsun sem hefur alþjóðlega skírskotun og mun efla þess vegna, eins og kemur fram í tillögugreininni, samkeppnishæfni þjóðarinnar,“ sagði Willum Þór.
Bryndís Haraldsdóttir, alþingismaður, þakkaði Willum Þór fyrir framlagningu tillögunnar.

„Hún hefur komið fram allt of oft og nú þurfum við bara að klára hana svo ekki þurfi að leggja hana fram enn á ný.“

Síðar í ræðu sinni sagði hún,

„ég styð þetta mál eins og fram hefur komið og vona að ég þurfi ekki að fara oftar í pontu Alþingis til að mæla því bót vegna þess að við klárum málið á þessu þingi.“

Categories
Fréttir

„Breytingar í þágu barna“ – til batnaðar!

Deila grein

01/10/2019

„Breytingar í þágu barna“ – til batnaðar!

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra, hefur boðað til ráðstefnu undir yfirskriftinni „Breytingar í þágu barna“ á morgun miðvikudag, 2. október. Ráðstefnan, sem haldin er í samvinnu við Landssamband ungmennafélaga, fer fram í Norðurljósasal Hörpu. Hún hefst klukkan 8:30 og stendur til klukkan 15:00. Skráning er hafin.

„Breytingar í þágu barna er yfirskrift ráðstefnu sem ég hef boðað til miðvikudaginn 2. október næstkomandi en þar verða fyrstu tillögur að nýju velferðarkerfi fyrir börn og fjölskyldur kynntar. Mikilvægur hlekkur í því kerfi er svokallað mælaborð sem ætlað er að varpa ljósi á velferð barna.
Það hefur verið eitt af aðaláherslumálum mínum sem ráðherra að auka velferð barna og gera breytingar á kerfinu til þess að það þjóni börnunum okkar sem best. Ég setti mér það markmið strax í upphafi, hef róið að því öllum árum og nú er komið að vendipunkti í þeirri vinnu,“ segir Ásmundur Einar í grein Fréttablaðinu í gær.

Velferðarráðuneytið boðaði til ráðstefnu um snemmtæka íhlutun í málefnum barna á Íslandi í maí 2018. Þangað mættu 350 manns. Markmiðið var að fá fram samtal um það hvernig samfélagið gæti gripið fyrr inn í þegar kemur að börnum og ungmennum sem þarfnast aðstoðar. Þátttakendur ráðstefnunnar voru sammála um að gera þyrfti kerfisbreytingar í þágu barna.
Í framhaldinu skrifuðu félags- og barnamálaráðherra, dómsmálaráðherra, heilbrigðisráðherra, mennta- og menningarmálaráðherra og samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra auk sambands íslenskra sveitarfélaga undir viljayfirlýsingu um að auka ætti samstarf á milli málefnasviða sem snúa að börnum og í kjölfarið var skipaður sérstakur stýrihópur stjórnarráðsins í málefnum barna. Samhliða því skipaði félags- og barnamálaráðherra nefnd þingmanna með fulltrúum allra þingflokka sem falið var, í samvinnu við félagsmálaráðuneytið og stýrihóp stjórnarráðsins í málefnum barna, að móta tillögur að breyttri skipan velferðarmála til að ná betur utan um börn og ungmenni.
Óskað var víðtæks samráðs í þessari vinnu og mikið lagt upp úr því að fá sem flesta að borðinu. Frá upphafi var skýrt að öllum sem vildu væri velkomið að taka þátt. Fjölmargir sérfræðingar, fulltrúar félagasamtaka og notendur kerfisins svöruðu kallinu og lögðu sitt af mörkum. Þátttakendum var skipt niður í átta hliðarhópa sem fjölluðu um:

  • samtal þjónustukerfa
  • barnaverndarlög
  • forvarnir og fyrirbyggjandi aðgerðir
  • skipulag og skilvirkni úrræða
  • tækni og jöfnun þjónustu um allt land
  • gagnagrunnur og upplýsingamál
  • börn í sérstaklega viðkvæmri stöðu
  • velferð og virkni ungs fólks 18-24 ára

Á stórum vinnufundi síðastliðið vor greindu fulltrúar hliðarhópanna frá störfum sínum og fyrstu tillögum. Frá þeim tíma hefur farið fram vinna innan félagsmálaráðuneytis við að forma þær niðurstöður í útlínur að nýju heildstæðu kerfi. Þar hefur þverpólitíska þingmannanefndin auk stýrihóps stjórnarráðsins í málefnum barna gegnt lykilhlutverki.
Þessi heildarendurskoðun á þjónustu við börn hófst á stórri ráðstefnu í samtali og með þátttöku lykilaðila. Það er því ánægjulegt að bjóða að nýju til ráðstefnu 2. október þar sem fyrstu tillögur að nýju velferðarkerfi fyrir börn og fjölskyldur verða kynntar og einstaka þættir þeirra ræddir frekar.

„Ég þykist vita að flestir hugsi breytingar þannig að þær eigi að vera til batnaðar. Hér er um að ræða mjög viðamiklar breytingar og til þess að vera viss um að þær skili árangri þótti mér nauðsynlegt að styðjast við mælitæki sem gæfi til kynna hvernig staðan er, hvaða breytinga er þörf og hvernig svo tekst til með þær aðgerðir sem framkvæmdar eru.
Í því skyni var í júní síðastliðinn samið um þróun mælaborðs sem ætlað er að tryggja betri yfirsýn yfir velferð barna. Aðilar samningsins eru auk félagsmálaráðuneytisins, Kópavogsbær, UNICEF á Íslandi og hugbúnaðarfyrirtækið Kara Connect. Mælaborðinu er ætlað að vinna og greina gögn í þeim tilgangi að mögulegt verði að sjá sem allra best á hvaða sviðum þurfi að bregðast við og hvort viðbrögðin skili tilætluðum árangri. Því er ætlað að tryggja rétta stýringu aðgerða og þar með betri nýtingu fjármuna.
Vonir standa til þess að í náinni framtíð muni mælaborðið geta nýst hverju og einu sveitarfélagi og þar með landinu öllu. Á ráðstefnunni 2. október verður mælaborðið kynnt frekar og gefst þátttakendum kostur á að leggja sitt af mörkum við að þróa það áfram. Auk þess verður farið yfir fyrirhugaðar kerfisbreytingar í þágu barna í heild. Fullt er á ráðstefnuna en áhugasömum er bent á að fylgjast með beinu streymi á vef Stjórnarráðsins,“ segir Ásmundur Einar.

Categories
Greinar

Mælaborð mikilvægt í breytingum í þágu barna

Deila grein

30/09/2019

Mælaborð mikilvægt í breytingum í þágu barna

Breytingar í þágu barna er yfirskrift ráðstefnu sem ég hef boðað til miðvikudaginn 2. október næstkomandi en þar verða fyrstu tillögur að nýju velferðarkerfi fyrir börn og fjölskyldur kynntar. Mikilvægur hlekkur í því kerfi er svokallað mælaborð sem ætlað er að varpa ljósi á velferð barna.

Það hefur verið eitt af aðaláherslumálum mínum sem ráðherra að auka velferð barna og gera breytingar á kerfinu til þess að það þjóni börnunum okkar sem best. Ég setti mér það markmið strax í upphafi, hef róið að því öllum árum og nú er komið að vendipunkti í þeirri vinnu.

Ég þykist vita að flestir hugsi breytingar þannig að þær eigi að vera til batnaðar. Hér er um að ræða mjög viðamiklar breytingar og til þess að vera viss um að þær skili árangri þótti mér nauðsynlegt að styðjast við mælitæki sem gæfi til kynna hvernig staðan er, hvaða breytinga er þörf og hvernig svo tekst til með þær aðgerðir sem framkvæmdar eru.

Í því skyni var í júní síðastliðinn samið um þróun mælaborðs sem ætlað er að tryggja betri yfirsýn yfir velferð barna. Aðilar samningsins eru auk félagsmálaráðuneytisins, Kópavogsbær, UNICEF á Íslandi og hugbúnaðarfyrirtækið Kara Connect. Mælaborðinu er ætlað að vinna og greina gögn í þeim tilgangi að mögulegt verði að sjá sem allra best á hvaða sviðum þurfi að bregðast við og hvort viðbrögðin skili tilætluðum árangri. Því er ætlað að tryggja rétta stýringu aðgerða og þar með betri nýtingu fjármuna.

Vonir standa til þess að í náinni framtíð muni mælaborðið geta nýst hverju og einu sveitarfélagi og þar með landinu öllu. Á ráðstefnunni 2. október verður mælaborðið kynnt frekar og gefst þátttakendum kostur á að leggja sitt af mörkum við að þróa það áfram. Auk þess verður farið yfir fyrirhugaðar kerfisbreytingar í þágu barna í heild. Fullt er á ráðstefnuna en áhugasömum er bent á að fylgjast með beinu streymi á vef Stjórnarráðsins.

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 30. september 2019.

Categories
Greinar

Betri tímar í umferðinni

Deila grein

27/09/2019

Betri tímar í umferðinni

Í gær skrifuðu rík­is­stjórn og stjórn­end­ur sveit­ar­fé­lag­anna á höfuðborg­ar­svæðinu und­ir tíma­móta­sam­komu­lag um stór­sókn til bættra sam­gangna. Tíma­mót­in fel­ast ekki síst í því að ríkið og sveit­ar­fé­lög­in á höfuðborg­ar­svæðinu hafa náð sam­an um sam­eig­in­lega sýn um fjöl­breytt­ar sam­göng­ur á höfuðborg­ar­svæðinu en sam­skipti þess­ara aðila hafa nán­ast verið í frosti ára­tug­um sam­an þegar kem­ur að sam­göng­um. Borg­in hef­ur bar­ist fyr­ir einni leið og Vega­gerðin fyr­ir ann­arri en báðir hafa haft sama mark­mið: að bæta og auðvelda um­ferð á svæðinu.

Ekki lausn, held­ur lausn­ir

Niðurstaðan sem kynnt var í gær er ávöxt­ur þess að strax þegar ég sett­ist stól ráðherra sam­göngu- og sveit­ar­stjórn­ar­mála ákvað ég að leiða sam­an þessa and­stæðu póla til að vinna að lausn máls­ins. Útkom­an er hag­stæð fyr­ir alla, hvort sem þeir vilja aka sín­um fjöl­skyldu­bíl, nýta al­menn­ings­sam­göng­ur, ganga eða hjóla. Ríf­lega 52 millj­arðar króna fara í stofn­vegi, tæp­lega 50 millj­arðar í upp­bygg­ingu innviða fyr­ir hágæða al­menn­ings­sam­göng­ur, rúm­lega 8 millj­arðar í göngu- og hjóla­stíga, brýr og und­ir­göng og rétt rúm­ir sjö millj­arðar í um­ferðar­stýr­ingu.

Fjöl­breytt fjár­mögn­un

Lyk­ill­inn að því að hægt sé að ráðast í svo stór­kost­leg­ar fram­kvæmd­ir er að fjár­magn sé tryggt. Ríkið legg­ur til 45 millj­arða, sveit­ar­fé­lög­in 15 millj­arða og sér­stök fjár­mögn­un verður 60 millj­arðar. Sér­stök fjár­mögn­un verður að ein­hverju leyti í formi um­ferðar­gjalda sem verður hluti af þeirri vinnu sem unnið er að í fjár­málaráðuneyt­inu varðandi end­ur­skipu­lagn­ingu fjár­mögn­un­ar­kerf­is í sam­göng­um vegna orku­skipt­anna. Sam­göngu­kerfið er nú fjár­magnað með bens­ín- og ol­íu­gjöld­um sem fara hratt minnk­andi vegna örr­ar fjölg­un­ar vist­vænna öku­tækja.

Sunda­braut

Eitt af því sem sam­komu­lagið renn­ir stoðum und­ir er bygg­ing Sunda­braut­ar sem lengi hef­ur verið í umræðunni en ekki hef­ur náðst sam­komu­lag um. Með þess­um fram­kvæmd­um er lagður grunn­ur að betri teng­ingu höfuðborg­ar­svæðis­ins við lands­byggðina með veglagn­ingu yfir sund­in upp á Kjal­ar­nes. Sú teng­ing myndi létta á um­ferð í Ártúns­brekku og með sterk­ari stofn­veg­um á höfuðborg­ar­svæðinu auðvelda mjög um­ferð í gegn­um svæðið til Kefla­vík­ur­flug­vall­ar.

Tím­inn er dýr­mæt­ur

Sam­göng­ur snú­ast fyrst og fremst um lífs­gæði. Tím­inn er stöðugt mik­il­væg­ari þátt­ur í lífs­gæðum, við vilj­um ráða því sem mest sjálf hvernig við verj­um tíma okk­ar. Tím­inn sem fer í um­ferðarflækj­ur er ekki aðeins óhag­stæður fyr­ir efna­hag­inn held­ur geng­ur hann á þann tíma sem við ætl­um okk­ur með fjöl­skyldu og vin­um. Betri um­ferðarmann­virki stuðla einnig að bættri um­ferðar­menn­ingu og ör­ugg­ari um­ferð, færri slys­um. Áhersla mín á öfl­ug­ar sam­göng­ur um allt land er kom­in til vegna þess að ég trúi því að öfl­ug­ar sam­göng­ur séu hluti af sterk­ara sam­fé­lagi. Sam­göngusátt­máli höfuðborg­ar­svæðis­ins er mik­il­væg­ur hluti af þeirri sýn.

Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og formaður Framsóknar.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 27. september 2019.

Categories
Greinar

Hvers vegna þarf að styðja ungt og tekjulágt fólk til fasteignakaupa?

Deila grein

26/09/2019

Hvers vegna þarf að styðja ungt og tekjulágt fólk til fasteignakaupa?

Hér á landi er al­gengt að líta á hús­næðismál með þeim aug­um að það sé ein­göngu hlut­verk markaðar­ins að leysa mál­in. Þetta sé ein­fald­lega spurn­ing um fram­boð og eft­ir­spurn. Vissu­lega er mik­il­vægt að huga að sam­spili fram­boðs og eft­ir­spurn­ar en hús­næði er fyrst og síðast ein af grunnþörf­um allra fjöl­skyldna. Í því ljósi eiga hús­næðismál að fá aukið vægi í umræðunni um stöðu fjöl­skyldna og í raun allri umræðu um vel­ferðar­mál.

Mik­ill meiri­hluti vill kom­ast í eigið hús­næði

Áætlað er að í kring­um 30.000 heim­ili séu á leigu­markaði á Íslandi. Þetta svar­ar til um 17 pró­sent ein­stak­linga yfir 18 ára aldri. Leigu­markaður­inn nærri tvö­faldaðist í kjöl­far efna­hags­hruns­ins haustið 2008 og sam­kvæmt könn­un Íbúðalána­sjóðs telja 92 pró­sent leigj­enda það óhag­stætt að leigja og ein­ung­is átta pró­sent telja sig geta farið af leigu­markaði inn­an sex mánaða. Á sama tíma segj­ast 86 pró­sent leigj­enda myndu vilja búa í eig­in hús­næði sam­kvæmt ný­legri könn­un Íbúðalána­sjóðs og aðeins átta pró­sent leigj­enda segj­ast vera á leigu­markaði af því þeir vilja vera þar. Af þessu má draga þá álykt­un að mik­ill meiri­hluti þeirra sem er á leigu­markaði vilji kom­ast í eigið hús­næði.

Fleiri þurfa aðstoð fjöl­skyldu við kaup á hús­næði

Í mörg­um til­fell­um nær fólk ein­fald­lega ekki að brúa bilið sem þarf til að leggja fram 20-30 pró­senta eigið fé við kaup á íbúð. Niður­stöður könn­un­ar sem fram­kvæmd var í fyrra bend­ir til þess að 44 pró­sent þeirra sem keyptu sína fyrstu fast­eign á ár­un­um 2000-2009 hafi fengið aðstoð frá vin­um eða ætt­ingj­um en á meðal þeirra sem keyptu fyrstu fast­eign sína árið 2010 eða síðar hafi hlut­fallið verið 59 pró­sent. Þess­ar niður­stöður gefa til kynna að inn­an við helm­ing­ur þeirra sem hafa keypt fyrstu fast­eign sína á und­an­förn­um árum hafi gert það hjálp­ar­laust. Sam­hliða þessu fer hlut­fall þeirra sem eru í lægstu tekju­tí­und­um sam­fé­lags­ins hækk­andi á leigu­markaði. Þá eru þrjú af hverj­um fjór­um heim­il­um á leigu­markaði með sam­an­lagðar heim­ilis­tekj­ur und­ir 800.000 kr. á mánuði og meira en helm­ing­ur með und­ir 550.000 kr.

Aðgerðir hjálpi öll­um að eign­ast hús­næði

Í ljósi of­an­ritaðs hljót­um við að geta verið sam­mála um að óheft­ur markaður­inn hef­ur ekki skilað úr­lausn fyr­ir þann hóp sem nú er á leigu­markaði. Þess vegna erum við nú að skoða kerf­is­breyt­ing­ar sem miða að því að styðja við íbúðar­kaup ungs fólks, tekju­lægri ein­stak­linga og fjöl­skyldna sem misstu eign­ir sín­ar í hrun­inu. Þarna er bæði unnið að því að hægt verði að nýta líf­eyr­is­sparnað sem inn­borg­un við fast­eigna­kaup en einnig er unnið að frum­varpi til inn­leiðing­ar á sér­stök­um hlut­deild­ar­lán­um að skoskri og breskri fyr­ir­mynd.

Hlut­deild­ar­lán til að yf­ir­stíga þrösk­uld­inn

Hlut­deild­ar­lán er úrræði sem hugsað er til að mæta þeim bresti sem nú rík­ir á hús­næðismarkaði og er ætlað að auðvelda ungu fólki og tekju­lágu að eign­ast eigið hús­næði. Hlut­deild­ar­lán­in bera lægri vexti og af­borg­an­ir fyrstu árin og eiga þannig að gera tekju­lág­um kleift að kom­ast yfir út­borg­un­arþrösk­uld­inn þar sem krafa um eigið fé er lægri. Ríkið fær síðan end­ur­greitt þegar eig­andi sel­ur viðkom­andi íbúð eða greiðir lánið upp á matsvirði. Helstu kost­ir eru aug­ljós­ir. Ung­ir og tekju­lág­ir eiga auðveld­ara með að koma sér þaki yfir höfuðið, bygg­ing­araðilar njóta auk­ins fyr­ir­sjá­an­leika um markað fyr­ir íbúðir og lán­veit­end­ur fá ör­ugg­ari lán með lægra veðhlut­falli og ættu því að geta boðið hag­stæðari kjör.

Útfærsla á hlut­deild­ar­lán­um eru nú í vinnslu í góðu sam­starfi við aðila vinnu­markaðar líkt og lífs­kjara­samn­ing­ar lögðu grunn að. Þetta úrræði hef­ur skilað góðum ár­angri í Bretlandi og Skotlandi síðastliðin sex ár og erum við í góðu sam­starfi við stjórn­völd þar um heppi­lega inn­leiðingu og út­færsl­ur.

Eitt af meg­in­mark­miðum mín­um í embætti ráðherra er að gera ungu og tekju­lágu fólki kleift að kaupa sínu fyrstu íbúð. Hlut­deild­ar­lán eru góð og skyn­sam­leg leið til koma íbúðar­kaup­end­um yfir út­borg­un­arþrösk­uld­inn í upp­hafi. Ég bind mikl­ar von­ir við að þau muni ryðja sér til rúms á ís­lensk­um hús­næðismarkaði og hjálpi ungu fólki, tekju­lág­um og fólki sem misst hef­ur hús­næði að eign­ast þak yfir höfuðið.

Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 26. september 2019.

Categories
Fréttir

Vefjagigt hrjáir fólk á öllum aldri – hinn þögli sjúkdómur

Deila grein

25/09/2019

Vefjagigt hrjáir fólk á öllum aldri – hinn þögli sjúkdómur

Halla Signý Kristjánsdóttir, alþingismaður Framsóknar í Norðvesturkjördæmi, endurflutti þingsályktun um vefjagift á Alþingi í gær. Þetta kemur fram í yfirlýsingu hennar í dag.
„Þar sem ég skora á heilbrigðisráðherrann að beita sér fyrir fræðslu til almennings um vefjagigt og láta fara fram endurskoðun á skipan sérhæfðrar endurhæfingarþjónustu með það að markmiði að styrkja greiningarferlið og bjóða upp á heildræna meðferð.
Vefjagigt getur lagst mjög hart á fólk og dregið verulega úr lífsgæðum og færni til daglegra athafna. Vefjagigt hrjáir fólk á öllum aldri en er algengust hjá konum á miðjum aldri. Oft nefndur hinn þögli sjúkdómur enda nokkuð erfitt að greina hann og fólk ber þetta ekki utan á sér,“ segir Halla Signý.